Η λύση του γόρδιου δεσμού, Ενότητα 7 Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας Α΄ Γυμνασίου, σελ. 52-54

1. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Α΄
ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Σελ. 52– 54
Τσατσούρης Χρήστος
Φιλόλογος Γυμνασίου
Μαγούλας
xtsat.blogspot.gr
Η λύση του
γόρδιου
δεσμού.

5. http://ebooks.edu.gr/new/classcoursespdf.php?classcode=DSGYM-A

6. Ο Αλέξανδρος νικά το Δαρείο στη μάχη της Ισσού Ψηφιδωτό από την Πομπηία, Αρχαιολογικό Μουσείο Νάπολης
http://ebooks.edu.gr/new/classcoursespdf.php?classcode=DSGYM-A

7. "Εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου" από τον George TsiagalakisBased on sources from:Mircalla22Captain Blood - based on PNG work by Mircalla22 (CC-BY-SA 3) and Dpt of History, US Military Academy (Public domain).
Υπό την άδεια CC BY-SA 3.0 μέσω Wikimedia Commons -
Όταν ο Αλέξανδρος έφτασε στο Γόρδιο θέλησε να δει το αξιοθέατο της πόλης... Ήταν ένας δεσμός, ένας
κόμπος στο ζυγό μιας άμαξας του οποίου δε φαινόταν ούτε η αρχή ούτε το τέλος.
Όποιος θα έλυνε το δεσμό, έλεγε ο χρησμός, θα κυριαρχούσε σ' όλη την Ασία.
Ο Αλέξανδρος έψαξε να βρει τη λύση, παιδεύτηκε για κάποια ώρα, δεν κατάφερε όμως τίποτα· ώσπου...
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a07xm.htm

8. http://ebooks.edu.gr/new/classcoursespdf.php?classcode=DSGYM-A

10. Ἀλέξανδρος δὲ ὡς ἐς Γόρδιον παρῆλθε, πόθος λαμβάνει αὐτὸν τὴν
ἅμαξαν ἰδεῖν τὴν Γορδίου καὶ τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν.
Ὡς = μόλις
παρῆλθεν = αόρ. του ρ. παρέρχομαι =
φτάνω > έφτασε
πόθος = επιθυμία
λαμβάνει αὐτὸν = τον κατέλαβε
Ποιος είναι ο πρωταγωνιστής
της ιστορίας;
Πού πήγε;
Ποια επιθυμία τον έπιασε
φτάνοντας εκεί;
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a07xm.htm

11. Θέλω να δω την
άμαξα του Γορδίου.
Η πρωτεύουσα της Μεγάλης Φρυγίας, που βρισκόταν κοντά στον Σαγγάριο ποταμό (στα βάθη της
Μικράς Ασίας). Στην ακρόπολή της υπήρχαν τα ανάκτορα και η άμαξα του Γορδίου, πατέρα του
θρυλικού βασιλιά Μίδα, η οποία είχε προσφερθεί ως αφιέρωμα στον Δία. Η παράδοση έλεγε πως
όποιος έλυνε τον γόρδιο δεσμό θα γινόταν κύριος της Ασίας.

12. Πρὸς δὲ δὴ ἄλλοις καὶ τόδε περὶ τῆς
ἁμάξης ἐμυθεύετο, ὅστις λύσειε τοῦ
ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν, τοῦτον
χρῆναι ἄρξαι τῆς Ἀσίας.
πρὸς δὲ δὴ ἄλλοις = και μεταξύ των άλλων
τόδε = αυτό
ἐμυθεύετο = πρτ. του ρ. μυθεύομαι = λέγω > αυτό
λεγόταν
ὅστις λύσειε = όποιος λύσει
τοῦτον χρῆναι = ότι αυτός ήταν ορισμένο από τη
μοίρα
ἄρξαι = του ρ. ἄρχω = εξουσιάζω > να εξουσιάσει
Ποιος μύθος συνόδευε το
συγκεκριμένο αντικείμενο για αυτόν
που θα κατορθώσει να το «λύσει»;

13. Θα εξουσιάσω όλη
την Ασία.

