book

2. ÀËÁÀ

3. I
Íàìàéã ñýðýõýä îðíû õàæóó òàë õîîñîí áàéâ. Áè Ïðèìûí áèåèéã õàéí òýìòýðñýí ÷ îðîíä íü
á¿ä¿¿ëýã õèéöòýé ãóäàñ áàðèãäëàà. Òýð ìàãàäã¿é õàð äàðñàí ç¿¿ä ç¿¿äýëñýí ó÷èð ýýæ ð¿¿
ÿâñàí áàéõ. ªíººäºð óðãàöûí ºäºð áîëîõîîð ¿¿íä ãàéõàõ õýðýãã¿é þì.
Áè òîõîé äýýðýý ºíãèéí óíòëàãûí ºðººíèé á¿äýã ãýðýëä Ïðèì ýýæòýé õàöðàà íèéë¿¿ëýí
òýâðýýä óíòàæ áàéõûã õàðëàà. Ýýæ óíòàæ áàéõ ¿åäýý çîâæ ç¿äýðñýí áèø çàëóóõàí õàðàãäàíà.
Ïðèìûí öàðàé ò¿¿íä íýðèéã íü ºãñºí ø¿¿äðèéí øèíýõýí äóñàë á¿õèé ÿðãóé öýöýã øèã
ÿãààðíà. Ýýæ ÷ áàñ çàëóóäàà öàðàéëàã áàéñàí ãýæ ÿðüöãààäàã þì.
Ïðèìûí õºëä ¿íýí÷ õàìãààëàã÷ íü áîëîõ åðòºíöèéí õàìãèéí çýâ¿¿í ìóóð õýâòæýý. Òýð
÷èõ÷èõñýí þì øèã õàìàð, ÷èõíèé òàë íü áàéõã¿é áºãººä í¿ä íü ìóóäñàí õóëóóíû ºíãºòýé.
Ïðèì ò¿¿íèéã Õîëòñîí öýöýã ãýæ íýðëýõ àãààä áîõèð õ¿ðýí ºíãèéí àðüñ íü òîä ºíãèéí
öýöýãòýé àäèëõàí ãýäýãò èòãýëòýé áàéäàã þì.
Ìóóð íàìàéã ¿çýí ÿäàæ èòãýäýãã¿é áàéëàà. Õýäýí æèëèéí ºìíº õóâèíä æèâ¿¿ëýõ ãýæ
îðîëäîõîä ä¿¿ ìèíü ãàðãàí ãýðò îðóóëñíûã ìàðòààã¿é áàéãàà áîëîëòîé. Õàòàíãèð òóðàíõàé
íîõîé Ẻñíèé ¿¿ð áîëñîí àìüòàí. Èéì õîîëíû ñàâ íàäàä äóòààä áàéæ ãýíý. Ãýâ÷ Ïðèì
ò¿¿íèéã ¿ëäýýõèéã óéëàí ãóéñàí þì. Ìàãàäã¿é ýíý íü ÷ äýýð áàéæ áîëîõ þì. Ýýæ ò¿¿íèéã
øèìýã÷ýýñ íü ñàëãàæ òýðáýýð õóëãàíà áàðèõ áîëñîí áèëýý. Çàðèìäàà õàðõ ÷ áàðèõ óäàà áèé.
¯å ¿å áè îëçíûõîî ãýäýñ äîòðûã ò¿¿íä õàÿæ ºãäºã áàéëàà. Õàðèí ¿ð ä¿íä íü òýð íàìàéã
õàðààä õ¿ðæèãíýõýý áîëüñîí.
Èíãýýä ë áîëîî. Ãýäýñ äîòîð ÿìàð ÷ õ¿ðæèãíýëò áàéõã¿é. ¯¿ãýýð áèäíèé õàðüöàà
õÿçãààðëàãäàæ áàéãàà íü òýð.
Áè îðíîîñ õºëºº áóóëãàí àíãèéí 纺ëºí àðüñàí ãóòàëäàà øóðãóóëàâ. ªìä öàìöàà ºìñººä óðò
õàð ãýçãýý ìàëãàéäàà ÷èõýæ ¿¿ðãýâ÷ýý àâàâ. Øèðýýí äýýð õàðõ þìóó ºëñãºëºí ìóóð
õ¿ðãýõã¿éí òóëä õºìð¿¿ëñýí òàâüñàí ìîäîí òàâãàí äîð Ïðèìýýñ óðãàöûí ºäðèéã
òîõèîëäóóëàí íàäàä ºã÷ áàéãàà áýëýã áîëîõ áàçèëèéí íàâ÷èíä îðîîëòòîé ç¿ñýì ÿìààíû
áÿñëàã õýâòýæ áàéëàà. Áè ò¿¿íèéã àÿòàéõàí õàëààñëààä ãóäàìæèíä ãàðëàà.
Áèä àðâàí õî¸ðäóãààð á¿ñèéí Àòèðàà ãýæ íýðëýãäýõ õýñýãò ñóóäàã áºãººä ýíä ºã뺺 ýðò
åðäèéíõººðºº ýýëæýý ñîëèëöîõîîð ÿâæ áàéãàà óóðõàé÷èä áîëîõ áºãòºð íóðóó õàâäñàí
ºâäºãòýé ýðýãòýé, ýìýãòýé õ¿ì¿¿ñ ä¿¿ðýí õîëõèëäîæ òýäíèé èõýíõ íü õºíõºð í¿¿ðíèéõýý
¿ð÷ëýýíä òîãòñîí í¿¿ðñíèé òîîñûã ýìòýðñýí õóìñààðàà ìààæëàí àðèëãàõ ãýæ îðîëäîõîî ÷
áîëüæýý.
Ãýñýí ÷ ºíººäºð ïàä õàð ¿íñ íóðàìòàé ãóäàìæ õîîñîí, íàìõàí áàéøèíãóóäûí ñààðàë öîíõíû
õààëò õààëòòàé áàéâ. Óðãàö õî¸ð öàãààñ ýõëíýíý. Òýð õ¿ðòýë ç¿¿ðìýãëýæ àìæèõ áàéõ.
Ìàíàé ãýð Àòèðààíû õàìãèéí çàõàä áàéõ áºãººä åð人 õýäõýí õààëãà ºíãºðººä íóãà ãýæ
íýðëýäýã áîõèð òàëáàé ¿ðãýëæèëíý. Àðâàí õî¸ðäóãààð á¿ñèéã íóãààñ òóñãààðëàí ºíäºð òîðîí
õàøààãààð õ¿ðýýëæ îðîéãîîð íü ºðãºñò òîð òàòñàí áàéâ. Îíîë ¸ñîîð áîë òîãòîé õàøàà á¿ñèéã

4. õîðèí äºðâºí öàãèéí òóðø îéí ìàõ÷èí àìüòàä áîëîõ çýðëýã íîõîéí ñ¿ðýã, èðâýñ, áààâãàéíààñ
õàìãààëàõ ¸ñòîé. Òýä óðüä íü ãóäàìæèíä îðîîä èðäýã áàéñàí þì. Ãýõäýý àç áîëîõîä
öàõèëãààíûã ¿äýýñ õîéøèéí õî¸ð ãóðâàí öàãààñ çàëãàäàã áîëîõîîð îäîî àþóëã¿é áàéâ. Ãýñýí
÷ áè ¿ðãýëæ áîëãîîìæòîé çîãñîæ ÷èìýý àíèðäàíà. Îäîîõîíäîî íàì ã¿ì áàéëàà. Áè ºòãºí
áóòàíä õó÷èãäñàí ãàçàð ýëýãëýí õýâòýýä õî¸ð æèëèéí ºìíº óðàãäñàí òîðîí äîîãóóð øóðãàí
ãàðëàà. Õàøààíä ººð öîîðõîéíóóä áàéõ õýäèé ÷ áè ãýðòýéãýý îéðõîí ýíý ãàçðààð ¿ðãýëæ ìîä
ðóó îðäîã áàéâ.
Îéä îðñîí õîéíîî õºãøèí õîæóóëûí õºíäèéä õèéñýí íóì áîëîí ñààäàãòàé ñóìàà àâëàà.
Òîãã¿é áàéñàí ÷ õàøàà ìàõ÷èí àðààòàíãóóäûã àéëãàõ òóë òýä á¿ñýä õàëäàõã¿é. Õàðèí îéä
äóðààðàà òýí¿¿ë÷èëíý. Èéìýýñ ÷èõýý ñîíîð áàéëãàõ õýðýãòýé. ªºð áàñ õîðò ìîãîé áèé. Ãýñýí
÷ ÿàæ õèéõýý ìýäýõ þì áîë õîîëòîé áîëæ áîëíî. Ýöýã ìèíü èíãýäýã áàéñàí þì. Òýð óóðõàéí
îñîëä ºðòºæ íàñ áàðàõààñàà ºìíº íàäàä æààë þì ñóðãàæ áèëýý. Ò¿¿íýýñ îðøóóëàõ ç¿éë þó ÷
¿ëäýýã¿é. Áè òýãýõýä àðâàí íýãòýé áàéñàí þì. ¯¿íýýñ òàâàí æèë ºíãºðñºí ÷ áè ç¿¿äýíäýý
"ÿé!" ãýæ õàøãèðñàí õýâýýð áàéëàà.
Åð íü áîë îéä õóóëü áóñààð íýâòýð÷ àí õèéõ íü õîðèîòîé áºãººä õàòóó øèéòãýë îíîîäîã õýäèé
÷ ýíý íü çýâñýãòýé õ¿ì¿¿ñèéã çîãñîîäîãã¿é áàéâ. Ààâûí ìèíü óðëàñàí íóì ñóì òýäíèé íýã
áºãººä áè îéä óñ íýâòýðäýãã¿é àë÷óóðààð íÿìáàéëàí õó÷èæ íóóäàã áàéëàà. Ìèíèé ýöýã
òýäíèéã çàðæ ìóóã¿é ìºí㺠îëæ áàéñàí íü àëáàí ¸ñîîð áîë îëîí íèéòèéã áîñëîãîíä òóðõèð÷
áàéãàà õýðýã áàéâ.
Ãýñýí ÷ æóðàì ñàõèóëàã÷èä àíãóó÷äûã í¿äýý àíèí ºíãºð¿¿ëíý. Áàñ ë øèíý ìàõ èäýõèéã õ¿ñ÷
áàéãàà õýðýã. ¯íýíäýý òýä ìàíàé ãîë õóäàëäàí àâàã÷èä áàéëàà. Ãýõäýý Àòèðààíä áîë
çýâñýãòýé ÿâàõûã õýíä ÷ çºâøººðºõã¿é.
Íàìàð áîëîõîîð çàðèì çîðèãòîé õ¿ì¿¿ñ ìîäîíä ãàð÷ àëèì ò¿¿õýýð ÿâíà. Ãýñýí ÷ íóãàä õîë
ÿâàõã¿é áºãººä àþóë òîõèîëäâîë àðâàí õî¸ðäóãààð á¿ñäýý ò¿ðãýí èðýõ áîëîìæòîé. "Àðâàí
õî¸ðäóãààð á¿ñ. Òà ýíä ºëñºæ ¿õýæ áîëîõ ÷ àþóëã¿é àìüäðàõ áîëîìæòîé" ãýæ áè áóâòíààä
ýðãýæ õàðëàà. Ýíä õ¿ðòýë ÷àìàéã õýí íýãýí ñîíñîõîîñ àéõ õýðýãòýé.
Áè æààõàí áàéõäàà àðâàí õî¸ðäóãààð á¿ñ áîëîí ò¿¿íèéã àëñààñ óäèðääàã Ïàíåìèéí
Êàïèòîëèéí òóõàé þó áîääîãîî õýëæ ýýæèéãýý ¿õòýë íü àéëãàæ áèëýý. Òýð ¿åýñ ýõëýí èíãýõ
íü ãàé çîâëîíä ºðòºõèéí ¿íäýñ ãýäãèéã îéëãîæ èðýýä¿éä õýëýý õàçàí þó áîäîæ áàéãàà íü
îéëãîãäîõûí àðãàã¿é õàéõðàìæã¿é áàã ç¿¿æ ñóðàõàä òóñàëñàí þì. Ñóðãóóëü äýýð ÷ ýíý òàëààð
ÿðüæ áîëîõã¿é. Õàðèí õàð çàõ äýýð çàðèìäàà õýí íýãýíòýé ýåëäýãýýð ÿðèëöàæ áîëîõ áºãººä
áè èõýíõè ìºí㺺 òýíäýýñ îëäîã áàéâ. Ãýðòýý õ¿ðòýë õ¿íäõýí ñýäâèéí òàëààð ÿðèëöàõã¿éã
õè÷ýýíý. Æèøýýëáýë óðãàö, õîìñ õîîë õ¿íñ, ¯õëèéí òýìöýýíèé òóõàé ãýõ ìýò. Ãýíýòõýí
Ïðèì ìèíèé ¿ãèéã äàâòààä ýõýëâýë þó áîëîõ âý?
Îéä ìèíèé öîðûí ãàíö ººðèéíõººðºº áàéæ ÷àääàã õ¿í õ¿ëýýæ áàéëàà. Áè õºíäèé㺺ñ
õàäàðõàã òàâöàíãààð òóñãààðëàãäñàí áóñäûí í¿äíýýñ äàëä ãàçàð áîëîõ ºòãºí æèìñíèé áóòààð
õ¿ðýýëýãäñýí áàãàõàí òîëãîä ðóó àëõààãàà õóðäàñãàâ. Ãåéë õîëîîñ íàä ðóó äîãäëîíãóé
èíýýìñýãëýæ áàéâ. Òýð çºâõºí îéä ë èíýýäýã ãýæ õýëäýã áàéëàà.

