2. Θ διατροφι των πλουςίων
• Για τουσ πλοφςιουσ ωμαίουσ το φαγθτό ιταν
ζνα πολφ ςθμαντικό μζροσ τθσ
κακθμερινότθτάσ τουσ. Το βαςικό γεφμα τουσ
ξεκινοφςε ςτισ 3:00 το απόγευμα και
διαρκοφςε αρκετζσ ϊρεσ με πολλά
διαφορετικά πιάτα. Ενδιάμεςα ςτο
ςερβίριςμα των διαφορετικϊν πιάτων
διάφοροι χορευτζσ και μονομάχοι
προςζφεραν διαςκζδαςθ ςτουσ
ςυνδαιτυμόνεσ.
3.
4. Θ διατροφι των πλουςίων
• Το φαγθτό το μαγείρευαν και το ςερβίριηαν δοφλοι. Οι
άνκρωποι ζτρωγαν με τα χζρια, ενϊ ζπιναν κραςί
ανακατεμζνο με νερό. Το πρϊτο πιάτο ιταν ςυνικωσ
ελιζσ. Τα ψάρια ιταν ιδιαίτερα δθμοφιλι ενϊ οι
γεμιςτοί αςβοί κεωροφνταν λιχουδιά, παρά το
γεγονόσ ότι δεν είχαν πολφ κρζασ πάνω τουσ. Συχνά
χρθςιμοποιοφςαν μια πολφ δυνατι ςάλτςα, που
λεγόταν garum, για να καλφπτουν τθ βαριά γεφςθ των
κρεάτων και των ψαριϊν όταν αυτά δεν ιταν πολφ
φρζςκα. Δεν ζδιναν μεγάλθ ςθμαςία τθν όψθ του
φαγθτοφ αλλά μόνο ςτθ γεφςθ. Για επιδόρπιο
ςερβίριηαν ςυχνά φροφτα, όπωσ ςφκα και ςταφφλια.
5. Συνταγι από τον Κικζρωνα
Ραίρνουμε ζνα ψάρι αλμυροφ νεροφ και το
φιλετάρουμε. Το αναμιγνφουμε με μυαλά,
ςυκϊτι από κοτόπουλο, βραςτά αυγά και
τυρί. Το περιχφνουμε με ςάλτςα πιπεριοφ,
μζλι και λάδι και το μαγειρεφουμε ςε λάδι
πάνω ςε χαμθλι φωτιά. Τζλοσ το δζνουμε με
ωμά αυγά.
6. Θ διατροφι των φτωχϊν
• Οι περιςςότεροι φτωχοί ωμαίοι δεν είχαν
κουηίνεσ ςτα ςπίτια τουσ και ζτςι δεν μποροφςαν
να μαγειρζψουν. Αν είχαν τθν οικονομικι
δυνατότθτα αγόραηαν ζνα ηεςτό γεφμα από
κάποιο από τα πολλά υπαίκρια μαγειρεία ςτο
δρόμο ι ςτθν αγορά.
• Θ διατροφι τουσ αποτελοφνταν από ψωμί, χυλό
από βραςμζνο ςιτάρι, φαςόλια, φακζσ και
ςπάνια λίγο κρζασ. Ρολλοί φτωχοί ωμαίοι
ςιτίηονταν ςτα ςυςςίτια τθσ πόλθσ.
7. Θ διατροφι των φτωχϊν
• Το καλαμπόκι ιταν εξαιρετικά ςθμαντικό για τθ
διατροφι των ωμαίων. Δεν το παριγαγαν οι
ίδιοι και ζτςι ιταν αναγκαςμζνοι να το ειςάγουν
από τισ επαρχίεσ τουσ. Ρολλοί Αυτοκράτορεσ
προκειμζνου να ζχουν τουσ φτωχοφσ ωμαίουσ
με το μζροσ τουσ, προςζφεραν δε πολφ χαμθλι
τιμι ι ακόμα και δωρεάν μεγάλεσ ποςότθτεσ
καλαμποκιοφ.
• Θ ζλλειψθ καλαμποκιοφ αντίκετα προκαλοφςε
ταραχζσ και εξεγζρςεισ ςτθ ϊμθ που
απειλοφςαν τθ κζςθ των Αυτοκρατόρων.
