Το συγκεκριμένο φυλλάδιο μας το έστειλε η κυρία Δέσποινα Μπάμπου, γεωπόνος, για να μας δώσει ιδέες σχετικά με τον κήπο που θέλουμε να δημιουργήσουμε

1. Πώς να δημιουργήσουμε λαχανόκηπο
στην αυλή του σχολείου μας
Χρήσιμες οδηγίες και συμβουλές
Δέσποινα Μπάμπου
Γεωπόνος-εκπαιδευτικός Β/θμιας, MSc

2. 1
Πώς να δημιουργήσουμε λαχανόκηπο στην αυλή
του σχολείου μας
Οι περισσότεροι από εμάς ενθουσιαζόμαστε στην ιδέα του
σχολικού λαχανόκηπου, αλλά όταν έρθει η ώρα της υλοποίησης, τότε
αρχίζουν τα δύσκολα και δεν ξέρουμε από πού να αρχίσουμε. Να λοιπόν
μερικές χρήσιμες συμβουλές που θα σας βοηθήσουν στην υλοποίηση
του σχολικού σας λαχανόκηπου χωρίς να χάνετε τον ενθουσιασμό σας!
Α. Τοποθεσία – Η εύρεση της κατάλληλης θέσης μέσα στην
σχολική αυλή είναι προϋπόθεση για την επιτυχία του λαχανόκηπου σας.
Αναρωτηθείτε αν η θέση που επιλέγετε:
 είναι προσβάσιμη και ασφαλής για τους μαθητές και τους
καθηγητές,
 είναι κοντά στην παροχή του νερού,
 Είναι προστατευμένη από βανδαλισμούς, επιμολύνσεις ή άλλους
πιθανούς κινδύνους,
 Έχει κατάλληλες διαστάσεις για την επιτυχή ανάπτυξη των φυτών,
 Επιτρέπει στον ήλιο να κάνει αυτό που πρέπει!
 Έχει έδαφος καθαρό σε ότι αφορά τον μόλυβδο και άλλα βαρέα
μέταλλα.
Ανεξάρτητα από το μέγεθος του λαχανόκηπου, θα πρέπει να
λάβετε υπόψη τα εξής:
Ήλιος: Τα περισσότερα λαχανικά χρειάζονται τουλάχιστον 5-8
ώρες ηλιοφάνειας κάθε μέρα. Τα φυλλώδη λαχανικά όπως το
μαρούλι χρειάζεται τουλάχιστον 5 ώρες, ενώ η ντομάτα 8 ώρες.

3. 2
Φυσικά ο ήλιος αλλάζει κατεύθυνση κατά την διάρκεια του έτους,
όμως γενικά ο λαχανόκηπος με νότιο ή δυτικό προσανατολισμό
είναι καταλληλότερος απ’ ότι με βόρειο ή ανατολικό. Σημαντικό
επίσης είναι ο χώρος του λαχανόκηπου να μην δέχεται έντονους
ανέμους και να μην σκιάζεται από δέντρα, κτίρια ή φράκτες.
Νερό: Το πότισμα είναι πολύ σημαντικό φυσικά για την καλή
ανάπτυξη των φυτών και πρέπει να γίνεται με ευκολία και καλής
ποιότητας. Υπάρχουν πολλοί τρόποι ποτίσματος. Ο πιο εύκολος και
γρήγορος τρόπος είναι με το κοινό λάστιχο ή με το ποτιστήρι! Με
αυτό τον τρόπο οι μαθητές επιθεωρούν καλύτερα τα φυτά τους και
αντιλαμβάνονται τις ανάγκες τους. Βέβαια, καλό είναι (και εφόσον
σκέφτεστε να αναπτύξετε και να συνεχίσετε και σε επόμενες χρονιές
τον λαχανόκηπο) να φροντίσετε να τοποθετήσετε ένα πιο
«ανεξάρτητο» σύστημα αυτόματου ποτίσματος. Ζητήστε βοήθεια γι’
αυτό!
Αποστράγγιση: Τα φυτά δεν αντέχουν στα εδάφη όπου το νερό
λιμνάζει. Γι’ αυτό βεβαιωθείτε ότι η τοποθεσία που επιλέξατε δεν
ευνοεί την κατακράτηση του νερού. Παρατηρείστε τι συμβαίνει
μετά την βροχή! Για τις γλάστρες και άλλα δοχεία που θα
χρησιμοποιήσετε, τοποθετήστε στον πάτο μια στρώση χοντρό χαλίκι
και πάνω μια στρώση λεπτότερο.
Προσβασιμότητα: Ο λαχανόκηπος θα πρέπει να βρίσκεται όσο το
δυνατό πιο κοντά στο κτίριο. Όταν είναι απομακρυσμένος και δεν
έχετε άμεση οπτική επαφή, τότε είναι δύσκολο να τον
διαχειριστείτε, να τον διατηρήσετε και να τον χαρείτε.
Εργαλεία: Εξίσου σημαντικός είναι ο κατάλληλος εξοπλισμός που
θα κάνει την όλη προσπάθει πιο εύκολη και διασκεδαστική.
Εφοδιαστείτε με μερικές τσάπες, φτυάρια, τσουγκράνες,

