CÔNG VIỆC CHĂM SÓC KHÔNG LƯƠNG TÁI PHÂN BỔ ĐỂ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG_10570712092019

1. 3TÓMTẮTKHUYẾNNGHỊCHÍNHSÁCH
CÔNGVIỆCCHĂMSÓCKHÔNGLƯƠNG
TÁIPHÂNBỔĐỂPHÁTTRIỂNBỀNVỮNG

2. DANHMỤCBẢNG
DANHMỤCTỪVIẾTTẮT
CVCSKL
GDP
GEMS
HCMC
MICS
MOET
MOLISA
VND
UK
Côngviệcchămsóckhônglương
TổngSảnphẩmQuốcnội
PhongtràoBìnhđẳnggiớitrongtrườnghọc
ThànhphốHồChíMinh
Khảosátđachỉtiêu
BộGiáodụcvàĐàotạo
BộLaođộng-ThươngbinhvàXãhội
ViệtNamĐồng
NướcAnh
Bảng1
Bảng2
Bảng3
Cấutrúcnghiêncứunhậtkýthờigian
Địađiểmcủangườithamgia
Dântộccủangườithamgia
MỤCLỤC
Danhmụctừviếttắt
Danhmụcbảng
Danhmụcbiểuđồ
Thôngđiệpchính
1.Giớithiệu
2.Phươngpháp
3.Cácpháthiệnvàphântích
3.1Phânbổlạicôngviệc
3.2Phânbổlạinguồnlực
3.3Phânbổlạiquyềnlực
4.Kếtluận
5.Khuyếnnghị
2
2
2
4
5
8
15
19
32
36
41
43
2

3. Biểuđồ1
Biểuđồ2
Biểuđồ3
Biểuđồ4
Biểuđồ5
Biểuđồ6
Biểuđồ7
Biểuđồ8
Biểuđồ9
Biểuđồ10
Biểuđồ11
Trìnhđộhọcvấnngườithamgia
Việcsửdụngthờigiancủanamvànữ
Sửdụngthờigianchitiết
Thờigianchămsóctrẻdưới6tuổitheosốlượngtrẻ(củaphụnữ)
Thờigianchămsóctrẻtheokhuvực
Thờigiandànhchochămsócngườilớn(phútmỗingày)theonhómtuổi
Thờigiandànhchochămsócngườilớntheotìnhtrạnghônnhân
Thờigianlấynhiênliệuvànướctheođịađiểm
Thờigianlấynhiênliệuvànướctheodânsố
ThayđổitrongviệclấynhiênliệuvànướcởHàGiang
ThayđổitrongviệclấynhiênliệuvànướcởTràVinh
DANHMỤCBIỂUĐỒ
3

4. 4
THÔNGĐIỆPCHÍNH
54ngàylàmviệcmỗinăm:làthờigiantrungbìnhmàmộtngườiphụnữtạimộthuyệnởHàGiangcóthểtiết
kiệmđượcnếuhọcóthểtiếpcậnnướcsạchtạinơihọsống.
50giờmỗitháng:làthờigiantrungbìnhmàphụnữcócondưới6tuổidànhchoviệcchămsóctrẻ.
5giờmỗitháng:làthờigianmàphụnữcóthểtiếtkiệmđượcnếuchínhphủvàkhuvựctưnhânđầutưthêm
100.000điểmtrônggiữtrẻmẫugiáo.
1.1nghìntỷđồngmỗinăm:làđónggópcủaphụnữchonềnkinhtếmỗinămnếuhọđầutưthờigianchocác
côngviệcchămsócđượctrảlương,thayvìcáccôngviệcchămsóckhônglương.Đồngthời,phụnữcóthểnâng
caothunhậpgiađìnhthêm920.972đồngmỗitháng.
8giờmỗituần:làthờigianmàphụnữtăngthêmchocáccôngviệcđượctrảlương,tínhđếngiaiđoạncuốicủa
nghiêncứu.
57phútmỗingày:tươngđươngvới29giờmỗitháng,làthờigianmàphụnữlàmcácCVCSKLđãđượcgiảm
thiểu,tínhđếngiaiđoạncuốicủanghiêncứu
5giờmỗingày:làthờigiantrungbìnhmàphụnữdànhchocácCVCSKL,theokếtquảcủacuộcđiềutranhậtký
thờigiannăm2016.

5. Từnăm2015,ActionAidViệtNambắtđầuthựchiệnchươngtrìnhnghiên
cứuvềcôngviệcchămsóckhônglương(CVCSKL)cũngnhưảnhhưởngcủa
sựphânphốikhôngbìnhđẳngtrongCVCSKLđốivớiphụnữ,namgiới,xãhội
vàtrongnềnkinhtế.Chươngtrìnhđiềutranhậtkýthờigianđãđượcthực
hiệntại9vùngdựántrêncảnước,trongđóbaogồmcácsángkiếnthayđổi
hànhvicộngđồng,phântíchvàvậnđộngchínhsách.ActionAidđãhợptác
vớiVụBìnhđẳnggiới,BộLaođộng-ThươngbinhvàXãhội(MOLISA)để
côngbốhaibáocáo-Đểngôinhàtrởthànhtổấm(2016)vàSansẻlàyêu
thương?(2017).Báocáo“Đểngôinhàtrởthànhtổấm”ghinhậnCVCSKL
củaphụnữvàthựctếgánhnặngCVCSKLcủaphụnữphảilàmcaohơnđáng
kểsovớinamgiớibấtkểmọivịtríđịalý,dântộc,tuổitác,trìnhđộhọcvấn
haytìnhtrạnghônnhân.Báocáo“Sansẻlàyêuthương?”nghiêncứusâu
hơnvàocácyếutốcụthểlàmtănggánhnặngCVCSKLcủaphụnữvàđưara
cáckhuyếnnghịtăngđầutưvàochămsóctrẻem,cơsởhạtầngvàcácsáng
kiếnthayđổihànhvi.Báocáonghiêncứulầnnàyđượcđồngtàitrợcủa
hãngdầuănNeptunevàActionAidViệtNam.
1.GIỚITHIỆU
5
Ảnh:QuáchHữuĐạt

6. CHƯƠNGTRÌNHNGHIÊNCỨUCVCSKLNHẰMNÂNGCAOHIỂUBIẾTVÀĐƯARACÁCKHUYẾNNGHỊLIÊNQUANĐẾN
'3R'CỦACÔNGVIỆCCHĂMSÓCKHÔNGLƯƠNG
CVCSKLđóngvaitròquantrọngtrongpháttriểnkinhtếxãhộicủamọigiađình,xãhộivàđấtnước.
CVCSKLkhôngphảilàcôngviệccủariêngphụnữ;côngviệcnàycóthểđượcchiasẻvớinamgiớivàcácthành
viênkháctronggiađình.
CVCSKLcóthểđượcgiảmbớtvàphânbổlạinếuchínhphủvàcácthànhviênkháctronggiađìnhvàxãhộiquan
tâmvàhànhđộng.
(i)
(ii)
(iii)
6
GhinhậnCVCSKL(Recognition)
ChínhphủvàcácbênliênquanghinhậnCVCSKLđóngvaitròquantrọngtrongpháttriểnxãhộivàlàgánhnặng
vôhìnhđốivớiphụnữ.
Chínhphủvàcácbênliênquancầncungcấpcácdịchvụcôngđểgiảmgánhnặng,giúpphụnữcóthểcóthời
giannghỉngơi,họctậpvàtraudồichocáccơhộipháttriểnkhác.
NamgiớivàcácthànhviênkháctronggiađìnhphảicùngchiasẻgánhnặngCVCSKL;côngviệcnàycũngcóthể
đượcgiảmbớtbằngcáchápdụngcôngnghệ(máygiặt,máyrửabát,máyhútbụi...),tuynhiênđiềunàykhông
giảiquyếtđượcnguyênnhângốcrễcủagánhnặngCVCSKLđốivớiphụnữ.
GiảmgánhnặngCVCSKL(Reduction)
(i)
(ii)
(iii)

7. PhânbổlạiCVCSKLgiữacácthànhviêngiađình.
PhânbổlạiCVCSKLgiữabênraquyếtđịnhvàngười
đượchưởngquyền,giữanhànướcvàcôngdân.Đâylà
hànhđộngquantrọngnhất,tháchthứcsựbấtbình
đẳnggiữanamvànữvàgiảiquyếtchếđộgiatrưởng,
dođócầnphảiđượcnângcaoởtấtcảcáccấpđểcó
thểtraoquyềnmộtcáchýnghĩa.
BáocáolầnnàyxemxétviệcphânbổlạiCVCSKLvàđưa
khuyếnnghịvềphânbổlạicôngviệc,nguồnlựcvàquyền
lựcnhằmcảithiệnbìnhđẳnggiớiởViệtNam.Báocáodựa
trêndữliệutừbađợtnghiêncứunhậtkýthờigianvàthảo
luậnnhómtậptrungđượctiếnhànhtại7vùngdựán.
7
GhinhậnCVCSKL(Redistribution)
(i)
(ii)
Ảnh:NguyễnMinhĐức

8. Tómtắtchínhsáchnàydựatrênkếtquảnghiêncứughichépnhậtkýthời
gianlầnbađãđượctiếnhànhtừtháng7đếntháng11năm2017.Phương
phápnghiêncứusửdụnggiốngnhưhailầntrước(đượcthựchiệntừ
tháng1đếntháng7năm2016).Nghiêncứuđượcthựchiệntại:Thành
phốHồChíMinh,ĐăkNông,LâmĐồng,HàGiang,CaoBằng,TràVinh,
QuảngNinhvàVĩnhLong.ChươngtrìnhtạiHàNộiđãkếtthúcnăm2016
nênđịabànHàNộikhôngđượcđưavàonghiêncứulầnba.
2.PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU
8Ảnh:NguyễnMinhĐức

9. BẢNG1:CẤUTRÚCNGHIÊNCỨUNHẬTKÝTHỜIGIAN
101-04/20161,2,3825người2.475
205-07/20164,5,6784người2.202
307-11/20177,8,9540người1.561
Sốlượngmẫu
nhậtkýthờigian
hoànthiện
NgườithamgiaĐợtkhảosátThờigiankhảosátGiaiđoạn
Trongquátrìnhnghiêncứu,9khảosátnhậtkýthờigianđãđượcthuthậpvàphântíchtừmỗingườithamgia(xem
Bảng1).Đểbổsungsốliệuthốngkêtừnhậtkýsửdụngthờigian,nhómnghiêncứucũngthuthậpthôngtinđịnhtính
thôngquathảoluậnnhómtậptrungvớinhữngngườithamgia,đạidiệnchínhquyềnđịaphươngvàcộngđồng.Nhiều
buổinângcaonhậnthứcđểxâydựnghiểubiếtchungcủacácthànhviêncộngđồngvềCVCSKLđãđượctổchứccho
cáchộgiađình.Nhiềucuộchọpcấphuyệnđãđượctiếnhànhsaumỗigiaiđoạnnghiêncứunhằmkiểmđịnhlạithông
tin.Dữliệunàycùngtàiliệuthứcấpsẽgiúpnghiêncứucóthêmthôngtinvềxuthếvàbốicảnh.
9
Nguồn:KhảosátnhậtkýthờigianCVCSKLActionAidViệtNam,01/2016-11/2017

10. 10
Phươngphápnghiêncứunàykhácvớiphươngphápđượcsửdụngtrongcác
nghiêncứutươngtựvềCVCSKLởViệtNamvàcácnơikhácởmộtsốđiểmchính:
Nghiêncứuđãđượcchínhnhữngngườithamgiathựchiệnvàdocácthành
viênđãtậphuấntạiđịaphươnggiámsát.
Nghiêncứuđượctiếnhànhtrongnhiềunămchứkhôngphảimộtlầnduynhất
quađóchophéptheodõinhữngthayđổivềquanđiểmvàhànhvicủangười
thamgiatheothờigian.
Bêncạnhđó,điểmmạnhcủanghiêncứubaogồmhợpphầnliênquanđến
đàotạovànângcaonhậnthức.Trướckhibắtđầunghiêncứu,ngườihướng
dẫnđượctìmhiểucáckháiniệmvềCVCSKLvàkỹnăngđiềutranghiêncứu.
Ngườihướngdẫnđượctậphuấnlạikiếnthứcvàkỹnăngtrướcmỗigiaiđoạn
nghiêncứu.Cácthànhviêncộngđồngthamgiathảoluậnsaumỗilầnthu
thậpnhậtkýthờigian,nhờvậynamgiớivànữgiớicóthểthảoluậncácvấnđề
xungquanhCVCSKL,tầmquantrọngcủacôngviệcnày,đưaracáchgiảiquyết
vềđịnhkiếnxãhội,cùngnhauxâydựngkếhoạchhànhđộngđểđẩylùibất
bìnhđẳngtrongxãhội.
Giữacácgiaiđoạnnghiêncứu,nhiềucuộcthảoluậnvớichínhquyềnđịa
phươngđểchiasẻkếtquảcủacuộcđiềutranhậtkýthờigiancũngđượctổ
chứctạinhiềucộngđồng.Đâylàcơhộiđốithoạivàchiasẻthôngtinvềnhững
sángkiếncóthểgiúpghinhận,giảmvàphânphốilạicôngviệcchămsóc
khônglươngtạiđịaphương.Cáchợpphầnnghiêncứuđượcthiếtkếđảmbảo
nghiêncứukhôngchỉghinhậntìnhhìnhhiệntạimàcòntạogiảiphápđịa
phươnghànhđộngđểthayđổitìnhhìnhtốthơn.