10. Ψϊνια
• Αρχικά θ κεντρικι αγορά τθσ ϊμθσ ιταν το forum.
Πταν ο πλθκυςμόσ αυξικθκε πολφ και ςτθν αγορά
επικρατοφςε ςυνωςτιςμόσ δθμιουργικθκαν και νζεσ
αγορζσ ςτισ όχκεσ του ποταμοφ Τίβερθ. Υπιρχε θ
αγορά των ηϊων, θ αγορά των φροφτων, θ αγορά των
ψαριϊν κτλ. Ραράλλθλα υπιρχαν δρόμοι όπου ιταν
ςυγκεντρωμζνα μαγαηιά που ειδικεφονταν ςε
ςυγκεκριμζνα προϊόντα. Ο πιο εμπορικόσ δρόμοσ ιταν
θ οδόσ των Ετροφςκων, θ οποία είχα μαγαηιά όλων
των ειδϊν. Βόρεια του Forum ιταν θ περιοχι
Σουμποφρα, που ιταν γεμάτθ με μικρά μαγαηιά από
τα οποία ψϊνιηαν οι φτωχοί ωμαίοι.
11. Το ψωμί
• Δφο τφποι ψωμιοφ ςυνόδευαν το δείπνο. Ο
ζνασ πολυτελισ, λευκό αλεφρι με
γάλα, ηυμωμζνοσ πολφ καλά και ο άλλοσ
γεμάτοσ, από αλεφρι
spelt, βαρφσ, ςκοφροσ, ελαφρά υγρόσ και
νόςτιμοσ.
12. Το ψωμί
• Δεν ξζρουμε ακριβϊσ τι χριςθ αυτοφ του
ςκεφουσ. Ίςωσ είχε πολλζσ χριςεισ όπωσ να
ψινουν ψωμάκια ι να φτιάχνουν αυγά ποςζ.
• Για το μζςο ωμαίο πολίτθ οι βαςικζσ τροφζσ
ιταν το ψωμί και ο χυλόσ . Τουσ άρεςε ακόμα
να τρϊνε, λαχανικά και φροφτα, αυγά και
τυρί. Για ηάχαρθ χρθςιμοποιοφςαν παντοφ
μζλι.
14. Μενοφ ρωμαϊκοφ ςυμποςίου
Ορεκτικά
• Καλαμαράκια και αυγά.
• Μαςτοί γουροφνασ παραγεμιςμζνοι με
αλατιςμζνουσ αχινοφσ.
• Μυαλά πανζ μαγειρεμζνα με γάλα και αυγά.
• Βραςτοί μφκθτεσ δζντρων με πιπεράτθ ςάλτςα
από παχφ ψάρι.
• Αχινοί με ςάλτςα από λάδι, μζλι, καρυκεφματα
και αυγό.
15. Μενοφ ρωμαϊκοφ ςυμποςίου
Κφρια πιάτα
• Ελάφι ψθτό ςτθν κατςαρόλα με ςάλτςα από
κρεμμφδι, χουρμάδεσ από τθν Ιεριχϊ, ςταφίδεσ, λάδι
και μζλι.
• Βραςτι ςτρουκοκάμθλοσ με γλυκιά ςάλτςα.
• Μυωξοί (ποντικοςκίουροι) παραγεμιςμζνοι με χοιρινό
και κουκουνάρια.
• Χοιρομζρι βραςτό με ςφκα και ψθμζνο ςε ηφμθ με
μζλι.
• Φοινικόπτεροσ (φλαμίνγκο) βραςτόσ με χουρμάδεσ.
16. Μενοφ ρωμαϊκοφ ςυμποςίου
Επιδόρπια
• Φρικαςζ από τριαντάφυλλα με ηφμθ.
• Ξεκουκουτςιαςμζνοι χουρμάδεσ
παραγεμιςμζνοι με καρφδια και κουκουνάρια
τθγανιςμζνα ςτο μζλι.
• Ηεςτά αφρικάνικα κζικ με μζλι.
• Φροφτα.
