1. Βαςικό ανθρώπινο δικαύωμα.
Ιωϊννα Ντύνου ΠΕ05
Τπεύθυνη Περιβλλοντικόσ Εκπ/ςησ Γ ΔΙΔΕ
Αθόνασ
Πολυπολιτιςμικότητα και
διαπολιτιςμική εκπαίδευςη
8/4/2011

2. Από την Διεθνή ΢φμβαςη για τα δικαιώματα του παιδιοφ με
απλά λόγια (ςυνήγοροσ του παιδιοφ)
• Άρθρο 28. Εκπαύδευςη
• Σο δικαύωμα ςτη δωρεϊν πρωτοβϊθμια εκπαύδευςη, η
διαθεςιμότητα επαγγελματικόσ κατϊρτιςησ, και η
ανϊγκη λόψησ μϋτρων για τη μεύωςη του ποςοςτού
εγκατϊλειψησ τησ φούτηςησ.
• Άρθρο 29. ΢κοπού τησ Εκπαύδευςησ
• Η εκπαύδευςη θα πρϋπει να καλλιεργεύ την ανϊπτυξη
τησ προςωπικότητασ και των ταλϋντων του παιδιού,
την προετοιμαςύα για μια υπεύθυνη ενόλικη ζωό, το
ςεβαςμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα καθώσ επύςησ
και για τισ πολιτιςμικϋσ και εθνικϋσ αξύεσ τησ χώρασ του
παιδιού και των ϊλλων χωρών.
8/4/2011

3. ‘Εχω ‘Εχεισ ‘Εχει
ΟΛΟΙ ΕΧΟΤΜΕ ΔΙΚΑΙΩΜΑΣΑ
8/4/2011

4. Διαπολιτιςμικότητα.
8/4/2011
 Εκφρϊζει μια δυναμικό διαδικαςύα αλληλεπύδραςησ
μεταξύ των διαφορετικών πολιτιςμικών ομϊδων
ςτη βϊςη αμοιβαύασ αναγνώριςησ, δημιουργικόσ
ςυνεργαςύασ και ειρηνικόσ ςυνύπαρξησ.
 ΢την εκπαύδευςη:
 Ορύζεται ωσ διαδικαςύα μεταρρύθμιςησ με τελικό
ςτόχο το μεταςχηματιςμό του ςχολεύου και τησ
κοινωνύασ, ώςτε να παρϋχονται ς’ όλουσ τα μϋςα να
εκφραςτούν ωσ ατομικϋσ και ςυλλογικϋσ
προςωπικότητεσ και να ϋχουν την υποςτόριξη ςτην
αναζότηςη πολιτιςμικόσ ταυτότητασ, ελευθερύασ και
αυτοεκπλόρωςησ

5. Διαπολιτιςμική εκπαίδευςη
Λόγοι για τουσ οποίουσ κρίνεται απαραίτητη η ανάπτυξη και η εφαρμογή τησ:
 ΢υμβούλιο τησ Ευρώπησ 1986, 1990:
 Η παλιννόςτηςη των Ελλόνων
 Η μετανϊςτευςη
 Η δημιουργύα τησ Ενωμϋνησ Ευρώπησ
 Η διεθνοπούηςη τησ οικονομύασ
 Η ανϊπτυξη των επιςτημών τησ κοινωνιολογύασ,
τησ γλωςςολογύασ, τησ ανθρωπολογύασ, τησ
εθνογραφύασ
8/4/2011

6. Πολυπολιτιςμική εκπαίδευςη:
 προϋρχεται από τα κινόματα πολιτικών
δικαιωμϊτων
 βαςύζεται ςτα ιδεώδη τησ ελευθερύασ, τησ
δικαιοςύνησ και τησ ιςότητασ,
 επιδιώκει την επϋκταςη αυτών των ιδανικών ςτο
ςύνολο των ανθρώπων
8/4/2011