4. 3
κλαδευτήρια, ποτιστήρια, ταμπελάκια για τα ονόματα των φυτών
και φυσικά αρκετά γάντια.
Β. Πού να καλλιεργήσετε – Τα περισσότερα από τα σχολεία
έχουν τσιμεντένια αυλή ή ελάχιστα παρτέρια και αυτό φαίνεται εκ
πρώτης απαγορευτικό για την κατασκευή οποιουδήποτε κήπου.
Σε αυτές τις περιπτώσεις λαχανόκηπος μπορεί να γίνει κάθε
επιφάνεια ή δοχείο που περιέχει χώμα κατάλληλο:
- μικρές και μεγάλες ζαρντινιέρες ή γλάστρες, πλαστικές, ξύλινες
ή κεραμικές,
- παλιά λάστιχα αυτοκινήτων,
- βαρέλια,
- ντενεκέδες,
- παλέτες,
- σάκοι με χώμα (growing bags),
- ξύλινα τελάρα μαναβικής ή από φελιζόλ που χρησιμοποιεί ο
ψαράς
- ξύλινα παρτέρια που κάποιοι θα προσφερθούν να σας
φτιάξουν!

5. 4
Τα παραπάνω είναι μόνο μερικά παραδείγματα δοχείων που
μεταμορφώνονται γρήγορα και εύκολα σε λαχανόκηπους. Και αυτά
άλλωστε προτείνονται να χρησιμοποιήσετε για εξοικείωση. Προσοχή στην
σωστή αποστράγγιση και στο σωστό μέγεθος σε σχέση με το τι φυτεύεται!
Στην περίπτωση που το σχολείο έχει χωμάτινες επιφάνειες ή
υπερυψωμένα παρτέρια τότε είστε αρκετά προνομιούχοι. Ιδιαίτερα τα
υπερυψωμένα παρτέρια είναι ότι καλύτερο, διότι είναι εύκολα
διαχειρίσιμα από τους μαθητές, δεν χρειάζεται να σκύβουν, δεν
λερώνονται τα ρούχα ή τα παπούτσια από λάσπες και ελέγχονται πολύ
εύκολα.
Από την άλλη, ελεύθεροι χωμάτινοι χώροι μέσα στην σχολική
αυλή χωρίζονται σε μικρότερες επιφάνειες για να «δουλεύονται»
καλύτερα.

6. 5
Οι καλύτερες διαστάσεις για τα παρτέρια, υπερυψωμένα ή
επίπεδα, είναι αυτές όπου οι μαθητές δεν τεντώνονται για να τα
δουλέψουν και δεν πατάνε μέσα σε αυτό (χαλάει η δομή του εδάφους).
Οι πιο συνηθισμένοι λαχανόκηποι είναι σε σχήμα ορθογώνιο (1,40 Χ
4,20) ή τετράγωνο και η φύτευση των λαχανικών γίνεται σε σειρές. Η
φύτευση σε ευθείες γραμμές καλύπτει καλύτερα την επιφάνεια του
εδάφους και με αυτό το σχήμα επιτυγχάνουμε καλύτερη εκμετάλλευση
του διαθέσιμου χώρου. Όποιο σχήμα και να έχει τελικά ο λαχανόκηπος
δεν πρέπει να ξεχνάτε να αφήνετε διαδρόμους, πλάτους περίπου 30 εκ.
ανάμεσα στις σειρές των λαχανικών, για την εύκολη πρόσβαση στα φυτά.