11. MÔTẢMẪU
ĐỊNHNGHĨA
Côngviệcđượctrảlươngbaogồmcáccôngviệclàmđượctrảcônghoặclươngnhưlàmkinhdoanhnhỏcủabản
thân/giađình,buônbánnhỏ,sảnxuấtcácsảnphẩmđểbán,thughomrácthảicôngcộng.
Côngviệckhônglương(tínhvàoGDP)baogồmnôngnghiệptựcungtựcấp,chănnuôigiasúc,táichếhoặcphụcvụ
mộtsốđơnvịđạidiện,vídụ:ỦybanNhândân,ĐoànThanhniên…
Côngviệcchămsóckhônglươngbaogồmviệclấycủivànước,làmviệcnhà(chuẩnbịthứcăn,laudọnnhàcửa,giặt
giũ,đichợ),chămsóctrẻem,chămsócngườigià(baogồmngườigià,ngườiốmhoặckhuyếttật)vàcáchoạtđộngxã
hộihoặcvănhoá(họpthôn/tổdânphố,thamdựcácsựkiệntạiđịaphương)
Hoạtđộngtựchămsócbaogồmhọctập,giáodụcvàgiảitrí(làmbàitậpvềnhà,xemtruyềnhình,đọcsách,sửdụng
điệnthoạidiđộng,...),ngủvàchămsócbảnthânkhác(ănuống,mặcquầnáo,).
Tronggiaiđoạnnghiêncứunàybaogồm540ngườitrongđó59%làphụnữvà41%lànamgiới.Nhữngngườithamgiađã
hoànthành1.561mẫukhảosátnhậtkýthờigian.Cáccuộckhảosátgiaiđoạn3đượctiếnhànhtại7địađiểm:
11

12. 12
BẢNG2:ĐỊAĐIỂMCỦANGƯỜITHAMGIA
*Nhómtham
giakhảosát
gồm11nhóm
dântộcthiểu
sốtrongđó
chủyếulà
dântộcKinh.
Nguồn:KhảosátnhậtkýthờigianCVCSKLActionAidViệtNam,04-11/2017
ĐịađiểmPhụnữTỉlệ%
trêntổng
mẫunữ
NamgiớiTỉlệ%
trêntổng
mẫunam
Tổng
HuyệnQuảnBạ,TỉnhHàGiang2258%1642%38
HuyệnKrôngNô,TỉnhĐăkNông6158%4442%105
HuyệnVũngLiêm,TỉnhVĩnh
Long
3564%2036%55
HuyệnLâmHà,TỉnhLâmĐồng6255%5145%113
QuậnBìnhTân,ThànhphốHồ
ChíMinh
5256%3944%93
ThànhphốUôngBí,tỉnhQuảng
Ninh
5260%3640%87
TràVinh,TỉnhTràVinh.3770%1330%53
Tổngcộng32159%21941%540

13. 13
BẢNG3:DÂNTỘCCỦANGƯỜITHAMGIA
Nguồn:KhảosátnhậtkýthờigianCVCSKLActionAidViệtNam,04-11/2017
Nhữngngườithamgiakhảosátcóđộtuổitừ15đến79,vớitỷlệlớnnhấttrongnhómtuổi45-59(34,1%),tiếptheo
lànhómtuổi30-44(31,6%).Hầuhếtnhữngngườithamgiađãkếthôn(79,7%)nhómđộcthânlà12,1%vànhómgóa
vợhoặcchồng,lyhônhoặclythânlà8,2%.
DântộcPhụnữ
%trêntổng
mẫunữ
Namgiới
%trêntổng
mẫunam
Tổng
Kinh24075%16174%401
Dao268%2210%48
M’Nông113%115%22
Khmer134%84%21
Tày144%42%18
H’Mông72%52%12
Giáy21%10%3
ÊĐê41%31%7
Cơho00%10%1
Nùng10%31%4
Hoa31%00%3
Tổngcộng321100%219540100%

14. 14
Nguồn:KhảosátnhậtkýthờigianCVCSKL
từtháng4-11/2017
Nhữngngườithamgiacótrìnhđộhọcvấnkhácnhau(xemBiểuđồ1).Đasốnhữngngườithamgianghiêncứulàm
việctrongngànhnôngnghiệp(71,5%).
Hơnmộtphầntư(25,6%)-sốngườithamgianghiêncứucócon
dưới6tuổi,trongkhi38,7%ngườithamgiacótrẻemtừ6-18
tuổi.Hầuhếtnhữngngườithamgiakhảosátđềucómộthoặchai
con,chỉcó7,7%ngườicóhơnhaicondưới18tuổi.
Cómộtsốthayđổivềsốlượngmẫutronggiaiđoạnthứbado
mộtsốngườithamgiavàonghiêncứunăm2016đãchuyểnđi
nơikháchoặckhôngtuânthủđầyđủcácđiềukiệncủanghiên
cứuvàchấtlượngmẫu.Cụthểlà,tronggiaiđoạn2,ActionAidđã
kếtthúcchươngtrìnhtạiHàNội,dođóđịabànnàykhôngtham
giavàogiaiđoạn3.Bêncạnhđó,sựpháttriểnkinhtếvàthayđổi
ưutiêntạiCaoBằngđãdẫntớisựthayđổiđịabànkhảosátban
đầutạiCaoBằng.Chínhvìvậy,mẫucủaCaoBằngđãbịloạibỏđể
đảmbảocácmẫubaogồmnhữngngườiđãthamgiatừgiaiđoạn
đầuđểđolườngtốthơnnhữngthayđổitrongsuốtthờigianthực
hiệnnghiêncứu.Đốivớicácsosánhgiữagiaiđoạn1,2,3,chúng
tôiđãphântíchlạimẫugiaiđoạn1,2,bỏcácmẫuởHàNộivàCao
Bằng,dovậykếtquảcủagiaiđoạn1và2trongbáocáonàykhác
vớicácbáocáotrướcđó
Trungcấp,
caođẳnghayđạihọc
5%
Trunghọc
cơsở
40%
Tiểuhọchoặc
khôngđihọc
28%
Trunghọc
phổthông
27%
THAYĐỔIVỀMẪUSOVỚIGIAIĐOẠN1VÀ2

15. Nguồn:KhảosátnhậtkýthờigianCVCSKLtừtháng01/2016-11/2017
15
Kếtquảnghiêncứunhậtkýthờigianchothấysựthayđổitíchcựccủa
tấtcảnhữngngườithamgiakhảosát,cảnamgiớivàphụnữđềugiảm
thờigiandànhchocôngviệcchămsóckhônglương,côngviệckhông
lươngtínhvàoGDPvàtăngthờigianchocôngviệcđượctrảlương
trongsuốt2nămthựchiệnnghiêncứu.
3.CÁCPHÁTHIỆNCHÍNH
BIỂUĐỒ2:VIỆCSỬDỤNGTHỜIGIANCỦANAM&NỮ
151
173
301
234
150
170
193
164
266271
137144
223
143
244
286
129
142
0
50
100
150
200
250
300
350
CôngviệctrảlươngCôngviệckhông
lươngtínhvàoGDP
Côngviệcchămsóc
khônglương
Phút
Giaiđoạn1Phụnữ
Giaiđoạn1Namgiới
Giaiđoạn2Phụnữ
Giaiđoạn2Namgiới
Giaiđoạn3Phụnữ
Giaiđoạn3Namgiới

16. 16
Phụnữgiảmthờigiandànhchocôngviệcchămsóckhônglươnggầnmột
giờ(57phút)vàtăngthờigiandànhchocôngviệcđượctrảlươnghơnmột
giờ(72phút)/ngày
ThờigiannamgiớidànhchoCVCSKLkhôngtănglên,màgiảm28phút
trongcả3giaiđoạn
Namgiớidànhthêm54phút/ngàychocáccôngviệcđượctrảlương
Bìnhđẳnggiữanamvànữtrongcôngviệcchămsóckhônglươngđượccải
thiệnquabagiaiđoạn-mặcdùsẽphảimấtmộtthờigiandàiđểđạtđược
bìnhđẳng.TrongGiaiđoạn1,phụnữđãlàmCVCSKLnhiềuhơnnamgiới
hơnhaigiờmỗingày(132phút).Vàogiaiđoạn3,khoảngcáchnàyđãgiảm
xuốngcòn102phút/ngày.
Kếtquảnghiêncứugiaiđoạnnàygiốnggiaiđoạntrước,trongthờigianlàm
CVCSKLcảphụnữvànamgiớidànhnhiềuthờigianlàmviệcnhànhất,và
dànhítthờigiannhấtdànhchoviệcchămsócngườigià.Trongđó,công
việcphụnữgiảmnhiềuthờigiannhấtlàcôngviệcnhà(giảm25phútgiữa
Giaiđoạn1vàGiaiđoạn3).Thờigianphụnữlấycủi,nhiênliệuvànước
cũngđượcgiảmđángkể(22phútmỗingày).
Trongquátrìnhthựchiệnnghiêncứutừtháng1năm2016đếntháng11năm
2017,nhữngngườithamgiakhảosátđãcómộtsốthayđổi:
Ảnh:NguyễnMinhĐức

17. Nguồn:KhảosátnhậtkýthờigianCVCSKLtừtháng01/2016-11/2017
17
TheonghiêncứucủaActionAidViệtNam,phụnữđãdànhítthờigianhơnchoCVCSKLvànhiềuthờigianhơnchocông
việcđượctrảlươngsovớiphụnữtrongnghiêncứucủaActionAidởnướckhác.Vídụ,theonghiêncứuActionAidở
Nepal,Nigeria,UgandavàKenya,phụnữđãdànhtừ358phút(Nepal)và509phútmỗingày(Uganda)chocôngviệc
chămsóckhônglương.Ngượclại,namgiớitrongnghiêncứucủaActionAidViệtNamlàmCVCSKLnhiềuhơnnamgiới
ởNepalvàUganda,íthơnởNigeriavàngangbằngvớiKenya(167phútmộtngày).
Sựkhácbiệtnàycóthểđượcgiảithíchmộtphần
nhờsựthamgiavàocáccôngviệcđượctrảlương-
phụnữởViệtNamthamgianhiềuhơnvàocông
việcđượctrảlươngsovớiphụnữởbốnquốcgia
khác-gầngấpđôithờigiansovớiphụnữởNepal
vàNigeriachocôngviệcđượctrảlương.Sựkhác
biệtvềsựpháttriểnnôngthônvàthunhậpbình
quân,cũngnhưcácyếutốvănhoágiữacácquốcgia
nàycũngcóthểcóảnhhưởng.KhốilượngCVCSKL
tươngđốithấpvàcôngviệccólươngcaohơncho
phụnữởViệtNamlàdấuhiệukhảquanchokhả
năngthayđổilớnhơntronglĩnhvựcnày.
BIỂUĐỒ3:SỬDỤNGTHỜIGIANCHITIẾT
45
170
71
16
30
164
58
14
23
145
62
14
27
93
41
8
17
95
28
3
17
86
33
5
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
LấycủivànướcViệcnhàChămsóctrẻChămsócngườilớn
Phút
PhụnữGiaiđoạn1
PhụnữGiaiđoạn2
PhụnữGiaiđoạn3
NamgiớiGiaiđoạn1
NamgiớiGiaiđoạn2
NamgiớiGiaiđoạn3