18. Διοίκθςθ
• Οι πρϊτοι ρωμαϊκι κατακτικθκαν απ’ τουσ
Ετροφςκοσ βαςιλιάσ ο Ταρκόνιοσ ο υπεριφανοσ.
Οι πολίτεσ όμωσ επαναςτάτθςαν και τον
ζδιωξαν απ’ τθν πόλθ. Οι ρωμαίοι αποφάςιςαν
τότε να μθν ζχουν πια βαςιλιά για κυβερνιτθ και
ζτςι θ ϊμθ απζκτθςαν δθμοκρατικό πολίτευμα.
• Πταν οι ϊμθ ζγινε δθμοκρατία θ εξουςία που
είχε ςτα χζρια του ο βαςιλιάσ μοιράςτθκε ςε
δφο άντρεσ που ονομάςτθκαν φπατοι. Οι φπατοι
είχαν το δικαίωμα να κυβερνοφν για ζνα χρόνο.
19. Διακυβζρνθςθ
• Ο αυτοκράτορασ παρουςιαηόταν απλά ωσ «ο
πρώτοσ των πολιτών» (princeps), ενϊ θ
Σφγκλθτοσ απζκτθςε νομοκετικζσ
αρμοδιότθτεσ, κακϊσ και όλεσ τισ άλλεσ
δικαιοδοςίεσ των διάφορων εκκλθςιϊν.
Ωςτόςο οι αυτοκράτορεσ άρχιςαν να
κυβερνοφν όλο και περιςςότερο ωσ απόλυτοι
μονάρχεσ, με το ρόλο τθσ Συγκλιτου να
περιορίηεται ςε αυτόν του ςυμβουλευτικοφ
ςϊματοσ.
20.
21. Η ηωι του ςτρατιώτθ
• Ο λεγεωνάριοσ κατατάςςεται ςτο ςτρατό για
20 χρόνια ελπίηοντασ να φκάςει ςτο βακμό
του εκατόνταρχων ςε αυτό το διάςτθμα.
22.
23. Οικογενειακι ηωι
• Ο πατζρασ είχε δικαίωμα ηωισ και κανάτου
ςτα παιδιά. Στθν πράξθ όμωσ, οι γυναίκεσ και
τα παιδιά δεν ιταν τόςο καταπιεςμζνοι.
24.
25. Οικογζνεια
• Οι βαςικζσ δομικζσ μονάδεσ τθσ ρωμαϊκισ
κοινωνίασ ιταν το ςπιτικό και θ οικογζνεια.
Το ςπιτικό αποτελοφςαν ο πατζρασ, που
κεωροφταν θ κεφαλι του ςπιτιοφ (pater
familias), θ ςφηυγόσ του, τα παιδιά τουσ και
πικανόν άλλοι ςυγγενείσ. Στισ πλοφςιεσ
οικογζνειεσ μζλθ του ςπιτικοφ κεωροφνταν
επίςθσ οι ςκλάβοι και οι υπθρζτεσ.
26. Οικογζνεια
• Θ κεφαλι τθσ οικογενείασ είχε απόλυτθ εξουςία
(patria potestas) πάνω ςτα ζτερα μζλθ.
Μποροφςε να επιβάλλει γάμο (π.χ. για
οικονομικά ςυμφζροντα) ι διαηφγιο, να
πουλιςει τα παιδιά του ςκλάβουσ, να
διεκδικιςει τθν περιουςία των
προςτατευόμενων μελϊν ωσ δικι του, και είχε
ακόμθ και το δικαίωμα να τιμωριςει ι να
ςκοτϊςει μζλθ τθσ οικογζνειασ (αν και το
τελευταίο δικαίωμα ζπαψε να υφίςταται μετά
τον 1ο αιϊνα π.Χ.)
27. Οικογζνεια
• Θ patria potestas επεκτεινόταν ακόμθ και
ςτουσ ενιλικεσ γιουσ που είχαν δθμιουργιςει
δικά τουσ ςπιτικά. Ζνασ άντρασ δεν μποροφςε
να κεωρθκεί paterfamilias, ι να διατθρεί
πραγματικά δικι του περιουςία, μζχρι να
φφγει ο πατζρασ του από τθ ηωι.