14. Ἦν δὲ ὁ δεσμὸς ἐκ φλοιοῦ κρανίας
καὶ τούτου οὔτε τέλος οὔτε ἀρχὴ
ἐφαίνετο.
Ἦν = πρτ. του ρ. εἰμί = ήταν
ἐκ = από
φλοιοῦ = φλοιός, φλούδα
κρανίας = κρανιά
τούτου = από αυτόν
Από τι ήταν φτιαγμένος ο γόρδιος
δεσμός και ποιο «πρόβλημα» τον
χαρακτήριζε;

15. Ἀλέξανδρος δὲ ὡς ἀπόρως μὲν εἶχεν ἐξευρεῖν λύσιν τοῦ
δεσμοῦ, ἄλυτον δὲ περιιδεῖν οὐκ ἤθελε, μή τινα καὶ
τοῦτο ἐς τοὺς πολλοὺς κίνησιν ἐργάσηται
Ποια ήταν η πρώτη αντίδραση
του Αλέξανδρου, όταν
αντίκρισε το γόρδιο δεσμό;
Γιατί ανησυχούσε ο Αλέξανδρος
και δεν έφευγε χωρίς να λύσει το
γόρδιο δεσμό;
ὡς ἀπόρως μὲν εἶχεν = επειδή
αδυνατούσε
ἐξευρεῖν = του ρ. ἐξευρίσκω = βρίσκω
> να βρει
περιιδεῖν = να τον αφήσει
μὴ καὶ τοῦτο = μήπως και αυτό
ἐργάσηται = του ρ. ἐργάζομαι >
προκαλέσει
τινα = κάποια
κίνησιν = ταραχή, εξέγερση
πολλούς = πλήθος

16. Ενδεχόμενη αποτυχία του Αλεξάνδρου ίσως ερμηνευόταν ως ένδειξη αδυναμίας, την
οποία θα έσπευδαν να εκμεταλλευτούν ορισμένοι υποκινώντας εξέγερση εναντίον του

17. παίσας τῷ ξίφει διέκοψε τὸν δεσμὸν καὶ λελύσθαι ἔφη.
παίσας = του ρ.
παίω = κτυπώ
τῷ ξίφει = με το
ξίφος
διέκοψεν = του
ρ. διακόπτω =
κόβω > έκοψε
ἔφη = είπε
λελύσθαι = του
ρ. λύομαι = ότι
λύθηκε
Τι έκανε τελικά ο Αλέξανδρος για να λύσει το πρόβλημα;

18. Σύμφωνα με τον Αριστόβουλο, ο οποίος
συμμετείχε στην εκστρατεία και έζησε
από κοντά τα γεγονότα, ο Αλέξανδρος
δεν έκοψε τον δεσμό με το ξίφος, αλλά
αφαίρεσε το μεγάλο ξύλινο καρφί που
τον συγκρατούσε. Την εκδοχή αυτή
αναφέρει και ο Αρριανός. Ως
μεταγενέστερος όμως (γράφει το έργο
του πέντε αιώνες μετά τον θάνατο του
Αλεξάνδρου βασιζόμενος σε
προγενέστερα σχετικά έργα), αφηγείται
και την εκδοχή της κοπής του δεσμού με
ξίφος, που τονίζει την
αποφασιστικότητα του νεαρού
στρατηλάτη.

19. Ἀπηλλάγη δ’ οὖν ἀπὸ τῆς ἁμάξης αὐτός τε καὶ
οἱ ἀμφ' αὐτὸν ὡς τοῦ λογίου τοῦ ἐπὶ τῇ λύσει
τοῦ δεσμοῦ ξυμβεβηκότος.
ἀπηλλάγη = του ρ. ἀπαλλάττομαι > απαλλάχτηκε >
απομακρύνθηκε
οὖν = λοιπόν
αὐτός = ο ίδιος
οἱ ἀμφ’ αὐτόν = οι γύρω από αυτόν
ὡς ξυμβεβηκότος = με την ιδέα ότι
είχε εκπληρωθεί
τοῦ λογίου = ο χρησμός
ἐπὶ τῇ λύσει = για τη λύση
Στη συνέχεια τι έκανε ο Αλέξανδρος
όταν «έλυσε» τον κόμπο;
Τι πίστευε για το χρησμό;

20. Καὶ γὰρ καὶ τῆς νυκτὸς ἐκείνης βρονταί τε καὶ σέλας ἐξ
οὐρανοῦ ἐπεσήμηναν·
καὶ γὰρ = και πράγματι
σέλας = φως, λάμψη
ἐπεσήμηναν = του ρ. ἐπισημαίνω > έδωσαν σημείο επιδοκιμασίας
Ποια φυσικά φαινόμενα
ακολούθησαν τη νύχτα
εκείνη;