7. 6
Γ. Προετοιμασία του εδάφους – Στην περίπτωση που
καλλιεργήσετε απευθείας στο έδαφος θα πρέπει αρχικά να γνωρίσετε τι
είδους έδαφος έχετε στην διάθεσή σας. Η ποιότητα του εδάφους είναι
καθοριστική για την επιτυχή ανάπτυξη των φυτών.
Για να καθορίσετε την ποιοτική κατάσταση του χώματος του
εδάφους αρκεί να δείτε τι χρώμα έχει αυτό:
- Σκούρο χρώμα. Πλούσιο σε οργανική ύλη που ευνοεί την
ανάπτυξη των λαχανικών.
- Κοκκινόχωμα. Στερείται οργανικής ύλης, δεν έχει καλή
αποστράγγιση (πολύ συνεκτικό) και δεν είναι κατάλληλο για τα
φυτά. Μπορείτε να προσθέσετε οργανικό λίπασμα (κομπόστ ή
κοπριά) για να βελτιώσετε την σύσταση σε θρεπτικά στοιχεία
και ποταμίσια άμμο, τύρφη για καλύτερη αποστράγγιση.
- Καφέ με χαλίκια – πετραδάκια. Δύσκολο χώμα. Προτιμήστε εξ
αρχής να καλλιεργήσετε σε δοχεία.
Ένας άλλος τρόπος για να διαπιστώσετε την γονιμότητα του
εδάφους, είναι να παρατηρήσετε την κατάσταση των ζιζανίων. Αν αυτά
είναι εύρωστα τότε αυτό είναι μια καλή ένδειξη και για τα λαχανικά σας.
Μην ξεχάσετε το pH! Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε την
οξύτητα ή αλκαλικότητα του εδάφους για να ξέρουμε τι θα φυτέψουμε.
- Σε πολύ όξινα (5,4 και πάνω) καλλιεργούμε μελιτζάνα, αντίδια,
πατάτα, γλυκοπατάτα, φράουλα, καρπούζι.
-Σε μέτρια όξινα (5,5-5,9) καλλιεργούμε βασιλικό, φασόλι,
καρότο, σκόρδο, πιπεριά, κολοκύθι, τομάτα.