28. Οικογζνεια
• Κατά τθ διάρκεια τθσ πρϊιμθσ ρωμαϊκισ
ιςτορίασ, μια κόρθ, όταν παντρευόταν, ζπεφτε
ςτθν εξουςία (manus) του paterfamilias του
ςπιτικοφ του ςυηφγου τθσ, αν και προσ τα τζλθ
τθσ δθμοκρατικισ περιόδου αυτό το ζκιμο
παραμερίςτθκε, με τθ γυναίκα να ζχει το
δικαίωμα να επιλζγει να κεωρεί πραγματικι τθσ
οικογζνεια αυτιν του πατζρα τθσ. Ωςτόςο,
εφόςον οι ωμαίοι αναγνϊριηαν τθν καταγωγι
δια μζςου τθσ γραμμισ αίματοσ των ανδρϊν,
τυχόν παιδιά που αποκτοφςε άνθκαν πάντα ςτθν
οικογζνεια του ανδρόσ.
29.
30. Γάμοσ
• Ο γάμοσ ςτθν Αρχαία ϊμθ κεωροφταν περιςςότερο
ωσ οικονομικι και πολιτικι ςυμμαχία παρά ρομαντικι
ςυςχζτιςθ, ιδίωσ ςε ό,τι αφοροφςε τισ ανϊτερεσ
τάξεισ. Οι πατζρεσ ςυχνά ξεκινοφςαν να αναηθτοφν
ςυηφγουσ για τα κορίτςια τουσ ςε μια θλικία ανάμεςα
ςτα δϊδεκα και τα δεκατζςςερα. Ο γαμπρόσ ιταν
ςχεδόν πάντα μεγαλφτεροσ ςε θλικία από τθ νφφθ. Αν
και οι κοπζλεσ τθσ ανϊτερθσ τάξθσ παντρεφονταν πολφ
νζεσ, υπάρχουν αποδείξεισ πωσ οι γυναίκεσ των
κατϊτερων τάξεων παντρεφονταν προσ το τζλοσ τθσ
εφθβείασ ι κοντά ςτθν θλικία των είκοςι ετϊν.
31. Οικογζνεια
• Στθ ρωμαϊκι οικογζνεια ο πατζρασ είχε απεριόριςτθ
εξουςία πάνω ςτθν γυναίκα του και ςτα παιδιά του. Τα
αγόρια είχαν τθν υποχρζωςθ να υπακοφν ςτουσ
πατεράδεσ τουσ ακόμα και όταν είχαν γίνει άντρεσ
πια.
• Τα πλουςιόπαιδα πιγαιναν ςχολείο καμία φορά το
ςχολείο είχε μόνο ζνα δωμάτιο και άλλοτε πάλι ιτανε
ζνα παράπθγμα που χωρίηονταν από το δρόμο με
μια κουρτίνα. Οι δάςκαλοι ιταν ςυνικωσ Ζλλθνεσ
που μποροφςαν να είναι και δοφλοι. Ρολλοί δάςκαλοι
ιταν ςκλθρι και ςυχνά χτυποφςαν τουσ μακθτζσ.
32. Από τθ Ρωμαϊκι νομοκεςία για τθν
οικογζνεια
• Για τουσ ωμαίουσ θ οικογζνεια αποτελοφςε
το κεμελιϊδεσ κφτταρο του κράτουσ και τθσ
κοινωνίασ, που θ ηωι τθσ ρυκμιηόταν από μια
ςειρά νόμων. Με τον όρο οικογζνεια δεν
εννοοφςαν, όπωσ ςτισ μζρεσ μασ, μια ομάδα
ατόμων ςυνδεδεμζνων μεταξφ τουσ με
ςυγγενικοφσ δεςμοφσ, αλλά όλουσ όςουσ
βρίςκονταν υπό τθν εξουςία του pater
familias (πατζρασ τθσ οικογζνειασ).
33. Από τθ Ρωμαϊκι νομοκεςία για τθν
οικογζνεια
• Ο πατζρασ είχε πλιρθ δικαιϊματα όχι μόνο ςε
ςχζςθ με τα αγακά, αλλά και με τα πρόςωπα.
