More Related Content More from Georgian National Communications Commission, GNCC More from Georgian National Communications Commission, GNCC (15) საქართველოს განვითარების კვლევითი ინსტიტუტი2. saqarTvelos ganviTarebis kvleviTi instituti (GDRI) _ damoukidebeli, arakomerciuli
organizacia, dafuZnda 2011 wels. institutis amocanaa demokratiis ganviTarebis, politikuri,
ekonomikuri, socialuri da sxva reformebis xelSewyoba saTanado kvlevebisa da diskusiebis
meSveobiT.
veb-gverdi: www.gdri.ge
el.fosta: gdri@gdri.ge
ufaso gamocema
© saqarTvelos ganviTarebis kvleviTi instituti
© l. izoria, p. turava
gamomcemloba `nekeri~, 2012
ISBN
2
3. sarCevi
1. Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2. sajaro samsaxuris reformirebis ZiriTadi orientirebi saqarTveloSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..................... 7
3. ucxouri gamocdileba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
3.1. biurokratia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
3.2. aqtiuri saxelmwifo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
3.3. moqnili saxelmwifo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
3.3.1. saxelmwifos neoliberaluri kritika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
3.3.2. axali sajaro menejmenti (NPM) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
4. sajaro samsaxuris reformis ZiriTadi aspeqtebi . . . . . . . . . . . . . 17
4.1. sajaro samsaxuris ZiriTadi institutebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
4.1.1. sajaro samarTlis korporacia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
4.1.2. sajaro samarTlis dawesebuleba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
4.1.3. sajaro samarTlis fondi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
4.2. saxelmwifo samsaxuris sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
4.2.1. sajaro mosamsaxure da sajaro moxele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
4.2.2. sajaro samsaxurSi dasaqmebulTa Tanafardoba . . . . . . . . . . . . . . . . 22
4.2.3. profesiuli moxelisa da damxmare/daqiravebuli
muSakis gamijvnis kriteriumebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
4.2.4. profesiuli moxelis ZiriTadi niSnebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
4.2.5. sajaro moxeleTa klasifikacia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
4.2.6. samoxeleo-samarTlebrivi urTierToba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
4.3. `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanonis ZiriTadi problemebi da maTi gadaWris gzebi . . . . . . . . . . . .
.............................. 24
4.3.1. samsaxurSi miReba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
4.3.2. gamosacdeli vada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
4.3.3. atestacia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
4.3.4. kvalifikaciis amaRleba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
4.3.5. kadrebis stabiluroba, rogorc profesiuli sajaro moxelis institutis qvakuTxedi . . . . . . . . . . . . . .
.................... 25
4.3.6. rangireba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
4.3.7. socialuri garantiebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
4.3.8. uflebebis dacvis garantia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
4.3.9. disciplinuri pasuxismgebloba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
4.3.10.
Sr
omiTi davebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
4.3.11.
saj
aro samsaxuris eTika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
4.3.12.
Sr
omis kanonmdeblobis moqmedeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
4.3.13.
saj
aro samsaxuris sabWo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
5. gamoyenebuli literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
3
5. 1. Sesavali
koncefciis mizania xeli Seuwyos sajaro samsaxuris Tanamedrove modelis Camoyalibebas. analizs
safuZvlad udevs saqarTvelos moqmedi kanoni `sajaro samsaxuris Sesaxeb~. aseve gaTvaliswinebulia
saqarTvelos parlamentSi Setanili kanonproeqti `sajaro samsaxuris Sesaxeb~.
წarmodgenili koncefciis Tanaxmad, sajaro samsaxuris modeli efuZneba profesiuli sajaro moxelis
instituts. tradiciuli biurokratiuli modelis gverdiT, `marTvis axali modelis~ ZiriTadi aspeqtebis
gaTvaliswinebiT, unda Seiqmnas politikuri zegavlenisagan damoukidebeli marTvis ganxorcielebis
meqanizmebi.
sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonma unda gansazRvros profesiuli sajaro moxelis samarTlebrivi
statusi da Seqmnas misi samarTlebrivi dacvis meqanizmebi.
sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonma unda gansazRvros sajaro samsaxuris sistema, sajaro
samsaxuris klasifikacia, sajaro samsaxuris karieris principis Sesabamisad gavlis wesi, sajaro
mosamsaxureTa socialuri dacvis garantiebi, sajaro mosamsaxureTa ganaTlebis, momzadebisa da
gadamzadebis sitema. sajaro samsaxuris sistemis funqcionirebis uzrunvelyofis mizniT unda Seiqmnas
sajaro samsaxuris sabWo, romelic aRWurvili iqneba realuri uflebamosilebebiT, raTa xeli Seuwyos
mmarTvelobis erTiani standartebis danergvas sajaro samsaxurSi.
sajaro samsaxuris Sesaxeb moqmedi kanoni formalurad cnobs sajaro moxelis instituts, moxelisa,
romelic iniSneba uvadod, Tumca kanoni ar gansazRvravs im samarTlebriv garantiebs, romelic Sinaarss
SesZenda am instituts.
saqarTvelos parlamentSi Setanili kanonproeqti uars ambobs profesiuli sajaro moxelis institutze da
samoxeleo samarTlebrivi urTierToba gadaჰyavs saxelSekrulebo urTierTobaze. rogorc kanonproeqtis
dasabuTebaSi vkiTxulobT, koncefcia efuZneba `axali marTvis~ modelis elementebs, rac gulisxmobs
kerZo seqtoris elementebis Semotanas sajaro samsaxurSi.
`sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanoni miRebuli iqna 1997 wlis 31 oqtombers da masSi dRemde 74-
jer Sevida cvlilebebi da damatebebi. TiToeuli cvlileba atarebda fragmentul xasiaTs, emsaxureboda
mimdinare politikuri miznebis miRwevas da, amdenad, ar iyo sajaro samsaxuris Tanamedrove koncefciis
Sesabamisi kanonis Camoyalibebisken gadadgmuli nabiji.
sajaro samsaxuris reformis kompleqsurobis gaTvaliswinebiT, mniSvnelovania politikuri kursis
gansazRvra saxelmwifo funqciebTan mimarTebiT. ekonomikuri krizisisa da saxelmwifo biujetis deficitis
gaTvaliswinebiT, aqtualuri xdeba `gansaxelmwifoebriobis~ Tema. sakiTxi exeba, erTi mxriv, saxelmwifo
mosaxurebis sferos axleburad gaazrebas da, meore mxriv, misi ganxorcielebis efeqturi organizaciuli
strategiis Camoyalibebas. aRniSnuli miznis miRwevis saSualebas warmoadgens `privatizacia~.
saxelmwifo funqciebis privatizaciis procesSi, pirvel rigSi, unda ganisazRvros is aqtiurobebi, romelTa
gansaxelmwifoebriobac unda moxdes kerZo seqtoris sasargeblod. meore didi nawili RonisZiebebisa,
romelic eqceva saxelmwifo funqciis cnebis qveS, unda gaiyos sam nawilad: 1. saxelmwifo funqciebi,
romelic xorcieldeba mxolod saxelmwifo organoebis mier; 2. saxelmwifo funqciebi, romelic xorcieldeba
saxelmwifos mier organizaciuli mowyobis kerZo-samarTlebrivi formis gamoyenebiT da 3. saxelmwifo
funqciebi, romelic xorcieldeba kerZo subieqtebis mier. `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanonis
mowesrigebis farglebSi eqceva mxolod pirveli nawili, Tumca, danarCeni samic ar aris naklebad
saintereso, Tundac imis gaTvaliswinebiT, rom kerZo samarTlebrivi formis gamoyenebis an kerZo pirebis
mier sajaro funqciebis ganxorcielebis dros warmoSobili zianis anazRaurebis sakiTxi saWiroebs naTlad
mowesrigebas.
saxelmwifo funqciaTa gaazrebis konteqstSi unda daisvas sakiTxi, Tu ramdenad aris aucilebeli
saxelmwifo organoebis (Sesabamisad, iq dasaqmebuli sajaro moxeleebis) mier konkretuli funqciis
5
6. ganxorcieleba (mag., Sss-s sakuTrebis dacvis policia), rodesac aRniSnuli funqcia imave xarisxiT da
naklebi danaxarjebiT SeiZleba Sesruldes kerZo pirebis mier. sajaro samsaxuris sistema im SemTxvevaSi
aris efeqturi, rodesac saxelmwifo koncentrirebulia mxolod arsebiTi sakiTxebis, rogorc sakuTari funqciis,
saxelmwifo organoebis meSveobiT gadaWrisaken. sajaro samsaxuri da misi ZiriTadi instituti _
`profesiuli moxele~ _ aris is ZviradRirebuli resursi, romelsac sWirdeba gafrTxileba da sworad
gamoyeneba, raTa miviRoT danaxarjebis Sesabamisi Sedegi.
sajaro samsaxuris koncefcia, rogorc saxelmwifoebrivi mowyobis politikuri xedvis erTi konkretuli
sfero, moicavs mxolod sajaro samsaxuris mowyobis ZiriTad elementebs da misi warmatebulad
ganxorcieleba damokidebulia saerTo politikis sworad gaazrebaze.
6
7. 2. sajaro samsaxuris reformirebis ZiriTadi orientirebi saqarTveloSi
ganviTarebul qveynebSi sajaro administraciis reformis mTavari orintirebis gansazRvram cxadi
gaxada, rom yovel reformas konkretuli sazogadoebrivi ganviTarebis adekvaturi gamowvevebi udevs
safuZvlad. saqarTveloSi sajaro administraciis reformis strategiuli mimarTulebebis dadgenisTvis es, pirvel
rigSi, niSnavs konkretuli istoriuli situaciis pragmatul analizs da realobidan gamomdinare reformebis
prioritetebis gansazRvras.
sabWoTa kavSiris daSlidan `vardebis revoluciamde~ (2003 წ.) postkomunistur saqarTveloSi
saxelmwifo da misi administraciuli struqturebi, ZiriTadad, sabWoTa kavSirSi danergili muSaobis stiliTa
da formiT ganagrZobda saqmianobas. sabWoTa administracia imiT gamoirCeoda, rom igi sazogadoebrivi
urTierTobis TiTqmis yvela sferos aregulirebda. saxelmwifos am yovlismomcveli regulirebis moTxovnebs
sajaro administraciul struqturebSi dasaqmebuli personalis didi `armia~ akmayofilebda, romlis Senaxvac
saxelmwifos udidesi Tanxebi ujdeboda. `vardebis revoluciamde~ postkomunistur saqarTveloSi
saxelmwifo struqturebSi dasaqmebul pirTa raodenoba ZiriTadad SenarCunda, Tumca, ukve Zalian mcire
saxelfaso ganakveTebiT, romliTac elementaruli sayofacxovrebo moTxovnilebis dakmayofilebac ki
SeuZlebeli iyo. amitom am periodSi sajaro moxeleTa arsebobis umTavres wyarod korufcia iqca.
saxelmwifosa da misi administraciis safuZvels araformaluri institutebi, korufcia da klientelizmi
warmoadgenda. igi Zalian waagavda feodaluri tipis saxelmwifos, sadac saxelisuflebo struqturas piradi
urTierTobebi gansazRvravda. aseT pirobebSi postkomunistur saqarTveloSi saxelmwifosa da sajaro
administraciis reforma aqtualur Temad sinamdvileSi arasdros qceula.
dRes saqarTveloSi politikis mTavari amocana aris demokratiuli da samarTlebrivi saxelmwifos
principebis Sesabamisi institutebis, maT Soris, damoukidebeli sajaro administraciis, Camoyalibeba.
saqarTvelom saxelmwifosa da sajaro administraciis reformireba im instituciuri sawyisebiT unda daiwyos,
riTac daiwyo ganviTarebul qveynebSi Tanamedrove saxelmwifos Camoyalibeba, kerZod, demokratiuli
samarTlebrivi saxelmwifos SeqmniT.
saqarTveloSi saxelmwifosa da sajaro administraciis reformis mTavar orientirebs gansazRvravs
evropis samezoblo politikis farglebSi saqarTvelosTvis SemuSavebuli samoqmedo gegma. aRniSnuli
dokumentis mixedviT, evrokomisia sxvadasxva sferoSi iTvaliswinebs saqarTvelosTvis finansur
mxardaWeras. pirvel adgils ikavebs demokratiis, samarTlebrivi saxelmwifosa da kargi mmarTvelobis
(`Good Governance~) uzrunvelyofa. am etapze saqarTveloSi aucilebelia demokratiuli da samarTlebrivi
saxelmwifosTvis damaxasiaTebeli instituciuri safuZvlebis Seqmna da mxolod amis Semdeg _ mowinave
qveynebis saxelmwifosa da sajaro administraciis ganviTarebis Tanamedrove tendenciebis
gaTvaliswineba.
aRniSnuli winapirobebis uzrunvelyofis gareSe, ganviTarebuli qveynebidan garkveuli koncefciebis
Tu modelebis saqarTveloSi brmad gadmotana ar mogvcems dadebiT Sedegs. noyieri niadagis gareSe,
konkretuli realobis gauTvaliswineblad, saqarTveloSi maTi danergvis mcdeloba usargeblo iqneba.
marTalia, `vardebis revoluciis~ Semdeg saqarTveloSi saxelmwifosa da sajaro administraciis
reformirebis kuTxiT mniSvnelovani nabijebi gadaidga, rogoricaa zedmeti Statebis gauqmeba,
korufciasTan brZola, xelfasebis momateba, samuSao infrastruqturis gaumjobeseba da sxv., magram
aucilebelia sajaro samsaxuris ganviTarebis erTiani strategiis Camoyalibeba, romelic instituciuri
reformebis ganxorcielebaze iqneba orientirebuli.
saqarTvelos politikur-administraciuli sistema jer kidev ar aris myari. gansakuTrebiT TvalSisacemia
saxelmwifo institutebis damoukideblobis dabali xarisxi, saxelmwifo saqmianobaSi moqalaqeTa
Tanamonawileobis SezRuduloba, demokratiuli kontrolis sistemis sisuste. saxelmwifo moxeleTa
muSaobis stili gamoirCeva mkacri centralizmiT, efeqtiani dagegmarebisa da kontrolis deficitiT.