8. 7
- Σε ελαφρώς όξινα (6,0-6,9) καλλιεργούμε μπρόκολα, λαχανάκια
Βρυξελών, λάχανο, άνηθο, μαρούλια, σπανάκι κρεμμύδι.
- Σε αλκαλικά καλλιεργούμε κουνουπίδι, σέλινο, αγγούρι, πεπόνι
ρόδια, θυμάρι.
Με απλά χαρτάκια (πεχαμετρικά) (υπάρχουν στα εργαστήρια
Χημείας – Βιολογίας) μετρήστε την οξύτητα.
Επίσης σημαντικό είναι να γνωρίζετε το επίπεδο ρύπανσης του
εδάφους από βαριά μέταλλα ή άλλα τοξικά στοιχεία. Αν έχετε τέτοια
υποψία, καλό είναι να δώσετε χώμα για ανάλυση ή και πάλι να επιλέξετε
να καλλιεργήσετε σε δοχεία.
Η επόμενη εργασία που πρέπει να κάνετε είναι να κατεργαστείτε
το έδαφος. Αυτό σημαίνει ότι ήρθε η ώρα για σκάψιμο και φρεζάρισμα.
Το έδαφος σκάβεται (οργώνεται ) αρχικά σε βάθος 40-50 εκ. Αυτό γίνεται
είτε με πατόφτυαρο (όταν τα χώματα είναι ελαφρά) ή με αξίνα και φτυάρι
όταν τα χώματα είναι πιο συνεκτικά (αργιλώδη). Όταν γίνεται η εργασία
αυτή αφαιρούμε συγχρόνως τα ζιζάνια και τις μεγάλες πέτρες.
Το Φθινόπωρο θεωρείται η αρχή της καλλιεργητικής περιόδου.
Έτσι το Φθινόπωρο κάνουμε το βαθύ σκάψιμο και τον Φεβρουάριο
ελαφρύ σκάψιμο. Με το σκάψιμο φροντίστε να αναποδογυρίζετε τις
μπάλες του χώματος που ανασηκώνει η τσάπα σας, ώστε οι ρίζες των
ζιζανίων να είναι προς τα πάνω και να εκτίθενται στο φως και τον αέρα.
Έτσι, τα ζιζάνια θα ξεραθούν ευκολότερα ενώ τα κλαδιά τους θα θαφτούν
κάτω από το χώμα, θα σαπίσουν και θα σχηματίσουν οργανική ουσία
χρήσιμη για τα λαχανικά σας. Μην διαλύετε τις μπάλες και μην
ισοπεδώσετε το μέρος μετά το φθινοπωρινό σκάψιμο. Οι βροχές του
χειμώνα και ο πάγος, θα θρυμματίσουν το χώμα και θα το κάνουν
ανάλαφρο. Άλλωστε η επιφάνεια του εδάφους κατά το Φθινοπωρινό
όργωμα πρέπει να μένει κάπως ανώμαλη, για να διευκολύνεται η
αποθήκευση του νερού από τις βροχές και τα χιόνια.
Τον Φεβρουάριο (Άνοιξη), ξανασκάψτε το μέρος πιο ελαφρά, αλλά
περισσότερο επιμελημένα ώστε να ενσωματωθεί τελείως η κοπριά στο
έδαφος και απομακρύνετε μόνο τα μεγάλα χόρτα-ζιζάνια που
ενδεχομένως έχουν μεγαλώσει στη διάρκεια του χειμώνα. Την Άνοιξη

9. 8
κάνουμε μετά το όργωμα και καλό σβάρνισμα, δηλαδή ψιλοχωμάτιασμα
για να σπάσουν καλά οι μεγάλοι σβώλοι χώματος.
Μετά την κατεργασία του εδάφους και πριν την διαμόρφωσή του,
ρίξτε κοπριά ή κομπόστ αναμίξτε καλά και ισιώστε το χώμα. Δεν
χρησιμοποιούμε χημικά λιπάσματα!
(Λίπανση, δηλαδή χρήση κομπόστ ή κοπριάς, κάνουμε και στην
περίπτωση που έχουμε δοχεία φύτευσης, ή τεχνητά παρτέρια.)
Η απευθείας καλλιέργεια στο έδαφος απαιτεί διαμόρφωση του
εδάφους. Η σωστή διαμόρφωση του εδάφους πριν την καλλιέργεια είναι
απαραίτητη και από τις πιο βασικές εργασίες. Αυτό σημαίνει τη
δημιουργία βραγιών – υπερυψωμένα στρώματα – σαμάρια (μέρος του
κήπου με λαχανικά, λουλούδια ή πρασινάδα, που περιβάλλεται από
ποτιστικό αυλάκι) ανάλογα με το είδος της καλλιέργειας.
Χωρίζουμε σε βραγιές πλάτους 80 -1,40 πόντων. Οι βραγιές,
έχουν διπλό σκοπό: Διευκολύνουν την πρόσβαση και επιτρέπουν την
αποστράγγιση του πλεονάζοντος νερού κατά το πότισμα. Πριν αρχίσετε
να διαμορφώνετε τις βραγιές, θα πρέπει να ισοπεδώσετε καλά το χώμα με
ένα γράβαλο ή «καλλιεργητή» (ένα μεταλλικό εργαλείο, σε σχήμα
υπερμεγέθους χτένας) και να τρίψετε τους χοντρούς σβώλους σε όσο το
δυνατόν πιο λεπτά κομμάτια. Ανασηκώνουμε το χώμα από τα αυλάκια
που θα φτιάξουμε μεταξύ των υπερυψωμένων στρωμάτων και το
ρίχνουμε πάνω σε αυτά. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το χώμα των
στρωμάτων που θα φυτέψουμε τα φυτά μας να είναι αφράτο σε βάθος
περίπου το διπλάσιο, κάτι που θα διευκολύνει την ανάπτυξη των ριζών
πολύ ευκολότερα γιατί το έδαφος θα είναι πιο μαλακό και δουλεμένο σε
βάθος.
Δ. Σπορά – Μεταφύτευση – Τώρα ήρθε η ώρα για να
καλλιεργήσετε. Ανάλογα με το μέγεθος του σπόρου γίνεται και η σπορά
του στο έδαφος. Όσο πιο μικρός ο σπόρος τόσο πιο επιφανειακή είναι η
τοποθέτησή του μέσα στο χώμα. Όσο πιο μεγάλος τόσο πιο βαθιά γίνεται
η φύτευση. Το βάθος σποράς είναι 3-4 φορές μεγαλύτερο από την
διάμετρο του σπόρου.