Εξουςίαηε τθ ςφηυγο, τα παιδιά του, τισ
οικογζνειεσ των παιδιϊν του, τουσ πελάτεσ και
τουσ δοφλουσ του. Ο pater familias είχε απόλυτθ
εξουςία πάνω ςτθν οικογζνειά του, μποροφςε να
τουσ δικάςει και να τουσ τιμωριςει αν ζκαναν
κάποιο αδίκθμα, να αποφαςίςει για τθν γζννθςθ
και τθ μόρφωςθ όχι μόνο των παιδιϊν του αλλά
και των παιδιϊν των παιδιϊν του.
34. Από τθ Ρωμαϊκι νομοκεςία για τθν
οικογζνεια
• Ο οικογενειακόσ δεςμόσ προζκυπτε είτε μζςω
τθσ γζννθςθσ ενόσ παιδιοφ μζςα ςε νόμιμο
γάμο, είτε μζςω υιοκεςίασ, που ιταν
εξαιρετικά διαδεδομζνθ ςτθ ϊμθ όταν ζνα
γζνοσ δεν είχε αρςενικά παιδιά και κινδφνευε
να εκλείψει. Νόμιμοσ γάμοσ ιταν μόνο ο
γάμοσ ανάμεςα ςε ωμαίο πολίτθ και ωμαία
κόρθ. Αν ζνασ από τουσ δφο ιταν ξζνοσ ι
δοφλοσ ο γάμοσ ιταν άκυροσ.
36. Η κζςθ του παιδιοφ
• Θ κζςθ του παιδιοφ ςτθν αρχαία ϊμθ ζμοιαηε πολφ μ αυτι του
δοφλου. Θ Δωδεκάλεκτοσ ,όριηε τθν πλιρθ εξουςία του πατζρα
πάνω ςτα παιδία του, τα οποία μποροφςε ακόμα και να ςκοτϊνει
αν μειονεκτοφςαν ςωματικά! Ο πατζρασ, αρχθγόσ και κθδεμόνασ
ςτθν οικογζνειά του, είχε απολυτι εξουςία ςτα παιδιά, εξουςία
κανάτου και αγοραπωλθςίασ τουσ, μιασ και τα κεωροφςε ωσ κτιμα
του. Ο ίδιοσ , δεν είχε καμία ανάμιξθ ςτθν ανατροφι τουσ, κάτι που
αναλάμβανε αποκλειςτικά θ μθτζρα. Ο πατζρασ εφάρμοηε απλϊσ
τθ ςθμαςία του ονόματοσ του pater familias που ςθμαίνει
παράφοροσ και κάτοχοσ , θ δικαιοδοςία του οποίου είχε πολλζσ
φόρεσ άςχθμεσ επιπτϊςεισ πάνω ςτα παιδία του, όπωσ
ξυλοδαρμοφσ μζχρι κανάτου ι και πϊλθςισ τουσ ωσ δοφλουσ.
Μόνο τα παιδία των πλοφςιων είχαν καλφτερθ αγωγι από
παιδαγωγοφσ, αλά θ επαφι και θ με τον πατζρα τουσ ιταν
ελάχιςτθ και διαποτιςμζνθ από φόβο.
37. Οικογζνεια και ςχολείο
• Τα πλουςιότερα πιγαιναν ςχολείο. Καμία φορά
το ςχολείο είχε μόνο ζνα δωμάτιο και άλλοτε
πάλι ιταν ζνα παράπθγμα, που χωρίηονταν απϋ
το δρόμο μόνο με μια κουρτίνα . Οι δάςκαλοι
ιταν ςυνικωσ Ζλλθνεσ, που μποροφςαν να
είναι και δοφλοι. Ρολλοί δάςκαλοι ιταν ςκλθροί
και ςυχνά χτυποφςαν τουσ μακθτζσ τουσ . Τα
αγόρια και τα κορίτςια πιγαιναν ςε διαφορετικά
δθμοτικά ςχολεία, όπου μάκαιναν
ανάγνωςθ, γραφι και αρικμθτικι.