21. καὶ ἐπὶ τούτοις ἔθυε τῇ ὑστεραίᾳ Ἀλέξανδρος τοῖς φήνασι
θεοῖς τά τε σημεῖα καὶ τοῦ δεσμοῦ τὴν λύσιν.
ἐπὶ τούτοις = γι' αυτό
ἔθυε = πρτ. του ρ. θύω = θυσιάζω
τῇ ὑστεραίᾳ = την επομένη ημέρα
τοῖς φήνασι = του ρ. φαίνω > που του
φανέρωσαν
σημεῖα = σημάδια
Πώς ερμήνευσε ο Αλέξανδρος όσα
συνέβησαν τη νύχτα; Τι έκανε;

22. Χάρτης των σατραπειών της Μακεδονικής αυτοκρατορίας
George Tsiagalakis, original map by GMT Hawaii edu - based on PNG work by GMT Hawaii edu (CC-BY-SA-3)

27. 4. Γνωρίζετε από την Ιστορία άλλα περιστατικά επίδειξης αποφασιστικότητας εκ μέρους
σημαντικών ιστορικών προσώπων; Πώς αξιοποιήθηκαν αυτά τα περιστατικά από μέρους τους
προκειμένου να πείσουν τις μάζες για την αξία τους και για τη σοβαρότητα των επιδιώξεών τους;

28. 4. Γνωρίζετε από την Ιστορία άλλα περιστατικά επίδειξης αποφασιστικότητας εκ μέρους
σημαντικών ιστορικών προσώπων; Πώς αξιοποιήθηκαν αυτά τα περιστατικά από μέρους τους
προκειμένου να πείσουν τις μάζες για την αξία τους και για τη σοβαρότητα των επιδιώξεών τους;

29. Ποια βασικά στοιχεία του χαρακτήρα του Αλέξανδρου αποκαλύπτει η λύση του γόρδιου δεσμού;
Ο γόρδιος δεσμός
συμβολίζει καθετί που
είναι δύσκολο και
δυσεπίλυτο. Όσον
αφορά στον τρόπο
επίλυσης του
προβλήματος το σπαθί
συμβολίζει την
αποφασιστικότητα και
την τόλμη, και η
αφαίρεση απλώς του
ξύλινου καρφιού την
ευφυία του Αλεξάνδρου.
Ο Μέγας Αλέξανδρος
δεν δαπάνησε πολύ
χρόνο με το
συγκεκριμένο πρόβλημα
και αφού το εξέτασε για
λίγο , όσο χρόνο
χρειαζόταν κατά την
κρίση του και με την
έμφυτη οξυδέρκειά του,
το αντιμετώπισε με
αποφασιστικότητα και
το έλυσε γρήγορα και
εύκολα.
Και έτσι επιβεβαιώθηκε ο
χρησμός που ήθελε αυτόν που
θα έλυνε το γόρδιο δεσμό
κυρίαρχο της Ασίας.
Επιβεβαιώθηκε ,γιατί όποιος
ξέρει να αντιμετωπίζει τα
προβλήματα γρήγορα και
αποφασιστικά, δείχνει ότι είναι
ικανός, τολμηρός, ευφυής και
δυναμικός ηγέτης, ότι μπορεί
να οδηγήσει τον λαό του, το
στράτευμά του εν προκειμένω,
στο στόχο του ,παίρνοντας τις
σωστές αποφάσεις.
Επιπλέον, πέτυχε να
κερδίσει την
εμπιστοσύνη των
στρατιωτών του , που
πείστηκαν με τον τρόπο
αυτό για τις ικανότητες
του ηγέτη τους και τον
ακολούθησαν στο
τολμηρό εγχείρημά του.

30. Οι πρόγονοί μας έδιναν ιδιαίτερη
σημασία στα έντονα φυσικά φαινόμενα
(κεραυνούς, αστραπές, εκλείψεις ηλίου-
σελήνης), τα οποία θεωρούσαν σημάδια
των θεών, μέσω των οποίων
φανερωνόταν η έγκριση ή η
αποδοκιμασία τους για μια
συντελεσθείσα ή επικείμενη πράξη.
Ιδιαίτερα στην περίπτωση της
επικείμενης πράξης, η θεϊκή βούληση
εκπεφρασμένη μέσα από τα σημάδια
(σημεῖον) λειτουργούσε ως
προσήμανση, την οποία οι ήρωες της
δράσης έπρεπε να αντιληφθούν έγκαιρα
και να ερμηνεύσουν ορθά, για το δικό
τους το καλό.