10. 9
Αν η σπόροι είναι πολύ μικροί σε μέγεθος όπως για παράδειγμα
του σέλινου, μαϊντανού κ.α., μην ξεχάσετε να τους ανακατέψετε με 4-5
μέρη ελαφρού χώματος ή ψιλή άμμο για να διασκορπίζονται καλύτερα.
Η σπορά γίνεται στα πεταχτά, είτε σε γραμμές, είτε κατ’
αθροίσματα. Στην πρώτη περίπτωση οι σπόροι σκορπίζονται σε όλη την
επιφάνεια όσο το δυνατό ομοιόμορφα. Αν τύχει και σπείρετε πυκνά μετά
τη βλάστηση κάνετε αραίωμα, δηλαδή αφαιρέστε προσεχτικά κάποια
φυτά.
Η σπορά κατά γραμμές, γίνεται αφού χαράξουμε πρώτα πάνω στο
έδαφος ένα αυλάκι. Στο αυλάκι αυτό σπέρνουμε τους σπόρους. Η
απόσταση των σπόρων μέσα στις γραμμές ποικίλλει ανάλογα της
ανάπτυξης του λαχανικού.
Στη σπορά κατά αθροίσματα, οι σπόροι τοποθετούνται σε μικρούς
λάκκους, που ανοίγουμε σε γραμμές και σε ανάλογη απόσταση.
Σχετικά με τις αποστάσεις σποράς, πάνω στα φακελάκια με
σπόρους που θα προμηθευτείτε από το γεωπονικό κατάστημα, υπάρχουν
ενδείξεις ως προς τις αποστάσεις που πρέπει να διατηρούνται ανά
γραμμή και πάνω στην γραμμή φύτευσης, ανάλογα πάντα με το μέγεθος
του σπόρου. Πάντως μην πανικοβάλλεστε ως προς αυτό. Σιγά - σιγά θα
αποκτήσετε την σχετική εμπειρία!
Αφού σπείρετε, η επόμενη κίνηση είναι να σκορπίσετε ελαφρύ
χώμα πάνω σε αυτούς ή να χρησιμοποιήσετε την τσουγκράνα και να τους
σκεπάσετε.
Αν έχετε κάνει σπορείο ή έχετε αγοράσει έτοιμα φυτά, τότε η
διαδικασία λέγεται μεταφύτευση. Η μεταφύτευση γίνεται ανοίγοντας
τρύπες με το φυτευτήρι είτε με το σκαλιστήρι ανάλογα με το μέγεθος του
φυτού, κάνοντας ζικ - ζακ ή κατά τετράγωνα ή σε γραμμές.
Τοποθετούμε τα φυτά με τέτοιο τρόπο ώστε ο λαιμός (δηλαδή το
σημείο που διαχωρίζεται το υπόγειο μέρος – ριζικό σύστημα - από το
υπέργειο μέρος - βλαστός) να βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με την
επιφάνεια του εδάφους και το άκρο των ριζών να φθάνει τον πάτο της
τρύπας, έτσι ώστε οι ρίζες να μην διπλώνουν ή μαζεύονται σαν κουβάρι.
Γεμίζουμε με χώμα την κάθε τρύπα και πιέζουμε ελαφρά (όχι