38. Η γλώςςα
• Θ μθτρικι γλϊςςα των ωμαίων ιταν τα
λατινικά. Το αλφάβθτό τθσ είχε τθ βάςθ του ςε
εκείνο των Ετροφςκων, που με τθ ςειρά του
βαςίςτθκε ςτο ελλθνικό αλφάβθτο. Ραρόλο που
τα κείμενα ρωμαϊκισ λογοτεχνίασ που ςϊηονται
ωσ τισ μζρεσ μασ είναι γραμμζνα ςτθν Κλαςικι
Λατινικι, μια τεχνθτι και ςτυλιηαριςμζνθ λόγια
γλϊςςα του 1ο αιϊνα π.Χ., θ πραγματικι
γλϊςςα που μιλοφςαν οι ωμαίοι ιταν θ Λαϊκι
Λατινικι, θ οποία είχε μεγάλεσ διαφορζσ από τθ
λόγια γλϊςςα ςτθ γραμματικι, το λεξιλόγιο και
τθν προφορά.
39. Η γλώςςα
• Ραρόλο που τα λατινικά παρζμειναν θ
επίςθμθ γραπτι γλϊςςα τθσ ωμαϊκισ
Αυτοκρατορίασ, τα ελλθνικά ζγιναν τελικά θ
γλϊςςα που μιλοφςε θ μορφωμζνθ
ελίτ, κακϊσ τα περιςςότερα λογοτεχνικά
κείμενα που ιταν υπό μελζτθ ιταν γραμμζνα
ςτα ελλθνικά.
40. Η εκπαίδευςθ
• Κατά τθν πρϊτθ περίοδο τθσ δθμοκρατικισ
εποχισ δεν υπιρχαν δθμόςια ςχολεία ςτθ
ϊμθ, ζτςι τα αγόρια διδάςκονταν ανάγνωςθ
και γραφι από τουσ γονείσ τουσ ι από
μορφωμζνουσ ςκλάβουσ, που ονομάηονταν
«παιδαγωγοί» και που ςυνικωσ ιταν
ελλθνικισ καταγωγισ.
41.
42. Η εκπαίδευςθ
• Ρρωταρχικόσ ςκοπόσ τθσ μόρφωςθσ ςτθν εν λόγω
περίοδο ιταν θ εκπαίδευςθ των νεαρϊν ανδρϊν ςτισ
αγροτικζσ εργαςίεσ, τον πόλεμο, τισ ρωμαϊκζσ
παραδόςεισ και τα δθμόςια πράγματα. Τα νεαρά
αγόρια μάκαιναν πολλά για τθ ηωι του πολίτθ
ςυνοδεφοντασ τον πατζρα τουσ ςε κρθςκευτικζσ και
πολιτικζσ εκδθλϊςεισ, όπωσ για παράδειγμα τισ
ςυνεδριάςεισ τθσ Συγκλιτου για τουσ νεαροφσ
ευγενείσ. Οι γιοι των ευγενϊν γίνονταν μακθτζσ
κάποιασ διακεκριμζνθσ πολιτικισ φιγοφρασ ςε θλικία
16 ετϊν, ενϊ ςυμμετείχαν ςε ςτρατιωτικζσ
εκςτρατείεσ από τθν θλικία των 17.
43.
44. Η εκπαίδευςθ
• Εφόςον οι γονείσ τουσ διζκεταν τα κατάλλθλα
οικονομικά μζςα, τα αγόρια και κάποια
κορίτςια αποςτζλλονταν ςτθν θλικία των 7
ετϊν ςε ιδιωτικό ςχολείο εκτόσ ςπιτιοφ που
ονομαηόταν «ludus», όπου ζνασ δάςκαλοσ (ο
οποίοσ καλοφταν «litterator» ι «magister
ludi» και ιταν ςυχνά ελλθνικισ καταγωγισ) τα
δίδαςκε ανάγνωςθ, γραφι, αρικμθτικι και
μερικζσ φορζσ ελλθνικά, μζχρι τθν θλικία των
11.