7
8. personalis sferoSi naTlad Cans TanamSromelTa kvalifikaciis dabali done, klientelizmi da partiuli
patronaJi.
aRniSnuli realobis gamo, mowinave qveynebis saxelmwifosa da sajaro administraciis
Tanamedrove koncefciebis upirobo danergva saqarTveloSi iqneba kontraproduqtiuli. amis sailustraciod
axali sajaro menejmentis koncefciis saqarTvelos dRevandel pirobebSi ganxorcielebis perspeqtivis
warmoCena dagvexmareba.
aRniSnuli koncefciis ganxorcieleba, pirvel rigSi, SesaZlebelia kargad funqcionirebadi sabazro
ekonomikis pirobebSi, sadac uzrunvelyofilia kerZo sakuTrebis dacva da saxelSekrulebo avtonomia,
gansakuTrebiT ki _ damoukidebeli sasamarTlo xelisuflebis pirobebSi. transformaciis procesSi myofi
qveynisTvis, rogoric saqarTveloa, tipuria is faqti, rom ekonomika bolomde ar aris saxelmwifo
regulaciisgan Tavisufali. formaluri institutebis nacvlad Zlieria araformaluri urTierTobebi, patronaJi. aseTi
realoba saTanado niadags ar qmnis axali sajaro menejmentis koncefciis srulyofili ganxorcielebisaTvis,
romlis erT-erT mTavar princips warmoadgens kerZo struqturebisTvis sajaro amocanebis rac SeiZleba
metad gadacema.
axali sajaro menejmentis koncefciis ganxorcielebisTvis aucilebeli winapirobaa Zlieri,
ganxorcielebis unaris mqone saxelmwifo, damoukidebeli sakanonmdeblo da sasamarTlo xelisuflebis
sistemiTa da kompetenturi, politikurad neitraluri sajaro administraciis arsebobiT. gansakuTrebiT
paralamentma, rogorc damoukidebelma politikurma institutma, unda uzrunvelyos sajaro administraciis
Zalauflebis balansi. amdenad, axali sajaro administraciis koncefciis mTavari orientiri – moqnili
saxelmwifo _ ar niSnavs saxelmwifos dasustebas, aramed, piriqiT, gulisxmobs Zlier institutebs, romlebic
demokratiuli da samarTlebrivi saxelmwifos princips Seesabameba.
amasTan, axali sajaro menejmentis koncefciis zogierTi elementis ganxorcieleba, ramdenadac
kargad ar unda JRerdnen isini rotorikis doneze, Camoyalibebis procesSi myofi saqarTvelos dRevandeli
politikur-administraciuli sistemisTvis safrTxis Semcveli ufroa. erTi SexedviT, sajaro administraciis
farglebSi pasuxismgeblobis decentralizacia, qvemdgomi rgolebisTvis meti avtonomiis miniWeba
Sesabamisi biujetis gamoyofiT SeiZleba pozitiurad Sefasdes, magram susti saxelmwifo struqturebis
pirobebSi igi xels Seuwyobs, erTi mxriv, dekoordinacias da, meore mxriv, korufcias. Tavad ganviTarebul
saxelmwifo struqturebSi decentralizaciis praqtikis danergva naTelyofs, rom sinamdvileSi calkeul
organoebs Soris koordinaciis problemam da korufciam iCina Tavi.
naklebi safrTxis Semcvelia reformis is elementebi, romlebic sajaro administraciis saqmianobaSi
moqalaqeTa Tanamonawileobas iTvaliswinebs, iqneba es mrgvali magidis, gamokiTxvebisa Tu
komunikaciis sxva formebiT, Tumca, amisaTvis aucilebelia, rom saxelmwifoSi arsebobdes demokratiis
maRali xarisxi, samoqalaqo sazogadoebis TviTorganizaciis, sakuTar Tavze meti pasuxismgeblobis
aRebis kultura. winaaRmdeg SemTxvevaSi, didia imis albaToba, rom moxdes saxelmwifo xelisuflebis
mier moqalaqeTa Tanamonawileobis manipulacia da maTi sakuTari Zalauflebis interesebisadmi
daqvemdebareba. myari demokratiuli institutebis gareSe, susti samoqalaqo sazogadoebis pirobebSi,
aRniSnuli reformis elementebi kargaven Tavis daniSnulebas.
yovelive zemoTqmulidan gamomdinare, saqarTveloSi saxelmwifosa da sajaro administraciis
reformirebisTvis, pirvel rigSi, aucilebelia, strategiuli prioritetebis gansazRvra da maTi ganxorcieleba. es
politikis prerogativaa. sajaro administraciis reformirebisTvis pragmatuli da mizanmimarTuli politika,
pirvel rigSi, orientirebuli unda iyos demokratiuli da samarTlebrivi saxelmwifos instituciuri infrastruqturis
Seqmnaze. ganviTarebuli qveynebis saxelmwifosa da sajaro administraciis modernizaciis Tanamedrove
tendenciebi upirobod ki ar unda gadmoviRoT, aramed reformis calkeuli elementis danergvis saWiroeba
konkretuli situaciis analizze dafuZnebulma sargeblianobam unda ganapirobos.
8
9. 3. ucxouri gamocdileba
sajaro samsaxuris reforma aris dinamikuri procesi, romelic, sazogadoebrivi gamowvevebis
Sesabamisad, miznad isaxavs administraciis qmedunarianobisa da pasuxismgeblobis amaRlebas.
sajaro samsaxuris reformebi yovelTvis misi klasikuri funqciebis, kerZod, dagegmarebis,
organizaciis, personalis, gadawyvetilebis miRebis, finansebisa da kontrolis, farglebSi xorcieldeba. sajaro
samsaxuris TiToeuli reforma aris aRniSnuli funqciebis optimizaciis konkretuli gegma, romelic garkveuli
saxelmZRvanelo orientirebiT aris ganpirobebuli. Tavad reformis es ZiriTadi orientirebi saxemwifos
konkretuli gagebidan gamomdinareobs.
am TvalsazrisiT, mniSvnelovania ganviTarebuli qveynebis gamocdilebis Seswavla. is naTelyofs,
rom sajaro samsaxuris reforma yovelTvis ganpirobebulia saxelmwifos axali koncefciiT. es gamocdileba
gvacnobs, aseve, Tanamedrove sajaro administraciis ganviTarebis tendenciebs msoflioSi da iZleva
saqarTveloSi misi ganxorcielebis Teoriul safuZvels.
marTalia, mowinave qveynebis sajaro samsaxuris reformebis gacnobis TvalsazrisiT, saqarTvelos
evropuli orientaciidan gamomdinare, gansakuTrebuli yuradReba klasikur-evropuli administraciis
ganviTarebas daeTmoba, magram es ganviTareba, garkveuli Taviseburebebis miuxedavad, zogadad
asaxavs msoflios ganviTarebuli qveynebis sajaro administraciis reformirebis saerTo elementebs.
3.1. biurokratia
veberiseuli klasikur-biurokratiuli sajaro administraciis saqmianobaSi TvalSisacemia kanonis
uzenaesoba da kompetenciebis mkacri gansazRvra. TviTneburi mmarTvelobis formebisgan gasxvavebiT,
sadac administraciis moxele sajaro resursebs sakuTari Sexedulebisamebr gankargavs da sadac garkveuli
Tanamdebobis dakaveba nepotizms, klientelizms an korufcias ukavSirdeba da ukontroloba sufevs,
klasikur-biurokratiuli modelis farglebSi sajaro administraciis mTeli saqmianoba samarTlebrivi
uflebamosilebebiTaa dadgenili, ganawilebuli da gakontrolebuli.
veberiseuli biurokratiuli organizacia gamoxatulebas hpovebs, erTi mxriv, piramidis msgavs
ierarqiul mowyobaSi da, meore mxriv, Sidaorganizaciuli procedurebis standartizaciaSi. ierarqiuli
mowyobis TvalsazrisiT, biurokratiuli administracia xasiaTdeba Sromis mkacri ganawilebiTa da
specializaciiT. swored aqedan gamomdinareobs garkveuli sferoebis mixedviT sajaro moxeleebis
dasaqmebisTvis specialuri kompetenciis (codnisa da gamocdilebis) arsebobis aucilebloba. amasTan,
biurokratiul organizaciaSi TiToeuli organizaciuli erTeuli zemdgomi erTeulis daqvemdebarebaSia.
biurokratiuli organizaciis Sida procedurebis daxasiaTebisas aRsaniSnavia administraciuli
saqmianobis mkacri standartizacia da garkveul Sinaganawesebze damokidebuleba. aRniSnuli saqmianoba
xorcieldeba mxolod werilobiTi formiT, rac xels uwyobs mis gamWirvalobasa da gakontrolebas.
ierarqiulobasTan da specializaciasTan erTad, organizaciis aseTi Sida procedurebi karg safuZvels iZleva
sajaro administraciis demokratiuli da samarTlebrivi saxelmwifos Sesabamisi marTvisa da kontrolisaTvis.
biurokratiuli administraciis erT-erTi mTavari damaxasiaTebeli niSani misi personalis
profesionalizmi da kompetenturobaa. profesiuli saqmianoba `sicocxlis manZilze~, uvadod xorcieldeba.
aRniSnuli principi sajaro moxeleTa piradi interesebis gaTvaliswinebiT ki ar aris nakarnaxevi, aramed
maTi profesiuli damoukideblobis gamyarebisTvisaa gamiznuli, rac, saboloo jamSi, sajaro administraciis
instituciur ganmtkicebas isaxavs miznad. sajaro moxelis profesiuli winsvla karieris princips efuZneba,
romelic maTi kvalifikaciis mudmivad amaRlebas iTvaliswinebs. fuladi anazRaureba xdeba winawar
dadgenili saxelfaso ganakveTiT. sajaro moxele valdebulia, miukerZoeblad ganaxorcielos Tavisi profesiuli
saqmianoba. es valdebuleba zemdgomi piris mimarT erTgulebaSi ki ar unda gamoixatebodes, aramed
9
10. institutis mimarT damokidebulebaSi, ramac, sabolood, politikisagan biurokratiuli organizaciis
damoukidebloba unda uzrunvelyos.
biurokratiuli organizaciis saqmianoba moqalaqeebisaTvis winaswar gaTvladia, radgan igi mxolod
kanonis safuZvelze xorcieldeba. is, Tu ramdenad kanonismieria calkeuli administraciuli qmedeba,
SeiZleba sasamarTlos gziT gakontroldes. biurokratiuli administraciis werilobiTi formiT muSaoba amis
karg safuZvels iZleva. sasamarTlo kontrolTan erTad, ierarqiuli organizaciisTvis mniSvnelovania
saparlamento kontrolis principis arseboba. calkeulma ministrma unda uzrunvelyos, rom uwyebis
farglebSi misi brZanebebi konstituciisa da kanonis Sesabamisad Sesruldes. winaaRmdeg SemTxvevaSi,
misi politikuri pasuxismgeblobis sakiTxi dadgeba.
biurokratiuli organizaciis zemoT moyvanili elementebis mixedviT SesaZlebelia dajamdes, Tu ra
niSnebiT gansxvavdeba demokratiuli da samarTlebrivi saxelmwifos principis safuZvelze momuSave
Tanamedrove biurokratia ganuviTarebeli administraciis modelisagan. ganuviTarebeli administracia
pirovnul ZalauflebasTanaa gaigivebuli, maSin, rodesac Tanamedrove biurokratiul modelSi administracia
saxelmwifo institutis saxiT aris warmodgenili. ganuviTarebeli administraciisTvis damaxasiaTebelia
moxeleTa TviTneboba, maTi sakuTari interesebis win dayeneba, ukontroloba. ganviTarebuli
biurokratiisTvis ki _ muSaobis mkacri formalizmi, moxeleTa profesionalizmi, instituciuri
damoukidebloba da saqmianobis rogorc sasamarTlo, ise sistematuri ierarqiuli kontroli.
amdenad, sajaro administraciis biurokratiuli modeli saukeTeso pasuxi iyo meore msoflio omis
Semdgom evropaSi sazogadoebriv gamowvevaze, romlis mTavar mizans demokratiisa da samarTlebrivi
saxelmwifos ganxorcieleba warmoadgenda. am models dResac ar daukargavs Tavisi mniSvneloba.
marTalia, misi reformireba da optimireba administraciuli politikis dRis wesrigSi mravaljer damdgara,
magram alternatiuli modeliT misi sruli Secvla SeuZlebelia. biurokratiuli modelis aseTi warmateba imiT
aixsneba, rom igi, uwinaresad, maRalganviTarebuli samarTlebrivi da instituciuri kulturis nayofia da ara
mxolod organizaciuli kategoria.
