Γεωγραφία Ε΄ δημοτικού

3. Τι είναι ύδρευση και τι άδρευση;
Γνωρίζετε άλλες χρήσεις του νερού των ποταμών και των λιμνών από
τον άνθρωπο;

4. Τα νερά των ποταμών και των λιμνών ο άνθρωπος τα αξιοποιεί προς όφελός
του με διάφορους τρόπους από πολύ παλιά. Οι περισσότερες μεγάλες πόλεις
έχουν χτιστεί δίπλα σε ποτάμια, επειδή αυτά χρησιμοποιούνται ή χρησιμοποι-
ήθηκαν για ύδρευση, για άρδευση καλλιεργούμενων εκτάσεων, για τρόφι-
μα, για μεταφορές, ως αμυντικό μέτρο, ως πηγή υδροηλεκτρικής ενέρ-
γειας, για μπάνιο, ακόμα και για την απόθεση αποβλήτων.
Στις ακτές του Δούναβη έχουν χτιστεί δεκάδες πόλεις μικρές και μεγάλες

5. Το γλυκό νερό επομένως είναι πολύτιμο στη ζωή μας.
Για να αποθηκεύσουμε τις ποσότητες νερού και να τις χρησιμοποιήσουμε,
κατασκευάζουμε τεχνητές λίμνες, φράγματα και μικρές δεξαμενές.
Στην Ελλάδα υπάρχουν, μέχρι σήμερα, 25 τεχνητές λίμνες.
Η τεχνητή λίμνη Κρεμαστών είναι η μεγαλύτερη της Ελλάδος. Δημιουργήθηκε μετά την
κατασκευή φράγματος το 1965 από νερά των ποταμών Αχελώου, Αγραφιώτη, Ταυρωπού και
Τρικεριώτη.

6. Τεχνητές λίμνες
Είναι λίμνες που
δημιουργήθηκαν από
τους ανθρώπους με κα-
τασκευή φράγματος,
συνήθως στη ροή κά-
ποιου ποταμού. Οι τε-
χνητές λίμνες δημιουρ-
γούνται με σκοπό την
παραγωγή ενέργειας,
την ύδρευση και την
άδρευση (ταμιευτήρες),
αλλά και για τον έλεγχο
των πλημμυρών του
ποταμού.
Τεχνητές λίμνες για
άρδευση: η λίμνη
Κερκίνη και η λίμνη του
Πηνειού στην
Πελοπόννησο.
Πρέσπες
Κερκίνη
Βιστονίδα
Βόλβη
Λαγκαδά
Βεγορίτιδα
Ιωαννίνων
Τριχωνίδα
Λυσιμαχία
Υλίκη
Στυμφαλία
Πηνειού
Τεχνητές
λίμνες για
άρδευση

7. Τεχνητές λίμνες για
ύδρευση:
η λίμνη του Μόρνου και
του Μαραθώνα
για την ύδρευση του
λεκανοπεδίου
Αττικής.
Πρέσπες
Κερκίνη
Βιστονίδα
Βόλβη
Λαγκαδά
Βεγορίτιδα
Ιωαννίνων
Τριχωνίδα
Λυσιμαχία
Υλίκη
Στυμφαλία
Πηνειού
Τεχνητές
λίμνες για την
ύδρευση της
Αθήνας
Μόρνου
Μαραθώνα

8. Τεχνητές λίμνες για
την παραγωγή
ηλεκτρικής
ενέργειας:
Ÿ του Λάδωνα,
Ÿ του Λούρου,
Ÿ του Ταυρωπού,
Ÿ των Κρεμαστών,
Ÿ του Καστρακίου,
Ÿ του Πολύφυτου και
Ÿ του Άραχθου.
Πρέσπες
Κερκίνη
Βιστονίδα
Βόλβη
Λαγκαδά
Βεγορίτιδα
Ιωαννίνων
Τριχωνίδα
Λυσιμαχία
Υλίκη
Στυμφαλία
Πηνειού
Μόρνου
Μαραθώνα
Λάδωνα
Λούρου
Ταυρωπού
Κρεμαστών
Καστρακίου
Πολύφυτου
Άραχθου