45. Η εκπαίδευςθ
• Μπαίνοντασ ςτα 12 οι μακθτζσ εντάςςονταν ςτθ
«δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ», όπου ζνασ
δάςκαλοσ (που αποκαλοφταν πλζον
«grammaticus») τουσ δίδαςκε ελλθνικι και
ρωμαϊκι λογοτεχνία. Στθν θλικία των 16
οριςμζνοι μακθτζσ φοιτοφςαν ςε ςχολζσ
ρθτορικισ, όπου ο δάςκαλοσ, ςχεδόν πάντα
Ζλλθνασ, ονομαηόταν «ρήτωρ». Θ εκπαίδευςθ
αυτοφ του επιπζδου προετοίμαηε τουσ νζουσ για
νομικι καριζρα και απαιτοφςε από τουσ
διδαςκομζνουσ να αποςτθκίηουν τουσ
ρωμαϊκοφσ νόμουσ.
46. Η εκπαίδευςθ
• Μόνο τα αγόρια διδάςκονταν ςτθν αρχαία
ϊμθ. Διδάςκονταν ςτθν ανάγνωςθ και ςτθν
γραφι από μορφωμζνουσ ςκλάβουσ που
ονομάηονταν «παιδαγωγοί» που ςυνικωσ
ιταν ελλθνικισ καταγωγισ. Στόχοσ και ςκοπόσ
τθσ μόρφωςθσ ιταν θ εκπαίδευςθ των
νεαρϊν ανδρϊν ςτισ αγροτικζσ εργαςίεσ, τον
πόλεμο, τισ ρωμαϊκζσ παραδϊςεισ και τα
δθμόςια πράγματα.
47. Η εκπαίδευςθ
• Τα αγόρια ςτισ πλοφςιεσ οικογζνειεσ
διδάςκονταν από διδαςκάλουσ ι
διδάςκονταν ςτο ςπίτι άλλα τα φτωχά παιδιά
δεν διδάςκονταν γλϊςςα και γραφι γιατί οι
γονείσ τουσ του ζςτελναν από νεαρι θλικία
ςτα χωράφια.
48. χολικό πρόγραμμα
• Οι μακθτζσ πιγαιναν ςτο ςχολείο
κακθμερινά, εκτόσ από τισ κρθςκευτικζσ
αργίεσ και αυτζσ τθσ αγοράσ. Υπιρχε επίςθσ ο
κεςμόσ των καλοκαιρινϊν διακοπϊν.
49.
50. Σραγικά ςτοιχεία για τθ ηωι των
παιδιών
• Μερικοί γονείσ ζφταναν ςτο ςθμείο να
αφινουν τα μωρά τουσ ζξω να πεκάνουν .Τα
περιςςότερα φτωχά παιδιά δεν μποροφςαν
να διαβάςουν ι να γράφουν και δοφλευαν
από μικρά!
• Οι γονείσ δεν επικυμοφςαν να γεννοφν
κορίτςια αλλά αγόρια. Το 4ο αιϊνα ψθφίςτθκε
νόμοσ ο οποίοσ απαγορεφε να αφινουν ζξω
τα νεογζννθτα κορίτςια για να πεκαίνουν.
51. Κορίτςια
• Πταν τα κορίτςια γίνονταν δεκατριϊν χρονϊν
άφθναν το ςχολείο. Συνζχιηαν τθ μόρφωςθ
τουσ ςτο ςπίτι όπου μάκαιναν πϊσ να γίνουν
καλζσ νοικοκυρζσ. Στθν ίδια θλικία τα αγόρια
ςυνζχιηαν το ςχολείο ςτο γυμνάςιο.
Ραράλλθλα όμωσ με τα μακιματα τα αγόρια
προετοιμαηόταν για τθ ςτρατιωτικι ηωι.
Μάκαιναν να πολεμοφν καιν ζκαναν
εξάςκθςθ αντοχισ και ςτθσ κακουχίεσ.
53. Η κατοικία στην αρχαία Ελλάδα και
Ρώμη
• Oι κατοικίεσ ςτθν αρχαία Ρώμθ (12οσ-1οσ αι. π.Χ.)
