1. Κεφάλαιο 5
Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Η επανάσταση διαδόθηκε γρήγορα στα νησιά του Αιγαίου. Σπουδαίοι
ναυτικοί, όπως ο Ανδρέας Μιαούλης και ο Δημήτριος Παπανικολής,
προσέφεραν σημαντικές υπηρεσίες, είτε μεταφέροντας τρόφιμα και
πολεμοφόδια στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα είτε
προστατεύοντας τις παραπάνω περιοχές από τις επιθέσεις του
τουρκικού στόλου.
2. Ηεπανάσταση από την Πελοπόννησο και
τη Στερεά Ελλάδα μεταδόθηκε σύντομα στα
νησιά του Αιγαίου. Πρώτα επαναστάτησαν
οι κοντινές Σπέτσες με τη Μπουμπουλίνα,
τον Απρίλιο του 1821.
3.
4. Ακολούθησε η Ύδρα, με
πρωτοστάτη τον πλοίαρχο
Αντώνιο Οικονόμου.
Peter von Hess Antonis Oikonomou Ydra
https://el.wikipedia.org/
8. Τα εξεγερμένα νησιά συμμετείχαν αποφασιστικά στον μεγάλο ξεσηκωμό του
1821. Τα ελληνικά καράβια, παρόλο που ήταν λιγότερα σε αριθμό και μικρότερα
σε χωρητικότητα, κυριαρχούσαν στο Αιγαίο, καθώς ήταν ταχύτερα και διέθεταν
πληρώμα-
τα με
μεγάλη
ναυτική
εμπειρία.
9. Οι Έλληνες ναυτικοί διακρίθηκαν σε τρία είδη πολεμικών επιχειρήσεων: α) στην
πολιορκία παραθαλάσσιων κάστρων, όπως η Μονεμβασιά και το Ναυαρίνο και
στην υποστήριξη χερσαίων μαχών από τη θάλασσα,
Πτώση και
κατάληψη του
κάστρου της
Μονεμβασιάς
απο τους
Έλληνες,
λιθογραφία
του
Αλέξανδρου
Ησαϊα
(Βενετία,
1839), Εθνικό
Ιστορικό
Μουσείο.
Πηγή εικόνας:
paletaart.wor
dpress.com
10. β) σε καταδρομές στα παράλια της Μικράς Ασίας, όπου αιχμαλώτιζαν ή
κατέστρεφαν εχθρικά πλοία, με αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται ο τουρκικός
στόλος να πλεύσει προς την Πελοπόννησο
http://users.sch.gr/fstav/
11. και γ) σε ναυμαχίες στο ανοιχτό πέλαγος, στις οποίες συμμετείχαν και τα
περίφημα πυρπολικά, σκάφη γεμάτα με εύφλεκτο υλικό που προσδένονταν στα
οθωμανικά πλοία και κατόπιν έπαιρναν φωτιά.
https://www.sportime.gr/
12. Σημαντική δράση στη θάλασσα ανέπτυξαν, ανάμεσα σε άλλους, οι Ψαριανοί
Δημήτριος Παπανικολής και Κωνσταντίνος Κανάρης καθώς και ο
Ανδρέας Μιαούλης από την Ύδρα.
Δημήτριος Παπανικολής Κωνσταντίνος Κανάρης Ανδρέας Μιαούλης
13. Αντιδρώντας οι Τούρκοι,
προχώρησαν σε αντίποι-
να σε βάρος του ελληνι-
κού πληθυσμού που
κατοικούσε στα παράλια
της Μικράς Ασίας αλλά
και στα νησιά. Στις 30
Μαρτίου του 1822
έφθασε ο οθωμανικός
στόλος στη Χίο και
άρχισε τη σφαγή του
ορθόδοξου πληθυσμού.
14. Οι Οθωμανοί έκαψαν σπίτια
και σκότωσαν όλα τα παιδιά
κάτω των 3 ετών, όλους τους
άνδρες από 12 ετών και
πάνω, καθώς και όλες τις
γυναίκες από 40 ετών και
πάνω, με εξαίρεση αυτούς
που ήταν πρόθυμοι να
ασπαστούν το Ισλάμ. Τελικά,
περισσότεροι από 40.000
κάτοικοι του νησιού σφαγιά-
στηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν,
ενώ μεγάλο μέρος του πλη-
θυσμού διέφυγε προς τα
Ψαρά, τις Κυκλάδες και την
Πελοπόννησο. Ήταν ένα
γεγονός που συγκλόνισε
τους χριστιανικούς λαούς της
Ευρώπης.
«Η σφαγή της Χίου» του
Ευγένιου Ντελακρουά
https://el.wikipedia.org/
15.
16. Οι αποτυχίες του τουρκικού
στόλου κατά το 1821 ανάγκασαν
τον Σουλτάνο να ζητήσει τη
συνδρομή του πασά της
Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή, ο
οποίος διέθετε ένοπλες δυνάμεις
ε κ π α ι δ ε υ μ έ ν ε ς α π ό
Ευρωπαίους αξιωματικούς.