9. Στην Ελλάδα υπάρχουν 16 μεγάλοι υδροηλεκτρικοί σταθμοί που παρά-
γουν ηλεκτρική ενέργεια με την εκμετάλλευση του νερού (π.χ. ενός ποτα-
μού, μιας λίμνης κτλ.).
Τα υδροηλεκτρικά
εργοστάσια,
επειδή δεν
καταναλώνουν
φυσικούς
πόρους,
θεωρούνται ως
τρόποι
παραγωγής
ενέργειας από
ανακυκλώσιμες
πηγές.
Έχουμε και στην
Πάτρα ένα, το
υδροηλεκτρικό
εργοστάσιο του
Γλάυκου

10. Ωστόσο υπάρχουν επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα μιας περιοχής από την
κατασκευή ενός υδροηλεκτρικού εργοστασίου. Για να λειτουργήσει ένα
τέτοιο εργοστάσιο πρέπει να δημιουργηθεί ένα φράγμα, μια τεχνητή λίμνη.
Δηλαδή μια περιοχή που ήταν καλλιεργήσιμη. Επίσης το ποτάμι σταματάει
στο φράγμα. Από εκεί και πέρα δεν υπάρχει πια ποτάμι με επιπτώσεις στην
πανίδα της περιοχής. Φράγμα Γλαύκου

11. Κοντά μας βρίσκεται επίσης η τεχνητή Λίμνη Πηνειού που δημιουργήθηκε το
1960 και αποτελεί σήμερα την μεγαλύτερη λίμνη της Πελοποννήσου. Ο
Πηνειός είναι ποταμός με συνολικό μήκος 80,9 χιλιόμετρα. Πηγάζει από το
όρος Ερύμανθος και ρέει δυτικά εκβάλλοντας τελικά στο Ιόνιο πέλαγος από
τη Γαστούνη. Η λίμνη βρίσκεται βορειοανατολικά της Αμαλιάδας, ανατολικά
της αρχαίας Ήλιδας και καλύπτει επιφάνεια 19,9 τ.χλμ.

12. Χρησιμοποιείται για την άρδευση του κάμπου της Ηλείας. Για την κατασκευή
του φράγματος εγκαταλείφθηκαν το χωριό Ξενιές και οι οικισμοί Παλαιοχώρα,
Αγία Άννα και Σούλι. Τώρα, όταν η στάθμη της λίμνης κατεβαίνει, μπορεί
κανείς να δει τις κατοικίες που εγκαταλείφτηκαν τότε, κατεστραμένες από το
νερό και τον χρόνο.

13. Οι λίμνες που χάθηκαν…
Οι άνθρωποι δε δημιουργούν μόνο λίμνες αλλά μπορούν να τις εξαφανίσουν
κιόλας! Στη χώρα μας τα τελευταία 100 χρόνια πολλές λίμνες αποξηράνθη-
καν. Οι αιτίες που οδήγησαν στην αποξήρανση ήταν το μεγάλο πρόβλημα
της ελονοσίας (αρρώστια που προερχόταν από τα κουνούπια των λιμνών)
και οι μεγάλες ανάγκες για καλλιεργήσιμη γη. Στη Βοιωτία βρισκόταν η μεγά-
λη λίμνη της Κωπαΐδας. Αποξηράνθηκε το 1889, για να γίνει καλλιεργήσιμη
έκταση.

14. Στην Ήπειρο βρισκόταν η λίμνη Αχερουσία (γνωστή ως είσοδος του Άδη).
Αποξηράνθηκε το 1950 για την καλλιέργεια βαμβακιού και ρυζιού.

15. Στη Θεσσαλία βρισκόταν η μεγάλη, μα και πολύ σημαντική από οικολογική
άποψη, λίμνη Κάρλα. Αποξηράνθηκε το 1960 για καλλιέργεια.
Και άλλες μικρότερες λίμνες σε όλη την Ελλάδα «χάθηκαν» από ανθρώπινες
επεμβάσεις…
Πιστεύετε ότι αυτές οι ανθρώπινες επεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον
έπρεπε να γίνουν;