11. 10
υπερβολικά γιατί βλάπτει την ανάπτυξη των φυτών) το χώμα γύρω από τα
φυτά, με τα δάχτυλα ή το φυτευτήρι.
Αμέσως μετά την σπορά ή τη μεταφύτευση, θα πρέπει οπωσδήποτε
να ποτίσετε, με ποτιστήρι – με το εξάρτημα «βροχής», για να έρθει το
χώμα σε άμεση επαφή με τον σπόρο ή το ριζικό σύστημα του φυτού.
Συμβουλευτείτε τον παρακάτω πίνακα για να ξέρετε τι
καλλιεργείται ανά εποχή και ανά μήνα
Ε. Συγκαλλιέργεια - Με τον όρο συγκαλλιέργεια εννοούμε την
ταυτόχρονη καλλιέργεια δύο ή περισσότερων διαφορετικών φυτών στον
ίδιο χώρο. Είναι συνήθως φυτά με διαφορετικό ριζικό σύστημα και με
διαφορετικές απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία. Η συγκαλλιέργεια είναι
μία αρχαία τεχνική.
Είναι αξιοσημείωτο ότι, βάσει πειραμάτων, έχει αποδειχτεί πως τα
φυτά σε συγκαλλιέργεια ευδοκιμούν και αποδίδουν καλύτερα από τα
άλλα σε μονοκαλλιέργεια. Αυτό συμβαίνει αφενός επειδή αποτελούν ένα
είδος «φυτοκοινωνίας» που προσαρμόζονται στο περιβάλλον όπου

12. 11
φυτρώνουν και βρίσκονται σε συνεχή ανταγωνισμό μεταξύ τους, και
αφετέρου επειδή εξαρτάται το ένα είδος από το άλλο και
αλληλοπροστατεύονται. Σημαντικός παράγοντας όμως είναι και η
καλύτερη ανάπτυξη – δράση των ωφέλιμων μικροοργανισμών στο
έδαφος, όπως προκύπτει από πολλές μελέτες. Πολλά φυτά έχουν φυσικά
συστατικά στις ρίζες, τα άνθη, τα φύλλα τους κ.α. που μπορούν
εναλλακτικά να απωθούν ή να προσελκύουν έντομα ανάλογα με τις
ανάγκες του καλλιεργητή. Σε μερικές περιπτώσεις μπορούν να
βοηθήσουν στην ενίσχυση της βλάστησης και στο άρωμα άλλων
ποικιλιών.
Ουσιαστικά η συγκαλλιέργεια μας βοηθά να φέρουμε μια ισορροπία στο
οικοσύστημα του κήπου μας αφήνοντας την φύση να κάνει τη δουλειά
της.
Το καλύτερο φυτό για συγκαλλιέργεια διότι συμβιώνει καλά με
όλα τα φυτά στο λαχανόκηπο είναι το ραπανάκι. Το ραπανάκι είναι
φυτό ταχείας ανάπτυξης, αλλά δεν είναι τόσο δημοφιλές, για να
φυτεύεται συχνά.
Επιπλέον, εκτός από ραπανάκι μπορείτε να φυτέψετε φρέσκο
κρεμμύδι και φρέσκο σκόρδο. Ένας αξιοσημείωτος συνδυασμός είναι
η συγκαλλιέργεια βοτάνων με λαχανικά. Η ιδέα ότι βότανα φυτεμένα
ανάμεσα στα φυτά κάνουν καλό συνταίριασμα δεν είναι καινούρια.
Μερικά από τα παλαιότερα ντοκουμέντα σχετικά με την κηπουρική
αναφέρουν αυτές τις σχέσεις. Προσοχή όμως. Όταν επιλέγουμε τα βότανα
που θα συντροφέψουν τα φυτά μας, δεν πρέπει να εξετάσουμε μόνο τη
δράση τους ενάντια στα παράσιτα. Καλό είναι να σκεφτούμε ότι, αφού τα
βότανα που θα συγκαλλιεργήσουμε τρέφονται από το χώμα και
αποβάλλουν ουσίες σ’ αυτό, είναι φυσικό να επηρεάζουν και τη γεύση
των λαχανικών μας! Ο δυόσμος και ο βασιλικός π.χ. βελτιώνουν τη
γεύση της ντομάτας ενώ η τσουκνίδα, η μέντα και το μελλισόχορτο,
καλυτερεύουν την ποιότητά της.
Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται ενδεικτικές συγκαλλιέργειες.