18. Theonghiêncứuvềnhậtkýthờigian,213ngườithamgia
(66%phụnữvà34%namgiới)đãtrảlờicáccâuhỏivề
CVCSKL.Đasốphụnữ(62%)vànamgiới(57%)chobiết
namgiớiđãhỗtrợphụnữtronggiađìnhsaukhithamgia
nghiêncứu.Nhiềunamgiớivàphụnữtrongcácnhóm
phỏngvấncũngchobiếtnamgiớiđanglàmnhiềuviệcnhà
nhưnấuănhoặcquétdọnhơnchămsóctrẻemhayngười
già.Điềunàybanđầucóvẻmâuthuẫnvớinhữngphát
hiệntừnhậtkýthờigiankhitổngthờigiannamgiớidành
chocôngviệcchămsóckhônglươngđãgiảmtrongquá
trìnhnghiêncứu.Mộtyếutốcóthểgiảithíchđiềunàylà
cáccuộcđiềutranhậtkýthờigianlầnđầutiênđượcthực
hiệnvàotháng1-tháng4năm2016vàbaogồmcảkỳ
nghỉTết,khinam,nữ(vàtrẻởđộtuổiđihọc)ởnhànhiều
hơnvàkhôngđilàm,khiếnchokhốilượngCVCSKLcủa
đợtnghiêncứuđầucaohơnđợttiếptheo.Mộtyếutố
nữacóthểlàdotổngthờigiandànhchoCVCSKLcủacả
namvànữđềugiảm,trongđóthờigiancủaphụnữgiảm
hơnđángkểsovớinamgiới,đồngnghĩavớiviệcCVCSKL
tronggiađìnhđượcphânbổvàsansẻđềuhơntrước.
18Ảnh:NguyễnMinhĐức

19. 19
Kếtquảcủanghiêncứunhậtkýthờigianchothấyởgiaiđoạn3vàqua3giaiđoạnphụnữdànhtươngđốinhiềuthời
gianchoCVCSKLvàthờigianlàmviệccólươnglạithấphơnkhánhiềusovớinamgiới.Thêmvàođó,khiphụnữvànam
giớigiảmthờigiandànhchoCVCSKL,họcóthêmthờigiandànhchocôngviệcđượctrảlương.Điềunàychothấycần
phảixemxétsựthamgiavàocáccôngviệccólươngvàkhônglương,xemxéttáiphânbổCVCSKLtrongnềnkinhtế
chămsócđượctrảlương.ViệcmởrộngphạmvicủanềnkinhtếchămsócđượctrảlươngởViệtNamcóthểtạora
nhiềuviệclàmcólươngchophụnữ,đồngthờigiảmgánhnặngchămsóckhônglương.
3.1PHÂNBỔLẠICÔNGVIỆC
MộtcâuhỏitiếptheolàlýdobuộcnhữngngườithamgianghiêncứuởnhàđểlàmCVCSKL.Trongsố137ngườitham
giatrảlờicâuhỏinày,39%phụnữvà48%namgiớichobiếtvìhọkhôngcóviệclàm,chủyếulàdokhôngcócơhộiviệc
làmgầnnơihọsống.36%phụnữvà21%namgiớicũngchỉrarằnghọởnhàvìtráchnhiệmtrôngcon,trongkhi12%
phụnữvànamgiớiởnhàđểchămsócngườigià.Cáclýdokhácbaogồmtuổigiàhoặcbệnhtậtvàthamgiavàocác
hoạtđộngtạothunhậpởnhà(nhưđanlát,chămsócvậtnuôiv.v.)
Phầnsauđâyphântíchcáckếtquảcủanghiêncứunhậtkýthờigianchitiếthơn,thôngqualăngkínhtáiphânbổcác
yếutốcôngviệc;nguồnlựcvàquyềnlực.
1

20. 20
Theocácsốliệuchínhthức,nhómtrẻlớnhơnđượchưởngcácdịchvụchămsóctrẻnhiềuhơn,với98%trẻtừ3đến6
tuổiđihọcmẫugiáotrongnăm2016-2017.Tuynhiên,sốtrẻđinhàtrẻthấphơnđángkể,chỉcó15%trẻđihọcvàonăm
2016-2017.Có2loạitrungtâmchămsóctrẻtcôngvàngoàicônglập,vớitỷlệtrungtâmgiữtrẻngoàicônglậpgiảm
trongnhữngnămgầnđây(từ59,07%trongnăm2002-03xuống16%vàonăm2016-2017)dođầutưcôngtrongchăm
sóctrẻđãtăng.VớiQuyếtđịnh161/2002/QĐ-TTgcủaThủtướngChínhphủngày15/11/2002vềmộtsốchínhsáchphát
triểngiáodụcmầmnonưutiêntiếpcậnchămsóctrẻemởcácvùngnôngthônnghèo,vùngsâu,vùngxa,mộtsốtrường
mẫugiáocônglậpởkhuvựcthànhthịđượcchuyểnđổisangtrườngmẫugiáobáncôngđểthúcđẩytráchnhiệmxãhội
đốivớiviệcchămsóctrẻtạicácvùngcónhiềuthuậnlợi.
CHĂMSÓCTRẺEM
TạiViệtNam,hệthốngchămsóctrẻempháttriểntốtvàđãđượcChínhphủđầutưtheoLuậtGiáodục2005
(số38/2005/QH11).Theođó,cóbaloạihìnhchămsóctrẻ:
•Nhàtrẻvànhómtrẻchotrẻemtừ3thángđến3tuổi;
•Trườngmẫugiáochotrẻtừ3-6tuổi;
•‘Trườngmầmnon’làcơsởgiáodụckếthợpnhàtrẻvàmẫugiáo.
2
3
4
5

21. 21
BộLuậtLaođộngquyđịnhrằngchủlaođộngphảihỗ
trợxâydựngcơsởtrôngtrẻhoặctrợcấpchoviệctrông
trẻ.Tuynhiên,nghiêncứuchothấyviệccungcấpdịch
vụnàycònhạnchếdothiếucơsởvậtchấthoặcchất
lượngkém-mộtcuộckhảosátcủaBetterWorkvớihơn
2.500côngnhânnhàmáychothấychỉcó3%phụnữcó
trìnhđộhọcvấnthấpvàchưađầy1%phụnữcótrình
độhọcvấncaosửdụngdịchvụgiữtrẻdonhàmáy
cungcấp,cònlạiđềudựavàocáctrungtâmchămsóc
trẻkhác(52%phụnữcótrìnhđộhọcvấncaovà43%
phụnữcótrìnhđộhọcvấnthấp)hoặchỗtrợtừngười
thânvàbạnbè(37%cảhainhómphụnữ).Việcthực
thiquyđịnhnàycủaLuậtLaođộngvàcáchỗtrợcủa
cáccôngtytưnhântrongviệccungcấpdịchvụchăm
sóctrẻcóchấtlượngcaocóthểtácđộngđángkểđến
thờigiancủacácnữcôngnhân.
NhiềungườithamgiavàonghiêncứuCVCSKLđềcậpđến
sựthiếuhụtcáccơsởchămsóctrẻcônglập.Vídụ,những
ngườithamgiaởKrôngNô,ĐăkNôngchorằngkhôngcó
sẵnnhàtrẻcônglậpchotrẻemdướihaituổi-dođóphụ
nữthườngphảichịutráchnhiệmchămsóctrẻemdưới
haituổi.TạixãĐanPhượng,huyệnLâmHà,LâmĐồng,
nhữngngườithamgiachorằngnhàtrẻởquáxa,cho
thấynhucầucungcấpthêmcơsởchămsóctrẻđápứng
cộngđồngdâncưsốngrảirác,cònởphườngTânTánh
khôngcónhàtrẻchotrẻemdưới3tuổitạiđịaphương,
trongkhiởVĩnhLongkhôngthểtiếpcậnđượcdịchvụ
chămsóctrẻemdưới4tuổi.Nhưđãđềcậptrongbáo
cáotrước,nghiêncứunăm2016–2017củaQuỹPhát
triểnPhụnữtạiUôngBíchothấyhoàntoànkhôngcónhà
trẻcônglậpởUôngBíchotrẻdưới24tháng,dođócha
mẹchỉcóthểlựachọngửitrẻvàocáccơsởtrôngtrẻtư.6
7
8

22. Giốngnhưviệctiếpcậndịchvụtrôngtrẻ,nhữngvấnđềvềchấtlượng
chămsóctrẻcũngrấtbáođộng.Vídụ:tríchdẫnbáocáonăm2014Thứ
trưởngBộGiáodụcvàĐàotạonóirằngchỉcó34%trongsố16.000
trườngmầmnontưthụctrongcảnướccungcấpchămsócchotrẻdưới
3tuổicógiấyphép.Đãcórấtnhiềubàibáonêuthựctrạngđaulòngvề
việcbạolựcvàxâmhạitrẻemtạicáctrungtâmgiữtrẻtưthụckhôngcó
giấyphép.Mộtsốvấnđềvềchấtlượngđãđượcghinhậntừnhững
ngườithamgiatrongnghiêncứu.ChẳnghạnnhưởThànhphốHồChí
Minh,ngườithamgianghiêncứucónhữnglongạivềchấtlượngcủacác
trungtâmchămsóctrẻvìkhôngcóđủtiệnnghitronglớphọcvàviệccác
cơsởgiữtrẻkhôngcógiấyphép.ỞTràVinh,mộtsốngườithamgia
khẳngđịnhgiađìnhhọkhôngthểtiếpcậnvớitrườngmầmnonchotrẻ
dưới4tuổi,đốivớinhữngngườicóthểgửitrẻtạiđâythìlạichorằngcơ
sởvậtchấtcủatrườnglàchưađầyđủ,sốlớphọchạnchếvàkhôngcó
sânchơi.Tươngtự,việccungcấpbữaăntạiđâyrấtquantrọngđốivới
dinhdưỡngcủatrẻvàgiúpphụnữtiếtkiệmthờigian.
9
10
22
Ảnh:NguyễnMinhĐức

23. 23Nguồn:KhảosátnhậtkýthờigianCVCSKLtừtháng04-11/2017
BIỂUĐỒ4:THỜIGIANCHĂMSÓCTRẺTHEOSỐTRẺDƯỚI6TUỔI(CỦAPHỤNỮ)
GÓCNHÌN:NGHIÊNCỨUNHẬTKÝTHỜIGIANCHOTHẤYGÌVỀVIỆCCHĂMSÓCTRẺEM
Theonghiêncứunhậtkýthờigian,phụnữchỉmấttrungbìnhhơn1giờ(62phút)đểchămsóctrẻ,trongkhiđànôngdành
trungbình33phútmỗingày.Tuynhiên,thờigianchămsóctrẻemthườngđượcbáocáoíthơntrongcácnghiêncứunhậtký
thờigianvìcôngviệcnàyđượcthựchiệnđồngthờivớicáchoạtđộngkhác,chẳnghạnnhưviệcnhàhoặccôngviệckhông
lươngtínhvàoGDP.Mặcdùvậy,tráchnhiệmchămsóctrẻemvẫncóthểkhiếnphụnữkhôngthểthamgiavàolựclượnglao
động.
Phụnữcócondưới6tuổithườngsẽdànhthờigianchămsóctrẻnhiềuhơnđángkểsovớiphụnữkhôngcócondưới6tuổi
-từ35đến52phútmỗingày.
11
20
150
51
15
23
120
103
16
52
142
86
7
050100150200
Nhiênliệuvànước
Việcnhà
Chămsóctrẻ
Chămsócngườilớn
Phút
2con
1con
Khôngcócon

