2. Puberti
• . Puberti
eshte procesi I ndryshimeve fizike
nepermjet te cilave trupi I femijes
maturohet ne trup adult I afte per
riprodhimi seksual dhe fertilizim .
3. Ndryshimet fizike
• ndryshimet trupore
– Ndryshimet hormonale
– Rritje e organeve dhe sistemeve
– ndryshime te organeve sexuale dhe
zhvillimi te karakteristikave seksuale
sekonadre
– ndryshime ne shperndarjen e mases
muskulore , yndyrnave dhe mases
kockore
4. Arritjet e pubertetit
• Permasat dhe pamje adulti
• Ndarje e qarte ndermjete gjinive
• Aftesia per tu riprodhuar
5. Kur nis e gjithe kjo ?
• Fetal
• Neonatal
• Prepubertal
• Pubertal
• Post menopauzal
7. Proceset e zhvillimit pubertal
Rritje e sekretimit te
GnRH ne SNQ
Rritje te LH and FSH
hipofizar
pergjigjja Gonadike r
ndaj FSH dhe LH
P4 E2 Prodhimi Gonadik
steroideve
Rifillimi I meiozes
18-20mm
8. Zhvillimi normal
• Zakonisht ndodh rreth moshes 8 dhe
13 vjec
Rritja Thelarke Adrenarche max shpjetesis gjatesise Menarche
9.6 vj 10.9 vj 11.2 vj 11.5 vj 12.7 vj
9. Stadifikimi Tanner per vajzat
1 Tanner 1: pa ndyshime
Tanner 2: qime te paketa
te erreta pergjate
2
labiumeve
Tanner 3: qime te
3 pigmentuara te dendura
ne pubis
Tanner 4: konfigurim
4
adult I pakez
Tanner 5: konfigurim
5 adult me perhapje ne
brendesi te kofsheve
10. Zhvillimi norma mashkullor
Koha e perfundimit Pb = 2-
4.5 vj , mes =3.25 vj
Zgjatja max = 10.5-16 vj
Fortesia max = 13-17 vj
Penis= 11-13.5 vj
Testis= 10-14.5 vj
qimezimi pubik Tanner 2=
10-15 vj
Sperling 2nd Edition
11. Cfare percaktohet si zhvillim
jonormal?
• Puberteti i vonuar
– Mungesa e zhvillimit te cdo shenje deri
ne moshen 13 vj
– vonesa e menarkes mbi 2 vjet nga
shperthimi I Pb
• Pubert i parakoheshem
– Shfaqja e cdo shenje te PB para moshes
8 vjec te vajzat dhe 9 vjec te djemte
17. anamneza
• Mosha e fillimite Pb nese ka
• Anamneza Neonatale
• Gjendja mjekesore
• Nderhyrje kirurgjikale
• Medikamente /KT erapi /RT
• Anamneza femiljare
18. Egzaminimi objektiv
• Prania e qafes se trashur ?
• Stadifikimi Tanner i gjirit dhe i org
genitale
• Galaktorhea?
• Prania e org genitale te jashtem
normale ?
• Prania e ndonje mase rektale
• Tyromegali?