5. - Ñàéí óó Êýòíèï ãýæ òýð õàøãèðàâ.
¯íýí õýðýãòýý ìèíèé íýð Êýòíèññ àâ÷ àíõ óóëçàõ ¿åýð ñîíñäîõ òºäèé øèâíýñíèéã ìèíü òýð
"Êýòíèïï" ãýæ îéëãîñîí õýðýã. Òýãýõýä îëçûã ìèíü áóëààõààð çýðëýã øèë¿¿ñ ìºøãèæ ººð þì
õýëýõòýé ìàíàòàé áàéñàí òóë ýíý íü ìèíèé æèíõýíý íýð áîëñîí þì. Áè ýöýñò íü àéìøèãòàé
òîãëîîìûíõîî òºãñãºëä øèë¿¿ñèéã àëñàí ÷ ìóóã¿é õºãæèëäñºí òóë áàðàã õàðàìñàõàä õ¿ðýâ.
Ãýñýí ÷ àðüñûã íü ÷àìëàõààðã¿é ¿íýä õ¿ðãýñýí áèëýý.
- Ìèíèé þó àâëàñíûã õàðàà÷.
Ãåéëèéí ãàð äàõü ñóì öóõóéñàí á¿òýí òàëõûã áè õàðààä èíýýä àëäàâ. Òåññåðàä ºãäºã áàéñàí
á¿ä¿¿í øèðõýãòýé áèø æèíõýíý òàëõ áàðèã÷èéí õèéñýí òàëõ áàéëàà. Áè òàëõíààñ ñóìûã
ñóãàëæ àâààä àìòàðõàí ¿íýðëýõýä àì ä¿¿ðýí ø¿ëñ õóðàëäëàà. Èéì òàëõ çºâõºí îíöãîé áàÿð
¸ñëîëûí ¿åýð ë îëääîã áàéâ.
- Ì-ì... á¿ëýýõýí áàéíà ãýæ áè øàãøëàà. Ãåéë ìýäýýæ ò¿¿íèéã òàëõ÷èíãààñ õóäàëäàæ àâñàí
áàéæ òààðíà.
- Õýäèéã ºãñºí áý?
- Åð人 ãàíö õýðýì. Õºãøèí ºíººäºð ñàéõàí çàíòàé áàéñàí. Á¿ð àìæèëò õ¿ññýí ø¿¿.
- ªíººäºð áèä áèå áèåíýý ñàéí ìýäñýí áîëîëòîé. Ïðèì íàäàä áÿñëàã ºãñºí ãýýä áè
õàëààñíààñàà áîîäîëòîé öààñ ãàðãàëàà.
Ãåéë èõýä áàÿðëàâ.
- Ò¿¿íä áàÿðëàëàà. Áèä ÷ æèíõýíý íàéðëàõ íü äýý ãýýä òýð ãýíýòõýí Êàïèòîëûí Ýôôè
Òðèíêåò æèë á¿ð óðãàöûí ýýëæèò îðîëöîã÷äûí íýðèéã çàðëàäàã øèã ñýðãýëýí äóóãààð,
- Àðàé ë ìàðòñàíã¿é! ¯õëèéí òîãëîîìûí ìýíä õ¿ðãýå! Áàñ ìàãàäã¿é òàíüä... ãýýä Ãåéë
îéðîëöîîõ áóòíààñ õýäýí Ẻðºëçãºíº çóëãààí ìèíèé ç¿ã øèäýõýä áàðüæ àâààä ø¿¿ñëýã
æèìñèéã õàçàâ.
- …õýçýý íýãýí öàãò àç òîõèîëäîæ áîëîõ þì!! ãýæ áè óðàì çîðèãòîéãîîð òºãñãºâ.
Áèä ººð áóñàä íü ¿õòëýý àéõ ç¿éëýýð òîãëîîì õèéæ áàéëàà. Êàïèòîëûã äóóðàéí ÿðèõ íü
õºãæèëòýé áàéñàí þì.
Áè Ãåéëèéí õóòãààð òàëõ õýð÷èõèéã õàðæ ñóóâ. Ãåéë ìèíèé àõ áàéõààð èõ òºñòýé. Øóëóóí õàð
¿ñ, õ¿ðýí áîð àðüñ í¿ä íü õ¿ðòýë íàäòàé àäèë ñààðàë áàéëàà. Ãýñýí ÷ áèä õàìààòàí áèø
áºãººä îéð äîòíû õîëáîî áàéñàíã¿é. Óóðõàé÷äûí èõýíõè ãýð á¿ë áèå áèåòýéãýý òºñòýé òóë
ÿàãààä ÷ þì ìèíèé ýýæ Ïðèì õî¸ð öýíõýð í¿ä, öàéâàð ¿ñòýéãýý ýíä ¿ðãýëæ ãàäíû õàðàãääàã
áàéëàà.
¯íýõýýð ãàäíû õ¿í áàéñàí þì. Ýýæèéí ýöýã ýõ àëáàí õààã÷äàä çîðèóëñàí àïòåê ýðõýëäýã

6. áàéñàí áîëîõîîð Àòèðààãààñ õî¸ð ãóðâàí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ îëäîæ àðâàí õî¸ðäóãààð á¿ñèéí
õàìààã¿é àÿòàéõàí õýñýãò àìüäàðäàã áàéâ. Ýöýã ìèíü çàðèìäàà îéãîîñ ýìèéí ºâñ óðãàìàë
öóãëóóëæ ýìèéí ñàíä çàðäàã áàéâ. Òýíä ýýæòýé òàíèëöæýý. Ýýæ ò¿¿íä èõ õàéðòàé áàéñàí
áîëîõîîð Àòèðààä í¿¿æ èðýõèéã çºâøººðñºí. Áè òýäíèéã ñàíàõûã õè÷ýýñýí ÷ í¿äíèé ºìíº
õ¿¿õä¿¿äýý ÿñ àðüñ áîëîí õóâèðàõûã õàðàí ñóóæ áóé ãºëèéñºí öàðàéòàé öîíõèãîð ýìýãòýé
ãàð÷ èðýâ. Áè ò¿¿íèéã ýöãèéíõýý ºìíººñ óó÷ëàõûã îðîëäñîí þì. ¯íýíèéã õýëýõýä áè òèéì ÷
àìàð óó÷èëäàã õ¿í áèø áèëýý.
Ãåéë ç¿ñýì òàëõ 纺ëõºí áÿñëàã áàçèëèéí íàâ÷èíä íÿìáàéëàí îðîîõ çóóð áè áóòíû æèìñ
ò¿¿æ áàéëàà. Äàðàà íü áèä õàäíû äóíäàõ íóóöõàí ãàçàðòàà ñóóõàä àìüäðàë áóöàëñàí õºíäèé
õºíäèé àëãàí äýýð òàâüñàí þì øèã ¿çýãäýí, íóóð, çàãàñ íàðíû ãýðýëä ñîëîíãîðîí ãÿëàëçàâ.
Ǻºëºí ñýâøýý ñàëõèòàé öýëìýã ñàéõàí ºäºð áàéëàà. Õîîë ÷ áàñ àìòòàé ñàéõàí áàéæ 纺ëºí
áÿñëàã íýâ÷ñýí á¿ëýýõýí òàëõ, ø¿¿ñëýã æèìñ àìàíä áóòàð÷ áàéâ. Á¿õ ç¿éë ãàéõàìøèãòàé
ñàéõàí áàéñíààñ ãàíö ë ìóó ç¿éë áàéñàí íü Ãåéë áèä õî¸ð îðîéí õîîëîî îëîõûí òóëä óóëààð
ò¿ðãýõýí õýñ¿¿÷èëýõ õýðýãòýé áàéâ. Õî¸ð öàãààñ òàëáàé äýýð íýð äóóäàõ ¿åä òýíä áàéõ ¸ñòîé.
- Áèä ÷àäàõ áîëîâ óó þó ãýæ áîäîæ áàéíà? ãýæ Ãåéë àÿàðõàí àñóóëàà.
- Þó?
- Á¿ñýýñ ÿâàõ òóõàé. Çóãòàæ îéä àìüäàðúÿ. Áèä õî¸ð ÷àäíà ãýæ áîäîæ áàéíà.
Íàäàä ýíý áîäîë óòãàã¿é ñàíàãäñàí òóë þó õàðèóëàõàà ìýäñýíã¿é.
- Õýðâýý áèäýíä õ¿¿õä¿¿ä áàéãààã¿é áîë ãýæ Ãåéë ÿàðàí íýìýðëýâ.
Ìýäýýæ áèäíèé õ¿¿õä¿¿ä áèø ë äýý. Ãýñýí ÷ ìàíàé õ¿¿õä¿¿ä áàéñàí þì. Ãåéëä ýðýãòýé
ýìýãòýé õî¸ð ä¿¿ áèé. Íàäàä Ïðèì áîëîí ýýæ ìèíü áèé. Òýä áèäýíã¿é ÿàæ àìüäðàõ õýðýã âý?
Õýí òýäíèéã òýæýýõ þì? Îäîîã õ¿ðòýë Ãåéë áèä õî¸ð ºäºð áîëãîí øºíº õ¿ðòýë àíãóó÷èëàí
îëñîí îëçîî ººõíººñ øàõàæ àâñàí òîñ, ãóòëûí ¿äýýñ, íîîñîîð ñîëèí ºëñãºëºí õîðæèãíîñîí
ãýäýñòýé óíòàæ áàéëàà.
- Áè õýçýý ÷ õ¿¿õýäòýé áîëîõã¿é.
- Áè ëàâ áîëíî. Ãýõäýý ýíä àìüäðàõã¿é áîë ãýæ Ãåéë õýëýâ.
- Òýãâýë òýãýý÷ äýý ãýæ áè äààæèãíàõàä Ãåéë,
- Ýíý òóõàé ìàðòàöãààÿ ãýæ óíäóóöàâ.
ßðèà ìààíü òýíýã áîëîâ. ßâàõ ãýíýý? Áè ÿàæ åðòºíö äýýðõ öîðûí ãàíö õàéðòàé õ¿í áîëîõ
Ïðèìèéã õàÿàä ÿâæ ÷àäàõ þì áý? Ãåéëä áàñ ãýð á¿ë íü ýðõýì. Áèä ýíäýýñ õýçýý ÷ ÿâæ
÷àäàõã¿é áàéæ ýíý òóõàé ÿðèëöàõ õýðýã áàéíà óó? Õýðâýý ÿâàõ þì áîë... õýðâýý ÿâàõ þì áîë...
Áè ººðñäèéí õ¿¿õýäòýé áîëîõ õýðýã ¿¿? Ãåéë áèä õî¸ðûí õàðüöàà òèéì ðîìàíòèê áàéñàíã¿é.
Áè ò¿¿íòýé àðâàí õî¸ð íàñòàé òóðàíõàé æèæèãõýí îõèí áàéõäàà òàíèëöàõàä íàäààñ õî¸ð àõ ýð