24. 24
Nguồn:KhảosátnhậtkýthờigianCVCSKLtừtháng4-11/2017
BIỂUĐỒ5:THỜIGIANCHĂMSÓCTRẺTHEOVÙNG
Trongnghiêncứunhậtkýthờigian,cósựkhácbiệttheovịtríđịalýtrongkhoảngthờigiannamgiớidànhcho
việcchămsóctrẻ,vídụnamgiớiởHàGiangdànhnhiềuthờigianhơnbấtcứnhómnàokhácchoviệcnày.
Tuynhiên,mộtsốdữliệubịảnhhưởngbởicácmẫu
cóquymônhỏ-85%sốngườiđượchỏitrongmẫucó
trẻdưới6tuổisốngởmiềntrungTâyNguyênvàmiền
núiphíaBắc,trongkhikhôngcóaiởVĩnhLongcócon
dưới6tuổi,điềunàycóthểgiảithíchchoviệcthời
giandànhchotrẻemcủaphụnữvànamgiớiởkhu
vựcnàyrấtthấp.
Quađócóthểthấyrằngchămsóctrẻlàcôngviệc
quantrọnghàngngàyvàchủyếuđangđượcphụnữ
đảmnhiệm.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
TPHCMQuảng
Ninh
TràVinhHà
Giang
Đăk
Nông
Lâm
Đồng
Vĩnh
Long
Phút
Phụnữ
Namgiới

25. 25
CHĂMSÓCNGƯỜIGIÀ
Theotruyềnthốnggiađình,việcchămsócchamẹgiàlàtráchnhiệmcủacontraicảvàvợ,việcchămsóc'lýtưởng'chongười
caotuổilàđượcsốngvớicontraivàgiađình,condâuđóngvaitròquantrọngtrongchămsócngườicaotuổi.Tuynhiên,với
thayđổivềsựthamgiacủalựclượnglaođộng,dicưtừnôngthônsangthànhthịvàcácchuyểndịchxãhộikhác,cấutrúcgia
đìnhtruyềnthốngđangđượcthaythếbằngmộtloạtcáccấutrúckhác,vớicáchộgiađìnhđathếhệhiệnchỉchiếmmộtnửa
sốgiađìnhhiệntại.Hiệnnay,ViệtNamđốimặtvớitìnhtrạngdânsốgià,trongtươnglaivớitỷlệngườitrên60tuổiđang
tănglêngâyranhiềutháchthứcchămsócngườicaotuổitronggiađình.
14
12
13
LuậtNgườicaotuổi(Luậtsố39/2009/QH12)quyđịnhcácnộidunghỗtrợngườicaotuổi,baogồmchínhsáchbảotrợxãhội
chongườicaotuổitừcácgiađìnhcóthunhậpthấphoặckhôngcóthànhviêngiađìnhhỗtrợ,baogồmtrợcấphàngtháng,
phúclợiytếvàkhảnăngtiếpcậncáccơsởchămsócngườicaotuổi.Tuynhiên,hệthốngnàydựavàocácthànhviêngia
đình,chủyếulàphụnữđểgiúpchămsócchongườicaotuổi-khicàngcónhiềuphụnữthamgiavàolựclượnglaođộngvà
sốngườicaotuổitănglên,áplựclênphụnữđểđápứngnhucầuchămsócsẽtănglên.
15
Dịchvụchămsócsứckhỏengườigiàlàmộtvấnđềchínhsáchphứctạp,đòihỏimộtgiảiphápphùhợpvớicảcácchínhsách
vềytế,việclàmvàbảotrợxãhội.Nhữngyếutốnângcaosứckhỏechongườigià(nhưcácchươngtrìnhchămsócytếvà
phòngbệnh)cóthểgiúpgiảiquyếtnhucầuchămsócsứckhỏengườigiàtạinhà.Tăngcườngđầutưvàodịchvụđiềudưỡng
tạinhàhoặchỗtrợđiềudưỡngtạicộngđồngcóthểgiúpgiảmgánhnặngcủacácthànhviêntronggiađìnhtrongviệcchăm
sócngườigià;trongkhiđótăngmứclươnghưuxãhộicóthểgiúpnhữngngườigiàcóthunhậpthấpchitrảchonhữngdịch
vụcầnthiết,giảmthiểucôngviệcchămsócmàhiệnnaycácthànhviêntronggiađìnhđangđảmnhận.

26. 26
Nguồn:KhảosátnhậtkýthờigianCVCSKLtừtháng4-11/2017
BIỂUĐỒ6:THỜIGIANDÀNHCHOCHĂMSÓCNGƯỜIGIÀ(PHÚTMỖINGÀY)THEOĐỘTUỔI
(NGƯỜITHAMGIAVIỆCCHĂMSÓCNGƯỜIGIÀ)
Trong3giaiđoạncủanghiêncứunhậtkýthờigian,thờigiandànhchochămsócngườigiàthườngthấp-ởgiaiđoạn3,phụnữdành
trungbình13phútmỗingàyvànamgiớidànhtrungbình6phútmỗingàyđểchămsócngườigià.Consốthấpphảnánhthựctếlà
87%ngườithamgiakhôngcóthờigianchămsócchongườigià.Trongsốnhữngngườidànhthờigianchămsóc,đạiđasố(74%)là
phụnữ.Phụnữmàchămsócchongườigiàdànhthờigiantrungbình73phútmỗingày,trongkhinamgiớidành1giờ(64phút).
Độtuổicũngảnhhưởngđếnthờigiandànhchongườigià,phụnữ45-55tuổivànamgiới55tuổitrởlêndànhnhiềuthờigiannhất
choviệcchămsócvợ,chồngkhiđauốmhoặcbốmẹgià.
GÓCNHÌN:NGHIÊNCỨUNHẬTKÝTHỜIGIANCHOTHẤYĐIỀUGÌVỀVIỆCCHĂMSÓCNGƯỜIGIÀ?
Phút

27. 27
Nguồn:KhảosátnhậtkýthờigianCVCSKLtháng4-11/2017
BIỂUĐỒ7:THỜIGIANDÀNHCHOCHĂMSÓCNGƯỜILỚN
THEOTÌNHTRẠNGHÔNNHÂN
Tìnhtrạnghônnhâncũngảnhhưởngđếnthờigianchămsócngườigià.Trongsốnhữngngườidànhthờigianchămsócngười
già,phụnữđãkếthônđãdànhnhiềuthờigiannhất(78phútmỗingày)vàcảphụnữvànamgiớiđãlậpgiađìnhdànhnhiều
thờigianchămsóchơnnhữngngườiđộcthân.
Nhữngsốliệutrênchothấyhầuhếtmọingườikhôngphải
chămsócngườigià.Nhưngđốivớinhữngngườicóthành
viêncaotuổitronggiađìnhthìthờigianchămsócnàylà
đángkể-đặcbiệtđốivớiphụnữđãlậpgiađình.Nhưvậy,
cầnphảicócácsángkiếnchínhsáchnhằmcungcấpvàhỗ
trợcácdịchvụchămsócnày.
16

28. 28
TÁIPHÂNBỔCVCSKLTẠIVIỆTNAMTHÔNGQUANỀNKINHTẾCHĂMSÓC
Đầutưvàonềnkinhtếchămsóckhôngchỉgiảiphóngthờigianmàcòntạoviệclàmdànhriêngchophụnữ.Số
liệucủaBộGiáodụcvàĐàotạochothấyphụnữchiếm98%tổngsốgiáoviêntronghệthốngmầmnon(chotrẻ
0-3tuổi)vàchiếmđến99%tổngsốgiáoviêntronghệthốngmẫugiáo(chotrẻ3-6tuổi).Hiệnnay,có65.825giáo
viênlàmviệctronghệthốngmầmnonvà250.791giáoviênlàmviệcởtrườngmẫugiáo.Vớitỷlệmộtgiáoviên
10trẻ,việctăngcácđịađiểmmầmnoncóthểgiúptạoviệclàmđángkể.TạiAnh,Tổchức“NgânsáchPhụnữ”
ướctínhcóthểtạora1,5triệuviệclàmởAnhnếu2%GDPđượcđầutưvàocácngànhcôngnghiệpchămsóc,so
với750.000việclàmchomộtkhoảnđầutưtươngđươngtrongxâydựng.
19
20
Đầutưdịchvụchămsóctrẻemtạosẽđiềukiệnthuậnlợiđểphụnữthamgialàmviệcđượctrảlươngdođóviệc
thiếuhụtdịchvụchămsóctrẻlàmộttrongnhữngtrởngạichínhđốivớiphụnữkhithamgiavàolựclượnglao
động.MặcdùcónhiềucơhộivàáplựcbuộcphụnữphảithamgiavàolựclượnglaođộngởViệtNamnhưng
thựctếtạiViệtNamvàcácnướccóđiềukiệntươngđồngchothấy:cảkhisốlượngphụnữthamgiangàycàng
nhiềuvàolựclượnglaođộngcũngkhônggiúplàmtăngkhảnăngtiếpcậndịchvụtrônggiữtrẻcógiáhợplý.Điều
nàyrấtcầnsựcanthiệpcủaChínhphủ.Điềuđócónghĩalàphụnữsẽchịuáplựcképvềvaitròsảnxuấtvàtái
sảnxuất,hạnchếcơhộithăngtiếnnghềnghiệpnếukhôngcódịchvụchămsóctrẻhoặcdịchvụnàycóchấtlượng
khôngcao.Dođó,cảithiệnkhảnăngtiếpcậndịchvụtrônggiữtrẻcóchấtlượngsẽmanglạilợiíchđángkểcho
nềnkinhtếvàxãhội.Kếtquảcáccuộcđiềutranhậtkýthờigiancũnggợiýrằngđầutưthêmvàochămsócngười
giàcóthểtiếtkiệmđángkểthờigianchophụnữvànamgiới,dođócóthểlàmtănghiệuquảđónggópvàophát
triểnkinhtếvàxãhộibềnvữngcủacảnamgiớivàphụnữ.
17
18

29. 29
Mặtkhác,vídụtừcácnướckháccũngchothấy
bêncạnhnhữnglợiíchviệcđầutưvàochămsóc
trẻcũngcónhữnghạnchế.FontanavàElsonđã
xemxét2chươngtrìnhởChilêvàMêhicô.
Chươngtrình“NgàyChămsóccủaMêhicôdành
choBàmẹlàmviệc”cungcấpcácdịchvụchăm
sóctrongngàychotrẻtừ1-4tuổichonhữnggia
đìnhcóthunhậpthấp,khôngtiếpcậnđượccác
dịchvụansinhxãhội.Thayvìnhànướccungcấp
cácdịchvụchămsóc,chươngtrìnhkhuyếnkhích
mọingườilậpracáctrungtâmgiữtrẻtạicộng
đồngvàgiảmchiphítiếpcậncáctrungtâmnày
chophụnữcóthunhậpthấp.Sau2nămhoạt
động,chươngtrìnhđãđượcghinhậntạora
380.000việclàmmớichophụnữvàcungcấp
chămsócchohơn240.000trẻem.Tuynhiên,
chươngtrìnhcũngđãbịchỉtríchvìđãtạoviệc
làmchophụnữcóchấtlượngthấp,vớinhững
điềukiệnkhôngchínhthức,khôngcóbảohiểm
xãhộivàmứclươngthấp.
MộtvídụkháctạiChilê,Chínhphủđãbanhànhquyđịnhdànhchonhà
trẻ(ChilêCreceContigo)năm2006vớimụcđíchđảmbảodịchvụmiễn
phíchotrẻdưới4tuổiởhainhómthunhậpnghèonhấtvàphổcậpdịch
vụmầmnonchotrẻtừ4-5tuổiởcácdịchvụtrôngtrẻdonhànướccung
cấp.Giáoviêncủachươngtrìnhnàyphảicóbằngđạihọc5nămvềgiáo
dụcmầmnon.Mặcdùcácnhânviêntạiđâylàcôngchứcvàđượchưởng
cácquyềnlợinhưngmứclươngcủahọvẫnởmứcthấpnhấttrongngành
giáodục.Dovậy,mặcdùchươngtrìnhmanglạilợiíchlớnhơnchonhân
viênnhưngđểtuyểndụngđượcngườiđồngývàphùhợpthamgiacòn
khákhókhăn.
21
22
23
HaivídụtrênđềxuấtnhữngphươngánchínhsáchchoViệtNam.
ViệtNamđãcónhữngkhoảnđầutưngânsáchđángkểchogiáodụcvà
chămsóctrẻmầmnon(30.24nghìntỷđồngnăm2013),tuynhiênrõ
ràngvẫncònnhucầuđángkểvềcáccơsởchămsóctrẻemdưới3tuổi
cũngnhưnhucầuchămsócngườigià.Đầutưvàocácđiểmchămsóctrẻ
vàchămsócngườigiàcủanhànướcsẽgiúpcáchộgiađìnhcóthunhập
thấpcóthểgửitrẻvàtạoviệclàmchophụnữ.Thêmvàođó,kếthợpcác
môhìnhkhuvựccônglậpvàngoàicônglậphoặcmôhìnhchămsócdựa
vàocộngđồngcóthểgiúpgiảiphóngthờigiancủaphụnữvàthúcđẩy
nềnkinhtế,quađógópphầnxâydựngxãhộibềnvữngvàổnđịnh.
24