17. Τα επόμενα χρόνια οι
σ υ γ κ ρ ο ύ σ ε ι ς σ τ η
θάλασσα εντάθηκαν.
Στις 30 Μαΐου 1824
ενωμένος ο τουρκοαιγυ-
πτιακός στόλος επιτέ-
θηκε στην Κάσο. Ακο-
λούθησε καταστροφή
του νησιού, φόνος των
νησιωτών, αιχμαλωσία
των γυναικών και των
παιδιών. Γύρω στους
2.000 σκοτώθηκαν και
άλλα τόσα γυναικόπαι-
δα αιχμαλωτίστηκαν.
Από τους 2.000 αιχμα-
λώτους οι περισσότεροι
πουλήθηκαν στα σκλα-
βοπάζαρα της Αιγύπτου
και της Κρήτης.
https://www.tideon.org/
18.
19. Ένα μήνα μετά 21-22 Ιουνίου 1824 κι ενώ η διχόνοια ταλάνιζε τους Έλληνες,
ενωμένος ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος επιτέθηκε και στα Ψαρά και τα
κατέστρεψε. Από τους 7.000 Ψαριανούς κατάφεραν να γλυτώσουν από τις
σφαγές οι 3.600 ενώ από τους 25.000 πρόσφυγες που είχαν βρει καταφύγιο
στο νησί γλύτωσαν οι 10.000.
https://www.militaire.gr/
20. Η Καταστροφή των Ψαρών ενέπνευ-
σε μερικούς από τους σημαντικό-
τερους Έλληνες ποιητές και ζωγρά-
φους. Ο Διονύσιος Σολωμός το 1825
έγραψε το επίγραμμα:
Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη
Περπατώντας ηΔόξα μονάχη
Μελετά τα λαμπρά παλικάρια
Και στην κόμη στεφάνι φορεί
Γεναμένο από λίγα χορτάρια
Που είχαν μείνει στην έρημη γη.
H Δόξα των Ψαρών, περί το 1898,
Νικόλαος Γύζης, (1842-1901)
- Ελαιογραφία, 41Χ32 εκ.
Μέγαρο Προεδρίας της Ελληνικής Δημοκρατίας
https://el.wikipedia.org/
21.
22. Σε ναυμαχία που πραγμα-
τοποιήθηκε τέλη Αυγού-
στου του 1824 στον κόλπο
του Γέροντα, στα παράλια
της Μικράς Ασίας, ο
ελληνικός στόλος κατάφε-
ρε να νικήσει τον ογκώδη
τουρκοαιγυπτιακό. Τον
ελληνικό στόλο, που συνε-
πικουρούνταν από πυρπο-
λικά από την Ύδρα και τις
Σπέτσες, διοικούσε ο
Ανδρέας Μιαούλης.
23. Ο ν α ύ α ρ χ ο ς Μ ι α ο ύ λ η ς
προκάλεσε σύγχυση στα εχθρικά
πλοία με τους ελιγμούς που
πραγματοποίησε, ενώ με
επιτυχία χρησιμοποιήθηκαν και
τα πυρπολικά, καταστρέφοντας
μία φρεγάτα με 1.000 στρατιώτες
και ναύτες.
Νικηφόρος Λύτρας, Η
πυρπόληση της τουρκικής
ναυαρχίδας από τον Κανάρη (π.
1866-1870). Λάδι σε μουσαμά,
143 εκ. x 109 εκ. Πινακοθήκη
Αβέρωφ, Μέτσοβο.
https://el.wikipedia.org/
24. Μετά τη Ναυμαχία του Γέροντα, οι τουρκοαιγυπτιακές δυνάμεις
διασκορπίστηκαν και υποχώρησαν αναζητώντας ασφαλές καταφύγιο.
https://www.sportime.gr/
25. Ματιά στο παρελθόν
Γυναίκες στονΑγώνα
Στην Επανάσταση του 1821 εξίσου σημαντική υπήρξε και η συμβολή των
γυναικών, οι οποίες βοήθησαν με κάθε τρόπο. Η Μαντώ Μαυρογένους διέθεσε
την πατρική της περιουσία στον Αγώνα, ενώ η Σπετσιώτισσα καπετάνισσα
Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα συμμετείχε με τα καράβια της σε διάφορες
πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον τωνΤούρκων.
27. Απάντηση
lΣε τι είδους επιχειρήσεις συμμετείχαν τα ελληνικά πλοία:
Συμμετείχαν σε τρία είδη επιχειρήσεων:
1. Πολιορκίες παραθαλάσσιων κάστρων (Μονεμβασιά, Ναυαρίνο) και
υποστήριξη χερσαίων μαχών.
2. Επιθέσεις στα παράλια της Μ.Ασίας
3. Ναυμαχίες σε ανοιχτό πέλαγος με τα πυρπολικά (Ναυμαχία Γέροντα).