7. õ¿í øèã õàðàãäàæ áàéëàà. Òýãñýí ÷ áèä óäòàë ìàðãàëäàæ øóóä íàéçëààã¿é þì.
Õýðâýý Ãåéë õ¿¿õýä õ¿ñ÷ áàéãàà áîë ýõíýð îëäîõ íü òóéëûí àìàðõàí õýðýã. Öàðàéëàã óóðõàéä
àæèëëàæ áîëìîîð õ¿÷èðõýã áèåòýé òýðáýýð ãàéõàìøèãòàé ñàéí àíãóó÷ áàéñàí þì.
Ñóðãóóëèàð ÿâàõ ¿åä íü á¿õ îõèä àðààñ íü øèâíýëääýã áàéëàà. Ýíý íü õ¿ì¿¿ñ íàäàä àòààðõàõ
øàëòãààí áîëñîí ãýæ áîääîã þì. Àíãóó÷èëàõàä ¿¿íýýñ ñàéí õàìòðàã÷ûã îëîõîä áýðõ.
- Þó õèéõ âý? ãýæ áè àñóóëàà. Áèä àíãóó÷ëàõ þìóó çàãàñ áàðüæ ýñâýë æèìñ ò¿¿æ áîëîõ þì.
- Íóóðàíä äýãýýãýý òàâèàä äàðàà íü îéð ðóó ÿâöãààÿ. ¯äýø èäýõ ÿìàð íýã àìòòàé þì îëú¸.
¯äýø... Óðãàöûí äàðàà... àëáàí ¸ñíû áàÿð ýõëýíý. Îëîí õ¿ì¿¿ñ õ¿¿õä¿¿ä íü àõèí íýã æèë àìü
õýëòýðñíèéã ÷èí ñýòãýëýýñýý òýìäýãëýí ºíãºð¿¿ëäýã áàéâ. Ãýâ÷ òýäíýýñ õî¸ð ãýð á¿ëèéí
õààëãà öîíõ õààëòòàé áàéæ îðøèí ñóóã÷èä íü èðæ áóé àéìøèãòàé äîëîî õîíîãóóäàä õýðõýí
àìü çóóõ òóõàéãàà ñàíààøèðíà.
Á¿õ ç¿éë èíãýæ ÿâàãäàíà. Îäîî òýäýíä õàíãàëòòàé îëç áàéãàà áîëîõîîð ìàõ÷èí
àðààòàíãóóäààñ àéõ õýðýãã¿é. ªã뺺 áàñ ÷ ãýæ äóóñ÷ààã¿é áàéõàä áèä õî¸ð àðâààä çàãàñ áàðüæ,
á¿òýí ö¿íõ ä¿¿ðýí èäýøíèé íîãîî õàìãèéí àÿòàéõàí íü ãýâýë õàãàñ õóâèí ã¿çýýëçãýíý ò¿¿ëýý.
Áè ýíý ã¿çýýëçãýíýòýé ãàçðûã õýäýí æèëèéí ºìíº îëñîí áºãººä Ãåéë ò¿¿íèéã çýðëýã
àìüòíààñ õàìãààëàí òºìºð òîð òàòñàí þì.
Áèä õàðèõ çàìäàà áàéãàà òîãîîíû òóõàé áîëîí õàð çàõ õàÿãäñàí í¿¿ðñíèé àãóóëàõûí òàëààð
ÿðèëöàâ. Í¿¿ðñèéã óóðõàéãààñ øóóä ãàëò òýðãýýð òýýâýðëýõ íü ¿ð àøèãòàé àðãà îëîõ õ¿ðòýë
çàõ äýýð õóäàëäààëæ áàéâ. ªíººäºð óðãàöûí ºäºð òóë èõýíõ äýëã¿¿ð ìóõëàã õààëòòàé áàéñàí
÷ çýýë äýýð õ¿í ä¿¿ðýí áóæèãíàæ áèä çóðãààí çàãàñàà õÿëáàðõàí ñàéí òàëõ áîëîí õî¸ð ñàâòàé
äàâñààð ñîëèâ. Òîì òîãîîòîé õàëóóí øºë õóäàëäààëæ áàéñàí Òîñëîã Ñýé ãýäýã õýðçãýð
òóðàíõàé ýìýãòýé áèäíýýñ èäýøíèé íîãîîíû õàãàñûã õî¸ð õóãàñ ëààíû òîñíû õýëòýðõèéãýýð
àðèëæèí àâëàà. Õýí íýãíýýñ çºâõºí Òîñëîã Ñýéòýé ñàéí õàðüöàà òîãòîîæ áîëäîã þì. Òýð ë
ãàíöààðàà çýðëýã íîõîé õóäàëäàæ àâäàã. Áèä òýäíèéã àãíàäàãã¿é ÷ õýðâýý äîâòëîõîä õ¿ðâýë
õî¸ð ãóðâûã àëàõ áºãººä ìàõ ë áîë ìàõ ø¿¿ äýý. "¯õðèéí ìàõòàé øºë õóäàëäààëæ áàéíà" ãýæ
Ñýé í¿ä èðìýâ. Àòèðààíû õýí ÷ íîõîéí ãóÿûã òîîäîã¿é ÷ õààÿà ¿çýãääýã æóðàì ñàõèóëàã÷èä
àâàõààð èðäýã.
Áèä çýýë äýýð õèéõ õóäàëäààãàà äóóñãààä ã¿çýýëçãýíèéõýý õàãàñûã õîòûí äàðãàä õóäàëäàõààð
ãýð ë¿¿ íü ÿâëàà. Òýð ¿¿íä ìàø äóðòàé. Õààëãûã íü Ìàæ ãýäýã íàäòàé íýã àíãèä ñóðäàã îõèí
íü íýýëýý. Õîòûí äàðãûí îõèä äýýã¿¿ð çàíòàé áàéäàã àòàë òýð õýâèéí íýãýí áèëýý. Áàñ ÿã ë
íàä øèã îíöãîé. Íàäàä ÷ ò¿¿íä ÷ õýçýý ÷ æèíõýíý íàéçóóä áàéãààã¿é ó÷èð áèä ¿ðãýëæ
çýðýãöýæ òààðäàã áàéâ. Ãóíàçàíä ÷ òýð, öóãëàðàëò, ñïîðò òîãëîîìä õàìòðàã÷ õýðýã áîëîõ ¿åä
ãýõ ìýò. Áèä õîîðîíäîî õîâîðõîí ÿðüäàã áºãººä ýíý ÷ õî¸óëàíä ìààíü ñàéí áàéâ.
ªíººäºð òýðáýýð óðãàöûí ºäðèéã òîõèîëäóóëàí ñóðãóóëèéí ñààðàë ä¿ðýìò õóâöñàà òàéëæ
¿íýòýé öàãààí äààøèíç ºìñºí öàéâàð ¿ñýíäýý ÿãààí òóóç ç¿¿æýý.
- Ñàéõàí äààøèíç áàéíà ãýæ Ãåéë õýëýâ.

8. Ìàæ ò¿¿íèéã ¿íýíýýñýý ìàãòñàí þìóó ýñâýë äààæèãíàñàí ýñýõèéã îéëãîõûã õè÷ýýí õàðëàà.
Äààøèíç ¿íýõýýð ñàéõàí áàéñàí áºãººä Ìàæ ò¿¿íèéã õýçýý ÷ åðäèéí ºäºð ºìñºæ áàéñàíã¿é.
Òýð óðóóëàà æèìèéñíýý èíýýìñýãëýëýý.
- Õýðâýý áè Êàïèòîë ðóó î÷âîë ñàéõàí õàðàãäàõ ¸ñòîé áèç äýý?
Õàðèí îäîî Ãåéëä ò¿¿íèé ¿íýíýýñýý õýëñýí áîëîí òîãëîñîí ýñýõèéã òààâàðëàõ õýðýã ãàðàâ.
Áè ÷ õî¸ð äàõü íü ãýæ áîäîæ áàéíà.
- ×è Êàïèòîë ðóó ÿâàõã¿é ãýæ Ãåéë õ¿éòíýýð õýëýýä õàðö íü Ìàæûí äààøèíçíû ýíãýðòýý
õàòãàí ÷èìýãëýñýí æèæèãõýí äóãóé ç¿¿ äýýð òóñàâ. Óðàí ãî¸ìñîã õèéöòýé æèíõýíý àëò
áàéëàà. Á¿õýë á¿òýí ãýð á¿ëä ñàðûí òóðø òàëõ õóäàëäàæ àâ÷ õ¿ðýëöýõýýð.
- ×àìàéã õýäýí óäàà áè÷ñýí áý? Òàâ óó? Íàìàéã àðâàí õî¸ð íàñòàé áàéõàä çóðãààí óäàà
áè÷ñýí.
- Òýð ¿¿íä áóðóóã¿é ãýæ áè õýëýâ.
- Îãòõîí ÷ áóðóóã¿é.Òèéìýý, òýãýëã¿é ÿàõàâ.
Ìàæûí öàðàé áàðàéñíàà æèìñíèé ìºíãèéã ãàðò àòãóóëàâ.
- Àìæèëò õ¿ñüå, Êèòíèññ.
- ×àìä ÷ ãýñýí.
Õààëãà õààãäàâ.
Áèäíèéã ãàäàà ãàðàõàä ãóäàìæ ÷èìýýã¿é áàéëàà. Íàäàä Ãåéëèéí Ìàæûã òºíõñºí ÿâäàë
òààëàãäààã¿é ÷ ò¿¿íèé çºâ áàéâ. Óðãàöûí ñèñòåì øóäàðãà áóñ äîëîîí äîð áàéñàí þì.
Ä¿ðìýýð ¸ñîîð áîë óðãàöûí ºäºð àðâàí õî¸ð õ¿ðñýí á¿õ õ¿í îðîëöîæ áîëíî. Òýð ¿åä íýð
÷èíü àíõ óäààãàà îðîîä, àðâàí ãóðàâòàé áàéõàä ÷èíü õî¸ð äàõü óäààãàà ãýõ ìýò÷èëýí òýãýýä
öààøàà àðâàí íàéì õ¿ðýõýä ÷èíèé íýðèéã áè÷ñýí äîëîîí êàðò áèé áîëíî. Ýíý íü Ïàíåìûí
íóòàãò áàéãàà á¿õ àðâàí õî¸ð á¿ñýä õàìààòàé.
¯¿íýýñ ë ñîíèðõîëòîé ç¿éë ýõëýíý. Õýðâýý ÷è õººðõèéëºëòýé ÿäóó áîë ºëñºæ ¿õíý. Òýãýõýä
÷è íýðýý àõèí áè÷¿¿ëýýä îðîíä íü òåññåðà àâ÷ áîëíî. ¯¿íä á¿òýí æèëèéí òóðø íýã õ¿íä
á¿ä¿¿í õèéöèéí òàëõ, òîñ ºãíº. Öàòãàëàí õýäèé ÷ ñàéí ç¿éë ¿ã¿é. Ò¿¿í÷ëýí áàñ ãýð á¿ëèéí
ãèø¿¿äèéí òîîãîîð àâñàí ÷ áîëíî. Íàìàéã àðâàí õî¸ð íàñ õ¿ðýõýä íýðèéã ìèíü äºðâºí óäàà
áè÷ñýí. Íýã óäàà õóóëü ¸ñîîð áîëîí ýýæ, Ïðèì áîëîí ººðèéíõºº õàìò ãóðâàí óäàà. Äàðààãèéí
æèë íü ýíý ìàÿãààð äàâòàãäñààð àðâàí çóðãàà õ¿ðýõ ¿åä ìèíèé íýð áè÷ñýí õîðèí êàðò áèé
áîëæýý. Ãåéë àðâàí íàéìàí íàñòàé ÷ íàéìòàéãààñàà ýõëýí ãýð á¿ëèéíõýý òàâàí õ¿íèéã
òýæýýæ èðñýí òóë ò¿¿íèé íýðèéã äº÷èí õî¸ð óäàà áè÷ñýí.
Èéìýýñ Ìàæ ìýòèéí õýçýý ÷ òåññåðàãèéí òºëºº ýðñäýëä îðîõã¿é õ¿ì¿¿ñ Ãåéëèéí óóðûã