7. Ζχει ςτόχο:
 να εφοδιϊςει όλουσ τουσ μαθητϋσ με το κατϊλληλο
εκπαιδευτικό περιβϊλλον ώςτε να αποκτόςουν
γνώςεισ, δεξιότητεσ και ςτϊςεισ για να
λειτουργόςουν αποτελεςματικϊ μϋςα ςε
κοινωνικϋσ ςυνθόκεσ που χαρακτηρύζονται από
πολιτιςμικό και εθνοτικό ποικιλύα
8/4/2011

8. Eίναι ςχεδιαςμζνη:
 ϋτςι ώςτε να δύνει τη δυνατότητα ςε όλουσ τουσ
μαθητϋσ να γύνουν
ενόμεροι, ενδιαφερόμενοι, ενεργού πολύτεσ.
 Δεν είναι ένα πρόγραμμα παραχώρηςησ
δικαιωμάτων για τουσ "άλλουσ", τουσ
"διαφορετικούσ", αλλά ένα πρόγραμμα που αφορά
όλουσ τουσ μαθητέσ (Banks, 1993, 22)
8/4/2011

9. Εκπαίδευςη που πρζπει να ςτοχεφει ςε
δφο κυρίωσ επίπεδα:
 α) Στην αναγνώριςη τησ πολυπολιτιςμικήσ ςφνθεςησ
του μαθητικοφ πληθυςμοφ ώςτε όλοι οι μαθητζσ,
ανεξάρτητα των πολιτιςμικών τουσ διαφορών, να
ζχουν επαρκή εκπαίδευςη
 β) Στην αντιμετώπιςη φαινομζνων ρατςιςμοφ και
ξενοφοβίασ.
8/4/2011

10. Βαςικζσ αρχζσ τησ διαπολιτιςμικήσ εκπαίδευςησ
• Ενςυναύςθηςη (empathy): Με το ενδιαφϋρον και
την κατανόηςη ςτα προβλόματα του ϊλλου
• Αλληλεγγύη: Με την καλλιϋργεια μιασ ςυλλογικόσ
ςυνεύδηςησ πϋρα από τισ ομϊδεσ, τισ φυλϋσ και τα
κρϊτη, με ςτόχο την ιςότητα και τη δικαιοςύνη
• ΢εβαςμόσ: Με την αποδοχό τησ διαφορετικότητασ
και το ϊνοιγμα προσ τουσ ϊλλουσ πολιτιςμούσ
• Αλληλεπύδραςη: Με την εξϊλειψη των εμποδύων
για επικοινωνύα και διϊλογο.
8/4/2011

11. ΠΡΟ΢ΕΓΓΙ΢ΕΙ΢ ΣΗ΢ ΔΙΑΠΟΛΙΣΙ΢ΜΙΚΟΣΗΣΑ΢
8/4/2011

12. Προςαρμογή
 Διαδικαςύα επανακοινωνικοπούηςησ ς’ ϋνα νϋο
πολιτιςμικό περιβϊλλον που περιλαμβϊνει τον
επαναπροςδιοριςμό του ατόμου ςτη ςχολικό τϊξη
με την:
 Αλληλεπύδραςη του μαθητό με τον εκπαιδευτικό
 Αλληλεπύδραςη του μαθητό με τουσ ςυμμαθητϋσ
 ΢χϋςη του μαθητό με τον εαυτό του
8/4/2011

13. ΢τισ δυςκολίεσ προςαρμογήσ των δίγλωςςων μαθητών
αναφζρονται:
 Χαμηλό αυτοεκτύμηςη
 Νευρικότητα
 Άγχοσ
 Αποχό από ςυζητόςεισ
8/4/2011

14. Αφομοίωςη:
 Η ςυμμετοχό ςτην καθημερινό ζωό ατόμων
διαφορετικόσ εθνοπολιτιςμικόσ προϋλευςησ ενώ
αγνοούνται και δε λαμβϊνονται υπόψη οι
ιδιαιτερότητεσ, η διαφορετικότητα και η
ταυτότητα των ατόμων αυτών
8/4/2011

15. Ενςωμάτωςη
 Αναγνωρύζονται οι διαφορϋσ των ατόμων και
παρϋχονται οι ευκαιρύεσ για ιςότητα με τον όρο να
γύνονται αποδεκτϋσ από τα ϊτομα οι αξύεσ τησ
χώρασ υποδοχόσ (ενύςχυςη τησ επύςημησ γλώςςασ
με ςτόχο την ομοιογϋνεια).
8/4/2011