30. 30
Khitìmhiểucácgiảiphápchămsócngoàicônglập,cần
đầutưvàonềnkinhtếchămsóctạoviệclàmthỏađáng
chophụnữ,vídụởMexicotrênđâylàmnổibậtnhữngrủi
rodomứclươngthấpmàkhôngcóansinhxãhội.Vànhư
đãđềcập,gầnđâyquanngạivềchấtlượngcủacáccơsở
chămsóctrẻemtưthụcđãđượcnêunhiềutrêncác
phươngtiệntruyềnthôngViệtNam.Giảiphápchovấnđề
nàycầnđápứngquyđịnhđảmbảoantoànchotrẻvàviệc
làmthỏađángchophụnữ.
Mặcdùnềnkinhtếchămsócthườngđượcxemnhưmột
cơhộiđểtạocôngănviệclàmchophụnữ,nhưngcũngcó
thểmanglạicáctácđộngtáiphânbổkhác,vídụnhư
khuyếnkhíchnamgiớithamgiachămsóctrẻ.Sựhiện
diệnnhiềuhơncủanamgiớicóthểgiúpthayđổicác
chuẩnmựcxãhộigắnliềnvaitròchămsócvớiphụnữvà
giúpnângcaonhậnthứcvềgiátrịvàhiệntrạngcủa
nhữngcôngviệcnày.
Ảnh:NguyễnMinhĐức

31. 31
Phânbổlạitráchnhiệmchămsóccũngđòihỏiphảixemxétlạicác
tiêuchuẩntạinơilàmviệc,môitrườngpháplývàcácchínhsách
đanghỗtrợ.Cácchínhsáchnàybaogồmgiờlàmviệcvàcácquyền
lợinghỉngơithânthiệnchocảnamvànữ.
TạiViệtNam,BộluậtLaođộngvàLuậtBảohiểmXãhộiquyđịnhrằng
ngườimẹđượchưởng6thángnghỉsinhvàngườichađượcnghỉ5
ngàyđểchămconmớisinh(Trườnghợpđặcbiệtsốngàyđượcnghỉ
sẽnhiềuhơn).Đâylàmộtđiềukhoảnnghỉphéphỗtrợphụnữdành
thờigianchămsóctrẻ.Tuynhiên,thờigiannghỉsinhkhôngthể
chuyểnnhượnggiữangườimẹvàngườicha,dođócàngcủngcố
quanđiểmrằngphụnữlàngườichămsócchính.Nhữnglợiíchkhác
trongBộluậtLaođộngdànhchocácbàmẹtrẻ(nhưgiảmgiờlàm)
cũngđượcủnghộ,nhưnglạikhôngápdụngchocha,mộtlầnnữa
củngcốđịnhkiếnxãhộivềvaitròchămsóccủaphụnữ.
Cảithiệnquyềntiếpcậnchếđộnghỉsinhhoặcchuyểnnhượngquyềnlợigiữangườichămsóctrẻnhỏcóthểgópphầnlàm
thayđổiquanniệmvềvaitròchămsócgiữanamgiớivànữgiới.Cácnhàtuyểndụngkhuvựctưnhânsửdụngcảnamlẫnnữ
cũngnênxemxétcácchínhsáchtrongmôitrườnglàmviệchỗtrợcáctráchnhiệmchămsóc-vídụbằngcáchchophépsắp
xếpviệclàmvàgiờlàmlinhhoạtvàtạođiềukiệnchocảnamvànữđểthựchiệnvaitròchămsóc.
Tácđộngcủađầutư
vàonềnkinhtếchămsóclàgì?
PhụnữViệtNamcócondưới6tuổivẫndànhtrung
bìnhgần50giờmộtthángchămsóctrẻ.NếuChính
phủvàkhuvựctưnhânhỗtrợthêm100.000nơi
trônggiữtrẻthìcóthểtiếtkiệm5triệugiờchophụ
nữmỗithángtrongkhivừatạoviệclàmđượctrả
lươngtrongnềnkinhtếchămsócchophụnữvà
namgiới.
Nếu100.000phụnữcóthểtiếtkiệmthờigianchăm
sóctrẻđểlàmviệccólương,mỗiphụnữcóthểtăng
thunhậphộgiađìnhthêm920.972đồngmộttháng
(giảđịnhđượctrảlươngtốithiểu).
Côngviệcnàysẽđónggópthêm1,1nghìntỷđồng
vàonềnkinhtếmỗinăm.
THAYĐỔINƠILÀMVIỆCĐỂTÁIPHÂNBỔLẠICÔNGVIỆC
26
25

32. 32
BìnhđẳngtrongCVCSKLcũngđòihỏiphảiphânphốilạicác
nguồnlựcởcấpđịaphươngvàhỗtrợcơsởhạtầnggiúp
giảmgánhnặngCVCSKL.Ngoàira,thờigianphụnữdành
choviệclấycủi,thugomnhiênliệuvàlấynướcđượclàm
nhấnmạnhtrongnghiêncứunhậtkýthờigian.Việcthiếu
nguồncungcấpnướcvẫncònlàvấnđềởmộtsốvùngcủa
ViệtNam;vídụtrongKhảosátđachỉtiêu(MICS)gầnđây
đãchỉrarằngchỉcó17,5%hộgiađìnhởvùngTrungduvà
miềnnúiphíaBắcvà11,6%hộgiađìnhởTâyNguyêncó
nướcmáy.Mặcdùdịchvụcungcấpnướcsạchđãcải
thiệntrêntoànquốc,nhưngcácthànhviêngiađình
(thườnglàphụnữ)vẫnmấtthờigianđểthugomnướctừ
giếngkhoan,cáclỗkhoanhoặccácnguồnkhácgầnđó.
Hơnnữa,67,4%sốngườiởvùngTrungduvàmiềnnúiphía
Bắcvà51%ngườiởTâyNguyênvẫnsửdụnggỗlàmnhiên
liệunấuănchủyếu.Thiếunhiênliệudẫntớiviệcphụnữvà
trẻemgáiphảidànhnhiềuthờigianđểlấycủi.
3.2PHÂNPHỐILẠINGUỒNLỰC
27
28

33. 33
Nguồn:KhảosátnhậtkýthờigianCVCSKLtừtháng4-11/2017
BIỂUĐỒ8:THỜIGIANTHUTHẬPNHIÊNLIỆU
VÀNƯỚCTHEOĐỊAĐIỂM
Trongbáocáo“Sansẻlàyêuthương?”,điềutranhậtkýthờigianđãnhấnmạnhrằngphụnữởmiềnnúivàvùngsâuvùngxa,
hoặcdântộcthiểusốdànhnhiềuthờigianđểlấycủi,thuthậpnhiênliệuvàlấynước.Giaiđoạn3củanghiêncứunhậtký
thờigianvẫnthấycósựkhácbiệtđángkểtrongkhoảngthờigiannamgiớivànữgiớidànhđểthuthậpnhiênliệuvànước
giữacácvùng–tạiTPHCMlà3phútvàHàGianglà114phút/ngày.
GÓCNHÌN:NGHIÊNCỨUNHẬTKÝTHỜIGIANCHOTHẤYNHỮNGGÌVỀVIỆCTHUTHẬPNHIÊNLIỆUVÀLẤYNƯỚC
Nguồn:KhảosátnhậtkýthờigianCVCSKLtừtháng4-11/2017
BIỂUĐỒ9:THỜIGIANTHUTHẬPNHIÊNLIỆU,
LẤYCỦIVÀLẤYNƯỚCTHEODÂNSỐ
0
20
40
60
80
100
120
Phụ nữ
Nam giới
Phụ nữ
Nam giới
Phụ nữ
Nam giới
Phụ nữ
Nam giới
Phụ nữ
Nam giới
Phụ nữ
Nam giới
Phụ nữ
Nam giới
TPHCMQuảng
Ninh
TràVinhHàGiangĐăk
Nông
LâmĐồngVĩnhLong
Phút
050100150200
Kinh
Tày
Dao
H'Mông
M'Nông
Khmer
Phút
Namgiới
Phụnữ

34. 34
Trongquátrìnhnghiêncứunhậtkýthờigian,phụnữđãgiảmđượcthờigiantrungbìnhdànhđểlấynhiênliệuvàlấynướcở
tấtcảcácđịađiểm.VídụởHàGiang,cảphụnữvànamgiớiđềugiảmthờigianlấynhiênliệuvàlấynước,nêntổngthờigian
chohoạtđộngnàyởgiaiđoạn3đãgiảmxuống.Nhưvậy,nguyênnhâncóthểdosựpháttriểncơsởhạtầngcấpnướctrong
khuvựctrongthờigianthựchiệnnghiêncứuđãđượchoànthiệnhơnvàcáccáchộgiađìnhtiếpcậnnướcsạchdễdànghơn.
NgượclạiởTràVinh,thờigianchoviệclấynhiênliệuvànướctrongsuốtquátrìnhnghiêncứucủanamgiớitănglên,trongkhi
thờigianphụnữdànhchocôngviệcnàygiảmxuống-nghĩalàđãcósựphânbổlạilaođộnggiữanamgiớivàphụnữtrongcác
hộgiađình.Điềunàyhoàntoàncóthểdựatrênýkiếnthuđượctừcáccuộcthảoluậnnhómtậptrungkhẳngđịnhrằngnam
giớisaukhithamgianghiêncứuđãtăngthờigiandànhchocôngviệcgiađình.MộtnamgiớithamgianghiêncứutạiTrà
Vinhtrongđợtthuthậpdữliệucuốinóirằngthờigiannhặtcủiđãtănglên.
Nguồn:KhảosátnhậtkýthờigianCVCSKLtừtháng1-11/2017
BIỂUĐỒ10:THAYĐỔITRONGVIỆC
LẤYCỦIVÀLẤYNƯỚCTHEOTHỜIGIANTẠIHÀGIANG
Nguồn:KhảosátnhậtkýthờigianCVCSKLtừ1-11/2017
BIỂUĐỒ11:THAYĐỔITRONGVIỆC
LẤYCỦIVÀLẤYNƯỚCTHEOTHỜIGIANTẠITRÀVINH
201
115114112
63
74
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
220
Phase1Phase2Phase3
Minutes
Phụnữ
Namgiới
39
3029
25
39
36
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Phase1Phase2Phase3
Minutes
Phụnữ
Namgiới