9. õ¿ðãýæ áàéâ. Ãýñýí ÷ ò¿¿íèé íýðèéã Àòèðààíû áóñàä îðøèí ñóóã÷èäòàé õàðüöóóëàõàä
òîãëîîìä ñîíãîõ áîëîìæ áàéõã¿é. Áàðàã ë áàéõã¿é ãýæ áîëíî. Ìýäýýæ Êàïèòîëèéí ä¿ðýì
¸ñîîð á¿ñèéí áóñ õ¿í ìýäýýæ Ìàæûí ãýð á¿ë áèø ë äýý ç¿ñýì òàëõíû òºëºº ººðèéíõºº
àðüñûã õóäàëääàã áàéâ.
Ãåéë ººðºº ÷ Ìàæàä óóðëàñàí ó÷ðàà îéëãîæ áàéâ. Óðüä íü áèäíèéã îéä ÿâàõ ¿åä ò¿¿íèé
òåññàðà ìàíàé á¿ñèéí ãàé áîëæ áàéãàà òóõàé õýðõýí çýâ¿¿öýí ÿðèõûã íü ñîíñäîã áàéâ. Èéì
àðãààð Àòèðààíû ºëñºæ áàéãàà àæèë÷äûí äóíä ¿çýí ÿäàëò áèé áîëãîõ áºãººä íýã íýãíýý
ò¿øèí òóëàõûí îðîíä õîîðîíäîî èòãýõã¿é áîëíî. "Êàïèòîëûí äàâóó òàë áîë áèäíèéã çààãëàí
õóâààæ áàéãàà ÿâäàë" ãýæ òýð íýã áóñ óäàà õýëäýã áàéëàà. Ãýõäýý óðãàöûí ºäºð áèø ë äýý. Åð
íü áîë àëòàí ç¿¿òýé òåññåðà àâ÷ ¿çýýã¿é îõèíûã ãîìäîîõîðã¿é ë ñýäýâ.
Áè çàìäàà Ãåéë ð¿¿ õÿëàìõèéí õàðàõàä ÷óëóóæñàí öàðàéä íü óóð õèëýí õóðàëäñàí áàéâ.
Ìèíèé õóâüä ýíý á¿õ óóð õèëýí íü óõààíã¿é ñàíàãäñàí ÷ ýíý òóõàé õýëñýíã¿é. Ó÷èð ÿâäàë áè
ò¿¿íèéã çºâøººðºõ ýñýõýä áàéñàíã¿é. Ãýõäýý îéí äóíä Êàïèòîëèéí òóõàé õàøãèðëàà ãýýä
ñàéí þì þó áàéãàà þì áý? Þó ÷ ººð÷ëºãäºõã¿é. Øóäàðãà ÿâäàë áîëîõã¿é. Ãýäñèéã ìèíü
ä¿¿ðãýõã¿é. Ýñðýãýýðýý îëçóóäûã ìèíü àéëãàõ áîëíî. Ãýñýí ÷ áè ¿¿íèéã ýñýðã¿¿öýýã¿é áèëýý.
Á¿ñýä áàéñíààñ îéä èíãýñýí íü äýýð áèç.
Ãåéë áèä õî¸ð îëçíûõîî ¿ëäñýí õýñýã áîëîõ õî¸ð çàãàñ, õî¸ð òàëõ, èäýøíèé íîãîî, õýäýí àÿãà
ã¿çýýëçãýíý, äàâñ, ëààíû òîñ, ¿ëäñýí æààõàí ìºí㺺 õóâààæ àâëàà.
- Òàëáàé äýýð óóëçàÿ ãýæ áè õýëýâ.
- ßìàð íýã àÿòàéõàí þì ºìñººðýé ãýæ Ãåéë áàðãàð õýëëýý.
Ãýðò ýýæ ä¿¿ õî¸ð õýäèéí èðæýý. Ýýæ ýìèéí ñàíãèéí ¿åýñ ¿ëäýæ õîöîðñîí ñàéõàí äààøèíçàà
ºìñ÷ýý. Õàðèí Ïðèì ìèíèé àíõ óäààãàà óðãàöûí ºäºð ºìñ÷ î÷ñîí õóâöàñ áîëîõ öàìö,
õóíèàñòàé áàíçëûã ºìññºí áàéâ.
Ãýðò ìîäîí ñàâòàé õàëóóí óñ íàìàéã õ¿ëýýæ áàéëàà. Áè ìîäîí äóíä áîëñîí øàâàð øîðîî
áîëîí õºëñíººñºº ñàëæ ¿ñýý óãààëàà. Ýýæ íàäàä ººðèéíõºº õàéðòàé äààøèíçíóóäûí íýã
áîëîõ öýíõýð íèìãýí äààøèíçûã áýëòãýñýí ÿâäàë ìèíèé ãàéõëûã èõýä òºð¿¿ëýâ.
- Òà íàäàä ¿¿íèéã ºìñãºíº ãýäýãò èòãýëòýé áàéíà óó? õýìýýí áè ãàéõëàà.
Ãýõäýý äîòîð óóð õ¿ðýõèéí çýðýãöýý ò¿¿íèé þóã ÷ ºìñºõèéã õ¿ññýíã¿é. Ãýñýí ÷ ¿¿íýýñ
òàòãàëçàõ õýðýãòýé áîëëîî. Ýíý íü îíöãîé òîõèîëäîë áàéâ. Òýð ºíãºðñºí àìüäðàëûã íü
ñàíàãäóóëàõ õóâöàñíóóääàà òóí õàéðòàé.
- Òýãýëã¿é ÿàõàâ. ×èíèé ¿ñèéã ÷èíü ñàìíààä ºãüå.
Ýýæ ìèíèé ¿ñèéã õóóðàé áîëòîë àë÷óóðààð àð÷ààä õè÷ýýíã¿é ñàìíàæ ºãºâ. Áè õàíàí äàõü
õàãàðõàé òîëèíä õàðàõ ¿åäýý ººðèé㺺 àðàé ÿäàí òàíèëàà.

10. - ×è ñàéõàí õàðàãäàæ áàéíà! ãýæ Ïðèì àÿàðõàí äóó àëäàâ.
- ªºðòýéãýý òºñã¿é áîëæ ãýýä áè ò¿¿íèéã òýâýðëýý.
Ó÷èð íü ò¿¿íä äàðààãèéí õýäýí öàãèéí òóðø àéìøèãòàé áàéõ áîëíî. Òýð óðãàöàä àíõ óäààãàà
îðîëöîæ áàéãàà áîëîõîîð àþóëã¿é áàéâ. Òýãýýä ÷ áè ò¿¿íèéã ÿìàð ÷ òåññåðà àâõóóëàõã¿é.
Õàðèí òýð íàäàä ñàíàà çîâæ áàéëàà.
Áè ¿ðãýëæ Ïðèìûã õàìãààëæ èðñýí ÷ óðãàöûí ýñðýã õ¿÷ã¿éäýæ áàéñàí òóë øàíàëàë öàðàéä
èëðýí ãàðàõààñ àéëàà. Ò¿¿íèé öàìö áàíçëûíõàà ãàäóóð ãàð÷ýý. Áè àëü áîëîõ òàéâàí áàéõûã
õè÷ýýí,
- Æèæèãõýí íóãàñ ìèíü, ñ¿¿ëýý äàëä õèéãýýðýé ãýýä öàìöûã íü çàñëàà.
- Êðÿ-êðÿ ãýæ Ïðèì õºõðºâ.
- ªºðòºº ë ãóàãëà ãýýä áè èíýýâõèéëýí çóëàé äýýð íü ¿íýñýæ,
- ßâæ õîîëëîöãîî¸ ãýâ.
Çàãàñ íîãîî õýäèéí îðîéí õîîëîíä çîðèóëàãäàí çóóõàíä æèãíýãäýíý. Áèä ã¿çýýëçãýíý
æèíõýíý òàëõàà ýíý îíöãîé ¿äýøò çîðèóëàí õýìíýí ¿ëäýýõýýð øèéäñýí áîëîõîîð îðîíä íü
Ïðèìûí Õàòàãòàé ãýæ äóóääàã ÿìààíû ñ¿¿ óóæ òåññåðàíû øèð¿¿í òàëõ èäñýí ÷ õîîë èäýõ äóð
õýíä ÷ áàéñàíã¿é.

11. II
Íýã öàãààñ áèä òàëáàé ðóó ÿâëàà. Õýí íýãíèé ¿õëèéí õààëãà íýýãäýõ á¿ð îðîëöîõ ¸ñòîé. ¯äýø
íü àëáàí õààã÷èä øàëãàõààð èðýýä ÿâààã¿é õ¿ì¿¿ñèéã øîðîíä õèéõ áîëíî.
Ìóó íü ãýâýë óðãàö àðâàí õî¸ðäóãààð á¿ñèéí öîðûí ãàíö òààòàé ãàçàð áîëîõ òàëáàé äýýð
ÿâàãäàíà. Òàëáàéí ýðãýí òîéðîí äýëã¿¿ð õ¿ðýýëæ öàã àãààð ñàéõàí ¿åä ýíä ñýòãýë ñýðãýì
ñàíàãäàíà. ªíººäºð òàëáàé äýýð òîä ºíãèéí òóãíóóä ºëãºñºí õýäèé ÷ ä¿íñãýð õàðàãäàæ
áàéëàà. Äýýâýð äýýð ñàð øóâóó øèã ¸ðäîéõ òåëåâèçèéí äóðàí ÷ ñýòãýë ñàíàà äýýðä¿¿ëñýíã¿é.
Õ¿ì¿¿ñ ÷èìýýã¿éõýí ãàðûí ¿ñýã çóðöãààâ. Êàïèòîë èéì ìàÿãààð òîîãîî àâäàã áàéâ. Àðâàí
õî¸ðîîñ àðâàí íàéì íàñíû çàëóóñûã òàëáàé äýýð îëñîîð çààãëàí õóâààæ òîì÷óóä íü óðäàà
çîãñîõ áºãººä Ïðèì ìýòèéí áàãà õ¿¿õä¿¿ä àðä íü çîãñîöãîîíî. Ãýð á¿ëèéíõýí íü ãàðààñàà
÷àíãà áàðèí çîãñ÷ýý. ªºð áàñ þóíä ÷ ñàíàà çîâîõ õýðýãã¿é õóäàëäàà÷èä ºíººäºð õýíèé íýð
ãàðàõûã ¿çýõýýð èðöãýýíý... Òýäíèé èõýíõè íü ìýäýýëýã÷èä áàéâ. Æèøýýëáýë áè ºäºð á¿ð àí
õèéñíýýðýý òýäíèé íàìàéã õàìãààëñíû äóðøèëûã òºëæ áàéãàà. Ãýõäýý á¿ãä èíãýæ áîääîãã¿é
áàéëàà.
ßìàð ÷ ãýñýí Ãåéë áèä õî¸ð ºëñºæ ¿õñýíýýñ òàðõèíäàà ñóì çîîëãîõ íü ò¿ðãýí ãýæ øèéäñýí
þì.
Õ¿ì¿¿ñ èõñýí çàé óëàì äàâ÷óó áîëëîî. Òàëáàé òîì õýäèé ÷ àðâàí õî¸ðäóãààð á¿ñèéí á¿õ
õ¿íèéã áàãòààõàä õ¿ðýëöýýã¿é áàéâ. Õîöîð÷ èðñýí õ¿ì¿¿ñ çýðãýëäýý ãóäàìæ ðóó îðîîä ¿éë
ÿâäëûã çóðàãòààð ¿çíý. Á¿õ îðîí äàÿàð öàöàãääàã áàéñàí þì.
Áè Àòèðààíû àðâàí çóðãàà õ¿ðýãñäèéí äóíä áàéëàà. Áèä õîîðîíäîî òîâ÷õîí òîëãîé äîõèîä
õóóëü ç¿éí áàéøèí ðóó àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëýâ. ¯éë ÿâäàëä çîðèóëàí ãóðâàí ñàíäàë, íýã
èíäýð, õºâã¿¿ä îõèäóóä çîðèóëñàí õî¸ð òîì øèëýí áºìáºëºã òàâüæýý. Áè îõèäûí áºìáºëºãò
áàéãàà öààñ ðóó øèðòëýý. Àðâàí õî¸ð õ¿ðýõýä ìèíü ò¿¿íä Êèòíèññ Ýâåðäèí ãýæ íÿìáàéëàí
áè÷èæ õèéñýí þì.
Ãóðâàí ñàíäëûí õî¸ðûã Ìàæûí ààâ õîòûí äàðãà áîëîõ ºíäºð õàëçàí òîëãîéòîé Àíäåðñ,
Êàïèòîëîîñ ìàíàé á¿ñèéã õàðãàëçàõààð èðñýí íîãîîí õ¿ðýìòýé Ýôôè Òèðèíêåò ýçëýýä ÿãààí
¿ñòýé, öàðàéäàà òààã¿éõýí èíýýìñýãëýë òîäðóóëæ áàéâ. Òýä õîîðîíäîî õººðºëäºõ çóóðàà
õîîñîí ñóóäàë ðóó ñýòãýë çîâñîí áàéðòàé õàðöãààíà.
Õîòûí öàã õî¸ðûã çàðëàìàãö õîòûí äàðãà áîñ÷ èíäýð ð¿¿ ãàðàí óíøëàà. ¯ðãýëæ èíãýäýã
áàéñàí þì. Òýðáýýð õýçýý íýã öàãò ºìíºä Àìåðèê ãýæ íýðëýäýã áàéñàí ¿íñýí äóíäààñ áîññîí
Ïàíåìûí ò¿¿õ áîëîí àâààð îñîë, ãàí ãà÷èã, øóóðãà, ãàë ò¿éìýð, òýíãèñ ýðãýýñýý àõëèí ãàçàð
äýëõèéã çàëãèæ õýðöãèé äàéíû ¿ëäýãäýë áîëîõ áàãàõàí õ¿íñ ¿ëäñýí òóõàé ÿðèíà. Ãýòýë
Ïàíåìä ãó÷èí á¿ñòýé ãÿëàëçñàí Êàïèòîë áàéãóóëàãäàæ õ¿í àì ñóóëãàí õºãæèæ ýõýëæýý.
Äàðàà íü Õàðàíõóé ºäð¿¿ä èðýõýä á¿ñ¿¿ä Êàïòîëèéí ýñðýã áîñîâ. ¯¿íýýñ àðâàí õî¸ð ÿëàãäàæ
àðâàí ãóðàâ äàõü íü ãàçðààñ àð÷èãäñàí áºãººä óðâàí òýðñýëñýí á¿ñ¿¿äýä Õàð ºäð¿¿äèéã õýçýý
÷ ìàðòàãäàëã¿é ñàíóóëæ áàéõûí òóëä ¯õëèéí òîãëîîìûã çîõèîõ áîëæýý.