16. Πολυπολιτιςμικόσ πλουραλιςμόσ:
 Αναγνωρύζεται η πολυπολιτιςμικότητα και
ενθαρρύνεται η διατόρηςη των πολιτιςμικών
ιδιαιτεροτότων ενώ υποςτηρύζονται προγρϊμματα
για την αντιμετώπιςη τησ ςχολικόσ αποτυχύασ, των
προκαταλόψεων του ρατςιςμού και των
ςτερεοτύπων
8/4/2011

17. ΠΡΟ΢ΕΓΓΙ΢ΕΙ΢ ΣΗ΢ ΠΟΛΤΠΟΛΙΣΙ΢ΜΙΚΟΣΗΣΑ΢
 1. H ΑΥΟΜΟΙΩΣΙΚΗ ΠΡΟ΢ΕΓΓΙ΢Η (1960)
 ΢τόχοσ: Η απορρόφηςη των μεταναςτευτικών ομϊδων
από τον ντόπιο ομοιογενό πληθυςμό ϋτςι ώςτε να
υπϊρχει ιςοδύναμη ςυμμετοχό ςτο κοινωνικό
γύγνεςθαι.
 2. Η ΕΝ΢ΩΜΑΣΩΣΙΚΗ ΠΡΟ΢ΕΓΓΙ΢Η
 ΢τόχοσ:
 α) Ιςότητα ευκαιριών με την προώπόθεςη τησ
ςυμμόρφωςησ και τησ αποδοχόσ του κυρύαρχου
ςυςτόματοσ αξιών και πεποιθόςεων.
 β) Πολιτιςμικό αρμονύα και ςταθερότητα μϋςω
ανεκτικότητασ και ςεβαςμού τησ πολιτιςμικόσ
ετερότητασ.
8/4/2011

18. 3. Η ΠΟΛΤΠΟΛΙΣΙ΢ΜΙΚΗ ΠΡΟ΢ΕΓΓΙ΢Η (1970)
 ΢τόχοσ: Η ενότητα μϋςα από την διαφορετικότητα
 ΢την εκπαύδευςη:
 Απόρριψη τησ εθνοκεντρικόσ εκπαιδευτικόσ
πολιτικόσ
 Μεταρρύθμιςη του ςχολεύου με ςτόχο την παροχό
ύςων ευκαιριών ςε όλουσ τουσ μαθητϋσ
 Εκπαιδευτικϊ προγρϊμματα για την αντιμετώπιςη
τησ ςχολικόσ αποτυχύασ και ενύςχυςη τησ ςχολικόσ
επύδοςησ
8/4/2011

19.  Αντιμετώπιςη θεμϊτων ςχετικών με τισ
προκαταλόψεισ και τισ ρατςιςτικϋσ ςτϊςεισ των
παιδιών τησ κυρύαρχησ ομϊδασ
 Καλλιϋργεια του ςεβαςμού και τησ ανεκτικότητασ
 Εξϋταςη κοινωνικών φαινομϋνων και γεγονότων
μϋςα από την οπτικό των διαφόρων πολιτιςμών
8/4/2011

20. 8/4/2011

21.  4. Η ΑΝΣΙΡΑΣ΢Ι΢ΣΙΚΗ ΠΡΟ΢ΕΓΓΙ΢Η
 ΢τόχοσ:
 Ιςότητα ανεξϊρτητα από τη φυλό, δικαιοςύνη με
ύςεσ ευκαιρύεσ για όλουσ και χειραφϋτηςη από τισ
ρατςιςτικϋσ δομϋσ.
8/4/2011