35. Rõràngđầutưvàocơsởhạtầngnhưhệthốngtướitiêu,đườngsá,hạtầnggiaothôngvàcáchạtầngthịtrườngkháccóthể
đemlạinhữnglợiíchkinhtếquaviệccảithiệnnăngsuấtnôngnghiệpvàtiếpcậnthịtrường.Mặtkhác,đầutưvàonước,vệ
sinh,nhiênliệu(nhưthôngquađiệnkhíhóahoặckhíđốt)vàcáccơsởhạtầngkhácởhộgiađìnhthườngđượccoilàđầutư
pháttriểncộngđồngchứkhôngphảilợiíchkinhtế.Tuynhiên,việcphânbổlạicácnguồnlựcđểhỗtrợcáccơsởhạtầngcấp
hộgiađìnhcóthểmanglạilợiíchkinhtếbằngcáchgiảiphóngthờigianmàcảnamgiớivàphụnữ,đặcbiệtlàphụnữ,cóthể
đónggópchocáchoạtđộngkinhtếkhác.Cáchoạtđộngnàycóthểbaogồmviệcthamgiavàocôngviệcđượctrảlương,đầu
tưthêmthờigianvàokinhdoanhkhôngchínhthứccủahộgiađình,thamgiavàogiáodụchoặcđàotạonghềhoặcpháttriển
cácdoanhnghiệpmới.Vídụ,mộtnghiêncứuởnôngthônSenegalchỉramốiliênquanrõrànggiữathờigiantiếtkiệmđược
vàtínhsẵncócủahệthốngcấpnướcnhỏ,tăngcungcấpnướcchophépphụnữnângcaocáchoạtđộngsảnxuấthiệncóvà
lậpracácdoanhnghiệpmới.
Điềuquantrọnglàcảithiệntiếpcậnvớinguồnnướcsẽgiảiquyếtcácràocảnvềkinhtếcũngnhưràocảntiếpcậnhữuhình.
TrongthảoluậnnhómtậptrungởVĩnhLong(nơiphụnữdànhgần1giờmỗingàyđểlấynước),nhữngngườithamgianói
rằngdùcónướcsạch,ngườidânvẫnphảitrảtiềnsửdụng,vìvậynhiềungườivẫnlấynướcsôngđểsửdụng.
35
29
30

36. 36
Tiếtkiệmbaonhiêuthờigiankhiđầutưvàohệthốngnước
vàvệsinhmôitrường?
Trong3giaiđoạncủanghiêncứu,phụnữhuyệnQuảnBạ,tỉnhHàGiang,đãdànhtrungbình143phútmỗingàyđểnhặt
củivàlấynước.Trongmộtnăm,tổngthờigianphụnữdànhchocôngviệcnàylà870giờ(hơn36ngày).Nếuchỉmất1nửa
thờigian,cảithiệntiếpcậnnướcởhộgiađìnhcóthểtiếtkiệmchomộtphụnữ435giờmộtnăm.
Nếutínhmộtngàylàmviệc8giờthìmỗiphụnữởhuyệnQuảnBạsẽtiêtkiệmđược54ngàylàmviệcmỗinămnếuhọ
cóthểtiếpcậnnướcsạchđượccảithiện.
ViệcphânbổlạiCVCSKLđòihỏiphânbổlạiquyềnlựctronggiađìnhvàxãhội.Khinamgiớidànhnhiềuthờigianhơncho
CVCSKL,cảgiađìnhsẽđượchưởngnhữnglợiíchcụthể,vídụnhưphụnữcóthờigianthamgiavàocáccôngviệcđượctrả
lương,họctập,nghỉngơivàgiảitrí,điềunàycũnggiúpthayđổiquanniệmchorằngthunhậpcủaphụnữphụthuộcvàonam
giớivànhữngviệcphụnữlàmkhôngđượccoitrọng.
3.3PHÂNBỔLẠIQUYỀNLỰC

37. 37
Quyềnlựctronggiađìnhđãđượcđềcậpnhiềutrongcáccuộcthảoluậnnhóm.Vídụ,ngườithamgianghiêncứuởLâmĐồng
vàĐăkNôngđãnhậnxétrằnggánhnặngCVCSKLcảntrởđộclậpvềtàichínhcủaphụnữ.MộtýkiếnkhácởUôngBícũng
ghinhậndùphụnữvàđànôngcùngthamgialựclượnglaođộngởcùngthờiđiểm,tráchnhiệmchămsóckhônglươngkhiến
phụnữkhôngthểpháttriểnsựnghiệpnhưđànông.TạiCaoBằng,mộttrongsốnhữngngườithamgiachobiếtphụnữ
thườngbịhạnchếthamgiavàocáccôngviệcxãhội,vídụnhưmộtsốphụnữđãbỏlỡcácsựkiệntạiđịaphươngdoHộiPhụ
nữtổchứcnhưngàyPhụnữQuốctếvàNgàyPhụnữViệtNamdophảitrôngtrẻ.
Tráchnhiệmchămsóckhônglươngliênquanđếnvaitròtruyềnthôngvềgiớitronggiađình,đồngthờicũngcủngcốnhững
vaitrònày.Nhữngngườithamgiathảoluậnnhómtậptrungchủyếuđềcậpđếncácđịnhkiếnvàthànhkiếnxãhội,đâylàlý
dokhiếnphụnữlàmcôngviệcchămsóckhônglươngnhiềuhơnnamgiới.NgườithamgiaởthànhphốHồChíMinhnói:
"Nhìnchung,việcnhàđượccoilàmộtnghĩavụcủaphụnữ.Họchấpnhậnvàcoicôngviệcnhàlàniềmvui,bàytỏlòngbiết
ơnđốivớigiađình”.Nhữngngườithamgiacũngnhậnxétrằngviệcgiữtrẻvàcôngviệcgiađìnhđượccoilà"côngviệccủa
phụnữ"đãcótừrấtlâuvàkhôngdễthayđổi.MộtngườithamgianghiêncứutạiUôngBínhậnxét"Nhậnthứccủangười
dân,đặcbiệtlànamgiới,vềCVCSKLcònhạnchế,sẽcầnthờigianđểthayđổinhậnthứccủahọ”.
CVCSKLđẩyphụnữrangoàilềxãhội,giảmvaitròvàhạnchếthờigianthamgiavàocáchoạtđộngtăngquyềnnăngchophụnữvà
gâyảnhhưởnglớnhơntrongxãhộivàgiađình.CácthànhviênthảoluậnnhómchorằngCVCSKLcảntrởphụnữthamgiavàocông
việcđượctrảlương,cáchoạtđộngchínhtrịcộngđồngvàcáccuộchọp,cáchoạtđộnggiáodụcvàđàotạo.Điềunàyảnhhưởngđến
quyềnraquyếtđịnhcủaphụnữtronggiađình,làmchohọítcókhảnănggâyảnhhưởngvàquyềnquyếtđịnhtronghộgiađình.
31
32
33
34
35
36

38. 38
BáocáothảoluậnnhómcủanamgiớivàphụnữcủaActionAidcũngghinhậnđiềunày.Saukhithamgiavàochươngtrìnhcủa
ActionAid,mộtsốngườinhậnxétnamgiớivàcácbétraitronggiađìnhđãbắtđầuđảmnhậnvaitròlớnhơntrongcôngviệc
giađìnhvàchămsóctrẻem.Mộtngườithamgianhậnxét:“Saukhithamgiacácđợtkhảosáttôinhậnrarằng,côngviệcmưu
sinhcũngđãchiếmquánhiềuthờigiancủavợtôi,vềtớinhàlạiphảimộtmìnhlàmhếtnhữngcôngviệcnhàmàtôithìchỉ
loanhquanhhếtngủlạixemtivi.Tôirấtvuikhiđượcthamgiachươngtrình,quađómàtôiđãbiếtgiúpđỡvợtôi”.
Tuynhiên,dùcácýkiếntrongthảoluậnnhómchorằngnamgiớiđãthamgianhiềuhơnvàoCVCSKL,kếtquảnhậtkýthờigian
lạichothấythờigiannamgiớidànhchoCVCSKLgiảmxuốngvàphụnữvẫnđảmnhậnphầnlớnCVCSKLtronggiađình.Vìvậy,
cơcấuCVCSKLchỉthayđổikhivàchỉkhicơcấuquyềnlựctrongcáchộgiađìnhvàquytắcxãhộihiệnnaycósựthayđổivềchất.
MặcdùphầnlớncáccuộcthảoluậnvềCVCSKLtậptrungvàoviệcphânphốilạiCVCSKLtronggiađìnhvàxãhộiđểcólợicho
phụnữ,cácphântíchgầnđâycũngtậptrungvàolợiíchchonamgiớivàgiađình.BáocáotoàncầuStateoftheWorld’sFathers
trongchiếndịchMenCareInternationalchorằngsựthamgianhiềuhơncủangườichavềviệcnuôidạyconcáicóliênquan
đếnsựpháttriểnnhậnthứcvàthànhtíchhọctậpcaohơn,sứckhoẻtinhthầntốthơnvàgiảmtỷlệphạmtộiởcontrai.Các
nghiêncứuchothấyrằngsựkếtnốigầngũi,khôngbạolựcgiữangườichavớicongiúphọsốnglâuhơn,ítvấnđềvềsứckhoẻ
tinhthầnhoặcthểchấthơn,ítlạmdụngmatúy,làmviệchiệuquảvàhạnhphúchơn.
37
38
39

39. AnhDươngMinhTuấnlàngườidântộcthiểusốH’MôngtạihuyệnThôngNông.Từnăm2016,anhthamgiakhảosátnhật
kýthờigiansửdụngchocôngviệcchămsóckhônglương,từđó,anhđãcónhữngthayđổivềcáchnhìnđốivớicôngviệc
chămsóckhônglương:“Tôinhậnrarằngviệcnhàkhôngchỉlàtráchnhiệmcủavợmàlàsựchungtaygópsứccủađànông
vàgiađình”.Anhđãgiúpvợgiặtquầnáo,nấucơm,rửabátvàchămsóccongáihơn1tuổi.“Tôiluôngiúpvợviệcgiađình
đểvợcảmthấythoảimáihơntừđóvợchồngcóthờigiandànhchocon”.
ChịGiàngThịNu,vợanhTuấnchobiếtchịrấthạnhphúcvìđãcóthểcócơhộithamgiacáchoạtđộngcộngđồng:“Tôiđãcó
nhiềuthờigianhơnchocáccôngviệccủaxãhộinhưtậpvănnghệxóm,đichợbuônbán,họpxóm”.
Nhữngngườithamgiavàonghiêncứunhậtkýthờigianđãthảoluậncácsángkiếnmàhọđãthựchiệnđểkhuyếnkhíchsự
thayđổicủacánhântrongcáchộgiađìnhvềCVCSKL.Cáchoạtđộngmàcộngđồngđãthựchiệnbaogồmcáchoạtđộng
truyềnthôngthôngquacáchoạtđộngsânkhấuhóavànângcaonhậnthứcdochínhquyềnđịaphươnghỗtrợ.Nhữngngười
thamgiacũngđãđưaracáckhuyếnnghịchocácsángkiếnđểthayđổiquanđiểmvềcôngviệcchămsóckhônglương.Các
hoạtđộngnàybaogồm:hộithảo,đàotạovànângcaonhậnthứcđểgiúpnamgiớihiểuđượctầmquantrọngcủaviệcchia
sẻchămsóctronggiađình,cũngnhưcáckhóađàotạothựchànhchođànôngvềkỹnăngnuôidạycon,nấuăn,dọndẹpvà
cácnhiệmvụchămsóckhác.Cũngcómộtsốbằngchứngchothấythamgiavàonhậtkýthờigiannhưtrongnghiêncứucó
thểdẫnđếnnhữngthayđổitrongcôngviệcchămsóckhônglương-nhữngngườithamgiachorằngviệcthamgiavàonghiên
cứugiúpcácthànhviêngiađìnhcócáinhìnkhácvềchiasẻcôngviệcchămsóc,quađóđãdẫntớithayđổi.
SÁNGKIẾNTÁIPHÂNBỔCVCSKLVÀQUYỀNLỰCTRONGHỘGIAĐÌNH
39
CÂUCHUYỆNCỦAANHTUẤN
40