12. Òîãëîîìûí ä¿ðýì ýíãèéí áàéëàà. Áîñëîãî ãàðãàñàí àðâàí õî¸ð á¿ñ øèéòãýë ¸ñîîð æèë á¿ð
òîãëîîìä íýã îõèí íýã õ¿¿ ãàðãàæ îðîëöóóëàõ ¿¿ðýãòýé áàéâ. Õîðèí äºðâºí îðîëöîã÷èä
¿ã¿éð÷ õîîñîðñîí õºëä¿¿ õàÿãäìàë á¿õèé ºðãºí á¿ñ íóòãèéã íýýæ ºãíº. Òýíä òýä õýäýí äîëîî
õîíîãèéí òóðø íýã íýãíèéõýý ýñðýã ¿õýëäýí òýìöýëäýíý. Ñ¿¿ëä àìüä ¿ëäñýí íü ÿëäàã.
Õ¿¿õäèéã íü àâ÷ á¿ãäèéí í¿äýí äýýð áèå áèåý õºíººëãºõ çàìààð Êàïèòîë áèäýíä ñ¿ð õ¿÷
çàñàãëàë áîëîí àõèí íýã áîñëîãî ãàðãàõ þì áîë àìüä ¿ëäýõ áîëîìæ áàéõã¿é ãýäãèéã ¿ç¿¿ëæ
áàéâ.
Êàïèòîëûí ¿ã áîëãîíä íýã ë ñàíàà öóóðàéòàõ àæ. "Áèä òàíàé õ¿¿õä¿¿äèéã àâ÷ àìèéã íü
çîëèîñëóóëàõàä òà íàð þó ÷ õèéæ ÷àäàõã¿é. Õóðóóãàà õºäºëãºõ þì áîë íýãèéã ÷ ¿ëäýýëã¿é
óñòãàíà. ßã ë àðâàí ãóðàâäóãààð á¿ñ øèã".
Êàïèòîë áèäíèéã ãóòààí äîðîìæèëæ òàìëàõûí òóëä ¯õëèéí òîãëîîìûã áàÿð öýíãýëýýð
çàðëàæ, á¿ñ¿¿ä õîîðîíäîî ñïîðòûí òºð뺺ð òýìöýëäýæ áóé õýðýã ãýæ ¿çíý.
Àìüä ¿ëäñýí ñ¿¿ë÷èéí îðîëöîã÷ á¿ñäýý áóöàæ èðñíýýð òîìîîõîí õîîë õ¿íñíýýñ á¿ðäñýí
øàãíàë àâíà. ªºð áóñàä õ¿ì¿¿ñ ºëñºæ ¿õýæ áàéõàä ÿëàã÷èä ¿ëäñýí àìüäðàëûíõ íü òóðø
Êàïèòîë ºãººìºð ñýòãýëýý õàðóóëàí òàëõ, òîñ, àìòàò ÷èõýð ºãºõ áîëíî.
- Ãýìøèë áîëîí òàëàðõëûí ìº÷ èðëýý ãýæ õîòûí äàðãà çàðëàâ.
Òýðáýýð ºíãºðñºí óäààãèéí á¿ñèéã ÿëàã÷ûã äóðüäàâ. Äàëàí äºðâºí æèëä õî¸ðõîí õ¿í
áàéñíààñ íýã íü îäîî õ¿ðòýë àìüä áèé. Õåéìèò÷ Ýáåðíåòè õýìýýõ õèæýýë íàñòàé ã¿çýýòýé
ýðýãòýé ýíý àãøèíä îéëãîìæã¿é ç¿éë õàøãèðñíàà òàâöàí ðóó ãóéâëàí ãàð÷ ãóðàâ äàõü ñàíäàë
äýýð óíàâ. Òýð øàë ñîãòóó áàéëàà. Õ¿ì¿¿ñ ò¿¿íä áàÿð õ¿ðãýõýä òýð Ýôôè Òðèíêåòûã
òýâðýõèéã îðîäñîí ÷ öààäàõ íü çàéëæ àìæèâ.
Õîòûí äàðãà áóõèìäàíãóé õàðàãäàâ. ¨ñëîëûã çóðàãòààð ¿ç¿¿ëæ áàéãàà áîëîõîîð Ïàíåìèéí
àðâàí õî¸ðäóãààð á¿ñèéíõýí øîîëîí èíýýæ áàéãààã ìýäýæ áàéñàí òóë óðãàöûí òóõàé ÿðüæ
áàéãàà Ýôôè Òðèíêåòýä ÿàðàí àíõààðàë õàíäóóëàõûã õè÷ýýâ.
¯ðãýëæ ººäðºã îðãèëóóí áàéäàã òýðáýýð èíäýð äýýðýýñ ººðèéíõºº íýðèéí õóóäàñ áîëñîí ¿ã
áîëîõ "¯õëèéí òîãëîîìä îðîëöîã÷äîä áàÿð õ¿ðãýå! Ìàãàäã¿é õýçýý íýãýí öàãò òàíüä àç
òîõèîëäîæ áîëîõ þì!" ãýëýý.
Ò¿¿íèé õèéìýë ãýäýã íü èëò ÿãààâòàð ¿ñ íü Õåéìèò÷òýé ìºðãºëäñºíèé äàðàà õàæóó òèéø ¿ë
ìýäýã õàçàéæýý. Ìýíä÷èëãýýãýý äóóñãààä Ýôôè ò¿¿íèé á¿ñýýñ ÿëàã÷ òîäðîõ íü íü ÿìàð èõ
õ¿íäýòãýë áîëîõ òóõàé ÿðüñàí ÷ õ¿í á¿õýí ò¿¿íèéã ÿëàã÷ íü ÿëàã÷ øèã áîëîõîîñ áèø á¿ãäèéí
í¿äýí äýýð õîðãîîäîã ñîãòóó àìüòàí áèø èë¿¿ õ¿íäýòãýëòýé á¿ñ õ¿ñ÷ áàéãààã íü îéëãîæ
áàéëàà.
Îëíû äóíä áè Ãåéëèéã îëæ õàðàõàä òýð íàä ðóó èíýýâõèéëýâ. ßã ë õºãæèëòýé ¿éë ÿâäàëä
áàéãàà þì øèã. Áè ãýíýòõýí øèëýí áºìáºëºãò Ãåéëèéí íýðòýé äº÷èí õî¸ð õóóäàñ áàéõàä õýð
àç òîõèîõ òóõàé áîäëîî. Áóñàäòàé õàðüöóóëàõûí àðãàã¿é èõ. Õàðèí òýð ìèíèé àäèë ç¿éë

13. áîäñîí áîëîëòîé áàðãàð öàðàéëàí öààø ýðãýõýä "Õóóäàñ õýäýí ìÿíãà ø¿¿ äýý" ãýæ áè ò¿¿íä
øèâíýâ.
Ñóãàëàõ ìº÷ èðýõýä Ýôôè çóðøñàí ¸ñîîðîî "Ýõëýýä õàòàãòàé íàð!" ãýýä îõèäûí íýðòýé
áºìáºëºãò ãàðàà ã¿í øóðãóóëñíàà äîòðîîñ íü õóóäàñ öààñ ãàðãàæ èðýõýä á¿ãä ÿëàà íèññýí ÷
ñîíñîãäîõîîð ÷èìýýã¿é áîëëîî. Àéäàñ ìèíèé äîòîð õóðàëäàí äîòîð çºâõºí "áè áèø
áàéãààñàé" ãýñýí ãàíö áîäîë ýðãýëäëýý!
Ýôôè èíäýðò ýðãýí ãàðààä öààñûã äýëãýí òîäõîí õîîëîéãîîð íýð äóóäàõàä ýíý áè áèø áàéëàà.
Ýíý áîë Ïðèìðîóç Ýâåðäèí áàéñàí þì.
Íýã óäàà áè îëçîî îéä îòîæ áàéõ ¿åäýý ç¿¿ðìýãëýýä àðâàí ôóòûí ºíäðººñ ãàçàð íóðóóãààðàà
óíàõàä õýñýã çóóð àìüñãàà àâàõ áàéòóãàé õºäºëæ ÷ ÷àäàõã¿é áîëæ áèëýý.
Õàðèí îäîî èéì ìýäðýìæ àõèí òºðºõºä ¿ã õýëýõ ÷àäâàðã¿é áîëîîä áîëîîä ä¿¿ãèéí íýð
òîëãîé ðóó äýëñýõ øèã áîëîâ. Àòèðààíû íýã õ¿¿ ìèíèé ãàðààñ áàðèâ. Ìàãàäã¿é óõààí àëäàæ
óíàõ ãýõýä ò¿øñýí áàéõ.
Ýíý áîë àëäàà! Áàéæ áîëîìã¿é þì! Ìÿíãàí õóóäàñ äóíäààñ Ïðèìûí íýðòýé ãàíöõàí öààñ! Áè
ò¿¿íèéã ñîíãîãäîõ ýñýõ òàëààð îãòõîí ÷ ñýòãýë çîâîîã¿é. ¯¿íèé òºëºº á¿ãäèéã õèéãýýã¿é ãýæ
¿¿? Ò¿¿íèéã ýðñäýëä îðóóëàõã¿éí òóëä ÷ºòãºðèéí òåññåðàíààñ òàòãàëçñàí áèç äýý? Ãàíöõàí
õóóäàñ. Ìÿíãààñ íýã ë. Òýð á¿ðýí áîëîìæòîé áàéñàí. Ãýõäýý ýíý îäîî ÷óõàë áèø áîëæýý.
Àëñàä õ¿ì¿¿ñèéí àðâàí õî¸ð íàñòàé õ¿¿õýä ñîíãîãäñîí øóäàðãà áóñ áàéäàëä äóðã¿éöýí
ã¿íãýíýõ ñîíñîãäîíî. Äàðàà íü áè öîíõèéí öàéæ ãàðàà ÷àíãà àòãààä óäààíààð óðàãøëàõ
Ïðèìûã õàðëàà. Òýð ìèíèé äýðãýä¿¿ð ºíãºðºõºä öàìöíû õîðìîé íü àõèàä ë àðààñ íü öóõóéæ
áàéâ. Ýíý íü íàìàéã áîäèò áàéäàëä ýðãýí èðýõýä òóñàëñàí þì.
- Ïðèì! Ïðèì! ãýæ áè ýöýñò íü õºäëºõ ÷àäâàðòàé áîëîîä õ¿÷èëñýí õîîëîéãîîð äóóäëàà.
Íàäàä îëíû äóíäóóð ç¿òãýëýõ õýðýã ÷ ãàðñàíã¿é óðä òàëûí õ¿¿õä¿¿ä çàì ÷ºëººëºí çîãñîâ. Áè
ò¿¿íèéã øàòíû ãèøã¿¿ðò õºë òàâèõûí ºìíº ã¿éöýýä ãàðààñ íü òàòàí ýðã¿¿ëýâ.
- Ñàéí äóðûí õ¿í! Áè ñàéí äóðààðàà îðîëöîõûã õ¿ñ÷ áàéíà!
Òàâöàí õºíãºõºí ãàéõøèðàëä àâòàâ. Àðâàí õî¸ðäóãààð á¿ñýä ñàéí äóðûí õ¿í îëîí æèëèéí
ºìíº ãàðñàí áºãººä á¿ãä èéì ÿâäàë áîëñíûã ìàðòæýý. Ä¿ðýì ¸ñîîð áîë íýð íü
ñóãàëàãäñàíààñ îíäîî õ¿í (îõèä õºâã¿¿äèéí ÿìàð áºìáºëºãººñ ñóãàëñíààñ õàìààðíà) ò¿¿íèéã
áàéðûã ýçëýõ õ¿ñýëò ãàðãàæ áîëíî. Çàðèì á¿ñ¿¿äýä òîãëîîìûí ÿëàã÷ òîìîîõîí õ¿íäýòãýë
õ¿ëýýõ áîëîõîîð îëîí õ¿ì¿¿ñ ò¿¿íèé òºëºº àìüäðàëààðàà äýí÷èí òàâèõàä áýëýí áàéäàã ÷
ñàéí äóðûí õ¿í àìàð îëäîõã¿é. Áèäíèé õóâüä "îðîëöîã÷" ãýäýã íü "õ¿¿ð" ãýäýãòýé àäèë
ñîíñîãäîõ ó÷èð ñàéí äóðûíõàí ýðò ¿åýñ ãàðàõàà áîëüæýý.
- Ãàéõàìøèãòàé! ãýæ Ýôôè Áðÿê óóëãà àëäààä,