3.2. aqtiuri saxelmwifo
samociani wlebis Sua periodidan evropaSi saxelmwifosa da sajaro administraciis reformis ZiriTadi
orientiri Seicvala. germanul administraciul mecnierebaSi es etapi „aqtiuri saxelmwifos“ an „aqtiuri
politikis“ saxeliT aris cnobili. saxelmwifos axali koncefcia evropaSi imJamindeli pirveli seriozuli
ekonomikuri krizisiT iyo ganpirobebuli.
axali SexedulebiT, ekonomikuri krizisis Tavidan acilebis saSualebas aqtiuri saxelmwifo
warmoadgenda, rac saxelmwifos mxridan TiToeulis mimarT ufro met mzrunvelobas, xolo ekonomikis
mimarT ufro met dagegmarebas gulisxmobda. saxelmwifos SesaZleblobebi did optimizmTan iyo
dakavSirebuli. am optimizmis Sesabamisad, saxelmwifo ufro meti ZalisxmeviT unda Careuliyo
sazogadoebriv urTierTobebSi. meti dagegmarebis politikiT mas unda gamoesworebina sabazro
ekonomikis „xarvezebi“ da mniSvnelovani Sesworebebi unda Seetana masSi.
istoriulma ganviTarebam cxadyo aqtiuri saxelmwifos SezRuduli SesaZleblobebi. me-20 saukunis
samocdaaTiani wlebis bolos man Tavisi kariera daasrula. morigma ekonomikurma krizisma naTeli
gaxada, rom saxelmwifom imaze meti aiRo sakuTar Tavze, vidre realurad SeeZlo.
3.3. moqnili saxelmwifo
moqnili saxelmwifos idea me-20 saukunis samocdaaTiani wlebis bolodan iqca saxelmwifosa da
sajaro administraciis reformierebis mTavar orientirad. misi ganviTareba SeiZleba or etapad daiyos.
pirveli etapi moicavs saxelmwifos neoliberalur kritikas, xolo meore etapi ukavSirdeba axali sajaro
10
11. menejmentis warmoSobas, romelic saerTaSoriso enaze `New Publik Management~-is saxeliT aris
cnobili.
3.3.1. saxelmwifos neoliberaluri kritika
XX saukunis 70-iani wlebis bolosTvis ganviTarebul qveynebSi gavrceleba daiwyo saxelmwifos
neoliberalurma kritikam, romlis mixedviT, socialur-ekonomikuri progresis mTavar Semaferxebel faqtors
arsebuli biurokratiuli saxelmwifo sistema warmoadgenda. saerTaSoriso specialur literaturaSi igi
TetCerisa (Thatcherism 1978 wlidan) da reiganis (Reagonomics 1980 wlidan) ekonomikur programebs
ukavSirdeba.
aRniSnuli koncefciis mixedviT, gasakuTrebuli kritikis obieqti gaxda is garemoeba, rom
saxelmwifo sul ufro da ufro meti amocanis Sesrulebas iRebda sakuTar Tavze, rasac saxelmwifo biujetis
xarjviTi nawilis gazrda, biurokratiuli aparatis gadideba, kanonebis siWarbe da detaluri regulirebis
tendencia mohyva. yovelive amis Sedegad ki moqalaqe da kerZo biznesi zaraldeboda. mewarmis
Tavisufleba zomaze metad izRudeboda da is saxelmwifo biurokratiaze damokidebuli xdeboda.
am tendeciis sapirispirod, iseT iniciativebs mieniWa upiratesoba, romelTac sajaro administraciisa
da kanonmdeblobis gamartiveba hqondaT miznad dasaxuli. neoliberaluri reformebis ganxorcielebis
Sedegad saxelmwifo da misi sajaro administracia unda gamxdariyo ufro moqnili da martivi. is rac
SeiZleba naklebad unda Careuliyo ekonomikur procesebSi, unda daezoga meti Tanxa, unda Seemcirebina
personali da esaubra martivi sakanonmdeblo eniT. yovelive amis ganxorcieleba `moqnili saxelmwifos~
pirvel etapze (me-20 saukunis oTxmociani wlebis dasrulebamde) ZiriTadad Sidaorganizaciuli tradiciuli
marTvis meqanizmebisa da struqturebis SenarCunebiT hqondaT warmodgenili. am etapisTvis isini ar
gamxdara kritikis obieqtebi.
3.3.2. axali sajaro menejmenti (NPM)
me-20 saukunis oTxmociani wlebis bolos ganviTarebuli qveynebis saxelmwifosa da sajaro
administraciis reformirebis ZiriTad orientirad, marTalia, kvlav moqnili saxelmwifos idea da misi
amocanebi – sajaro administraciis gamartiveba, gansaxelmwifoebrioba da arabiurokratiuloba _ rCeba,
magram ukve tradiciuli marTvis formebis Secvlis moTxovniT. amisaTvis axali sajaro menejmentis
koncefcia aqcents akeTebs kerZo seqtoris marTvis Taviseburebebze da misi gamocdilebidan iZens sajaro
administraciis reformirebisTvis aucilebel codnas. aRniSnuli koncefcia Tavdapirvelad imdenad popularuli
gaxda mTel msoflioSi, rom qveynebi, sadac administraciis reformebi dRis wesrigSi idga, misi gavrcelebis
erTgvarma eiforiamac ki moicva. igi dResac samecniero ganxilvis aqtualuri Temaa, amitom mis
gadmocemas ufro meti yuradReba daeTmoba.
a) ZiriTadi Tezisebi
axali sajaro menejmenti tradiciuli biurokratiis qmedunarianobas eWvqveS ayenebs da
administraciisTvis sruliad axal struqturas da axali muSaobis stils aniWebs upiratesobas.
axali sajaro menejmentis mixedviT, politika detalurad ki ar unda marTavdes sajaro administracias
samarTlebrivi normebisa da biujetis mkafiod gansazRvruli muxlebis meSveobiT, aramed is, ZiriTadad,
unda Semoifarglos, erTi mxriv, administraciisTvis zogadi miznebis, strategiis an garkveuli standartebis
gansazRvriT da, meore mxriv, iseTi biujetis dadgeniT, romelic ar iqneba winawar detalurad gawerili da
amiT administracias dautovebs biujetis sakuTari pasuxismgeblobiT gamoyenebis SesaZleblobas.
amdenad, politikasa da sajaro administracias Soris xelisuflebis danawileba axleburad ganisazRvra:
politika aris uflebamosili, sajaro administraciisTvis gansazRvros zogadi miznebi da gaakontrolos am
11
12. miznebis ganxorcielebis Sedegebi. rac Seexeba miznebis Sesrulebis detalur gzebs, es Tavad sajaro
administraciis prerogativaa.
uSualod sajaro administraciis farglebSic TiToeuli organizaciuli erTeuli met avtonomias iZens.
gansxvavebiT biurokratiuli modelisgan, sadac sajaro moxele ZiriTadad ierarqiuli miTiTebebis
aRmsruleblad gvevlineba, axali sajaro menejmentis mixedviT, igi TviTon iRebs pasuxismgeblobas sajaro
amocanebis damoukidebel ganxorcielebaze.
marTalia, sajaro administracia, TavisTavad, samarTlebriv CarCoSi unda moqmedebdes, magram
misi saqmianobis xarisxis sazomi, kanonTan SesabamisobasTan erTad, misi ekonomiuroba da
administraciis e.w. klientTa moTxovnebis gaTvaliswineba iqca. amdenad, administraciis kanonismieri
moqmedebis formaluri kriteriumebi misi xarisxis ganmsazRvreli Sinaarsobrivi kriteriumebiT Seivso,
romelsac prioritetuli mniSvnelobac ki mieniWa.
momsaxureba, romelsac sajaro administracia axorcielebs, produqtis cnebiT ganisazRvra. produqtis
Seqmna, anu momsaxurebis Sedegi, konkretulad sajaro administraciis zemdgomi rgolis mier
ganisazRvreba, Tumca, administraciis qvemdgomi rgolis mier misi ganxorcielebis formis Tavisufali
arCevis SesaZleblobiT.
sajaro administraciis farglebSi marTvis procesi ZiriTadad xorcieldeba miznebis gansazRvris,
stimulirebis, xarisxis kontrolisa da konkurenciis meqanizmebiT. administraciis xelmZRvanelobis mier
miznebis gansazRvra, ierarqiuli brZanebebisagan gansxvavebiT, moqmedebis farTo areals aniWebs
TiToeul administraciul rgols. amas emateba maTTvis biujetis gadacema, rac saqmianobis stimulirebasa
da xarisxis amaRlebas ganapirobebs. TiToeuli administraciuli danayofis saqmianobis kontroli xarisxis
garkveuli kriteriumebis mixedviT xdeba. didi mniSvneloba eniWeba momsaxurebis xarisxis konkurenciis
organizebas calkeul sajaro administraciebs Soris, rogorc erTi regionis Tu saxelmwifos, ise sxvadasxva
saxelmwifoebis calkeul sajaro administraciebs Soris. aRniSnulma Sedarebebma unda uzrunvelyos
administraciis TanamSromelTa motivaciis amaRleba, Sedegebis gamWvirvaloba da saukeTeso praqtikis
damkvidreba.
b) produqtze orientacia
axali sajaro menejmentis mniSvnelovan elements warmoadgens produqtze, anu administraciuli
saqmianobis konkretul Sedegze, orientacia.
sajaro administracia gansazRvravs sakuTari saqmianobis produqtebs. am procesSi igi ara imdenad
kanonmdeblobiT miniWebuli uflebamosilebiT xelmZRvanelobs, aramed politikisa da administraciuli
xelmZRvanelobis konkretuli prioritetebiT da, aseve, moqalaqeTa, rogorc administraciis klientTa,
moTxovnebiT. produqtebis raodenoba imdeni unda iyos, rom SesaZlebeli iyos maTi realuri `warmoeba~.
sistemuri TvalsazrisiT, produqtebi iyofa garkveul jgufebad, xolo jgufebis farglebSi _ sxvadasxva sferos
mixedviT.
sajaro administraciis yvela saxis momsaxurebis Sedegis (produqtis) konkretuli dadgena zog
SemTxvevaSi SeuZlebelia. produqtebis gansazRvra (definicia) maSin rTuldeba, rodesac is iseT
momsaxurebasTan aris dakavSirebuli, romelic momsaxurebis mwarmoebelsa da momxmarebels Soris
uSualo urTierTobiT warmoiSoba. am SemTxvevaSi produqtis warmoeba da moxmareba, praqtikulad,
erTdroulad xorcieldeba. mwarmoebeli produqtis erTgvar nawils warmoadgens, amitom misi roli
produqtis xarisxze gadamwyvet rols TamaSobs (mag., konsultaciis gaweva).
produqti, rogorc axali organizaciis amosavali principi, mravali mimarTulebiT cvlis sajaro
administraciis muSaobis stils. misi SemoRebiT biujeti ukve konkretuli produqtebis Seqmnazea
orientirebuli. produqti Rirebulebisa da informaciis mniSvnelovan wyaros Seicavs. misi meSveobiT
12
13. uzrunvelyofilia administraciuli saqmianobis meti gamWvirvaloba da misi konkretuli Rirebulebis
gansazRvra .
sajaro administraciis sxvadasxva rgolSi danawevrebuli momsaxurebis calkeuli nawilebi produqtis
gansazRvrebiT konkretuli momsaxurebis qveS erTiandeba, rac administraciis organizaciul cvlilebebze
did gavlenas axdens. amasTan, produqtze orientacia administraciis TanamSromlebs imis SesaZleblobas
aZlevs, rom moxdes maTi saqmianobis dokumentireba, rac kargi safuZvelia sxva sajaro administraciis
produqtebis, maT Sesaqmnelad gaweuli xarjebisa da xarisxis kriteriumebis Sesadareblad. Sedarebis es
procesi, Tavis mxriv, xels uwyobs sxvadasxva sajaro administracias Soris konkurencias.
dabolos, sajaro administraciis mier produqtebis dadgena upasuxebs moqalaqeTa umTavres
moTxovnas, rom maT hqondeT sruli da amomwuravi informacia, Tu romel momsaxurebas ra
RirebulebiT, ra kvalifikaciiT axorcielebs sajaro administracia, romelic maTi gadasaxadebis meSveobiT
arsebobs da muSaobs.
g) Sida procesze da klientze orientacia
axali sajaro menejmenti, kerZo seqtoris msgavsad, sajaro administraciis Sida procesebis
optimizaciazea orientirebuli. biurokratiuli aparatisgan gansxvavebiT, is aqcents akeTebs swraf da moqnil
saqmiswarmoebaze, sadac Semcirebuli iqneba procesebis standartizacia, sadac naklebi iqneba Sromis
danawileba sxvadasxva ganyofilebaSi da aseve Semoklebuli iqneba saqmiswarmoebis xangrZlivoba.