16. Aν θέλεις, διάβασε κι αυτό... Η Λίμνη Κερκίνη
Η Λίμνη Κερκίνη αποτελεί μια ιδιαίτερη
περίπτωση υγροτόπου. Δημιουργήθη-
κε το 1932 με την κατασκευή φράγμα-
τος στον ρου του ποταμού Στρυμόνα,
στο ύψος του χωριού Λιθότοπος. Αρχι-
κός σκοπός της ήταν η συγκράτηση των
πλημμυρικών νερών του Στρυμόνα, αρ-
γότερα όμως χρησιμοποιήθηκε και για
αποθήκευση νερού για την άρδευση του
κάμπου των Σερρών.Στην ευρύτερη πε-
ριοχή της λίμνης συναντώνται πάνω από
300 είδη πτηνών, από τα οποία η λαγ-
γόνα και ο αργυροπελεκάνος, που είναι παγκοσμίως απειλούμενα με εξαφάνιση,
10 είδη αμφιβίων, 20 είδη ερπετών, αρπακτικά πουλιά, όπως ο χρυσαετός και ο
βασιλαετός, αλλά και πολλά είδη θηλαστικών, αρκετά από τα οποία είναι απειλού-
μενα, όπως ο λύκος και το ζαρκάδι. Η κατασκευή της τεχνητής λίμνης συγκράτη-
σε τα νερά του Στρυμόνα, συνετέλεσε στην καταπολέμηση της ελονοσίας, έδωσε
ζωή στα χωράφια του κάμπου και βοήθησε πολύ στην οικονομική ανάπτυξη του
νομού και στην αποκατάσταση των 85.000 προσφύγων από τη Μικρασιατική
Καταστροφή. Η Κερκίνη αποτελεί έναν από τους 11 ελληνικούς Υγροτόπους
Διεθνούς Σημασίας (της σύμβασης Ραμσάρ).
Οι συγγραφείς

17. Πολλές φορές στην προσπάθειά μας να χρησιμοποιήσουμε το νερό των
ποταμών και των λιμνών δημιουργούμε σε αυτό σοβαρά προβλήματα
ρύπανσης. Η ρύπανση το κάνει ακατάλληλο για τη ζωή φυτικών και ζωικών
οργανισμών και ταυτόχρονα απαγορευτικό για δική μας χρήση. Ποιες
ανθρώπινες δραστηριότητες δημιουργούν προβλήματα ρύπανσης στο
νερό των ποταμών και των λιμνών;

18. Η Ελλάδα έχει 45 ποτάμια (από τα οποία τα 21 μεγάλου μήκους) και 40
αξιόλογες λίμνες γλυκού νερού. Δυστυχώς όμως όλα υποφέρουν από
ρύπανση. Η ρίψη αστικών και βιομηχανικών λυμάτων, η εντατική χρήση
λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, τα υγρά λύματα κτηνοτροφικών μονάδων
είναι μερικές μόνο αιτίες που δημιουργούν σοβαρό πρόβλημα ρύπανσης
λιμνών και
ποταμών.
Το νερό
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ
ανεξάντλητο.

19. Υπάρχουν πλέον πολύ σοβαρά προβλήματα διαχείρισης του νερού. Για
μεγάλο χρονικό διάστημα το νερό εθεωρείτο ανεξάντλητος πόρος και
συνεχώς ανανεώσιμος, ωστόσο σήμερα αποκαλύπτονται τα φυσικά του όρια
στις χώρες μεγάλης κατανάλωσης ή στις περιόδους ξηρασίας.

20. Δούναβης 2022

21. Η έλλειψη νερού λόγω
ρύπανσης ή ξηρασίας
απειλεί τρεις βασικές
πλευρές της ανθρώπι-
νης ασφάλειας:
◗ την παραγωγή
τροφίμων
◗ την υγεία του
υδάτινου περιβάλλοντος
◗ την κοινωνική και
πολιτική σταθερότητα

22. Η κλιματική αλλαγή εκδηλώνεται στη χώρα μας τόσο με ακραίες πλημμύρες
όσο και με ακραίες ξηρασίες. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι κατά μέσο όρο οι
βροχές θα μειωθούν από 20 έως 40% τις επόμενες δεκαετίες, κυρίως στη
Μεσόγειο, και όλοι
φοβούνται τις
επιπτώσεις της
έλλειψης νερού
στην παραγωγή
τροφής
και ενέργειας.
(kathimerini.gr)
Κατάσταση
συνδυασμένου δείκτη
ξηρασίας στην Ευρώπη
- 3ο δεκαήμερο Ιουλίου
2022
Το 47% της επικράτειας
της ΕΕ βρίσκεται σε
συνθήκες
προειδοποίησης και
το 17% σε συνθήκες
συναγερμού