14. - Ãýõäýý... ýõëýýä óðãàöûí ÿëàã÷ûã òàíèëöóóëñàí íü äýýð áàéõ... äàðàà íü ñàéí äóðûí õ¿í
îëäñîí ýñýõèéã àñóóæ áîëîõ þì. Õýðâýý õýí íýãýí îðîëöîõûã õ¿ñâýë ìýäýýæ áèä... ãýæ
èòãýëã¿éõýí ¿ðãýëæë¿¿ëýâ.
- ßìàð ÿëãàà áàéíà? ãýæ õîòûí äàðãà ÿðèàíä îðîëöîâ.
Òýð íàìàéã æèìñ àâ÷èð÷ ºãäºã îõèí ãýäãèéã òàíüñàí áîëîëòîé øàíàëàíãóé õàðëàà. Ýñâýë
îõèí íü ìèíèé òàëààð ÿðüñàí ÷ áàéæ ìàãàäã¿é. ªºðººð òàâàí æèëèéí ºìíº ýýæ ä¿¿
õî¸ðòîéãîî øàõöàëäàí çîãññîí òîì îõèíä íü Ýð çîðèãèéí ìåäàëü ãàðäóóëàí ¿ã õýëæ áàéñíàà
ñàíàñàí þì áîëîâ óó. Ìåäàëûã óóðõàéä ¿ðýãäñýí ýöýãò ìèíü çîðèóëàí îëãîñîí þì.
- ßìàð ÿëãàà áàéíà? ãýæ õîòûí äàðãà àõèí óöààðëàíãóé õýëýýä,
- Ò¿¿íèéã óðàãø íü ãàðãà ãýâ.
Àðä Ïðèìûí æèíãýíýñýí õàøãèðàëò ñîíñîãäîæ òóðàíõàé ãàðààðàà àðààñ çóóðààä,
- ¯ã¿é, Êèòíèññ! ¯ã¿é! Áèòãèé ÿâ! ãýëýý.
- Ïðèì áîëüæ ¿ç! ãýæ áè íóëèìñàà áàðüæ òýñýõã¿é áàéõààñ àéí á¿ä¿¿ëãýýð çàíäàðëàà. Îðîé
óðãàöûã çóðàãòààð äàâòàí ¿ç¿¿ëýõ ¿åä á¿ãä ìèíèé íóëèìñûã õàðâàë ñóëõàí îëç ãýäãèéã ìèíü
ìýäýõ áîëíî. ¯ã¿é ýý, òýãýõã¿é! Áè õýíä ÷ òèéì áîëîìæ ºãºõã¿é.
- Íàìàéã òàâü.
Õýí íýãýí Ïðèìûã íàäààñ óãç òàòàí õîëäóóëàõàä áè Ãåéëèéã õàðëàà.
- Àëèâ, Êèòíèê ÿâ ãýæ òýð õ¿÷èëñýí õîîëîéãîîð õýëýýä Ïðèìèéã ýýæ ð¿¿ àâàà÷èâ.
Áè ø¿äýý çóóí òàâöàí ðóó ºãñ뺺.
- Ç¿éòýé! Ýíý ÷èíü ë òîãëîîìûí àìèí ñ¿íñ áàéãàà þì! ×àìàéã õýí ãýäýã âý? ãýæ Ýôôè
ýöýñòýý á¿ñä íü òààòàé ÿâäàë òîõèîëäñîí ÿâäàëä ñýòãýë õàíãàëóóí àñóóëàà.
Áè àðàéõèéí ø¿ñýý çàëãèàä,
- Êèòíèññ Ýâåðäèí ãýâ.
- Ýíý ÷èíèé ä¿¿ þó. Ò¿¿íèéã õàìðûí óðäààñ ãàâúÿàã ÷èíü áóëààõûã õ¿ñýýã¿é þì áèç äýý?
Àëèâ á¿ãäýýðýý øèíý îðîëöîã÷äîî àëãà òàøèí áàÿð õ¿ðãýöãýýå! ãýæ Ýôôè õ¿íãýí¿¿ëýâ.
Àðâàí õî¸ð äóãààð á¿ñèéí îðøèí ñóóã÷äûí õýí ÷ àëãà òàøñàíã¿é. Òýäíèé îëîíõè íü íàìàéã
çýýë äýýðýýñ ìýäýõ áîëñîí áºãººä ýñâýë ýöãèéã ìèíü òàíèõ þìóó ººðººð õàéðëàõã¿é áàéõûí
àðãàã¿é Ïðèìèéã õàðñàí áèçýý. Íàìàéã õºäºë㺺íã¿é çîãñîæ áàéõàä îëîí ìÿíãàí õ¿ì¿¿ñ
ñýòãýë õºäëºëºº ÷èìýýã¿é áàéäëààð èëýðõèéëæ áàéëàà. Íàì ã¿ì äóíäààñ áèä çºâøººðºõã¿é

15. áàéíà ýíý ÷èíü øóäàðãà áóñ õýðýã ãýñýí íýã ë ¿ã öóóðàéòàõ ìýò.
Òýãòýë àðâàí õî¸ðäóãààð á¿ñèéíõíýýñ õ¿ëýýãýýã¿é ãýíýòèéí ÿâäàë áîëîâ. Íàìàéã Ïðèìûí
áàéðûã ýçýëñýí öàãààñ ýõëýí ÿìàð íýã ç¿éë ººð÷ëºãäºæ ¿íý öýíòýé áîëæýý. Ýõëýýä íýã íü,
äàðàà íü ººð íýã íü òýãñíýý áàðàã á¿ãäýýðýý ç¿¿í ãàðûí ãóðâàí õóðóóãàà óðóóëäàà õ¿ðãýýä
ìèíèé ç¿ã ð¿¿ ñóíãàâ. Ýíý áîë çºâõºí ìàíàé á¿ñýä ë õîâîðõîí àøèãëàäàã ýðòíèé äîõèî
áºãººä îðøóóëãàí äýýð õààÿà òîõèîëäîã áàéâ. Ýíý íü ãàéõàí áàõäàæ òàëàðõñàí áîëîí áîëîí
õàéðòàé íýãýíòýéãýý ñàëàõ ¸ñ ã¿éöýòãýæ áàéãààãûí òýìäýã þì.
Îäîî áè æèíõýíýýñýý óéëàõ øàõñàí ÷ àç áîëîõîä Õåéìèò÷ ñàíäëààñàà ãàíõàí áîñîîä áàÿð
õ¿ðãýõýýð èðýâ.
- Ò¿¿íèéã õàðöãàà. Ýíý îõèíûã õàðöãàà! ãýæ òýð ìèíèé ìºðººð òýâðýí îðèëîõîä àðõè,
õºëñíèé ýõ¿¿í ¿íýð õàíõëàâ.
- Ýíý þó áîëîõûã áè îéëãîæ áàéíà! Òýð… çàëóóõàí çîðèãòîé! ¯ã¿é ýý òà íàð! ãýýä íàìàéã
òàâüæ çóðàãòûí äóðàí ðóó õóðóóãààðàà ÷è÷ëýí,
- Òà íàð áîë õóë÷ãàð àìüòàä! ãýëýý.
Òýð õýíèéã õýëñýí þì áîë? Öóãëàñàí îëíûã óó? Ýñâýë Êàïèòîëèéã þì áîëîâ óó. Åð íü áîë
ýíý òóõàé õýí ÷ ìýäýæ àìæààã¿é áàéòàë Õåéìèò÷ óõààí àëäàæ óíàâ.
Òýð æèãøìýýð áàéñàí ÷ áè ò¿¿íä òàëàðõàæ áàéëàà. Á¿õèé ë äóðàí ò¿¿íèé ç¿ã ÷èãëýñýí òóë
íàäàä áèåý áàðèõ õóãàöàà îëäëîî. Áè ìºðºº öýõëýí ºã뺺 Ãåéëòýé áàéñàí àëñàä îðøèõ òîëãîä
ðóó õàðàâ. Òýãòýë íàìàéã õºíãºõºí ãóíèã ýçýìäýâ… Áèä ÿàãààä á¿ñýýñ çóãòààã¿é þì áîë?
ßàãààä îéä àìüäðààã¿é þì áý? Ãýõäýý áè çºâ àëõàì õèéñíýý ìýäýæ áàéâ. Ïðèìûí îðîíä ººð
õýí ñàéí äóðààðàà áîñîõ áàéñàí ãýæ?
Õåéìèò÷èéã äàìíóóðãàí äýýð 纺í ÿâñíû äàðàà Ýôôè Òðèíêåò á¿ãäèéã àõèí õýâèéí áàéäàëä
îðóóëàõûã õè÷ýýâ. Òýð áàðóóí òèéø õàçàéñàí õèéìýë ¿ñýý çàñààä,
- ßìàð ñýòãýë õºäºë캺ð ºäºð âý! Ãýñýí ÷ áàÿð äóóñààã¿é áàéíà! Õ¿¿ãèéí íýðèéã ñîíãîõ öàã
èðëýý! ãýýä áºìáºëºã ð¿¿ ººäðºã àëõàæ ýõíèé òààðàëäñàí õóóäñûã àâëàà.
Òýãñíýý íàìàéã Ãåéë áèòãèé áàéãààñàé ãýæ õàðàìñàæ ÷ àìæèõààñ óðüä,
- Ïèò Ìåëëàðê! ãýëýý.
"¯ã¿é ýý! Ǻâõºí òýð ë áèø ø¿¿!" ãýñýí áîäîë ìèíèé òîëãîéä õàðâàëàà. Áè ò¿¿íèéã ìýäýõ
õýäèé ÷ íýã ÷ ¿ã ñîëüæ áàéñàíã¿é. Ïèò Ìåëëàðê.
Àç ºíººäºð ìèíèé òàëä áàéñàíã¿é.
Áè ò¿¿íèéã òàâöàí ðóó ãàð÷ èðýõýä ñààðàë ¿ñ íü äóõ ðóóãàà óíàõûã õàðàâ. Ïèò áèåý áàðèõûã