sajaro administraciis Sida procesebis TiToeuli monawile (TanamSromeli), pirvel rigSi, ganixileba,
rogorc Sida klienti. TanamSromlebi erTmaneTs erTgvar momsaxurebas uweven, rogorc klientebi, ramac
samsaxurSi sabolood erTiani jaWvuri procesis optimizacia unda uzrunvelyos. amiT izrdeba organizaciaSi
TanamSromlobis xarisxi da, aseve, TiToeulis erTian procesSi Tanamonawileobis Segneba. amas emateba
sajaro administraciis Sida procesebis gare klientze (moqalaqeze) orientacia, rac imas niSnavs, rom
ZiriTadad moqalaqis interesebis maqsimaluri gaTvaliswinebiT unda iyos uzrunvelyofili organizaciaSi
procesebis optimizacia.
tradiciulad, sajaro administracia struqturulad warmodgenilia mravali ganyofilebiTa Tu samsaxuriT,
romlebic xSirad muSaobis biurokratiuli stiliT gamoirCevian. klientis (moqalaqis) konkretuli problemis
faqtobrivi Semadgenloba ki, romlis mosagvarebladac is sajaro administracias mimarTavs, xSirad dayofas
ar eqvemdebareba. amitom, klientis interesebidan gamomdinare, mniSvnelovania, rom sajaro
administraciam misi saqme erTiani, swrafi, moqnili momsaxurebiT uzrunvelyos. am mizans emsaxureba
klientis erTi xelidan, erTi fanjridan momsaxurebis gawevis principi (one stopp agency; Bürgerbüros).
moqalaqeebisTvis, erTiani momsaxurebis centrebis SeqmnasTan erTad, mniSvnelovania
administraciis muSaobaSi maTi Tanamonawileobis uzrunvelyofac. am mizans emsaxureba sajaro
administraciasa da moqalaqeTa Soris TanamSromlobis is organizaciuli formebi, romlebic mrgvali
magidis, moqalaqeTa gamokiTxvis, sajaro administraciis werilobiTi kritikis Tu sxva saxiT aris praqtikaSi
cnobili. aseTi TanamSromlobis farglebSi ganxilvis sagani SeiZleba iseTi mniSvnelovani Temac iyos,
rogoricaa administraciuli momsaxurebis (produqtis) Rirebuleba da xarisxi. TanamSromlobis TiToeuli
aseTi forma uzrunvelyofs moqalaqis (klientis), rogorc inovatoris, monawileobas sajaro administraciis
modernizaciasa da misi praqtikis daxvewaSi.
klientze orientacia sajaro administraciisTvis niSnavs momsaxurebis mudmiv gaumjobesebas,
inovacias. momsaxurebis xarisxis sazomi unda iyos klientis kmayofileba. amitom sajaro administraciam
unda Seqmnas moqalaqisaTvis momsaxurebis iseTi pirobebi, romelic mas naklebi danaxarjebiTa da drois
umokles monakveTSi saWiro momsaxurebas sTavazobs. magaliTisTvis, aRsaniSnavia piradobis
mowmobis gacemis iseTi praqtika, rodesac administracia moqalaqes winaswar atyobinebs, Tu rodis
gauva vada Zvel piradobis mowmobas da ra sabuTebia saWiro axlis misaRebad.
13
14. sajaro administraciasa da moqalaqes Soris urTierTobis gamartivebasa da momsaxurebis
gaumjobesebaSi udides rols TamaSobs Tanamedrove teqnologiuri miRwevebis efeqtiani gamoyeneba.
internetis saSualebiT administraciis mier moqalaqisaTvis informaciis miwodeba an misTvis konkretuli
momsaxurebis ganxorcieleba aris klientze orientirebuli administraciis mniSvnelovani elementi.
d) decentralizebuli pasuxismgebloba da centraluri marTva
axali sajaro administraciis koncefciaSi gansakuTrebuli adgili ukavia pasuxismgeblobis
decentralizacias. es exeba, erTi mxriv, rogorc politikisa da sajaro administraciis, ise uSualod sajaro
administraciis farglebSi xelmZRvanel rgolsa da qvemdgom rgols Soris urTierTobis sakiTxs.
aRniSnul urTierTobebSi did mniSvnelobas iZens erTgvari sakontraqto menejmenti. politikuri
xelmZRvaneloba da sajaro administracia Tanxmdebian imis Sesaxeb, Tu ra produqti (momsaxurebis
saxe, misi Rirebuleba, xarisxi) ra moculobis biujetiT unda ganxorcieldes. dakisrebuli amocanebis
Sesrulebis procesSi administracia damoukidebelia. politikisTvis mTavaria dasaxuli mizani da miRweuli
Sedegi.
sakontraqto menejmentis principi moqmedebs Tavad sajaro administraciis farglebSic. aq calkeuli
organizaciuli qveda rgoli xelmZRvanelobisgan gansazRvruli momsaxurebis Sesasruleblad iRebs
konkretul davalebebs Sesabamisi biujetiT. davalebis SesrulebaSi qveda rgoli sargeblobs didi avtonomiiT.
metic, mis farglebSi TiToeul TanamSromelsac ki miniWebuli aqvs damoukidebloba garkveuli
amocanebis Sesrulebisas.
amdenad, axali sajaro administraciis koncefciis Sesabamisad, sajaro amocanebis Sesasruleblad
pasuxismgebloba decentralizebulia. amis mixedviT, marTva xorcieldeba ara zemodan dadgenili detaluri
brZanebebiTa Tu miTiTebebiT, aramed zemdgom da qvemdgom rgolebs Soris saerTo miznebsa da
Sedegebze miRweuli SeTanxmebebiT. marTvis decentralizeba iTxovs administraciis farglebSi axali
komunikaciisa da SeTanxmebis kulturas.
decentralizebuli pasuxismgebloba efeqtiani marTvisTvis qvemdgomi rgolebis koordinaciis
aucileblobas warmoSobs. calkeuli avtonomiuri erTeulebis koordinacia miiRweva, erTi mxriv, saerTo
orientirebis gansazRvriTa da konkretul miznebze SeTanxmebiT, xolo, meore mxriv, e.w. Semowmebis
sistemis uzrunvelyofiT (Controlling) da perioduli saangariSo moxsenebebiT. aRniSnuli elementebi qmnis
marTvisa da kontrolis erTian process da amiT uzrunvelyofs decentralizebuli administraciis erTianobas.
e) TanamSromelTa kvalifikacia da motivacia
axali sajaro menejmenti gasakuTrebul mniSvnelobas aniWebs organizaciis TanamSromelTa
kvalifikaciisa da motivaciis amaRlebis sakiTxs. Tavdapirvelad axali sajaro menejmentis koncefcia
prioritets aniWebda organizaciaSi marTvis axali modelis SemoRebis teqnikur mxareebs, magram male
cxadi gaxda, romOorganizaciaSi axali sajaro menejmentis modelis warmatebuli ganxorcieleba
mniSvnelovanwilad iqneboda damokidebuli imaze, Tu ramdenad SeZlebda igi dasaqmebul pirTa
gonebisa da gulis mogebas.
axali modelis srulfasovani ganxorcieleba SesaZlebelia TanamSromelTa Sesabamisi kvalifikaciisa
da motivaciis arsebobis SemTxvevaSi. aRniSnuli modelis mixedviT, administracia pasiuri rolisgan unda
gaTavisufldes da igi SemoqmedebiT organod unda gardaiqmnas. es moTxovna administraciis
personalisTvis gansakuTrebuli gamowvevaa _ mas unda hqondes axali marTvis modelis Sesabamisi
codna da unari. swored aRniSnuli codnis SeZenis Sedegad aris SesaZlebeli organizaciaSi momsaxurebis
donisa da gaweuli saqmianobis Sedegis xarisxis amaRleba. is uzrunvelyofs, aseve, organizaciis maRal
konkurentunarianobas.
14
15. saqmisadmi SemoqmedebiTi, inovaciuri midgoma zrdis TanamSromelTa motivacias. sajaro
administraciis farglebSi decentralizebuli pasuxismgeblobis SemoRebiT, romelic TiToeuli
TanamSromlisTvis meti moqmedebis asparezs uzrunvelyofs, izrdeba dasaqmebuli personalis
kmayofileba. xelmZRvanelobasTan erTad miznebze SeTanxmeba da perioduli TaTbirebi xels uwyobs
imas, rom TiToeulma TanamSromelma ukeT gaigos Tavisi saqmianobis arsi da aRiqvas is, rogorc erTiani
procesis ganuyofeli nawili. klientze orientacia da sxva administraciasTan konkurencia amaRlebs
administraciis personalis SemoqmedebiT potencials da misi momsaxurebis xarisxs.
axali sajaro administracis koncefcia dRis wesrigSi ayenebs organizaciaSi xelmZRvanelobis axali
stilis SemoRebis aucileblobas. ierarqiuli marTva, romelic formaluri brZanebebis aRsrulebiT
Semoifargleba da TanamSromlebTan diskusias gamoricxavs, ver upasuxebs marTvis axali modelis
moTxovnebs. TanamSromlebTan intensiur urTierTobaze damyarebuli marTvis stili ki organizaciis
xelmZRvanეlisagan iTxovs, rom man TanamSromlebs periodulad acnobos, Tu ra miznebs emsaxurebian
erTad, rogor afasebs is maT saqmianobas da ganviTarebis ra perspeqtivebs xedavs momavalSi. yovelive
amisაTvis, aucilebelia organizaciaSi xelmZRvanelsa da TanamSromlebs Soris konstruqciuli urTierTobis
praqtikis damkvidreba da ara mxolod qaRaldze gawerili xelmZRvanelobis ZiriTadi mimarTulebebi.
marTvis axali modelis mixedviT, saqmianobis standartizaciis, mkacri kontrolisa da undoblobis
adgils ikavebs ndobisa da pasuxismgeblobis kultura. kulturis es cvla unda ganxorcieldes TiToeulis
SegnebaSi. am TvalsazrisiT, organizaciaSi gansakuTrebiT xelmZRvanelzea damokidebuli iseTi
atmosferos Seqmna, romelSic TiToeuli TanamSromeli sakuTar personalur mniSvnelobasა da
pasuxismgeblobas aRiqvams administraciis warmatebuli saqmianobisTvis.
v) administracia, romelic swavlobs
administraciis biurokratiuli modelidan marTvis axal modelze gadasvla Sesabamis kompetencias
(codnas, gamocdilebasa da unars) iTxovs. axali menejmenti, ZiriTadad, ekonomiuri azrovnebiT
gamsWvaluli da klientze orientirebuli unda iyos. miznebze SeTanxmebisa da sakontraqto marTvis stils
unda Seesabamebodes TanamSromlobaze agebuli xelmZRvanelobis stili. kompleqsuri faqtobrivi
Semadgenlobebis mosagvareblad organizaciaSi saWiroa TiToeuli TanamSromlis gunduri muSaobisa da
sistemuri azrovnebis unari. administraciis mudmivi dinamikuri ganviTarebisTvis aucilebelia inovaciuri
midgomebi.
aRniSnuli unaris gamomuSavebas administracia mxolod im SemTxvevaSi SeZlebs, rodesac misi
TanamSromlebi axali moTxovnebis Sesabamisad swavloben, Tu rogor Seasrulon maTze dakisrebuli
funqciebi ufro optimalurad. swavlis es procesi unda iyos sazogadoebrivi ganviTarebis dinamikis
adekvaturi da maqsimalurad unda pasuxobdes adamianebis mzard moTxovnebs.
TanamSromelTa Sesabamisi momzadebis programebis paralelurad, administraciaSi, romelic
mudmivi swavlis procesSi imyofeba, didi mniSvneloba eniWeba klientTa da TanamSromelTa
gamokiTxvis instituts. man unda uzrunvelyos administraciis erTgvari TviTSemecnebis procesi, romlis
mixedviTac SesaZlebeli iqneba muSaobaSi susti da Zlieri mxareebis analizi da samomavlo orientirebis
gansazRvra. am procesebis Sedegad yalibdeba konkretuli proeqtebi da samoqmedo gegmebi, maT Soris,
moqalaqeTa monawileobiT.
reformebis ganxorcielebis procesSi TiToeuli administracia sakuTar gamocdilebas iZens. sxvaTa
gamocdilebis gaziareba reformis warmatebisTvis mniSvnelovan winapirobas warmoadgens.
administracia, romelic swavlobs, sxvasac unda aswavlides. aRniSnuli procesi kvalificiuri specialistebisa
da mecnierebis monawileobiT sistemur xasiaTs iZens. es xels uwyobs administraciuli reformebis
mecnierul ganzogadebas da karg safuZvels qmnis rogorc nacionalur, ise saerTaSoriso doneze
warmatebuli sajaro administraciis gamocdilebis Sesaswavlad.