13. 12
ΣΤ. Ασθένειες και φάρμακα – ΔΕΝ χρησιμοποιούμε χημικά
φαρμακευτικά σκευάσματα στον χώρο του σχολείου (αλλά και αλλού!)
για την καταπολέμηση των εχθρών των καλλιεργειών.
Είναι προτιμότερο να αφήσετε κάποια καλλιέργεια να
«καταστραφεί» παρά να χρησιμοποιήσετε εντομοκτόνα που θα
προκαλέσουν βλάβη στους μαθητές σας, αλλά και στον πλανήτη!
Υπάρχουν αρκετά ήπια «γιατροσόφια» που χρησιμοποιούσαν και οι
παλιοί γεωργοί, όταν τα εντομοκτόνα και λιπάσματα δεν είχαν κάνει την
εμφάνισή τους.
Επειδή η πρόληψη είναι καλύτερη από την επέμβαση φροντίστε
ώστε να σπέρνετε υγιείς και απολυμασμένους σπόρους, να φυτεύετε
φυτά από υγιείς φυτείες αλλά και να καταστρέφετε τα άρρωστα φυτά.
Ένα πολύ καλό οικολογικό οικιακό σκεύασμα είναι το εξής:
 ½ φλιτζάνι καυτερές πιπεριές ή 2 κουταλάκια του γλυκού
πιπέρι Καγιέν
 4 λίτρα νερό
 1 κουταλάκι του γλυκού υγρό πιάτων

14. 13
 1 κουταλάκι του γλυκού ελαιόλαδο
Βράζουμε το νερό και ρίχνουμε μέσα τις πιπεριές. (Αν
χρησιμοποιήσουμε πιπέρι δεν χρειάζεται να βράσουμε το νερό.)
Σκεπάζουμε και περιμένουμε να κρυώσει. Προσθέτουμε το σαπούνι και
το ελαιόλαδο, ανακατεύουμε και σουρώνουμε. Το βάζουμε σε ένα
μπουκάλι ψεκασμού και επεμβαίνουμε στις προσβεβλημένες περιοχές.
Εφαρμόζεται για προσβολές από μελίγκρες και πολλά άλλα εντομα.
Και μερικές ακόμα συνταγές….
Σαπουνόνερο εναντίον εντόμων.
Ένα σκεύασμα για την αντιμετώπιση εντόμων είναι με πράσινο
σαπούνι και οινόπνευμα. Δρα προληπτικά αλλά και κατασταλτικά, είναι
100% οικολογική μέθοδος και επιπλέον εκτός της μελίγκρας βοηθά στην
καταπολέμηση και άλλων μικρόσωμων εντόμων. Τέλος τα φυτά μας θα
“γυαλίσουν” , θα καθαρίσουν και θα δείχνουν πιο όμορφα και πιο
“ζωντανά”!
Τρίβουμε πράσινο σαπούνι. Προσθέτουμε μία κουταλιά της
σούπας τριμμένο σαπούνι σε 1 λίτρο νερό, μέσα σε ένα ψεκαστήρι.
Προσθέτουμε και 2-3 σταγόνες καθαρό οινόπνευμα. Κλείνουμε τον
ψεκαστήρα και ανακινούμε καλά. Ψεκάζουμε καλά όλο το φυτό και
επαναλαμβάνουμε αν χρειαστεί μετά από 1 εβδομάδα
Φυσικό εντομοκτόνο με σκόρδο και μαϊντανό:
Σε μισό λίτρο νερό, προσθέτουμε δυο κουταλιές της σούπας
λιωμένο σκόρδο και 4 κουταλιές της σούπας τριμμένο ξηρό μαϊντανό.
Βράστε το μείγμα μέχρις ότου μείνουν μόνο 2 κούπες νερού, στραγγίξετε
το και αφήστε το υγρό να κρυώσει. Ψεκάστε με το μείγμα αυτό όλα τα
φυτά σας. Είναι αρκετά αποτελεσματικό για την αντιμετώπιση πολλών
εντόμων.
Για τα Σαλιγκάρια