ιταν ορκογϊνιεσ, με δωμάτια γφρω από μια ακάλυπτθ
εςωτερικι αυλι (αίκριο) που αποτελοφςε και τθν
κφρια πθγι για το φωτιςμό και αεριςμό των χϊρων. Το
ιςόγειο περιλάμβανε τον ανδρϊνα (δωμάτιο όπου
τελοφνταν τα ςυμπόςια), το κακθμερινό, τθν
τραπεηαρία, τθν κουηίνα, το λουτρό και ζνα κελάρι. Τα
υπνοδωμάτια, ο γυναικωνίτθσ και τα δωμάτια των
δοφλων βρίςκονταν ςτον πάνω όροφο. Τα κεμζλια
ιταν λίκινα και οι τοίχοι από πθλό και ξφλο, ενϊ οι
ςτζγεσ ςκεπάηονταν με κεραμίδια. Γενικά, τα ςπίτια
ιταν απλά, χωρίσ ιδιαίτερθ πολυτζλεια, ςφμφωνα με
το λιτό τρόπο ηωισ των αρχαίων ωμαίων.
54. Πλουςιόςπιτα
• Οι πλοφςιοι ηοφςαν ςε μζγαρα με μαρμάρινεσ
κολόνεσ, μαρμάρινουσ τοίχουσ και πατϊματα.
Στα παράκυρα κρεμόταν πολυτελείσ
κουρτίνεσ και τα ζπιπλα ιταν φτιαγμζνα από
μπροφντηο, ελεφαντόδοντο ι από ςπάνιο και
ακριβό ξφλο.
55. Πλουςιόςπιτα
• Τα πατϊματα ιταν διακοςμθμζνα με
μωςαϊκά ςχζδια και ςτουσ τοίχουσ
ηωγράφιηαν όμορφεσ τοιχογραφίεσ. Ακόμθ
και ςτα πλουςιόςπιτα δεν υπιρχαν τηάμια
ςτα παράκυρα και λίγεσ μόνο κουηίνεσ είχαν
ςτα τηάκια καπνοδόχο.
56. Πλουςιόςπιτα
• Τα πλουςιόςπιτα είχαν ςυνικων δφο
ορόφουσ .Οι κοιτϊνεσ (τα υπνοδωμάτια )
ιταν ςτον πάνω όροφο. Στο κζντρο του κάτω
ορόφου ιταν το atrium δθλαδι το αίκριο.
Αυτό ιταν το κφριο κακιςτικό δωμάτιο και
είχε ανοιχτι ςκεπι και μια δεξαμενι ςτο
κζντρο του για να μαηεφεται νερό από τθν
βροχι.
57.
58. Φτωχόςπιτα
• Οι φτωχοί ωμαίοι (πλθβείοι) ηοφςανε ςε
μικρά δωμάτια, που ονομάηονταν
• Ρολλοί φτωχοί είχαν τα διαμερίςματα πάνω ι
πίςω από τα καταςτιματα τουσ.
• Το χειμϊνα τα περιςςότερα ςπίτια
ηεςταίνονταν από τθν φωτιά που άναβαν με
κάρβουνα ςε μαγκάλια ςτθν μζςθ του
δωματίου.
59. Φτωχόςπιτα
• Τα φτωχόςπιτα είχαν μόνο ζνα ι δφο
κρεβάτια που δεν ιταν κακόλου αναπαυτικά
και μια καρζκλα ι ζνα ςκαμνί. Οι
περιςςότερεσ γυναίκεσ είχαν το αδράχτι τουσ
για να γνζκουν το μαλλί και τον αργαλειό
τουσ για να υφαίνουν υφάςματα.
60.
61. Ίνςουλα (πολυώροφο κτίριο)
• Οι οικοδομζσ ανικαν ςυνικωσ ςε κάποιο
πλοφςιο που νοίκιαηε τα διαμερίςματα και τα
μαγαηιά. Στο ιςόγειο υπιρχαν καταςτιματα
και ταβζρνεσ. Τα καλφτερα διαμερίςματα
ιταν ςτον πρϊτο όροφο και κάτω από τθν
ςτζγθ φτιάχνονταν μικρά , φτθνά δωμάτια.
Στθν αυλι ζξω υπιρχαν κοινόχρθςτεσ
τουαλζτεσ και ζξω από το κτίριο υπιρχε μια
κρινθ απ’ όπου ζπαιρναν οι κάτοικοι κακαρό
νερό.
62.
63. Οι αφίςεσ του Ε1 για τθν καινοτόμο
δράςθ:
Θ ϊμθ διαμζςου των αιϊνων –
από τθν αρχαία ςτθ ςφγχρονθ ϊμθ