16. õè÷ýýæ áàéñàí ÷ öýíõýð í¿äýíä íü àéäàñ õóðàëäñàí áàéâ. Áè èéì àéäñûã àãíàñàí îëçíîîñîî
õàðæ áàéñàí áèëýý. Ãýñýí ÷ òýðáýýð èòãýëòýé àëõëàí ìèíèé äýðãýä áàéð ýçëýâ.
Ýôôè Òðèíêýò ººð ñàéí äóðûí õ¿í áàéãàà ýñýõèéã àñóóëàà. Õýí ÷ óðàãø àëõñàíã¿é. Ïèòýä
õî¸ð àõ áàéñàíûã áè òàëõ÷èíû ãàçàð õàðñàí áèëýý. Íýã íü õýäèéí íàñàíä õ¿ðñýí ÷ íºãºº íü
ñàéí äóðààðàà õºäºëñºíã¿é. Åðäèéí ë õýðýã áàéëàà. Óðãàöûí ºäºð ãýð á¿ëèéí õîëáîîñ
õàìààã¿é. Èéì ó÷ðààñ á¿ãä ìèíèé õèéñýí àëõàìä ãàéõàí ìýãäñýí áàéâ.
Õîòûí äàðãà óäààí ä¿íñãýð õîîëîéãîîð æèë á¿ð óíøäàã Óðâàëòûí ãýðýýíèé òóõàé óíøñàí ÷
áè íýã ÷ ¿ã ñîíññîíã¿é.
"ßàãààä òýð ãýæ?" õýìýýí áè áîäñîîð áàéâ. Èéì ç¿éë áîëîîã¿é ãýæ ººðèé㺺 èòã¿¿ëýõèéã
õè÷ýýëýý. Ïèò áèä õî¸ð íàéçóóä òýð ÷ áàéòóãàé õºðø¿¿ä áèø. Áèä õýçýý ÷ íýã íýãýíòýéãýý
ÿðüæ áàéãààã¿é. Áèäíèéã îëîí æèëèéí ºìíº áîëñîí öîðûí ãàíö òîõèîëäëîîñ ººð õîëáîõ
ç¿éë ¿ã¿é áºãººä ìàãàäã¿é òýð ýíý òóõàé ìàðòñàí áèç. Ãýñýí ÷ áè ñàíàæ áàéëàà. Áàñ õýçýý ÷
ìàðòàõã¿é.
Ýíý áîë ìàíàé ãýð á¿ëèéí õàìãèéí õ¿íä ìº÷ áàéâ. Ýöýã ìèíü ãóðâàí ñàðûí ºìíº óóðõàéä
çîëã¿é ÿâäàëä ºðòºí ºíãºðñíººñ õîéø ýõýíäýý áè óé ãàøóó äóíä áàðàã þó ÷ ìýäðýýã¿é ÷ äàðàà
íü øàíàëàë õ¿÷òýé èðëýý. "×è õàà áàéíà? ßàãààä ÿâ÷èõñàí þì áý?" ãýæ áè áîäîëäîî
õàøãèðëàà. Õàðèóëò áàéñàíã¿é.
Á¿ñ áèäýíä ýýæèéã àæèë îëîõ õ¿ðòýë ñàðûí òóðø àìüäàð÷ áîëîõ áàãàõàí òºëººñíèé ìºíãº
ºãñºí. Ãýñýí ÷ òýð àæèë ýðñýíã¿é. Á¿òýí ºäºðæèí ñàíäàë äýýð ýâõðýëäýí ñóóõ þìóó ýñâýë
îðîí äýýð àòèðàëäàí õýâòýýä õîîñîí çàé ðóó ãºëèéí øèðòýíý. ¯å ¿å ÿìàð íýã ç¿éëèéí òóõàé
ñàíàñàí ìýò äàâõèéí áîññîíîî àõèí õºøñºí áàéäàëä îðæ Ïðèìûí ÿìàð ÷ ãóéëòûã
õýðýãññýíã¿é.
Íàäàä àéìøèãòàé áàéëàà. Áè îäîî ë ýýæèéã ÿìàð óé ãàøóóä àâòñàíûã îéëãîæ áàéâ. Òýð ¿åä
íàäàä çºâõºí ýöãèéãýý òºäèéã¿é õàìò ò¿¿íèéã õàìò àëäñàí þì øèã ñàíàãäàæ áèëýý. Ïðèì
åð人 äîëîîí íàñòàé áàéñàí òóë áè àðâàí íýãòýéãýýñýý ãýð á¿ëèéíõýý ãîë õ¿í áîëñîí þì.
ªºð ÿàõ ¸ñòîé áàéñàí ãýæ? Áè çýýë äýýðýýñ þì õóäàëäàí àâ÷, õîîë óíäàà ÷àäàõààðàà áýëòãýí
ºí÷èí õ¿¿õäèéí ãàçàð î÷èõã¿éí òóëä ººðèé㺺 áîëîí îõèí ä¿¿ãýý çîõèñòîé õóâöàñëàõûã
õè÷ýýæ áàéëàà. Áè ñóðãóóëü äýýðýý òýíäõèéí õ¿¿õä¿¿äèéã õàðæ áàéñàí þì. Òýäãýýð íü
ãóíèãòàé õàöàð äýýðýý õºõºðñºí òîëáîòîé ìºðºº íàéäëàãàã¿é öºõðºëä áºãòèéñºí íóðóóòàé
áàéäàã. Áè Ïðèìûã áàñ òèéì áîëîîñîé ãýæ õ¿ñýýã¿é. Æèæèãõýí Ïðèì ìèíü óéëàí áàéæ
ñóðãóóëüä ÿâàõûí ºìíº ýýæèéí ¿ñèéã ñàìíààä ¿äýø á¿ð ààâûí ñàõëàà õàðæ õóñäàã áàéñàí
òîëèéã ç¿ëãýñýí õýâýýð áàéñàí þì. Òýð Àòèðààã á¿õýëä íü á¿ðõñýí í¿¿ðñíèé òîîñûã òýâ÷èæ
÷àääàãã¿é áàéëàà. Ïðèì ºí÷íèé ãàçàð òýñýõã¿é áàéñàí. Èéìýýñ áè õýö¿¿ áàéãàà òóõàéãàà
õýíä ÷ õýëýýã¿é.
Ýöýñò íü ìºí㺠÷ äóóñàæ áèäýíä ºëñºæ ¿õýõ àþóë òóëãàðàâ. ¯¿íýýñ ººð çàì áàéñàíã¿é.
Öààøàà òàâàí ñàð õ¿ðòýë òýñýõ õýðýãòýé áàéñàí áºãººä òýð ¿åä áè àðâàí õî¸ð õ¿ð÷ òåññåðà
àâàí áèäíèé õóâüä ¿íýòýé ç¿éë áîëîõ òàëõ, òîñ àâ÷ ÷àäàõ áàéëàà. Ãýñýí ÷ òàâàí ñàð õ¿ðýõýä
õýäýí äîëîî õîíîã ¿ëäýýä áàéõàä áèä ºëáºð÷ ¿õýõèéí èðìýã äýýð èðýýä áàéâ.

17. Àðâàí õî¸ðäóãààð á¿ñýä ºëñºæ ¿õýõ íü òèéì ÷ õîâîð òîõèîëäîë áèø òóë ¿¿íèéã õàéæ õîë
ÿâàõûí ÷ õýðýãã¿é. Àæèë õèéõ ÷àäâàðã¿é õºãøèí íàñòàé õ¿ì¿¿ñ, îëîí õ¿¿õýäòýé àéëûí
õ¿¿õä¿¿ä áîëîí óóðõàéä àæèë÷èä îñëîîð ¿ðýãääýã áàéëàà. ª÷èãäºðõºí ãóäàìæààð ãýëäýð÷
áàéñàí õ¿í íóãûí õàøàà íàëàí ñóóãààä õºäºë㺺íã¿é áîëíî. Ýñâýë àð ãýðò íü óéëààí
ñîíñîãäîæ æóðàì ñàõèóëàã÷ èðýýä áèåèéã íü àâ÷ ÿâíà. ªëñãºëºí õýçýý ÷ àëáàí ¸ñíû ¿õëèéí
øàëòãààí áàéñàíã¿é. ¯¿íèéã ¿ðãýëæ õàíèàä òîìóó þìóó óóøãèíû ¿ðýâñëýýð òàéëáàðëàäàã
áàéñàí þì.
Òýð ºäºð õóâü çàÿà íàìàéã Ïèò Ìåëàðêîìòîé õîòîä ó÷ðóóëæ áèëýý. Áè çàõ äýýð Ïðèìûí
õóó÷èí íîîðõîé õóâöñûã çàðàõûã îðîëäñîí ÷ õýí ÷ àâñàíã¿é. Óðüä áè ýöýãòýéãýý õýäýí óäàà
çýýë äýýð èðæ áàéñàí ÷ áîëîõîîð ýíýõ¿¿ á¿ä¿¿ëýã ãàçàð ãàíöààð ÿâàõààñ àéæ áàéñàí þì...
Çýâð¿¿í áîðîî çîãñîëòã¿é øààãèí ýöãèéí àíãèéí õ¿ðìèéã øàëáà íîðãîõîä õ¿éòýí ÿñàíä
õ¿ðòýë æèíäýâ. Ñ¿¿ëèéí ãóðâàí ºäºð áèäýíä óñàíä ÷àíàñàí ãààòàé íàâ÷íààñ ººð àìàíä õèéõ
ç¿éë áàéãààã¿é. Çàõ õààãäàõ ¿åä áè ãîëäîî îðòîë íîðæ äàãæèí øàëáààãò õ¿¿õäèéí õóâöñàà
óíàãàñàí ÷ òîíãîéâîë áîñ÷ èðýõã¿é áàéõààñ àéæ àâñàíã¿é. Åð íü ýíý íîîðõîé õóâöàñíóóä õýíä
õýðýãòýé þì áý?
Ãýð ë¿¿ãýý ÿâæ áîëîõã¿é. Ýýæèéí ¿õýýíö í¿ä, ä¿¿ãèéíõýý îìãîëòñîí óðóóëûã õàðàõàä
òýñýõ¿éåý áýðõ áàéëàà. Í¿¿ðñýý äóóñààä îéí çàõààñ ò¿¿æ èðñýí íîéòîí ìº÷èð ò¿ëæ áàéãàà
áîëîõîîð ºðºº ä¿¿ðýí óòàà ñóóíàãëàíà. Áè ÿàæ òèéøýý õîîñîí ãàðòàé ÿìàð ÷ íàéäëàãàã¿é
õàðèõ þì áý?
Õºë ìèíü áîõèð ãóäàìæàà𠺺ðèéí ìýäýëã¿é õºòëºí ÿâàõàä àðä áàÿ÷óóäàä çîðèóëñàí ÿíç
á¿ðèéí äýëã¿¿ð ìóõëàã ºíãºð÷ áàéëàà. Õóäàëäàà÷èä äýëã¿¿ðèéíõýý äýýä äàâõàðò àìüäðàíà.
Èéìýýñ áè òýäíèé àðûí õàøààã øàãàéæ ÿâëàà. Ñàðàâ÷èíä õî¸ð ÿìàà áîëîí øàëáà íîðñîí
ãèíæòýé íîõîé õàøààíû äóíä õàðàãäàíà.
Àðâàí õî¸ðäóãààð á¿ñýä ÿìàð ÷ òºðëèéí õóëãàéä ¿õëèéí ÿë îíîîäîã ÷ õîãèéí ñàâûã áîë
îíãè÷èæ áîëíî. Ãýíòõýí ìàõíû ìóõëàãààñ õàÿñàí ÿñ ýñâýë ºìõèéðñºí íîãîî îëäîõ ÷ þì
áèë¿¿. Ìàíàé ãýð á¿ëýýñ ººð õýí ÷ òîîæ ºë çàëãàõã¿é ç¿éë. Ãýñýí ÷ àçã¿éòýõýä õîãèéí ñàâûã
ñàÿõàí öýâýðëýñýí áàéëàà.
Áè òàëõíû äýëã¿¿ðèéí õàæóóãààð ºíãºðºõ ¿åäýý øèíýõýí òàëõíû ¿íýðò òîëãîé ýðãýëýý.
Çóóõíû ã¿íä æèãíýæ áàéãàà òàëõíû ¿íýð íýýëòòýé õààëãààð õàíõàëíà. Áè àíõèëóóí ¿íýðò
òàòàãäàí õºäëºõ õ¿÷ã¿é çîãñîîä áýýðñýí õóðóóãààðàà òàëõ÷èíû ºìíºõ õîãèéí ñàâíû òàãûã
íýýñýí ÷ ºðºâäºõ ñýòãýëã¿é õîîñîí áàéâ.
Íàäàä ãýíýòõýí õàøãèðàëò ñîíñîãäîõîä õàðöàà ºðãºâ. Òàëõ÷èíû ýõíýð íàìàéã ººðèéíõººð
çàìààð ÿâàõã¿é áîë õóóëü ñàõèóëàã÷äûã äóóäíà Àòèðààíû òýíýìýë ãóéëãà÷èí á¿ð õîãèéí
ñàâûã íü íýãæèõèéã òýâ÷èæ ÷àäàõã¿é ãýæ õàøãèð÷ áàéâ. Íàäàä ò¿¿íèéã õàðààõ òýíõýë
áàéñàíã¿éä òàãûã áîëãîîìæòîé òàâèàä ýðãýæ õàðàõäàà ýõèéíõýý àðààñ öàéâàð ¿ñòýé õ¿¿
øàãàéõûã õàðàâ. Áè ò¿¿íèéã óðüä íü ñóðãóóëü äýýð õàðæ áàéñàí. Òýð ìèíèé ¿åèéíõ õýäèé ÷
íýðèéã íü ìýäýõã¿é. Òý𠺺ð õ¿¿õä¿¿äòýé íèéëäýã. Ýìýãòýé òàëõíûõàà ãàçàð ëóó õàðààñààð
ýðãýõýä õ¿¿ íàìàéã õóó÷èí àëèìíû ìîäîîð õèéñýí ãàõàéí áàéð ëóó ÿâàõûã õàðæ áàéâ. Ãýðòýý