22. 5. Η ΔΙΑΠΟΛΙΣΙ΢ΜΙΚΗΣΙΚΗ ΠΡΟ΢ΕΓΓΙ΢Η – Intercultural
(1980-1990)
 ΢τόχοσ: Πολυπολιτιςμικότητα και αλληλεπύδραςη -
Διαμόρφωςη ενόσ ςχολικού περιβϊλλοντοσ που να
ανταποκρύνεται ςτισ ανϊγκεσ όλων των πολιτιςμικών
κοινωνικών ομϊδων.
 ΢την εκπαύδευςη:
 Διϋπει κϊθε ςχολικό δραςτηριότητα και διευρύνει τουσ
εκπαιδευτικούσ ςτόχουσ.
 Προκαλεύ επανεξϋταςη και αναθεώρηςη των εθνοκεντρικών
κριτηρύων του ςχολεύου.
 Αξιολογεύ για την επύτευξη τησ μϋγιςτησ δυνατόσ κοινωνικόσ
και οικονομικόσ ϋνταξησ.
 Θεωρεύ ςημαντικό την εμπειρύα των μαθητών ςτισ χώρεσ
υποδοχόσ.
 Δημιουργεύ τισ προώποθϋςεισ για την αλληλεπύδραςη
πολιτιςμών μεταξύ των χωρών καταγωγόσ και υποδοχόσ.
8/4/2011

23. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΚΑΙ ΑΝΣΙΜΕΣΩΠΙ΢Η ΣΗ΢
ΠΟΛΤΠΟΛΙΣΙ΢ΜΙΚΟΣΗΣΑ΢
΢ΣΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΢ΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
 ΜΕΣΑΝΑ΢ΣΕΤ΢Η
 ΠΑΛΙΝΝΟ΢ΣΗ΢Η
 ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ
 ΟΙ Σ΢ΙΓΓΑΝΟΙ
 Η ΜΟΤ΢ΟΤΛΜΑΝΙΚΗ ΜΕΙΟΝΟΣΗΣΑ
8/4/2011

24. ΠΟΛΤΠΟΛΙΣΙ΢ΜΙΚΟΣΗΣΑ ΚΑΙ ΢ΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
 Σχολικά προβλήματα:
 Σο ςχολικό περιβϊλλον αςκεύ ςυμμορφωτικό
πύεςη.
 Μικρό ποςοςτό κατορθώνει να ξεπερϊςει το όριο
του κακού μαθητό.
 Οι περιςςότερεσ δυςκολύεσ εμφανύζονται ςτα
μαθόματα γλώςςασ.
 Οι προςδοκύεσ των εκπαιδευτικών εύναι
χαμηλότερεσ για τουσ παλιννοςτούντεσ και
αλλοδαπούσ μαθητϋσ.
8/4/2011

25.  Μϋχρι το 1980 παρϊβλεψη των ςχολικών
προβλημϊτων των παλιννοςτούντων μαθητών
παρϊ το μεγϊλο κύμα, τισ δυςκολύεσ από την
πλευρϊ των οικογενειών, των μαθητών και των
εκπαιδευτικών. Η ϋνταξη αντιμετωπύζεται ωσ
πρόβλημα των οικογενειών. Χαρακτηριςτικϊ
αφομοιωτικόσ προςϋγγιςησ (melting pot).
 Μετϊ το 1980 οι πρώτεσ επιςτημονικϋσ ϋρευνεσ. Σα
πρώτα εκπαιδευτικϊ μϋτρα.
8/4/2011

26. ΣΟΜΕΙ΢ ΠΑΡΕΜΒΑ΢Η΢ ΣΩΝ ΔΙΑΠΟΛΙΣΙ΢ΜΙΚΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΢ΣΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΢ΧΟΛΕΙΟ
 Στο θεσμικό πλαίσιο της εκπαίδευσης
αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών
 εκπαιδευτικό πολιτικό με:
 - νομοθεςύεσ και μϋτρα για τη
λειτουργύα και τον τρόπο λειτουργύασ ςχολεύων
για την ϋνταξη των μαθητών (δημιουργύα
φροντιςτηριακών τμημϊτων, τϊξεων
υποδοχόσ, διαπολιτιςμικών ςχολεύων)
 - διϊδοςη τησ διαπολιτιςμικόσ
αντύληψησ και πρακτικόσ ςε κϊθε τύπου
ςχολικό μονϊδα.
8/4/2011