15
16. z) sazogadoebriv zemoqmedebaze orientirebuli administracia
axali sajaro menejmentis reformebis ganxorcielebis procesma cxadyo, rom marto kerZo seqtoris
marTvis elementebze orientacia, rogoricaa produqti, klienti, Sidaorganizaciuli avtonomia da sxv., Seicavs
safrTxes, rom sajaro administraciis saqmianoba, ZiriTadad, finansur da ekonomikur faqtorebze iqneboda
damokidebuli. kerZo seqtorisgan gansxvavebiT, sajaro administraciis mizans ar warmoadgens mogebis
miReba. amitom axali sajaro menejmentis reformebis mxolod wminda finansur-ekonomikuri
kategoriebiT Semofargvla srulad ver upasuxebda sajaro administraciis daniSnulebas.
sajaro administraciis reformirebis yvela iniciativa, maT Soris, axali sajaro menejmentis elementebis
ganxorcieleba, maSin iqneba warmatebuli, rodesac Tvalsawieridan ar daikargeba sajaro administraciis
saqmianobis sazrisi – calkeuli adamianisTvis, sazogadoebisTvis samsaxuri. sajaro administraciis
nebismieri saxis reformisTvis mniSvnelovania, Tu ra zemoqmedebas iqoniebs dagegmili cvlilebebi
sazogadoebriv ganviTarebaze, sazogadoebaSi TiToeuli moqalaqis Tanacxovrebaze.
demokratiul saxelmwifoSi sajaro administraciis umTavresi amocana aris sazogadoebaSi saerTo
sikeTis uzrunvelyofa. am amocanas igi konstituciiT gansazRvruli ZiriTadi principebis Sesabamisad
axorcielebs. konkretul Sinaars is im miznebsa da programebSi iZens, romlebic sxvadasxva sferoSi
(socialuri, garemos dacvis, ganaTlebis, kulturis da sxv.) garkveuli politikis gatarebaSi iCens Tavs.
saboloo warmatebis sazomi aris is, Tu ra zemoqmedeba iqonia reformis politikam TiToeuli moqalaqis
cxovrebis xarisxis amaRlebaze.
axali sajaro menejmentis koncefciisTvis es imas niSnavs, rom sajaro administraciis reformirebisas
aucilebelia Sidaorganizaciuli aspeqtebis iseT mTlianobaSi integrireba, romelic sajaro administraciis
mTavar daniSnulebas gamoxatavs. reformis Tvalsawieri yovelTvis im saboloo Sedegze unda iyos
koncentrirebuli, rasac adamianis pirobebis gaumjobeseba hqvia. amis gauTvaliswineblad sajaro
admistraciis saqmianobis gaumjobesebis yoveli mcdeloba sakuTari sawyisebidan izolaciis safrTxes
Seicavs.
Sveicariasa da avstriaSi axali sajaro menejmentis koncefcia Tavidanve swored am moTxovnebis
Sesabamisi iyo. aRniSnul qveynebSi igi zemoqmedebaze orientirebuli administraciis cnebiT damkvidrda.
es saxelwodeba gamoxatavs im konceftualur xedvas, romlis mixedviTac administraciis reformebis
mniSvneloba imiT ganisazRvreba, Tu ra zemoqmedebas axdens igi calkeul moqalaqesa da
sazogadoebaze. ganviTarebul qveynebSi axali sajaro menejmentis Semdgomi ganviTareba swored am
tendencias usvams xazs.
16
17. 4. sajaro samsaxuris reformis ZiriTadi aspeqtebi
4.1. sajaro samsaxuris ZiriTadi institutebi
`sajaro samsaxuris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis erT-erTi problemaa kanonis ZiriTadi cnebebisa
da subieqtebis bundovaneba. pirvel rigSi, unda ganisazRvros kanonis moqmedebis sfero. es, Tavis mxriv,
moiTxovs saxelmwifo samsaxuris, sajaro samsaxuris, sajaro mosamsaxurisa da sajaro moxelis statusebis
naTlad Camoyalibebas.
koncefciis Tanaxmad, saxelmwifo samsaxuri aris saqmianoba arCeviT an daniSvniT
Tanamdebobaze im dawesebulebaSi, romelic kanonmdeblobis safuZvelze axorcielebs sakanonmdeblo,
aRmasrulebel an sasamarTlo xelisuflebas, saxelmwifo zedamxedvelobas da kontrols, agreTve,
saxelmwifo Tavdacvas.
saxelmwifo samsaxurs ewevian, agreTve, kerZo pirebi, romlebic axorcieleben sajaro samarTlebriv
uflebamosilebebs maTTvis aseTi uflebamosilebis gadacemis (delegirebis) safuZvelze.
koncefciis Tanaxmad, saxelmwifo samsaxuris sistema Sedgeba oTxi jgufisagan:
1. saxelmwifo politikuri samsaxuri. saxelmwifo politikur samsaxurs axorcieleben:
_ saqarTvelos prezidenti;
_ saqarTvelos parlamentis wevrebi;
_ saqarTvelos mTavrobis meTauri da wevrebi;
_ afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respublikebis umaRlesi warmomadgenlobiTi organoebis
wevrebi;
_ afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respublikebis aRmasrulebeli xelisuflebis umaRlesi
organoebis xelmZRvanelebi da wevrebi;
_ adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organos wevrebi (administraciuli
funqciis gareSe).
2. sajaro samsaxuri.
3. savaldebulo samxedro da alternatiuli samoqalaqo samsaxuri.
4. kerZo pirebis mier sajaro-samarTlebrivi uflebamosilebis ganxorcieleba.
winamdebare koncefciis ganxilvis sagania sajaro samsaxuri, romelic eqceva ,,sajaro samsaxuris
Sesaxeb“ kanonis mowesrigebis farglebSi. sajaro samsaxurs axorcieleben sajaro mosamsaxure da sajaro
moxele.
sajaro samsaxuri warmoadgens saxelmwifo samsaxuris erT-erT konkretul formas. sajaro
samsaxuris cnebis dadgena SesaZlebelia gamoricxvis (subtraqciis) meTodiT:
saxelmwifo samsaxurs – X = sajaro samsaxurs.
winamdebare koncefciis Tanaxmad, `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanonis TvalsazrisiT, sajaro
samsaxurs ar axorcieleben (formulaSi X-s warmoadgens):
_ saxelmwifo politikur samsaxurSi myofi pirebi;
_ pirebi, romlebic imyofebian savaldebulo samxedro an alternatiul samoqalaqo samsaxurSi;
_ kerZo pirebi, romlebic axorcieleben sajaro-samarTlebriv uflebamosilebas (administraciuli
organos funqcionaluri gageba).
sajaro samsaxuri SeiZleba ganimartos, rogorc sajaro uflebamosilebis ganxorcielebis mizniT
anazRaurebadi saqmianoba saxazino dawesebulebis arCeviT an daniSvniT saStato Tanamdebobaze.
imisaTvis, rom gvqondes sajaro samsaxuri, mas unda hqondes Semdegi elementebi:
_ saxazino dawesebuleba;
17
18. _ sajaro uflebamosilebis ganxorcielebis mizani;
_ arCevis an daniSvnis aqti;
_ saStato ganrigi;
_ anazRaureba.
aRniSnulis gaTvaliswinebiT, `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanonis mowesrigebis farglebSi srulad
eqceva:
_ aRmasrulebeli xelisuflebis samoqalaqo nawilis warmomadgenlebis saqmianoba;
_ sakanonmdeblo xelisuflebis, afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respublikebis umaRlesi
warmomadgenlobiTi organoebisa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi
organoebis marTvis (administraciuli) funqciis ganmaxorcielebeli subieqtebis saqmianoba.
ZiriTadad `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanonis mowesrigebisa da specialur kanonebSi mocemuli
damatebiTi, specifikuri mowesrigebis farglebSi eqceva: samarTaldamcavi organoebi; daqiravebuli
samxedro samsaxuri; diplomatiuri samsaxuri; kontrolis palata; saarCevno administracia; sagadasaxado da
sabaJo organoebi.
rac Seexeba sasamarTloSi, damoukidebel maregulirebel organoebsa da saxalxo damcvelis ofisSi
samsaxuris gavlas, is ZiriTadad mowesrigdeba specialuri kanonebiT da, agreTve, `sajaro samsaxuris
Sesaxeb~ kanonis calkeuli debulebebiT.
daskvna: saxelmwifo samsaxuri xorcieldeba `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanoniT
mowesrigebisa da/an damoukidebeli mowesrigebis farglebSi.
saxelmwifo sakuTari funqciebis ganxorcielebis mizniT xSirad iyenebs organizaciuli mowyobis
kerZo samarTlis formebs. sajaro samsaxuris cnebis gansazRvrisaTvis arsebiTia ara ganxorcielebuli
saqmianobis buneba, anu emsaxureba Tu ara is sajaro funqciebis ganxorcielebas, aramed
mniSvnelovania, rom subieqtis saqmianoba xorcieldeba sajaro samarTlis iuridiuli piris samsaxurSi.
sajaro samsaxuris samarTali saxelmwifo organoebsa da sxva sajaro samarTlis iuridiul
pirebSi dasaqmebulTa samarTalia.
is ar moicavs subieqtebs, romlebic dasaqmebulni arian kerZo samarTlis iuridiul pirebSi, im
SemTxvevaSic ki, rodesac saxelmwifo sakuTari amocanebis Sesasruleblad iyenebs organizaciuli
mowyobis kerZo samarTlis formas.
sajaro samsaxuris koncefciis aucilebeli elementia `sajaro samarTlis iuridiuli piris Sesaxeb~ kanonis
reforma. unda Camoyalibdes sajaro samarTlis iuridiuli piris axali gageba:
sajaro samarTlis iuridiuli piri SesaZlebelia Camoyalibdes organizaciuli mowyobis sxvadasxva
formis gamoyenebiT:
1. sajaro samarTlis korporaciebi,
2. sajaro samarTlis dawesebulebebi,
3. sajaro samarTlis fondebi.
4.1.1. sajaro samarTlis korporacia
sajaro samarTlis korporacia aris wevrobaze dafuZnebuli da wevrebis cvlilebisagan
damoukideblad arsebuli organizaciuli gaerTianeba, romlis samarTalsubieqtoba efuZneba ara mis kerZo
avtonomias, aramed saxelisuflo samarTlebriv aqts.
sajaro samarTlis korporacias kerZo samarTlis korporaciisagan ganasxvavebs misi organizaciuli
mowyobis da saqmianobis sajaro-samarTlebrivi forma.
teritoriuli korporacia aris konkretul teritoriaze xangrZlivad mcxovreb pirTa (iZulebiT)
gaerTianebaze damyarebuli erToba.
18
19. sajaro samarTlis teritoriuli korporaciis formis gamoyenebis mTavari SemTxvevaa adgilobrivi
TviTmmarTvelobis erTeulebis Seqmna.
arateritoriuli korporacia moicavs im adamianebs, romlebic erTiandebian ara teritoriuli, aramed
profesiuli an/da sxva niSnebiT.
sajaro samarTlis korporaciebi, romlebic Seqmnilni ar arian teritoriuli niSniT, gxvdeba profesiul
gaerTianebebSi, mag., advokatTa gaerTianeba, rogorc sajaro samarTlis korporacia.
sajaro samarTlis korporaciis Seqmnis mizani isaa, rom, erTi mxriv, is organizaciulad imijneba
saxelmwifosgan da warmoadgens TviTmmarTvel erTeuls, romelic axorcielebs sajaro-samarTlebriv
uflebamosilebebs, meore mxriv, uzrunvelyofilia kanonisadmi misi daqvemdebareba da saxelmwifo
zedamxedveloba.
kerZo samarTlis korporaciisgan gansxvavebiT, sajaro samarTlis korporacia uflebamosilia, hyavdes
sajaro moxeleebi, gamosces kanonqvemdebare normatiuli aqtebi da daawesos momsaxurebis safasuri da
mosakreblebi.
saxelmwifom SesaZlebelia sajaro samarTlis korporaciis statusi mianiWos iseT organizacias,
romelic ar axorcielebs sajaro-samarTlebriv uflebamosilebas, magram warmoadgens farTo sazogadoebis
interesebs. amis mizania, moxdes misi moRvaweobisa da damsaxurebis aRiareba da misTvis sapatio
samarTlebrivi statusis _ sajaro samarTlis iuridiuli piris statusis _ miniWeba. aRniSnuli forma gvxvdeba,
magaliTad, wiTeli jvris sazogadoebis, religiuri sazogadoebebisa da politikuri partiebis SemTxvevaSi.
aRniSnul statuss aseve ukavSirdeba mTeli rigi sajaro-samarTlebrivi uflebebi da movaleobebi. aseT
organizaciebs, miuxedavad maTi sajaro-samarTlebrivi statusisa, ar hyavT sajaro moxeleebi.
,,sajaro samarTlis iuridiuli piris Sesaxeb” saqarTvelos kanonis farglebSi religiuri organizaciebis
samarTlebrivi statusis gansazRvrisas SesaZlebelia erTmaneTisagan gaimijnos saqarTvelos
marTlmadidebluri eklesia, romlis samarTlebrivi mdgomareoba, iuridiuli statusi, urTierToba
saxelmwifosTan da sxva subieqtebTan gansazRvrulia saxelmwifosa da eklesias Soris dadebuli
konstituciuri SeTanxmebiT (konkordatiT), da sxva religiuri organizaciebi.