32. Στα παρακάτω αποσπάσματα αναφέρεται μία ενδιαφέρουσα περίπτωση θεϊκών σημείων και
προσημάνσεων. Εντοπίστε την και συγκρίνετέ την με την περίπτωση του Αλέξανδρου:
Ηρόδ. Ιστορίες, 1.87 : Ο Κροίσος, ηττημένος από τον Πέρση βασιλιά, Κύρο
βρίσκεται στην πυρά…
Τότε, λένε οι Λυδοί, ο Κροίσος κατάλαβε ότι ο Κύρος μετάνιωσε, καθώς έβλεπε ότι όλοι τους
βάλθηκαν να σβήνουν τη φωτιά, αλλά δεν μπορούσαν πια να τη δαμάσουν, κι έβαλε φωνή
μεγάλη καλώντας τον Απόλλωνα, αν κάποιο από τα δώρα που του έκανε του εύφρανε την
καρδιά74, να του παρασταθεί και να τον λυτρώσει απ’το κακό που τον βρήκε. Λένε λοιπόν
πως αυτός με δάκρυα στα μάτια καλούσε τον θεό, κι ενώ ο ουρανός ήταν αίθριος και δε
φυσούσε καθόλου, να που ξαφνικά σύννεφα σκέπασαν τον ουρανό κι άνοιξαν οι
καταρράκτες του κι έβρεχε ραγδαιότατη βροχή75, κι η φωτιά έσβησε εντελώς. Και, πως απ’
αυτό ο Κύρος κατάλαβε ότι ο Κροίσος ήταν αγαπημένος των θεών και άντρας με αρετή και,
αφού τον κατέβασε από την πυρά, του έκανε την εξής ερώτηση: «Κροίσε, ποιος άνθρωπος
σου γύρισε το μυαλό, να κάνεις εκστρατεία εναντίον της χώρας μου και, αντί φίλος, να γίνεις
εχθρός μου;». Κι ο άλλος είπε: «Βασιλιά μου, εγώ έκανα ό,τι έκανα για τη δική σου ευτυχία
και τη δική μου δυστυχία· κι αίτιος γι’αυτά είναι ο θεός των Ελλήνων76, που με ξεσήκωσε να
εκστρατεύσω. Γιατί κανένας δεν είναι τόσο ανόητος, που, αντί την ειρήνη, να προτιμά τον
πόλεμο77· γιατί, όσο έχουμε αυτήν, τα παιδιά θάβουν τους πατέρες τους· όσο όμως έχουμε
εκείνον, οι πατέρες τα παιδιά τους. Αλλά βέβαια κάποιου θεού θέλημα ήταν αυτά να γίνουν
έτσι».

36. ἕξω
ἕξεις
ἕξει
ἕξομεν
ἕξετε
ἕξουσι
ἐθέλω
ἐθέλεις
ἐθέλει
ἐθέλομεν
ἐθέλετε
ἐθέλουσι
Οριστική Ενεστώτα ενεργητικής φωνής
Οριστική Μέλλοντα ενεργητικής φωνής

37. Να βρεις στο αρχαίο κείμενο λέξεις
ομόρριζες με τις παρακάτω λέξεις της
νέας ελληνικής:
Για να παίξουμε λίγο
με τις λέξεις....

38. Να βρεις στο αρχαίο κείμενο λέξεις
ομόρριζες με τις παρακάτω λέξεις της
νέας ελληνικής:
παρῆλθε
ἐμυθεύετο
ἐφαίνετο, φήνασι
λύσιν, ἄλυτον λελύσθαι λύσει
ξυμβεβηκότος
Ἀπηλλάγη
Για να παίξουμε λίγο
με τις λέξεις....

39. Γράψε την παρακάτω φράση στα ΑΕ (Αρχαία Ελληνικά)

40. Γράψε την παρακάτω φράση στα ΑΕ (Αρχαία Ελληνικά)

41. Γράψε την παρακάτω φράση στα ΑΕ (Αρχαία Ελληνικά)

42. Γράψε την παρακάτω φράση στα ΑΕ (Αρχαία Ελληνικά)

43. Γράψε την παρακάτω φράση στα ΑΕ (Αρχαία Ελληνικά)

44. Γράψε την παρακάτω φράση στα ΑΕ (Αρχαία Ελληνικά)

45. Τσατσούρης
Χρήστος, Φιλόλογος
Γυμνασίου Μαγούλας
xtsat.blogspot.gr