40. 40
Ởnướcngoài,mộtloạtcácsángkiếnthayđổihànhviđãđượcthựchiệnđểkhuyếnkhíchthayđổitrongviệcchiasẻcôngviệcchămsóc:
Cácchươngtrìnhnângcaonhậnthứcvàđàotạogiớitrẻ:cácchươngtrìnhnàytậptrungvàothanhniênnhằmthayđổi
thóiquenvàhànhvivềvaitròcủanamgiớivàphụnữtừsớm,trướckhithóiquenấyđượchìnhthành.Vídụ:ởẤnĐộ,
TrungtâmNghiêncứuPhụnữQuốctếđãpháttriểnchươngtrìnhPhongtràoBìnhđẳnggiớitrongTrườnghọc(GEMS)
dànhchohọcsinhvịthànhniên.Chươngtrìnhkhuyếnkhíchcácmốiquanhệdựatrênsựbìnhđẳng,tháchthứccác
chuẩnmựcxãhộivàviệcsửdụngbạolực.Cáchọcsinhthamgiachothấythayđổitháiđộtrongvaitrògiới,sựủnghộ
lớnhơnđốivớiviệctăngtuổikếthônởnữgiớivàsựthamgiacủanamgiớivàocôngviệcgiađìnhcũngnhưchốnglại
phânbiệtđốixửvềgiớivàsửdụngbạolực.
Đàotạochongườicha:chươngtrìnhđàotạochongườichacókỹnăngchămsóctrẻvàkhuyếnkhíchđànôngthànhlập
cácnhómchămsóccũngđãcótácđộngởnướcngoài.ChẳnghạnchươngtrìnhđàotạophụhuynhdoTrungtâmTài
nguyênNamgiớiRwandavàPromundothựchiệnđàotạochongườicha.Kếtquảsơbộtừmộtthửnghiệmngẫunhiên
chothấynamgiớitrongnhómcanthiệpchiasẻviệclàmbìnhđẳnghơnvớiphụnữsovớitrongnhómđốichứng.
Đểnamgiớithamgianhiềuhơnvàocácnghềchămsóccũngcóthểgiúpthayđổicácchuẩnmựcxãhộibằngcáchnêu
bậtvídụvềnamgiớinhưngườichămsócvàbìnhthườnghóavaitròchămsóccủanamgiới.Nhưvậy,cóthểtănglương
tronglĩnhvựcnàyvìsựthamgiacủanamgiớivàomộtlĩnhvựcnàothìtăngtiềnlươngtronglĩnhvựcđócũngtăngtheo.
41
42

41. 4.KẾTLUẬN
Trongquátrìnhnghiêncứukéodàihainăm,ActionAidvàcácđốitácđãxácđịnhđượcmộtsốbàihọchữuíchchonghiên
cứutrongtươnglaivềCVCSKL.Mộtsốbàihọcchínhlà:
BÀIHỌCVÀCÁCBƯỚCTIẾPTHEO
41
Quyềnsởhữucủacộngđồng:Nghiêncứudocộngđồngsởhữu,vàdongườiđịaphươngđiềuhànhtạicáchuyện.Mô
hìnhnàygópphầnnângcaohiểubiếtvàsựthamgiacủangườithamgiakhảosátvàngườihỗtrợ.Đàotạochitiếtvà
toàndiệnchongườihướngdẫnvềcáckháiniệmCVCSKLđểđảmbảosựnhấtquángiữacáckếtquảnghiêncứu.
Kếthợpnghiêncứuvớivậnđộngchínhsáchtạiđịaphươngvàcấpquốcgia:khikếtthúcmỗigiaiđoạnthuthậpdữliệu,
cộngđồngđãtổchứccuộchọpvớichínhquyềnđịaphươngđểchiasẻkếtquảnghiêncứunhậtkýthờigianvàthảo
luậncácsángkiếnhiệuquảđểgiảiquyếtvấnđềnày.
Nguồnlựcvàtínhnhấtquán:việcduytrìmộtmẫuthốngnhấttronghainămnghiêncứulàmộttháchthứcchonhóm
nghiêncứuvàchongườihỗtrợtạiđịaphương,dođómẫuđãthuhẹplạitrongquátrìnhnghiêncứu.Thayđổiđốivới
mẫuxảyradonhữngthayđổivềchươngtrìnhcủaActionAid,dohoàncảnhđịaphương,dothayđổihoàncảnhtrong
từngtrườnghợpcụthểcủanhữngngườithamgia.Cáchoạtđộngghinhậtkýthờigiantrongnhiềunămtrongtương
lainênđảmbảocácmẫucókíchthướclớnđểnhữngthayđổiđốivớimẫukhôngảnhhưởngđángkểđếnkếtquả.

42. KẾTLUẬN
42
Việctáiphânbổcôngviệcchămsóckhônglươngđòihỏihànhđộngởnhiềucấpkhácnhaucủaxãhộivàtừnềnkinhtế-
từtronggiađìnhđếnnơilàmviệc.Mặcdùnghiêncứunhậtkýthờigianchothấyphụnữđãgiảmthờigiandànhcho
CVCSKLnhưngtácđộngtáiphânbổcònnhỏ.SựgiảmđángkểnhấttrongcôngviệcchămsóckhônglươngxảyragiữaGiai
đoạn1vàGiaiđoạn2,nhưngcũngcósựthayđổinhỏgiữaGiaiđoạn2vàGiaiđoạn3,chothấytrongcáccuộcthảoluận
củacộngđồngvànhậnthứcCVCSKLđãcónhữngthayđổibanđầunhưngchưađángkể:khikếtthúcnghiêncứu,phụnữ
vẫnlàmnhiềuCVCSKLhơnsovớinamgiới.
Đểphânbổlạicôngviệcchămsóckhônglương,cầnphảigiảiquyếtcácđịnhkiếnxãhội,"đànônglàtrụcộtgiađình"dẫnđến
việcphụnữphảilàmcôngviệckhôngđượctrảlươngvàbịđánhgiáthấp.Việcgiảiquyếtvấnđềnàykhôngchỉtậptrungnâng
caonhậnthứcvàgiáodụcnhiềuhơnmàcầnđầutưnguồnlựcvàthayđổicácchínhsách,thựctiễntừchínhphủvàkhuvựctư
nhân.Chỉkhinàocósựthayđổitronggiađìnhvàxãhộithìmớicóthểđạtđượcsựbìnhđẳnggiớithựcsự.
Tiếptheo,ActionAidsẽtiếptụchỗtrợcácđịaphươngtrongviệcvậnđộngcảithiệncácdịchvụcôngcótínhnhạycảmgiới,baogồmlàmviệcvớicáccơ
quanchứcnăngtạicấpđịaphươngvàquốcgia.Tạiđịaphương,cộngđồngxâydựngkếhoạchgiáodục,đàotạovànângcaonhậnthức,cũngnhưvận
độngchínhquyềncấpđịaphươngđểgiảiquyếtsựthiếuhụttrongcungcấpdịchvụlàmtănggánhnặngchămsóckhônglươngcủaphụnữ.Tạicấpquốc
gia,ActionAidcókếhoạchtiếptụctìmhiểumốiliênhệgiữacôngviệcchămsóckhônglương,sựthamgialựclượnglaođộngvàansinhxãhội,xemxét
nhưthếnàocôngviệcchămsóckhônglươngảnhhưởngđếnviệcphụnữđượchưởngcáckhoảntrợcấpvàlươnghưu.

43. TáiphânbổCVCSKLlàđiềuquantrọngđểViệtNamđạtđượccácmụctiêupháttriểnbềnvững(SDG).SựpháttriểnkinhtếViệtNamđòi
hỏikỹnăng,tàinăngvànănglựccủatoànbộdânsốcủacảnamvànữ.Đónggópcủaphụnữvàocôngviệc,cuộcsốngvàcộng
đồngbịảnhhưởngdogánhnặngCVCSKLcũnglàmchậmlạitiếntrìnhpháttriểnbềnvữngcủaViệtNam.Dođóđầutưvàotái
phânbổCVCSKLlàmộtđầutưquantrọngđểpháttriểnđấtnướcbềnvững.
43
5.KHUYẾNNGHỊ
Nhữngkhuyếnnghịnàyđượcxâydựngvàdựatrêncáckhuyếnnghịtronghaibáocáotrước:Đểngôinhàtrởthànhtổấm,
vàSansẻlàyêuthương?
Tăngđầutưchocáclớptrôngtrẻtừ3thángđến36thángtheoLuậtGiáodục.
Tìmhiểucáccơhộiđàotạo,đăngkývàgiámsátchấtlượngnhàtrẻtạinhàtưthụcđảmbảophụnữcóthunhậpthấpvẫn
cóthểtiếpcậndịchvụchấtlượngcaovàantoàn.
Nghiêncứutiếpcậnchínhsáchthaythếđểtăngkhảnăngtiếpcậnvớichămsóctrẻem,vídụnhưởChilevàMexicobao
gồmcácchươngtrìnhtrợcấphoặccácưuđãikhácđểkhuyếnkhíchpháttriểnnềnkinhtếchămsócởViệtNam.Những
phươngánnàynênxemxétmứcđộsẵncótốiđacủacơsởgiữtrẻcóchấtlượngcaochiphíthấpvàcungcấpviệclàm
thỏađángchophụnữ.
Đềxuấtchínhsáchtăngcườnghỗtrợdịchvụchămsócngườigiàdàihạn,trongbốicảnhdânsốgià,vídụnângmứclương
hưuchongườigiàthunhậpthấp,cungcấpchiphíchodịchvụchămsóchoặcđiềudưỡngcộngđồng,vàtăngcườngchất
lượngytếphòngbệnh.
(a)ChínhphủViệtNamnênxâydựngmộtchiếnlượcđểđầutưvàonềnkinhtếchămsóc,baogồm:
1.Đầutưvàonềnkinhtếchămsóc:

44. 44
Khuvựctưnhâncầnđóngvaitròdẫnđầutrongnềnkinhtếchămsóc.Cáctổchứctưnhânnênđầutưvàocácchínhsách
thânthiệnvớigiađìnhđểđảmbảorằngcảnamvànữcôngnhâncóthểcânbằngtráchnhiệmchămsóccólươngvà
khônglương.Cácnhàcungcấpdịchvụchămsóctưnhâncầnđảmbảotrảlươngchonhânviênvàkhuyếnkhíchcảnam
giớivànữgiớilàmviệctrongngànhchămsóc.Việcnàycầncósựthamgiacủacáctổchứccộngđồngvàxãhộigiámsát
chấtlượngdịchvụvàtăngtínhgiảitrìnhcủacácbên.
2.Nângcấpcơsởhạtầngđểhỗtrợcôngviệcchămsóc:
ChínhphủViệtNamnênxemxétsửdụngluậtvàchínhsáchliênquanhđếncácđiềukiệnlàmviệcthânthiệnvớigiađình
đểkhuyếnkhíchvaitròchămsóccủanamgiới,màkhôngbỏquahỗtrợcầnthiếtchophụnữ-nhữngngườivẫnlàmphần
lớncácCVCSKL.Vídụnhưviệctăngthờigiannghỉchămsócconmớisinhchocha,chophépchuyểnđổicácquyđịnhvề
thờigiancủachavàmẹvàkhuyếnkhíchcáccơsởlàmviệcđểbốtrígiờlàmviệclinhhoạt.
UBNDcấptỉnh,huyệnnênưutiêncácdựáncơsởhạtầngnhằmnângcaokhảnăngtiếpcậnnướccủahộgiađình(nhưlắp
đặtbểnướctạigiađình&đườngốngdẫnnước)vànhữngnhiênliệucảitiến,nhưđiệnkhíhóanôngthônhoặcnhiênliệu
thaythế.Nhữngsángkiếnnàynênđượclồngghépvàocácdựánpháttriểnnôngthônkhácnếucóthểhoặcđượctàitrợnhư
cácdựánđộclập.Phântíchgiớitrongcácdựánpháttriểnnôngthônvàcơsởhạtầngnênđượcthựchiệnđểxácđịnhnhững
dựánnàycóthểhỗtrợnềnkinhtếchămsóccũngnhưnềnkinhtếchínhthứcvàtránhcủngcốvaitrògiớihiệnnay.
(b)
(c)