4.1.2. sajaro samarTlis dawesebuleba
sajaro samarTlis dawesebuleba aris sajaro-samarTlebrivi uflebamosilebiT aRWurvili instituti. is
axdens im materialuri da adamianuri resursebis organizebas, romelic aucilebelia miniWebuli
uflebamosilebis gansaxorcieleblad.
sajaro samarTlis dawesebuleba damyarebulia ara iZulebiT wevrobaze (es ganasxvavebs mas
korporaciisagan), aramed momxmarebelze. misi Seqmnis mizania momsaxurebis gaweva. saxelmwifo an
adgilobrivi TviTmmarTvelobis organo, romelic iRebs sajaro samarTlis dawesebulebis Seqmnis
gadawyvetilebas, valdebulia, izrunos imaze, rom Seqmnas misi mdgradi funqcionirebisaTvis aucilebeli
materialuri da finansuri safuZvlebi da Seqmnas zianis anazRaurebis meqanizmebi.
sajaro samarTlis dawesebulebis formiT SesaZlebelia Seiqmnas sazogadoebrivi mauwyebeli,
universitetebi, profesiuli da saSualo skolebi, momsaxurebis saagentoebi da a.S.
sajaro samarTlis dawesebulebis erT-erTi maxasiaTebelia is, rom is dasaqmebulebTan mimarTebiT
iyenebs rogorc Sromis kerZo-samarTlebriv, aseve sajaro-samarTlebriv meqanizmebs.
saganmanaTleblo da kulturuli sajaro dawesebulebebis mimarT SesaZlebelia gakeTdes
sakanonmdeblo daTqma. rom iq dasaqmebuli subieqtebi ar arian sajaro moxeleebi.
19
20. 4.1.3. sajaro samarTlis fondi
sajaro samarTlis fondi aris dawesebuleba, romelic mis xelT arsebuli qonebis saSualebiT
emsaxureba damfuZneblis mier gansazRvruli miznis miRwevas. saxelmwifos an adgilobrivi
TviTmmarTvelobis mier sajaro samarTlis fondis Seqmna emsaxureba konkretuli miznis miRwevas,
socialuri da kulturuli cxovrebis calkeuli sferoebis an sazogadoebis calkeuli jgufebis interesebis dacvas.
iseTi sferoebi, romelTa mimarT arsebobs farTo sajaro interesi, rogoricaa biblioTekebi, kulturis Zeglebi
da a.S., aseve qronikuli avadmyofobis an gonebrivi da fizikuri naklis mqone adamianebi, romlebic
saWiroeben gansakuTrebul yuradRebas, xdeba aseTi fondebis zrunvis sagani. fondSi Tavs iyris garkveuli
materialuri qoneba da xdeba misi marTva fondis miznebis misaRwevad.
kanonma unda gansazRvros sajaro samarTlis fondis organizaciuli mowyobis wesi, misi
marTvis organoebi da uflebamosilebaTa gamijvnis sakiTxebi.
4.2. saxelmwifo samsaxuris sistema
saxelmwifo samsaxuris sistema, agreTve, sakuTriv sajaro samsaxuris sistema da misi
sakanonmdeblo mowesrigeba SeiZleba sqemis saxiT warmovadginoT (ix. sqemebi 1 da 2).
sqema 1
saxelmwifo samsaxuri
saxelmwifo savaldebulo kerZo pirebi, romlebic
politikuri sajaro samsaxuri samxedro da axorcieleben sajaro-
samsaxuri alternatiuli samarTlebriv
samoqalaqo uflebamosilebas
samsaxuri
saqarTvelos prezidenti;
saqarTvelos parlamentis wevrebi;
saqarTvelos mTavrobis meTauri da
wevrebi;
sajaro mosamsaxure sajaro moxele
afxazeTisa da aWaris avtonomiuri
respublikebis umaRlesi
warmomadgenlobiTi organoebis
wevrebi; mosamarTle; profesiuli moxele;
afxazeTisa da aWaris avtonomiuri saxalxo damcveli; politikuri moxele;
respublikebis aRmasrulebeli kontrolis palatis Tavmjd.; moxele sazogadoebriv
xelisuflebis umaRlesi organoebis erovnuli bankis sabWos sawyisebze
xelmZRvanelebi da wevrebi; wevri;
adgilobr. TviTmmarTvelobis damoukidebeli
warmomadgenlobiTi organos wevrebi maregulirebeli organoebis
wevrebi
20
21. sqema 2
sajaro samsaxuri
samsaxuri, romelic samsaxuri, romelic ZiriTadad samsaxuri, romelic ZiriTadad
mowesrigebulia `sajaro mowesrigebulia `sajaro mowesrigebulia sxva kanonebiT da,
samsaxuris Sesaxeb~ samsaxuris Sesaxeb~ kanoniT agreTve, `sajaro samsaxuris
kanoniT da, agreTve, damatebiTi Sesaxeb~ kanonis calkeuli
mowesrigebiT debulebebiT
aRmasrulebeli xelisuflebis samoqalaqo kontrolis palata; sasamarTlo xelisufleba;
nawilis warmomadgenlebi; samarTaldamcavi organoebi; saxalxo damcvelis samsaxuri;
sakanonmdeblo xelisuflebis, afxazeTisa daqiravebuli samxedro damoukidebeli maregulirebeli
da aWaris avtonomiuri respublikebis samsaxuri; diplomatiuri organoebi
umaRlesi warmomadgenlobiTi samsaxuri; saarCevno
organoebisa da adgilobrivi administracia; sagadasaxado da
TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi sabaJo organoebi
organoebis marTvis funqciis
ganmaxorcielebeli subieqtebi
sajaro samsaxurs axorcieleben
sajaro moxeleebi sajaro mosamsaxureebi
4.2.1. sajaro mosamsaxure da sajaro moxele
sajaro samsaxurs axorcieleben sajaro mosamsaxure da sajaro moxele. sajaro mosamsaxurea,
magaliTad, kontrolis palatis Tavmjdomare, erovnuli bankis sabWos wevri, mosamarTle, saxalxo
damcveli, damoukidebeli maregulirebeli organos wevri, elCi da sxv. qvemoT saubari ZiriTadad sajaro
moxelis institutze gveqneba.
koncefciis ZiriTadi elementia profesiuli moxelis instituti.
sajaro samsaxurs sajaro moxelis statusiT eweva:
1. profesiuli moxele _ moxele, romelic Tavis samsaxurs axorcielebs rogorc ZiriTad da profesiul
saqmianobas da amis sanacvlod iRebs Sesabamis anazRaurebas da garantiebs;
2. politikuri moxele _ moxele, romelsac ukavia iseTi samsaxuri, romlis ganxorcielebac
mTavrobis politikur Sexedulebebs da miznebs unda Seesabamebodes (magaliTad, saxelmwifo
politikuri Tanamdebobis piris moadgile, TanaSemwe, administraciis xelmZRvaneli);
3. moxele sazogadoebriv sawyisebze _ moxele, romelic sajaro uflebamosilebas axorcielebs ara
rogorc ZiriTad profesiul saqmianobas, aramed profesiuli saqmianobis paralelurad, damatebiTi
anazRaurebis gareSe.
21
22. sajaro samsaxurs saxelSekrulebo urTierTobis farglebSi agreTve axorcielebs:
_ damxmare muSaki, romelic miiReba dawesebulebis StatiT gaTvaliswinebul Tanamdebobaze da
romelic dawesebulebis amocanebisa da funqciebis Sesrulebis uzrunvelyofis mizniT axorcielebs sajaro-
samarTlebriv uflebamosilebebs;
_ daqiravebuli (StatgareSe) muSaki, romelsac dawesebulebis amocanebisa da funqciebis
Sesrulebis uzrunvelyofis mizniT miniWebuli aqvs calkeuli davalebebis Sesrulebis uflebamosileba sajaro-
samarTlebrivi uflebamosilebis gadacemis (delegirebis) gareSe.
Sesabamisad, sajaro samsaxuris ganxorcieleba sqemis saxiT SeiZleba ase warmovadginoT (ix.
sqema 3).
sqema 3
sajaro samsaxurs
axorcielebs
sajaro moxele
damxmare da
profesiuli politikurimoxel moxele daqiravebuli
moxele e sazogadoebriv (StatgareSe)
sawyisebze muSakebi
4.2.2. sajaro samsaxurSi dasaqmebulTa Tanafardoba
profesiuli damxmare
moxele muSaki
40% 40%
daqiravebuli
(StatgareSe)
muSaki
20%
4.2.3. profesiuli moxelisa da damxmare/daqiravebuli muSakis gamijvnis
kriteriumebi
gamijvnis kriteriumi profesiuli moxele damxmare/daqiravebuli muSaki
urTierTobis administraciul-samarTlebrivi kerZo-samarTlebrivi
samarTlebrivi buneba
22
23. urTierTobis ind. administraciul-samarTlebrivi Sromis xelSekruleba
warmoSobis safuZveli aqti
urTierTobis sakanonmdeblo safuZveli individualuri an koleqtiuri xelSekruleba
samarTlebrivi
safuZveli
dawinaureba karieris principiT individualurad
finansuri uzrunvelyofa alimentaciis1 principi Sesrulebuli samuSaos Sesabamisad
socialuri dacva specialuri garantiebi kerZo-samarTlebrivi saSualebebi
valdebulebis disciplinuri warmoeba saxelSekrulebo-samarTlebrivi
Seusruleblobis Sedegi
uflebebi gaficvis akrZalva gaficvis ufleba
uflebis dacva administraciuli dava kerZo-samarTlebrivi dava
4.2.4. profesiuli moxelis ZiriTadi niSnebi
samoxeleo samarTlebrivi urTierToba
uvadod daniSvna
erTgulebis valdebuleba
damsaqmeblis mxridan zrunvis valdebuleba
samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebisas politikuri miukerZoebloba
karieris principi
Sesabamisi wodebis tarebis ufleba
Sesabamisi uzrunvelyofis ufleba (alimentacia)
uzrunvelyofis sakanonmdeblo mowesrigebis ufleba
Tanamdebobidan TviTneburi gaTavisuflebisagan dacva
administraciuli sasamarTlosadmi mimarTvis ufleba.
4.2.5. sajaro moxeleTa klasifikacia
moxele saxelmwifo samsaxurSi
moxele adgilobrivi TviTmmarTvelobis samsaxurSi
moxele sajaro samarTlis sxva iuridiuli piris samsaxurSi.
4.2.6. samoxeleo-samarTlebrivi urTierToba
uvado: uvado daniSvna aris profesiuli moxelis institutis mniSvnelovani elementi. uvadoba
emsaxureba moxelis profesiuli damoukideblobis uzrunvelyofas;
vadiani: vadiani samoxeleo-samarTlebrivi urTierToba warmoadgens gamonakliss, romelic
ZiriTadad gamoiyeneba adgilobrivi TviTmmarTvelobis sferoSi, arCeviT Tanamdebobebze;
gamosacdeli vadiT: gamosacdeli vada unda gaxdes uvado urTierTobis warmoSobis
aucilebeli winapiroba. is emsaxureba moxelis Sesabamisobis dadgenas. `sajaro samsaxuris
Sesaxeb~ moqmedi kanonis mowesrigeba ar Seesabameba im minimalur moTxovnebs, rasac
unda akmayofilebdes gamosacdeli vadis instituti.
1
alimentaciis principi gulisxmobs dakavebuli Tanamdebobis Sesabamis anazRaurebas da socialur garantiebs.
23
24. 4.3. `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanonis ZiriTadi problemebi da maTi gadaWris
gzebi
4.3.1. samsaxurSi miReba
`sajaro samsaxuris Sesaxeb~ moqmedi kanonis xarvezs warmoadgens is, rom bundovani da
arasrulyofilia normebi, romelic awesrigebs sajaro samsaxurSi miRebis sakiTxs.
sajaro samsaxurSi miRebis erT-erTi winapirobaa asaki – saxelmwifo moxelisaTvis 21 weli, xolo
adgilobrivi TviTmmarTvelobis moxelisaTvis 18 weli.
koncefciis Tanaxmad, sajaro samsaxurSi miRebis asakad unda ganisazRvros 18 weli, miuxedavad
imisa, Tu romel kategoriazea saubari:
moxele saxelmwifo samsaxurSi
moxele adgilobrivi TviTmmarTvelobis samsaxurSi
moxele sajaro samarTlis sxva iuridiuli piris samsaxurSi.
18 wlis asakis miRweva ar gulisxmobs nebismier doneze sajaro samsaxurSi miRebis moTxovnis
uflebas. moqmed kanonSi mocemuli damatebiTi moTxovna – saTanado codna da gamocdileba
saWiroebs zedmiwevniT da konkretulad gansazRvras. unda dadgindes ganaTlebis konkretuli cenzi da is
gamocdileba, rac aucilebelia konkretuli sajaro samsaxurisaTvis.
sajaro samsaxurSi miRebas safuZvlad unda daedos karieris principi, rac gulisxmobs sajaro
samsaxuris safexurovan sistemaSi erTi safexuridan meore safexurze gadasvlas dawinaurebis safuZvelze –
ganaTlebisა da gamocdilebis donis gaTvaliswinebiT. aRniSnuli modeli xsnis asakTan dakavSirebულ
kiTxvas da gamoricxavs 18 wlis asakSi karieris dawyebas zeda eSelonebidan.
aRniSnuli sistema ar gavrceldeba damxmare mosamsaxureze/daqiravebul muSakze. aRniSnuli
kategoria samsaxurSi miiReba moxelis profesiuli gamocdilebisa da samsaxuris interesebis
gaTvaliswinebiT.