19. Te dhenat lab &imazheri
• Lab
– FSH (nese eshte i larte behet kariotypi)
– TSH
– PRL
• Imazheri
– Ekografi Pelvike
– MRI +/-
– Mosha kockore
20. Trajtimi
• Nese i larte FSH (>10)
– Behet Karyotipi , dhe me pas shihen shkaqe te
tjere
– Nese eshte Turner’s, per te hyre ne Pb duhet
HRT
– Nese POF pa anomali kromozomike niset HRT
• Mbetet per tu pare rritja e qimeve pubike
• Per vlera te uleta deri normale FSH (<5)
– Perjashtohen semundje sistemike
– Perjashtohen Tumore CNQ (MRI )
– Mund te behet testi I stimulimit GnRH
– pritet dhe shihet zhvillimi I mepassshem ose
mund te niset HRT per te hyre ne PB
21. Pb Parakohshem
• GnRH vartes (qendror , i vertet apo
komplet
– Maturimi I parakohshem i axit Hp-hf (HPO)
• GnRH I pavaraur (Pseudo, Periferik
apo Inkomplet)
– sekretimi I Gonadotropin i pavarur nga axi
HPO
22. Pb I parakoheshem ne djem
• Zakonisht me shkaqe SNQ
• Me rralle idiopathik
23. Pb parakohshem ne vajza
• Idiopatik =50-85%
– Mosha : 2% <3 vj, 38% 3-7vj 60% 7-8vj
– Karakteristikat :
qimet pubike -67%,
shpjetesia e rritjes >2SD-46%,
mosha kockore e perparuar >2vj-33%,
zhvillimi I gjoksit -47%
Rritje te permasave uterine -54.6%,
E2>15pg/mL-40%
• Me origjine cerebrale =7%
Prete, Couto-Silva, Trivin, Brauner. BMC Pediatrics 2008;
8(27):doi:10.1186/1471-2431-8-27
24. Puberteti i parakohshem
• Pavaresisht origjines qendrore apo periferik
zhvillimi mund te jete isosexual ose
heterosexual
• Zhvillimi mund tejete i pjesshsem ose total
– Thelarke (gynecomastia ne djemte )
– Adrenarke
– Menarke
25. Puberteti jo I plote
• Gonadik
• Adrenal
• Ektopik
• Exogjen
• Hypothyroidism
26. Anamneza
• Koha e shfaqjes te shenjave pubertale
– Normal tempo origjin qendrore
– Rapid tempoTumore
• Anamneza familjare
• Medikamente
• ROS: dhimbje ,ndryshime
neuroogjike , dhimbje koke,
ndryshime vizive
27. Egzaminimi objektiv
• Vlersimi I gjatesise dhe peshes !
• Fusha vizive
• Anomali te lekures ?
• Thyromegaly?
• stadifikimi Tanner
• Organet genitale normale ?
29. Te dhenat imazherike
– Mosha kockore
– MRI e trurit
– Ekografi Pelvike
– Ekografi e testeve
– CT abdomeni
30. Parametrat ekografik
• Rap corpus U / cervix = 1:1
• Gjatesia mesatare uterine = 3.28cm
• Volumi ovarial Prepubertal = < 1cc3
( tre diametrat x0.5233 )
1. Carpenter and Rock. Pediatric and Adolescent Gynecology. 2nd Edition.
2. Sanfilippo, Muram, Lee, Dewhurst. Pediatric and Adolescent Gynecology. 1994.
31. Trajtimi
• Se pari trajtohen shkaqet e rikthyeshem
• konsult Endokrinologu
• Administrimi I Lupron per rastet GnRH vartes
– Intramuscular, subkutan ose intranasal ne varesi te Peshes
trupore
• 7.5 mcg (<55lbs)
• 11.25 mcg (55-85 lbs)
• 15 mcg (>85lbs)
– Efektet : mund te ndalohet kur arrihet pesha trupore e
pershtatshem ,
mentruacioni vjen 1-2 vjet pas pushimit
nuk ka ulje te desitetit mineral kockor
fertiliteti nuk ndryshon
32. Shenja te Pb te izoluar
• Telarke
– Zakonisht idiopatike ,mund te ndodh ne IUGR Unilateral
ose bilateral
• Adrenarke e parakohshme
– Si rrjedhoj e aktivizimit androgjenik te hershem
– Ne disa grupe etnik , femij obez apo probleme
nerurologjike
– Rritin riskun per PCOS
– Mund te jene femije me IUGR apo SGA
• Menarke e parakohshme
– Eshte diagnoz perjashtimi !
• Duhen perjashtuar : infeksion , trauma, tumore, trupa te huaj
– Rastet e verteta jane idiopathike
33. Skema analitike per PB e
parakohshem.
Mosha
Normal kockore
I vonuar Kerkohen
i shkaqe
pershpjetuar tiroidiene
Monitorohet
mosha Vlera hormonale te
kockore&eko larta Shkaqe
Vleresohen
pelvike qendrore -
shkaqe
hormonale MRI te
Vlera Ho uleta ose kokes
normale
Nese ka njolla Café-au-lait
,kontrollohet skeleti
Pseudoprecoc
Eko te ovareve /testeve , MRI te
trurit, CT abdomen, egz lab per
hiperplazi adrenale te lindur