45. 3.Tậphuấnvànângcaonhậnthức:
CáccơquanChínhphủ,cáctổchứcchínhtrịxãhội(nhưHộiLiên
hiệpPhụnữViệtNam,ĐoànThanhniênvàMặttrậnTổquốc)và
cáctổchứcxãhộinghềnghiệp,tổchứcxãhộinênđầutưcho
cácchươngtrìnhđàotạovànângcaonănglựcchonamgiớivà
trẻemtrainhằmtháchthứccáckhuônmẫugiớivềchămsóc,
củngcốtầmquantrọngcủaviệccùngchămsóc,cungcấpcáckỹ
năngthựchànhtrongviệcnuôidạyconcáivàlàmviệcnhàcho
namgiới.Cóthểbắtđầubằngviệckhởixướngvàpháttriển
chươngtrình"BàntayyêuthươngcủaCha"theomụctiêu5.4
củaKếhoạchhànhđộngquốcgiathựchiệncácMụctiêuPhát
triểnBềnvững.
CáccơquanChínhphủ,cáccôngtytưnhânvàcáccơquan
truyềnthôngnênphốihợpthựchiệncácsángkiếnnângcao
nhậnthứcđểtraoquyềnchophụnữvànamgiớiđểtháchthức
cácchuẩnmựcxãhộihiệntạivềvaitrògiớivàtáiphânbổlạitrác
nhiệmcôngviệcchămsócmộtcáchbìnhđẳng.
(a)
(b)
45

46. 46
Ngườithamgiachỉtrảlờicâuhỏinàynếuhọởnhàcảngày.
http://www.moj.gov.vn/vbpq/en/lists/vn%20bn%20php%20lut/view_detail.aspx?itemid=5484
ThốngkêgiáodụccủaBộGD&ĐT,2017,tại:https://moet.gov.vn/thong-ke/Pages/thong-ke-giao-duc-mam-non.aspx
Ibid,BộGD&ĐT(2014)Đánhgiákếhoạch“Giáodụcchomọingười”củaViệtNamnăm2015,HàNội,BộGD&ĐTvàUNESCO,tại:http://unesdoc.unesco.org/images/0023/002327/232770e.pdf
WBoydandTDangPhuong(2017)“EarlyChildhoodEducationinVietnam:HistoryandEvaluationofItsPolicies”,inH.Lietal.(eds.),EarlyChildhoodEducationPoliciesinAsiaPacific,EducationintheAsia-Pacific
Region:Issues,ConcernsandProspects35.
QuỹPháttriểnphụnữUôngBí(2016)Khảosátdánhgiánhàtrẻcônglậpchotrẻtừ6-24thángởphườngPhươngĐông,TrưngVương,ThanhSơn,thànhphốUôngBí.Chưađượcxuấtbản
Luậtlaođộng2012(No.10/2012/QH13),khổ154,tại:http://vanban.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethongvanban?class_id=1&mode=detail&document_id=163542
MFontanaandASilberman,AnalysingBetterWorkDatafromaGenderPerspective:APreliminaryExplorationofWorkerSurveyswithaFocusonVietnam(2013)BetterWorkDiscussionPaperSeriesNo.13,tại:
https://betterwork.org/global/wp-content/uploads/DP13.pdf
VĩnhHà,”Hơn5.500nhómtrẻmầmnonhoạtđộngkhôngphép”,báoTuổiTrẻ,06/03/2014,https://tuoitre.vn/hon-5500-nhom-tre-mam-non-hoat-dong-khong-phep-596740.htm
SVietnamNews,“Howaremonstersgettingchildcarejobs?”,30November2017,http://vietnamnews.vn/opinion/op-ed/418534/how-are-monsters-getting-childcare-jobs.html#34Z8PvZ7mTdxWMeD.97;LêTrai,“Tạm
giữthêm2bảomẫuhànhhạtrẻemtạitrườngMầmXanhởSàiGòn”,ZingNews,29/11/2017,https://news.zing.vn/tam-giu-them-2-bao-mau-hanh-ha-tre-em-tai-truong-mam-xanh-o-sai-gon-post800077.html;Sơn
VinhvàViệtAnh,“TrườngmầmnonViệtMỹ:Trẻbịđánhtímngườido…biếngăn”,PhụNữOnline,08/12/2017,http://phunuonline.com.vn/thoi-su/truong-mam-non-vi-
et-my-tre-bi-danh-tim-nguoi-do-bieng-an-118055/
MFontanaandDElson,“Publicpoliciesonwaterprovisionandearlychildhoodeducationandcare(ECEC):dotheyreduceandredistributeunpaidwork?”(2014)GenderandDevelopment22(3).
TCucHoang(2015)“ModesofCarefortheElderlyinVietnam:AdaptationtoChange”,PhDthesis,AustralianNationalUniversity,p16,availableat:https://openresearch-repository.anu.edu.au/bit-
stream/1885/104491/1/Hoang%20Thesis%202016.pdf
Ibid.
TTBichNgoc,GABarysheva,LSShpekht(2016)CareofElderlyPeopleinVietnam,EuropeanProceedingsofSocialandBehaviouralScience,trang.487tại:http://www.futureacademy.org.uk/files/images/up-
load/63-WELLSO.pdf
Luậtngườicaotuổi(Luậtsố39/2009/QH12),chương18-20,tại:http://moj.gov.vn/vbpq/en/lists/vn%20bn%20php%20lut/view_detail.aspx?itemid=10470
Ghichú:consốchogóaphụ,ngườiđãlyhônhoặclythânbịloạibỏvìmẫuquánhỏ.
AChevalierandTViitanen,“TheCausalityBetweenFemaleLabourForceParticipationandAvailabilityofChildcare”(2002)AppliedEconomicLetters9(14)at915;CNicodemoandRWaldmann(2009)“Child-Careand
ParticipationintheLaborMarketforMarriedWomeninMediterraneanCountries”Bonn,IZADiscussionPaperNo3983
Ibid.
MOET,SốliệuchungGiáodụcmầmnonnămhọc2016-2017,availableat:https://moet.gov.vn/content/tintuc/Lists/News/Attachments/5132/so%20lieu%20thong%20ke%20GDMN%202016_2017.pdf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
18
19
17

47. 47
JDeHenauandDPerron(2016)InvestingintheCareeconomytoboostemploymentandgenderequality,Women’sBudgetGroup,UK,tại:https://wbg.org.uk/wp-content/uploads/2016/03/De_Henau_Per-
rons_WBG_CareEconomy_ITUC_briefing_final.pdf
MFontanaandDElson,“Publicpoliciesonwaterprovisionandearlychildhoodeducationandcare(ECEC):dotheyreduceandredistributeunpaidwork?”(2014)GenderandDevelopment22(3).
Ibid.
Ibid.
BộGD&ĐT,TổngcụcThốngkêvàUNESCO(2016)EducationFinancinginVietNam2009-2013,Hanoi,availableat:http://uis.unesco.org/sites/default/files/vietnam-nea-report.pdf
Mứclươngtốithiểu:http://ketoanthienung.net/muc-luong-toi-thieu-vung-nam-moi-nhat-hien-nay.htm
LuậtLaođộng(10/2012/QH13),chương157;LuậtBảohiểmxãhội(58/2014/QH13),chương31-38.
TổngcụcThốngkê(2014)VietnamMultipleIndicatorClusterSurvey;p112;tại:http://mics.unicef.org/surveys
Ibidatp.107.
ElsonandFontana,opcit.
Thảoluậnnhóm,VĩnhLong,Đợt9.
Thảoluậnnhóm,KrôngNô(phườngDakDrovàDakXuyen),Đợt7,8;LâmHài,đợt7,8.
Thảoluậnnhóm,UôngBí,xãĐiềnCông,đợt9.
Thảoluậnnhóm,ThôngNông,phườngCanNong,Đợt9
Thảoluậnnhóm,,BinhThan,thànhphốHồChíMinh,đợt7.
Thảoluậnnhóm,UôngBí,đợt8.
JThorpe,MMaestre,TKidder“Marketsystemsapproachestoenablingwomen’seconomicempowermentthroughaddressingunpaidcarework”,bởiBeamExchangeConsultants,2016:https://beamexchange.org/up-
loads/filer_public/c4/e0/c4e03654-107f-48cb-8e2c-9115c8c9175c/carework.pdf
Mencare(2015)StateoftheWorld’sFathers,ExecutiveSummary,tại:https://sowf.men-care.org/wp-content/uploads/sites/4/2015/06/State-of-the-Worlds-Fathers_Executive-Summary_23June2015_web-1.pdf
Ibid.
Thảoluậnnhóm,UôngBí,đợt7
XemcâuchuyệncủaanhTuấn:https://youtu.be/G4zsytM-TIA
Trungtâmnghiêncứuphụnữquốctế,“GenderEquityMovementinSchools”https://www.icrw.org/research-programs/gender-equity-movement-in-schools-gems/.
Promundo,SonkeGenderJustice,SavetheChildrenandMenEngageAlliance(2017)StateoftheWorld’sFathers:TimeforAction,p42,tại:https://sowf.men-care.org/wp-content/up-
loads/sites/4/2017/06/PRO17004_REPORT-Post-print-June9-WEB-3.pdf,
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42

48. 48

49. 49

50. 50
Ảnh:NguyễnMinhĐức
PhântíchdữliệuvàsoạnthảoTómtắtkhuyếnnghịchínhsách
PhươngchâmnghiêncứucủaActionAid
‘NghiêncứucủaActionAiddựatrêncácbằngchứngthựctiễn,đặtngườidân–đặcbiệtlàphụnữvàtrẻemgái-ởvịtrítrung
tâm,kếthợpvớihiểubiếtvàchuyênmônởcảbêntrongvàbênngoàicủatổchức,hướngtớithayđổitíchcựcvaitròcủacác
bênliênquantrongquátrìnhpháttriển.Điềunàytạonềnmóngchoquátrìnhpháttriểnởcấpđịaphương,quốcgiavàquốctế’.
BàFyfeStrachan,QuHtrchươngtrình,dánansinhxãhiVitNam(AFV)
Chỉnhsửa
BàTrầnThịBíchLoan,VụBìnhđẳnggiới–BộLĐTBXH
BàNguyễnPhươngThúy,ActionAidViệtNam
Biêntập
BàHoàngPhươngThảo,ActionAidViệtNam

51. 3RlàgiảiphápnhằmgiảiquyếtsựbấtbìnhđẳngtrongviệcphânchiacácCVCSKLmàphụnữphảiđảmnhiệm.Nghiêncứu
đượcchialàm3giaiđoạn:
GIỚITHIỆUVỀNGHIÊNCỨU‘3R’
Giaiđoạn1:(R1)Recognition–Ghinhận:CVCSKLcầnđượcghinhậnlàmột“côngviệc”CVCSKLcầnđượcghinhậnvàtính
toántrongviệctínhlươnghưutrongtươnglaihoặctínhCVCSKLvàoGDPtrongcácsốliệuthốngkêquốcgia.
Giaiđoạn2:(R2)Reduction–Giảmthiểu:CVCSKLcủaphụnữgiảmthôngquaviệctruyềnthôngvàcócácdịchvụcôngnhư
nhàtrẻvàtrạmytếgầnnơiở.
Giaiđoạn3:(R3)Redistribute-Phânphốilại:SốlượngCVCSKLđượcgiảmđivàđượcchiasẻcôngbằnghơngiữacácthành
viên,vídụnhưviệcnamgiớitronggiađìnhdànhnhiềuthờigianhơnđểlàmviệcnhàvàchămsóctrẻnhỏ.
51
Ảnh:NguyễnMinhĐức

52. ACTIONAIDVIỆTNAM
VănphòngĐạidiện
Tầng5,127LòĐúc,HàNội,ViệtNam
ĐT:+84(24)39439866
Email:mail.aav@actionaid.org
Website:www.actionaid.org/vi/vietnam

53. http://bit.ly/KhoTaiLieuAZ