„sajaro samsaxuris Sesaxeb“ kanonma unda daadginos is ZiriTadi moTxovnebi, romelic
aucilebelia piris samsaxurSi misaRebad. samsaxuris specifikis gaTvaliswinebiT samsaxuris
xelmZRvanels unda SeeZlos kanonis safuZvelze da farglebSi daadginos damatebiTi moTxovnebi.
moqmedi kanonis mixedviT, kompetenciis ganvrcobadobisa da uflebamosilebis donis mixedviT
sajaro samsaxurSi Tanamdebobebi iyofa Semdeg rangebad:
a) mTavari sajaro Tanamdeboba;
b) wamyvani sajaro Tanamdeboba;
g) ufrosi sajaro Tanamdeboba;
d) umcrosi sajaro Tanamdeboba.
aRniSnuli doneebisTvis zustad unda gaiweros specialuri sakvalifikacio moTxovnebi: Sesabamisi
ganaTleba, praqtikuli gamocdileba, sakvalifikacio gamocdis warmatebiT Cabareba.
sajaro samsaxurSi daniSvna unda moxdes mxolod konkursis wesiT. aRniSnuli vrceldeba rogorc
profesiul moxeleze, aseve damxmare mosamsaxuresa da daqiravebul muSakze. profesiul moxelesTan
mimarTebiT es vrceldeba mxolod samsaxurebrivi karieris sawyis Tanamdebobaze daniSvnisas, xolo
Semdgomi winsvla xdeba karieris principiT.
konkursi SeiZleba iyos 3 formis: gare, Sida da Sereuli. unda mowesrigdes TiToeulis
gamoyenebis winapirobebi. aseve mniSvnelovania sakonkurso komisiis Seqmnis wesis sakanonmdeblo
mowesrigeba.
24
25. 4.3.2. gamosacdeli vada
`sajaro samsaxuris Sesaxeb~ moqmedi kanoni iTvaliswinebs moxelis samsaxurSi miRebisas
gamosacdeli vadis gamoyenebis SesaZleblobas, rac ar unda aRematebodes 6 Tves. aucilebelia, rom
gamosacdeli vadis instituti ar atarebdes formalur xasiaTs da unda warmoadgendes samsaxurebrivi karieris
aucilebel safexurs. sxvadasxva samsaxurisTvis, maTi specifikidan gamomdinare, es vada SeiZleba
gansxvavebuli iyos, magram igi ar unda iyos 1 welze naklebi da 3 welze meti.
4.3.3. atestacia
sajaro samsaxuris karierul sistemaSi mniSvnelovani roli ukavia atestaciis instituts. misi mizania
moxelis dakavebul samsaxurTan Sesabamisobisa da misi gadamzadebis saWiroebis dadgena, aseve, misi
gaTavisuflebis an dawinaurebisaTvis safuZvlebis Seqmna.
qarTul sinamdvileSi atestaciis instituti ar muSaobs. mis asamuSaveblad aucilebelia Sesabamisi
organizaciuli da saproceso safuZvlebis Seqmna – unda ganisazRvros atestaciis Catarebis sakanonmdeblo
safuZvlebi, uflebamosili struqtura, misi muSaobisa da Sefasebis wesis mkacrad Camoyalibebuli
reglamenti.
atestacia unda atarebdes mkacrad reglamentirebul da sistemur xasiaTs. misi sixSire unda
ganisazRvros sazRvargareTis qveynebis gamocdilebisa da qarTuli realobis gaTvaliswinebiT. qveyanaSi,
rogoricaa saqarTvelo, sadac sakanonmdeblo sistema da instituciuri mowyoba formirebis procesSia,
SesaZlebelia dadgindes misi yovelwliurad Catarebis valdebuleba.
4.3.4. kvalifikaciis amaRleba
`sajaro samsaxuris Sesaxeb~ moqmedi kanoni formalurad iTvaliswinebs sajaro moxelis
kvalifikaciis amaRlebis RonisZiebebs, rac gulisxmobs imas, rom moxeles 5 weliwadSi erTxel,
Tanamdebobrivi sargos SenarCunebiT, eZleva 3 Tvemde vadiT saswavlo Svebuleba. aseve
gansazRvrulia kadrebis samsaxuris valdebuleba, organizeba gauwios mosamsaxureTa gadamzadebasa da
kvalifikaciis amaRlebas. sajaro samsaxuris erT-erT funqciad ganisazRvra sajaro mosamsaxureTa
profesiuli momzadebis, gadamzadebisa da kvalifikaciis amaRlebis procesis koordinacia. aRniSnuli
RonisZiebebi dRemde ar Catarebula.
aucilebelia saxelmwifom Camoayalibos koncefcia, romelic uzrunvelyofs sajaro moxeleTa
momzadebisa da gadamzadebis procesis efeqturad warmarTvas.
aucilebelia Seiqmnas sajaro moxeleTa swavlebis specialuri programa da sajaro mmarTvelobis
umaRlesi skola. imis gaTvaliswinebiT, rom samuSao moculobiTia, aucilebelia sxva moTamaSeTa
CarTva. sajaro samsaxuris mier ganxorcielebuli akreditaciis safuZvelze SesaZlebelia saxelmwifo da
kerZo saswavleblebisa da mosamzadebeli centrebis monawileoba moxeleTa kvalifikaciis amaRlebis
saqmeSi.
4.3.5. kadrebis stabiluroba, rogorc profesiuli sajaro moxelis institutis qvakuTxedi
sajaro samsaxuris gamarTuli muSaobis aucilebeli elementia kadrebis stabiluroba, romelic
miiRweva sajaro samsaxurSi uvadod daniSvnis institutis realurad amuSavebiT. kadrebis stabiluroba ar
gulisxmobs kadrebis ucvlelobas da axali kadrebis miRebaze uaris Tqmas. karieris principi uzrunvelyofs
kadrebis ganaxlebis process. karieris principis Tanaxmad, kanoni zustad unda gansazRvravdes
samsaxurSi miRebis samarTlebriv da faqtobriv garemoebebs, moxele unda daeqvemdebaros regularul
Sefasebas da kvalifikaciis amaRlebis mizniT Sesabamis gadamzadebas. misi samsaxurebrivi winsvla
damokidebuli unda iyos profesiul momzadebasa da profesiul unar-Cvevebze.
25
26. kadrebis stabilurobis pricipi moiTxovs, rom kanoni zustad gansazRvravdes moxelis samsaxuridan
gaTavisuflebis samarTlebriv safuZvels da misi dacvis samarTlebriv da socialur garantiebs. `sajaro
samsaxuris Sesaxeb~ moqmediUkanonis analizis Sedegad unda gamovyoT Semdegi problemebi:
1. „sajaro samsaxuris Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis 96-e muxli gansazRvravs samsaxuridan
gaTavisuflebas dawesebulebis likvidaciis gamo. norma saWiroebs Semdgom srulyofas.
samsaxuris likvidacia ar unda aTavisuflebdes saxelmwifos sajaro moxelis Semdgom
dasaqmebaze zrunvisagan, saWiroebis SemTxvevaSi, Sesabamisi gadamzadebis safuZvelze;
2. aRniSnuli muxlis me-2 punqtis Tanaxmad, dawesebulebis reorganizacia ar qmnis safuZvels
moxelis gasaTavisufleblad. Tumca, aRniSnuli normis gverdis avla xdeba ori gziT. xSirad
reorganizacia xorcieldeba dawesebulebis likvidaciis saxelwodebiT da iqmneba imave funqciis
mqone axali dawesebuleba. meore mxriv, norma uSvebs moxelis gaTavisuflebis
SesaZleblobas, rodesac reorganizacias Tan sdevs Statebis Semcireba. aucilebelia ganisazRvros
Semdgomi barierebi (tolfasi samuSaos SeTavazeba, gadamzadebis programis SeTavazeba,
fuladi kompensaciis SeTavazeba wliuri Semosavlis odenobiT da a.S.), romelTa gamoyenebis
Semdgom SesaZlebeli gaxdeba moxelis samsaxuridan gaTavisufleba. dawesebulebis
reorganizacia ar unda gulisxmobdes misi Semdgomi dasaqmebis valdebulebisagan srul
Tavisuflebas;
3. sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonis 97-e muxlis Tanaxmad, moxele SeiZleba gaaTavisuflon
samsaxuridan arakanonierad gaTavisuflebuli moxelis samsaxurSi aRdgenisas. aRniSnuli
norma emsaxureba ukanonod gaTavisuflebuli moxelis uflebis dacvas, magram iwvevs
samsaxurSi daniSnuli moxelis konstituciuri uflebis SezRudvas;
4. sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonis 98-e muxliT gansazRvruli dakavebul TanamdebobasTan
Seusabamobis gamo samsaxuridan gaTavisuflebis meqanizmi saWiroebs kanonmdeblis
mxridan ufro konkretulad gansazRvras, rodesac es xdeba gamosacdeli vadis
aradamakmayofilebeli Sedegebis safuZvelze da atestaciis Sedegebis safuZvelze. xolo im
SemTxvevaSi, rodesac moxelis janmrTelobis mdgomareoba ar iZleva saSualebas, saTanadod
Seasrulos samsaxurebrivi movaleoba, aucilebelia ganisazRvros samsaxuris valdebuleba,
daasaqmos igi janmrTelobis Sesabamisi samuSaos Sesrulebis funqciiT;
5. sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonis 99-e muxliT dadgenilia moxelis gaTavisuflebis
SesaZlebloba disciplinuri gadacdomisaTvis da disciplinuri pasuxismgeblobis moqmedebis
gareSec, Tu igi uxeSad daarRvevs samsaxurebriv movaleobebs. aRniSnuli safuZvlebi
imdenad zogadia, rom iZleva samsaxuridan TviTneburad gaTavisuflebis SesaZleblobas;
6. sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonis 108-e da 109-e muxlebiT gansazRvruli safuZvliT
samsaxuridan gaTavisuflebis SemTxvevaSi gafrTxilebis valdebuleba da kompensaciis
meqanizmi absoluturad ar Seesabameba uvado sajaro samsaxuris princips. aucilebelia misi
srulyofilad mowesrigeba da socialuri dacvis damatebiTi meqanizmebis Semotana (fuladi
kompensaciis maRali standartebi da sajaro moxeleebisaTvis dadgenili socialuri dacvis
meqanizmebis garkveuli nawilis gavrceleba gaTavisuflebul pirebze).
4.3.6. rangireba
sajaro samsaxuris TanamdebobaTa reestrSi unda Camoyalibdes erTgvarovani midgoma.
TanamdebobaTa CamonaTvali saministroebis, saqveuwyebo dawesebulebebis, adgilobrivi
TviTmmarTvelobis organoebisa da sxva sajaro samarTlis iuridiuli pirebis sistemis SigniT unda iyos
erTiani, romelic SesaZlebels gaxdis sajaro moxeleTa mobilobis procesis gamartivebas. TanamdebobaTa
klasifikatorSi ar SeiZleba erT saministroSi, magaliTad, samsaxuris ufrosi iyos wamyvani sajaro
Tanamdebobis rangSi da meore saministroSi ki _ ufrosi sajaro Tanamdebobis rangSi.
moqmedi kanonis mixedviT, kompetenciis ganvrcobadobisa da uflebamosilebis donis mixedviT
sajaro samsaxurSi Tanamdebobebi iyofa Semdeg rangebad:
26
27. a) mTavari sajaro Tanamdeboba;
b) wamyvani sajaro Tanamdeboba;
g) ufrosi sajaro Tanamdeboba;
d) umcrosi sajaro Tanamdeboba.