27. Στο αναλυτικό πρόγραμμα
 Αναθεώρηςη του προγρϊμματοσ ϋτςι ώςτε να εύναι
προςβϊςιμο ςτουσ αλλοδαπούσ μαθητϋσ και διεύρυνςη
τησ επικοινωνιακόσ του διϊςταςησ.
 Εναλλακτικϋσ μορφϋσ οργϊνωςησ των μαθηςιακών
δραςτηριοτότων.
 Δημιουργύα προώποθϋςεων διαπολιτιςμικόσ κατανόηςησ
και αλληλεπύδραςησ ανϊμεςα ςτουσ μαθητϋσ αλλϊ και ςτο
ευρύτερο περιβϊλλον.
 Χρόςη ό παραγωγό υλικού από τουσ διδϊςκοντεσ, ϋτςι
ώςτε να αντανακλούν την πολυπολιτιςμικότητα τησ
κοινωνύασ, να μην εύναι προςβλητικϊ, να μην ϋχουν
ςτερεότυπα, να εύναι επιςτημονικϊ ϋγκυρα και κυρύωσ να
προωθούν την κριτικό ικανότητα των μαθητών.
8/4/2011

28. Στθν υποςτθρικτικι διδαςκαλία τθσ ελλθνικισ γλώςςασ
 Η διαπολιτιςμικό εκπαύδευςη δύνει ϋμφαςη:
 -ςτην προςταςύα και την υποςτόριξη του μαθητό,
 -ςτην προςπϊθεια προςαρμογόσ του ςτο καινούριο
κοινωνικό περιβϊλλον,
 -ςτην ανϊπτυξη γλωςςικών αλλϊ και επικοινωνιακών
δεξιοτότων,
 -ςτον εμπλουτιςμό τησ διδαςκαλύασ με ελκυςτικϊ
ϋντυπα και οπτικοακουςτικό υλικό, ςτη δημιουργύα
φιλόξενησ και φιλικόσ ατμόςφαιρασ για την ενεργό
ςυμμετοχό ςε διϊφορεσ δραςτηριότητεσ,
 -ςτο ςεβαςμό
 -ςτη χρηςιμοπούηςη τησ μητρικόσ γλώςςασ κατϊ
περύπτωςη.
8/4/2011

29. Σε εναλλακτικζσ μεκόδουσ διδαςκαλίασ και ςτο ρόλο του
εκπαιδευτικοφ
 Διδαςκαλύα η οπούα ϋχει ςτο επύκεντρο τον μαθητό
και τησ οπούασ το περιεχόμενο ανταποκρύνεται ςτισ
ανϊγκεσ του μαθητό.
 Εργαςύεσ κατϊ ομϊδεσ ό ανϊ ζεύγη.
 ΢υνεργατικό διδαςκαλύα.
 Εφαρμογό προγραμμϊτων καινοτόμων δρϊςεων
(περιβαλλοντικόσ εκπαύδευςησ , αγωγόσ υγεύασ,
πολιτιςτικών προγραμμϊτων).
8/4/2011

30. Στθ ςχζςθ τθσ οικογζνειασ με το ςχολείο.
Η «αδιαφορία» των γονέων.
 - Η δημιουργύα εκδηλώςεων
(χειροτεχνύεσ, μαγειρικό, αθλητικϋσ
εκδηλώςεισ, προςκλόςεισ)
 - Η ςυμμετοχό των γονϋων ςτη λόψη αποφϊςεων ςτα
πλαύςια ιδιαύτερων προγραμμϊτων που αφορούν
τομεύσ τησ ςχολικόσ ζωόσ.
 - Άνοιγμα του ςχολεύου (επύκεντρο πολιτιςμικών
ανταλλαγών μϋςα ςτην κοινότητα)
8/4/2011

31. Επιπλζον :
8/4/2011
 Εκπαιδευτικϊ προγρϊμματα διαπολιτιςμικού
προςανατολιςμού: ιςότητα ευκαιριών ςτη
μάθηςη, αναγνώριςη και αποδοχή του άλλου, ςεβαςμόσ
απέναντι ςτο διαφορετικό, άνοιγμα προσ τουσ
διαφορετικούσ πολιτιςμούσ.
 Εφαρμογό ςε ςχολεύα ςτα οπούα φοιτούν μαθητϋσ
κυρύωσ παιδιϊ αλλοδαπών και παλιννοςτούντων
πολυπολιτιςμικόσ ςύνθεςησ.
 Επαναπροςδιοριςμόσ οριςμϋνων ςτόχων των
αναλυτικών προγραμμϊτων.
 Επιμόρφωςη και κατϊρτιςη των εκπαιδευτικών με
βϊςη τα νϋα κοινωνικϊ δεδομϋνα.