15. 14
Για να τα κρατήσετε μακριά, ρίξτε στάχτη ή αλάτι, γύρω από τα
φυτά που θέλετε να προστατεύσετε. Προσοχή όχι κοντά στα φυτά γιατί θα
καούν. Θυμηθείτε, να την ανανεώνετε κάθε φορά που βρέχεται. Επίσης
τα σαλιγκάρια τρελαίνονται για μπύρα. Βάζουμε σε ένα μπολάκι ή
κεσεδάκι 2 δάχτυλα μπύρα και τα παραχώνουμε σε διάφορα σημεία
στον κήπο. Τα σαλιγκάρια προσελκύονται από τη μπύρα πέφτουν μέσα
και δε μπορούν να ξαναβγούν.
Τσουκνίδα κατά των εντόμων:
Σε μία λεκάνη βάλτε 1 μέρος φρέσκια τσουκνίδα και δέκα μέρη
νερό. Ανακατέψτε ώστε η τσουκνίδες να καλυφθούν από το νερό και
αφήστε το μείγμα για 24 ώρες. Στη συνέχεια σουρώστε και ψεκάστε τα
φυτά. Οι προσβολές θα μειωθούν ή θα εξαλειφθούν τελείως. Επιπλέον τα
φυτά δυναμώνουν και αποκτούν ανθεκτικότητα σε επιθέσεις από έντομα.
Γενικά για όλα τα σκευάσματα ισχύουν τα εξής:
Ψεκάζουμε όλο το φυτό, πάντα νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα.
Δεν εφαρμόζουμε το παραπάνω ιδιοσκεύασμα όταν επικρατούν πολύ
υψηλές θερμοκρασίες και αν χρειαστεί επαναλαμβάνουμε τον ψεκασμό
μετά από 10 ημέρες.
Και μην ξεχνάτε: τα φυτά θέλουν αγάπη, φροντίδα και υπομονή
για να μας ανταμείψουν με τους καρπούς τους! Και οι μαθητές μας το
ίδιο…..!
Καλή επιτυχία
Δέσποινα Μπάμπου
Γεωπόνος-εκπαιδευτικός Β/θμιας, MSc
despkas@hotmail.com

16. 15
Βιβλιογραφία
Βοσυνιώτης, Ν. Ο λαχανόκηπος του σπιτιού. Εκδ. Πετσάκη, 1941
Ευθυμιάδης Π., Φεγγερός Κ., Μπιλάλης Δ., Γιάννου Γ. (1999). Εισαγωγή
στη Γεωργική Παραγωγή για μαθητές Α΄ τάξης 1ου κύκλου ΤΕΕ
του τομέα Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος. Αθήνα: ΟΕΔΒ
Ζιώγας Β., Βιτωράτος Α. (1999). Φυτοτεχνία – Φυτοπροστασία για
μαθητές Β΄ τάξης 1ου κύκλου ΤΕΕ ειδικότητας Φυτοτεχνικών
Επιχειρήσεων - Αρχιτεκτονικής Τοπίου του τομέα Γεωπονίας,
Τροφίμων και Περιβάλλοντος. Αθήνα: ΟΕΔΒ
http://www.fao.org/docrep/009/a0218e/A0218E02.htm
http://users.sch.gr/babaroutsoup/oikoik/katoikia/laxanokipos.htm
http://www.greenhearted.org/school-gardens.html
http://www.reneesgarden.com/articles/seedinfo.html
http://www.csgn.org/sites/csgn.org/files/GFL_5.pdf
http://www.letsmove.gov/school-garden-checklist
http://theschoolvegetablepatch.co.uk/page11.html