SesaZlebelia rangirebis arsebuli sistemis SenarCuneba. mniSvnelovania rangirebis unificirebis
sakiTxi. unda ganisazRvros is moTxovnebi da procedurebi, romelic gansazRvravs TiToeuli rangis
miniWebis SesaZleblobas. rangireba ukavSirdeba piris profesiul unars da kvalifikaciis dones,
moxelisaTvis dakisrebul uflebamosilebas da anazRaurebis odenobas. pirvel rigSi, aucilebelia sajaro
samsaxuris sistemaSi samsaxurebis struqturebisa da Tanamdebobebis dasaxelebis unificireba; mxolod am
SemTxvevaSia SesaZlebeli rangirebis erTiani sistemas amoqmedeba. dReisaTvis, magaliTad, sxvadasxva
saministroSi, erTi da imave funqcias asrulebs sxvadasva dasaxelebis samsaxuri da erTi da imave rangis
TanamSromlebi iReben gansxvavebul gasamrjelos.
moxelis saklaso Cini unda Seesabamebodes TanamdebobaTa rangirebis sistemas da misi sistema,
miniWebis winapirobebi da procedura mkafiod unda iyos mowesrigebuli. saklaso Cinis moqnili sistema
SesaZleblobas iZleva, sajaro samsaxuris interesebis gaTvaliswinebiT, moxelis ufro dabal Tanamdebobriv
rangSi gadayvanis SemTxvevaSi moxdes misi interesebis kompensireba saklaso CinisaTvis
gaTvaliswinebuli danamatis SenasrCunebiT.
damxmare mosamsaxuris/daqiravebuli muSakis SemTxvevaSi SesaZlebelia Sida rangirebis
sistemis gamoyeneba.
rangi Tanamdeboba anazR. jgufi ganaTleba
umcrosi sajaro saSualo ganaTleba, 6-Tviani specialuri
Tanamdeboba momzadeba
saSualo ganaTleba, 18-Tviani specialuri
ufrosi sajaro
praqtikuli momzadeba, sakvalifikacio
Tanamdeboba
gamocda
specialuri ganaTleba, 36-Tviani
wamyvani sajaro
specialuri praqtikuli momzadeba,
Tanamdeboba
sakvalifikacio gamocda
umaRlesi ganaTleba, 24-Tviani
mTavari sajaro
specialuri praqtikuli momzadeba,
Tanamdeboba
sakvalifikacio gamocda
4.3.7. socialuri garantiebi
socialuri garantiis mniSvnelovani elementia SromiTi gasamrjelo, romelic moicavs Tanamdebobriv
sargos, premias da sxva danamatebs (samsaxuris specifikis, wodebis, namsaxurobis mixedviT da a.S.).
unda moxdes Sromis anazRaurebis wesis mkacri reglamentacia. unda ganisazRvros anazRaurebis
skala sajaro samsaxuris mTeli sistemisaTvis rangirebis erTiani sqemis gaTvaliswinebiT, xolo damxmare
mosamsaxuris/daqiravebuli muSakis SemTxvevaSi _ is sakanonmdeblo farglebi, romelic damsaqmebels
miscems diskreciuli gadawyvetilebis miRebis SesaZleblobas kvalifikaciisa da Sromis efeqturobis
Sesabamisad.
garda saxelfaso anazRaurebisa, unda ganisazRvros sxva socialuri daxmarebis miRebis
meqanizmebi, gansakuTrebiT specialuri sadazRvevo da sapensio sqema (rogorc moxelis, aseve, misi
gardacvalebis SemTxvevaSi, ojaxis wevrebis mimarT).
unda aRmoifxvras sajaro mosamsaxureTa premirebis mankieri praqtika. mkacr sakanonmdeblo
mowesrigebas unda daeqvemdebaros premiis odenoba da misi gacemis wesebi.
27
28. 4.3.8. uflebebis dacvis garantia
sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonma unda uzrunvelyos moxelis aramaterialuri da materialuri
uflebebis dacva:
aramaterialuri Mmaterialuri
sajaro moxelesa da mis ojaxze zrunva: Rirsebisa da sargos miRebis ufleba
pativis dacva
samsaxurTan dakavSirebuli ufleba: finansuri garantiebis miRebis ufleba
misi statusis Sesabamisi samuSao; ufleba, ataros
samsaxurebrivi wodeba
SvebulebiT sargeblobis ufleba zianis anazRaureba
SeTavsebiTi saqmianobis ufleba
Sefasebis ufleba
damadasturebeli mowmoბis tarebis ufleba
profesiul gaerTianebebSi gawevrianebis ufleba
4.3.9. disciplinuri pasuxismgebloba
disciplinur saqmiswarmoebas, rogorc administraciuli warmoebis gansakuTrebuli saxes, unda
daeTmos `sajaro samsaxuris Sesaxeb“ kanonis calke Tavi. unda ganisazRvros disciplinuri gadacdomisa
da pasuxismgeblobis saxeebi, saqmiswarmoebis subieqtebi da procedurebi, iseve, rogorc uflebis dacvis
saSualebebi.
sasurvelia disciplinuri davebis ganxilva xdebodes dawesebulebis gareT, sajaro samsaxuris sabWoSi
Seqmnili disciplinuri komisiis mier. gadawyvetileba SesaZlebelia gasaCivrdes administraciul
sasamarTloSi saerTo wesiT.
4.3.10. SromiTi davebi
`sajaro samsaxuris Sesaxeb“ kanoniT unda moxdes samsaxurebrivi davebis ganxilvis meqanizmis
reglamentireba. unda ganisazRvros davis ganxilvis Sida meqanizmebi. unda Seiqmnas davebis ganxilvis
Sidasamsaxurebrivi komisia, romlis SemadgenlobaSi Tanabari raodenobiT Sevlen damsaqmebelTa da
dasaqmebulTa warmomadgenlebi. mudmivmoqmedma komisiam unda imuSaos winaswar dadgenili
reglamentis safuZvelze. komisiis gadawyvetileba SesaZlebelia gasaCivrdes sasamarTloSi.
kanonma unda gansazRvros SromiTi davebis is kategoria, romlis ganxilva da gadawyveta
SesaZlebelia mxolod sasamarTlosaTvis mimarTvis gziT.
gansakuTrebiT problemuria moxelis samsaxuridan gaTavisuflebis sakiTxi, rac saWiroebs
zedmiwevniT gansazRvras. garantirebuli unda iyos sajaro samsaxuris stabiluroba, rac niSnavs imas, rom
is ar unda iyos damokidebuli xelisuflebisa da sajaro samsaxuris xelmZRvanelobis cvlilebebze.
samsaxuridan gaTavisufleba SesaZlebeli unda iyos kanoniT zustad gansazRvruli safuZvlebiT da
procedurebis dacviT. unda aRmoifxvras likvidaciisa da reorganizaciis mankieri meqanizmi, rogorc
samsaxuridan gaTavisuflebis xelovnuri meqanizmi. unda Seiqmnas moxelis samsaxuridan gaTavisuflebis
gamWvirvale meqanizmi da samarTlebrivi da socialuri dacvis garantiebi. piris samsaxurSi aRdgena ar
unda iwvevdes am Tanamdebobaze daniSnuli sxva piris gaTavisuflebas. dauSvebelia uflebis dacva sxvisi
uflebis darRvevis gziT.
SromiTi davebis sasamarTloSi ganxilvis meqanizmi unda gaiyos or nawilad: profesiuli moxeleebis
SemTxvevaSi dava administraciuli xasiaTisaa da mas ixilavs saerTo sasamarTlo administraciuli
samarTalwarmoebis wesiT, xolo damxmare mosamsaxuris/daqiravebuli muSakis SemTxvevaSi
urTierToba kerZosamarTlebrivi xasiaTisaa da dava saerTo sasamarTloebis mier ganixileba samoqalaqo
samarTalwarmoebis wesiT.
28
29. 4.3.11. sajaro samsaxuris eTika
`sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanoni unda moicavdes sajaro samsaxuris eTikis normebs, romelic
gavrceldeba yvela sajaro samsaxurze. calkeuli uwyebis specifikis gaTvaliswinebiT unda Seiqmnas
calkeuli eTikis kodeqsebi. eTikis normebis dacvis kontrolisa da administrirebis uflebamosileba unda
mieniWos sajaro samsaxuris sabWos specalur samsaxurs, xolo TiToeul uwyebaSi unda gamoiyos
zedamxedveli piri.
4.3.12. Sromis kanonmdeblobis moqmedeba
sajaro samsaxuris Sesaxeb kanoni axdens sajaro moxelis SromiTi uflebebis mowesrigebas
avtonomiur reJimSi, rac gamoricxavs saqarTvelos Sromis kodeqsis paralelurad gamoyenebis saWiroebas.
damxmare mosamsaxurisa da daqiravebuli muSakis SemTxvevaSi SromiTi urTierToba wesrigdeba
Sromis kodeqsis safuZvelze. aRniSnulis gaTvaliswinebiT aucilebeli xdeba Sromis kodeqsis reforma da
im minimaluri garantiebis gansazRvra, rac uzrunvelyofs dasaqmebulis dacvas. damatebiTi garantiebi
SeiZleba ganisazRvros koleqtiuri xelSekrulebebis safuZvelze, romelic daideba damsaqmebelsa da
dasaqmebulTa gaerTianebas Soris.
4.3.13. sajaro samsaxuris sabWo
sajaro samsaxuris sabWo, rogorc damoukidebeli organo, uzrunvelyofs saxelmwifo samsaxuris
sferoSi ZiriTadi politikis SemuSavebas da mis ganxorcielebas. sabWo angariSvaldebuli unda iyos
parlamentis winaSe. sabWo adgens sajaro samsaxurSi miRebis erTian standartebs, koordinacias uwevs
sajaro moxeleTa momzadebis da gadamzadebis sakiTxebs. qmnis davebis ganmxilvel da eTikis dacvis
samsaxurebs.
29
30. 5. gamoyenebuli literatura
1. levan izoria. Tanamedrove saxelmwifo Tanamedrove administracia, 2009 w.
2. Semajamebeli angariSi sajaro samsaxuris Sesaxeb. gaeros asociaciis publikacia, 2005.
3. Arthur Benz. Der modern Staat, 2001.
4. Lewan Isoria. Transformation der Verwaltung Georgiens in eine klassischßeuropäische Verwaltung,
DÖV, 2008.
5. Martin Albrow. Bürokratie, 1972.
6. Stephen p. Osborne (Editor). The New Public Governance?: Emerging Perspectives on the Theory
and Practice of Public Governance, 2010.
7. Kerry Brown, Stephen P. Osborne. Managing Change and Innovation in Public Service
Organizations, 2005.
8. Christopher Pollitt, Geert Bouckaert. Public Management Reform: A Comparative Analysis - New
Public Management, Governance, and the Neo-Weberian State, 2011.
9. Frieder Naschold. Modernisierung des Staates, 1993.
10. Kuno Schedler, Isabella Proeller. New Public Management, 2003.
11. Wulf Damkowski, Claus Precht. Public Management – neue Steuerungskonzept für den öffentlichen
Sektor, 1995.
12. Siegfried Magiera und Heinrich Siedentopf. Das Recht des öffentlichen Dienstes in den
Mitgliedstaaten der Europäischen Gemeinschaft.
13. Johannes Dellit. Die hergebrachten Grundsätze des Berufsbeamtentums (German Edition), 2001.
14. Rolf Meier. Beamtenrecht, 2004.
15. Andreas Vosskuhle. Verfassungsrechtliche Traditionsrezeption in Zeiten des Wandels: Die
institutionelle Garantie des Berufsbeamtentums(Art. 33 Abs. 4, 5 GG) und die Reform des
öffentlichen Deinstrechts, 2008.
16. Ulrich Battis. Das Dienstrechtsneuordnungsgesetz, Neue Zeitschrift für Verwaltungsrecht, 7, 2009.
pp. 409-480.
17. Ulrich Battis. Reform des Beamtenrechts – eine Zwischenbilanz, ZBR 1-2, 2010. pp. 21- 31.
18. Ulrich Battis. Entwicklungstendenzen und Probleme der Einführung des Dienstrechts in den neuen
Ländern, Neue Justiz, 1991. pp. 89.
19. Wolfgang Bernet. Vom Staatsdienst zum öffentlichen Dienst, DÖV, 1991. pp. 185.
30
31. avtorebi
levan izoria
sruli profesori, samarTlis skola, grigol robaqiZis universiteti
2002 w. samarTlis doqtori, gotingenis universitetis samarTlis fakulteti (germania)
1999 w. samarTlis magistri, gotingenis universitetis samarTlis fakulteti (germania)
1996 w. diplomi warCinebiT, iv. javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universitetis iuridiuli fakulteti
2010-2011 w.w. samecniero kvleviTi mivlineba maqs plankis SedarebiTi samarTlisa da saerTaSoriso
samarTlis institutSi
2007-2009 w.w. samecniero kvleva germaniis Spaieris sajaro mmarTvelobis umaRles skolaSi
(humboldtis stipendia)
2006-2007 w.w. samarTlis skolis dekani, saqarTvelos universiteti
2004-2006 w.w. Sss policiis akademiis reqtori
2002-2005 w.w. docenti, iv. javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universitetis iuridiuli fakulteti
2003-2004 w.w. germaniis konrad adenaueris fondis xelmZRvaneli samxreT kavkasiaSi.
paata turava
asocirebuli profesori, samarTlis skola, sajaro mmarTvelobis institutis direqtori, grigol robaqiZis
universiteti
2006 w. samarTlis doqtori, potsdamis universitetis samarTlis fakulteti (germania)
2002 w. samarTlis magistri, potsdamis universitetis samarTlis fakulteti (germania)
1997-1998 w.w. potsdamis universitetis administraciaTmcodneobis fakultetis ZiriTadi kursi
1996 w. diplomi warCinebiT, iv. javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universitetis iuridiuli fakulteti
2008-2011 w.w. asocirebuli profesori, iv. javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universitetis iuridiuli fakulteti
2003-2007 w.w. mecnieri TanamSromeli, TinaTin wereTlis saxelobis saxelmwifosa da samarTlis
instituti
2004-2006 w.w. ufrosi maswavlebeli, Sss policiis akademia.
31