32. ΣΟ ΕΡΜΗΝΕΤΣΙΚΟ ΠΛΑΙ΢ΙΟ
 Δεν αξιολογούμε- Δεν κρύνουμε- Δεν ςυγκρύνουμε:
 Σισ ςτϊςεισ, τισ ςυνόθειεσ, τα όθη και ϋθιμα, ότι
προϋρχεται από το πολιτιςμικό υπόβαθρο του
διαφορετικού μαθητό
 Αναλύουμε και κατανοούμε τη λειτουργύα των
ςυμβόλων και των εννοιών μϋςα από το πρύςμα
τησ ιδιαιτερότητασ που εκφρϊζει ο μαθητόσ
8/4/2011

33. Δεξιότητεσ που ευνοοφν την διαπολιτιςτική
επικοινωνία
 Επαναπροςδιοριςμόσ του εγώ (βόματα, ϊνοιγμα
προσ τη διαφορετικότητα)
8/4/2011

34. Κατανόηςη του άλλου: Ενςυναίςθηςη
Ωσ δεξιότητα ςτο πλαύςιο τησ διαπολιτιςμικόσ
ψυχολογύασ πρόκειται για την Πολιτιςμικό
ενςυναύςθηςη ϋτςι ώςτε να μπορούμε να:
 Γεφυρώνουμε το πολιτιςμικό κενό μεταξύ μασ
 Εκφρϊζουμε πραγματικό ενδιαφϋρον για τισ
αντιλόψεισ, τισ ςκϋψεισ, τα ςυναιςθόματα του ϊλλου
 Αιςθανόμαςτε το μαζί διατηρώντασ την ταυτότητϊ μασ
 Αναγνωρύζουμε τη μοναδικότητα
 ΢εβόμαςτε τη διαφορετικότητα
 Καλλιεργούμε την ανεκτικότητα
8/4/2011

35. Δημιουργία επικοινωνιακοφ πλαιςίου:
 Προβολό κοινών αξιών, ςτϊςεων και γνώςεων για
τη διευκόλυνςη των ςχϋςεων μεταξύ των μαθητών που
προϋρχονται από διαφορετικϋσ κουλτούρεσ.
 Ευαιςθητοπούηςη και κινητοπούηςη, ϋτςι ώςτε: να
μπορεύ ο δϊςκαλοσ να παύξει το ρόλο του
διαμεσολαβητή ανϊμεςα ςε δύο η περιςςότερεσ
διαφορετικϋσ κουλτούρεσ με ςτόχο:
 την υπερϊςπιςη παγκόςμιων, πανανθρώπινων
αξιών (ελευθερύα, δικαιοςύνη, ιςότητα, δικαιώματα
του ανθρώπου, κλπ.), αλλϊ και κοινϋσ αξύεσ που
αφορούν την καθημερινό, κοινωνικό ζωό (
ευγϋνεια, ςεβαςμόσ του ϊλλου ).
8/4/2011

36. 8/4/2011
«…….μασ ζχουν μιλιςει για τον κόςμο πριν τον
δοφμε, φανταηόμαςτε κάτι πριν αποκτιςουμε τθν
εμπειρία και αυτζσ οι προεντυπώςεισ κακορίηουν τθ
διαδικαςία τθσ αντίλθψθσ που ζχουμε για τα
πράγματα και για τουσ ανκρώπουσ».
Lippman Walter

37. ΕΤΧΑΡΙ΢ΣΩ
8/4/2011
Με την ςωςτή εκπαίδευςη μποροφμε
να το αλλάξουμε