23. Το 86% του νερού που καταναλώνεται στη χώρα το «πίνουν» τα χωράφια.
Μόνο στη Θεσσαλία, 33.000 γεωτρήσεις αντλούν νερό από τον υπόγειο
υδροφόρο ορίζοντα, το οποίο πλέον είναι υφάλμυρο, γιατί η θάλασσα έχει
εισχωρήσει στα υπόγεια νερά. Το κόστος της άντλησης είναι υπέρογκο και το
νερό ακατάλληλο για τις καλλιέργειες, οι οποίες αρρωσταίνουν. (kathimerini.gr)

24. Η ανομβρία των νησιών δεν είναι καινοφανής. Η κλιματική αλλαγή όμως φέρ-
νει ακόμη μεγαλύτερη έλλειψη νερού και, σε συνδυασμό με τον υπερπληθυ-
σμό που συγκεντρώνεται τα καλοκαίρια, το υδατικό σύστημα πιέζεται στα
όριά του, αν δεν τα ξεπερνά. Πολλά νησιά βιώνουν πραγματική αγωνία αν θα
καταφέρουν να καλύψουν τις ανάγκες τους. Το καλοκαίρι στα νησιά
καταναλώνονται εκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια νερού, προκαλώντας και
παράπλευρα προβλήματα με την πλαστική ρύπανση. Κάπως έτσι η έλλειψη
νερού καταλήγει να απειλεί και το ελληνικό τουριστικό προϊόν. (kathimerini.gr)
Υδροφόρα

25. Δεδομένων των προκλήσεων της αύξησης του πληθυσμού, της
αδικαιολόγητης χρήσης του νερού, της αυξανόμενης ρύπανσης και των
αλλαγών στις καιρικές συνθήκες λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη,
πολλές χώρες και μεγάλες πόλεις παγκοσμίως, τόσο πλούσιες όσο και
φτωχές, αντιμετωπίζουν αυξανόμενη λειψυδρία τον 21ο αιώνα.

26. Η έλλειψη νερού θεωρείται πλέον ένας από τους μεγαλύτερους παγκόσμιους
κινδύνους για την επόμενη δεκαετία και πρέπει να παρθούν άμεσα μέτρα
από κυβερνήσεις και πολίτες. Ένα μέτρο που πάρθηκε για τα ελληνικά νησιά
είναι οι αφαλατώσεις. Τα τελευταία χρόνια τέθηκαν σε λειτουργία αφαλατώ-
σεις σχεδόν σε όλα τα άνυδρα νησιά των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων
και οι λιγοστές –σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια– ανάγκες για μεταφορά
νερού καλύπτονται από το Πολεμικό Ναυτικό.
Τι θα μπορούσαμε εμείς
ως πολίτες να κάνουμε
για να προστατεύσουμε
το νερό;

30. ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ
Το γλυκό νερό είναι πολύτιμο στη ζωή μας.Για να αποθηκεύσουμε τις ποσότητες
νερού και να τις χρησιμοποιήσουμε, κατασκευάζουμε τεχνητές λίμνες, φράγματα
και μικρές δεξαμενές. Στην Ελλάδα υπάρχουν, μέχρι σήμερα, 25 τεχνητές λίμνες.
Τεχνητές λίμνες για άρδευση: η λίμνη Κερκίνη και η λίμνη του Πηνειού στην
Πελοπόννησο.
Τεχνητές λίμνες για την ύδρευση της Αττικής: η λίμνη του Μόρνου και η λίμνη
του Μαραθώνα.
Τεχνητές λίμνες για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας: του Λάδωνα,
του Λούρου, του Ταυρωπού, των Κρεμαστών, του Καστρακίου, του Πολύφυτου
καιτου Άραχθου.
Οι άνθρωποι δε δημιουργούν μόνο λίμνες αλλά μπορούν να τις εξαφανίσουν κιόλας!
Στη χώρα μας τα τελευταία 100 χρόνια πολλές λίμνες αποξηράνθη-καν. Οι αιτίες
που οδήγησαν στην αποξήρανση ήταν το μεγάλο πρόβλημα της ελονοσίας
(αρρώστια που προερχόταν από τα κουνούπια των λιμνών) και οι μεγάλες ανάγκες
για καλλιεργήσιμη γη.
Λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη και της μόλυνσης του περιβάλλοντος η Γη
απειλείται από λειψιδρία. Το νερό δεν είναι ανεξάντλητος πόρος. Πρέπει να το
προστατεύσουμε πριν είναι αργά.

31. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