18. ÿìàð íýã èäýõ þì àâ÷ õàðèõ ñ¿¿ë÷èéí íàéäëàãà áºõ뺺. ªâäºã ìèíü ººðèéí ìýäýëã¿é íóãàð÷
ãàçàð ñóóâ. Èíãýýä ë áîëîî. Áè õýòýðõèé ÿäàð÷ ñóëüäàí ýöñýí áàéâ... Õóóëü ñàõèóëàã÷èä èðýýä
áèäíèéã ºí÷íèé ãàçàð àâàà÷èíà. Òýãñíýýñ ýíä áîðîîí äîð õýâòýýä ¿õñýí íü äýýð áèç ãýæ áè
áîäëîî.
Íàäàä ÷èìýý øóóãèàí ñîíñîãäîæ òàëõ÷èíû ýõíýð õàðààí öîõèõ äóó ãàðàõàä áè þó áîëñíûã
ãàéõàí õàðëàà. Íàä ðóó øàâàð ¿ñ÷¿¿ëýí õýí íýãýí èðæ áàéâ. Ýíý òàëõ÷èíû ýõíýð áàéíà.
Íàìàéã ñàâààãààð öîõèæ õººõ áèç áîäîâ. Ãýñýí ÷ õ¿¿ íü áàéëàà. Òýðáýýð ãàðòàà ãàë ðóó
óíàñàí áîëîëòîé õàðëàæ ò¿ëýãäñýí çàõòàé õî¸ð òîì òàëõ áàðüæýý.
- Òýäíèéã ãàõàéä õàÿæ ºã, ä¿éíãý àìüòàí ìèíü! ßìàð òýíýã íü ò¿ëýãäñýí òàëõ õóäàëäàæ àâàõ
þì áý? ãýæ ýýæ íü àðààñ íü õàøãèðàâ.
Òýð ò¿ëýãäñýí çàõûã óðàí èä¿¿ð ð¿¿ õàÿæ ýõëýõýä òàëõ÷èíû õîíõ æèíãýíýí ýýæ íü õóäàëäàí
àâàã÷ ðóó ÿàðàâ.
Õ¿¿ íàä ðóó õàðààã¿é ÷ áè ò¿¿íýýñ í¿ä ñàëãàëã¿é õàðæ áàéâ. ßàãààä ãýâýë ò¿¿íä òàëõ áàéñàí
þì. Áàñ øàíààí äýýð íü óëààí ã¿âäð¿¿ áàéëàà. Ò¿¿íèéã ÿàëàà ãýæ öîõüñîí þì áîë? Ýöýã ýõ
ìèíü áèäíèéã õýçýý ÷ çîäîæ áàéãààã¿é áîëîõîîð ÿàãààä ãýäãèéã íü òºñººëæ ÷àäñàíã¿é.
Òýð ò¿ðãýõýí àðàãø õÿëàìõèéñíýý ãàõàéí áàéð ëóó ýðãýýä íýã òàëõàà íàä ðóó øèäýâ. Äàðàà íü
þó ÷ áîëîîã¿é þì øèã òàëõíû ãàçàð ëóó îðîí õààëãàà ÷àíãà õààâ.
Áè òàëõûã í¿äýíäýý èòãýõã¿é øàõàì õàðëàà. Òýð ò¿ëýãäñýí ÷ ãýëýý ìàø ñàéí òàëõ áàéâ.
¯íýõýýð íàäàä ºã뺺 ãýæ ¿¿? Òýãñýí áàéæ òààðíà. Ó÷èð íü òàëõ ìèíèé õºëä áàéëàà. Õýí
íýãýí õàðàõààñ àéæ áè òýäíèé öàìöàí äîðîî õèéãýýä õ¿ðìýýðýý õó÷èæ ò¿ðãýí ÿâëàà. Õàëóóí
òàëõ àðüñ òººíºõºä áè àìüäðàë áýëýãëýæ áóé òàëõûã áèåäýý óëàì ÷àíãà íààëàà.
Íàìàéã ãýðòýý î÷èõ ¿åä òàëõ õºðñºí ÷ äîòîð íü á¿ëýýõýí áàéâ. Áè øèðýýí äýýð òàâèõàä Ïðèì
èäýõýýð óõàñõèéñýí ÷ áè ò¿¿íèéã ýýæèéã àâ÷ðàí á¿ãäýä õàëóóí öàé àÿãàëòàë æààõàí õ¿ëýý
ãýæ õýëýâ. Áè õàðëàñàí õýñãèéã íü ìààæèæ àðèëãààä òàëõàà ç¿ñëýý. Ýíý áîë ¿çýì ñàìàðòàé
æèíõýíý àìòàò òàëõ áàéñàí þì. Áèä á¿òýí òàëõàà õýð÷èì õýð÷ìýýð èäëýý.
Áè õóâöñàà õàòààõààð çóóõíû äýðãýä ºë㺺ä îðîíäîî îðæ ã¿í íîéðîíä àâòàâ. Ǻâõºí ºã뺺 ë
õ¿¿ ò¿ëýãäñýí òàëõ ºãñºí íü ñàíààíä îðîâ. Ìàãàäã¿é øèéòã¿¿ëíý ãýæ ìýäñýýð áàéòàë òàëõàà
íàäàä ºãºõèéí òóëä çîðèóä ãàë ðóó óíàãàñàí þì áèø áèç äýý. Ãýñýí ÷ áè ýíý áîäëîî îðõèëîî.
Õýòýðõèé òîõèîëäëûí áàéñàí þì. Òýð ÿàãààä òàíèõã¿é îõèíä òóñàëñàí þì áîë? Ýñâýë ç¿ãýýð
ºðºâäñºí人 òàëõûã íàäàä ºãñºí áàéæ áîëîõ ÷ ¿ð ä¿íä íü þó õ¿ëýýñýí áîë. Áè ¿¿íèéã
îéëãîæ ÷àäñàíã¿é.
Ìàðãààø íü áè ä¿¿òýéãýý àõèí òàëõ èäýýä ñóðãóóëüäàà ÿâëàà. Øºíº õàâàð àéë÷èëñàí ìýò
äóëààðààä òýíãýðò ñýìæèí ¿¿ë õºøèãëºíº. Áè ñóðãóóëü ðóó îðîõ çàìäàà íºãºº õ¿¿òýé
òààðàëäàâ. Õàöàð íü õàâäàæ í¿äýí äîð íü õºõºð÷ýý. Õ¿¿ íàéçóóäòàéãàà ÿðèëöàí íàìàéã ìýäýõ
ÿìàð ÷ ä¿ð ¿ç¿¿ëñýíã¿é. Ïðèì áèä õî¸ð õè÷ýýëèéí äàðàà ãýð ë¿¿ãýý ÿâàõäàà ò¿¿íèéã
ñóðãóóëèéí íºãºº õàøààíû ºíö㺺ñ õàðæ áàéõûã íü àæèãëàâ. Áèäíèé õàðö òóëãàðàõ ìº÷èä

19. òýð öààø ýðãýýä áè è÷èíã¿éðýí ãàçàð øàãàéâ. Ýíý æèëèéí àíõíû áàãâààõàé öýöýã óðãàæýý.
Òýãýõýä ë áè ýöýãòýéãýý õàìò îéä ãºðººëäºã áàéñíàà ñàíààä àìüä ¿ëäýõèéí òóëä þó õèéõ
¸ñòîéãîî îéëãîñîí þì.
Áè îäîîã õ¿ðòýë íàéäâàð áýëýãëýñýí àâðàã÷ áàãâààõàé, Ïèò Ìåëëàðê áîëîí ò¿¿íèé òàëõòàé
ÿìàð íýã òàëààð õîëáîîòîé ãýñýí õà÷èðõàëòàé áîäëîîñîî ñàëæ ÷àääàãã¿é. Äàðàà íü àõèí
Ïèòèéí õàðöûã ìýäðýõ ¿åä òýð äàðóéõàí ýðãýýä àëãà áîëñîí áèëýý. Ýíý íàäàä ò¿¿íä ºðòýé
þì øèã ñàíàãäóóëíà. Áè õ¿ì¿¿ñò ºðòýé áàéõûã ¿çýí ÿääàã áàéëàà. Ìàãàäã¿é áè ò¿¿íä
òàëàðõàë èëýðõèéëâýë äýýð áîëîõ þì. Áè ýíý òóõàé óðüä íü áîäîæ ¿çñýí ÷ ýñðýãýýðýý
õèéãýýã¿é. Õàðèí îäîî îðîéòæýý. Áèäíèéã òàëáàéä õàÿæ õîîðîíäîî ¿õýëäýí òóëàëäàíà. Áè
òýíä "áàÿðëàëàà!" ãýñýí ¿ãýý õýëæ áîëîõ þì. Ãýñýí ÷ áè ò¿¿íèéã õîîëîéã îãòëîõûã îðîëäîæ
áàéõàä õýòýðõèé ñýòãýëýýñýý áèø äóóëäàíà ãýæ àéæ áàéíà.
Õîòûí äàðãà óéòãàðòàé ÿðèàãàà äóóñãààä Ïèò áèä õî¸ðûã ãàð áàðü õýìýýí çàíãàâ. Ïèòûí õàòóó
àëãà õàëóóí òàëõ øèã á¿ëýýõýí áàéëàà. Òýð í¿ä ð¿¿ ìèíü ýãöëýí øèðòýýä ÷àíãà àòãàâ. Ýñâýë
ìàãàäã¿é ìýäðýëèéí õ¿÷äýë áàéñàí þì áîëîâ óó?
Ïàíåìèéí ñ¿¿ëä äóóëàë ÿâàõàä áèä îëîí ðóó ýðãýëýý.
Õàðèí áè ýöñèéí ýöýñò áèä õîðèí äºðâ¿¿ëýý. ªºð õýí íýãýíä ò¿¿íèéã íàäààñ óðüä àëàõ
áîëîìæ òîõèîëäîõ áèç ãýæ áîäëîî.
Ìýäýýæ òèéì ÷ íàéäëàãàòàé ç¿éë áèø ÷ ãýëýý.

20. III
Ñ¿ëä äóóëàë äóóñìàãö áèä õîðèîíä îðîâ. Ãàâ ç¿¿ëãýýã¿é ë äýý. Ãýõäýý õóóëü ç¿éí áàéøèíä
îðîõîä àðààñ á¿ëýã æóðàì ñàõèã÷èä äàãàëäàâ. Ìàãàäã¿é ºìíº íü îðîëöîã÷ çóãòñàí óäàà
ãàðñàí áàéõ. Ãýõäýý ìèíèé õóâüä òèéì ç¿éë áîëîõã¿é.
Íàìàéã äîòîãø ºðººíä îðóóëààä ãàíöààðàíã ìèíü îðõèâ. Áè õýçýý ÷ èéì áàÿí òàíñàã ãàçàð
îðæ áàéñàíã¿é. Õºë äîð ñàõëàã çóçààí õèâñ äýâñýæ õèëýí á¿ðýýñòýé áóéäàí ñàíäàë òàâèëæýý.
Ýýæèä ìèíü èéì õèëýí çàõòàé äààøèíç áàéäàã þì. Èéìýýñ áè áóéäàí äýýð ñóóìàãö
á¿ðýýñèéã íü èëýõã¿é áàéæ ÷àäñàíã¿é. Ǻºëõºí àðüñ íàäàä õýðýãòýé òàéâøèðóóëàõ íºëºº
¿ç¿¿ëýâ. Õàéðòàé õ¿ì¿¿ñòýéãýý ñàëàõ ¸ñ ã¿éöýòãýõ òîãòñîí öàã áîëëîî. ªºðèé㺺 ñýòãýëýýð
óíàñàí áàéõûã õàðóóëæ ýíäýýñ õàâäñàí, í¿ä óëààí õàìàðòàé ãàð÷ áîëîõã¿é. Óéëëàà ãýýä
þóãààð ÷ òóñ áîëîõã¿é. Ãàëò òýðýãíèé áóóäàë äýýð õàà ñàéã¿é äóðàíãóóä áàéãàà.
Ýýæ ä¿¿ õî¸ð ìèíü ò¿ð¿¿ëæ îðæ èðýâ. Áè Ïðèì ð¿¿ ãàð ñóíãàñàí ÷ òýð ìèíèé ºâäºã ð¿¿
àâèðàí õ¿ç¿¿ãýýð òýâðýýä æààõàí õ¿¿õýä øèã òîëãîéãîî ìºðºíä íààëàà. Ýýæ äýðãýä ñóóãààä
õî¸óëàíã ìèíü òýâðýâ. Õýäýí õîðìûí òóðø áèäíèé õýíä ÷ ÿðèõ õ¿÷ áàéñàíã¿é. Äàðàà íü áè
þó õèéõ ¸ñòîéãîî ñàíààä òýäýíä õèéõ ç¿éëèéã íü ÿàðàí òàéëáàðëàâ.
Ïðèì ÿìàð ÷ òåññåðà àâ÷ áîëîõã¿é. Õýðâýý óõààí õ¿ðýëöâýë òýä ¿¿íã¿é áàéæ ÷àäíà. ßìààíû
ñ¿¿, áÿñëàã õóäàëäàõ þìóó ýýæ Àòèðààíû õ¿ì¿¿ñò ýì òàí õèéæ áîëîõ þì. Ãåéë ýìèéí ºâñ
óðãàìàë îëæ ºãºõººð àìàëñàí ÷ ñàéí õýëæ ºãºõã¿é áîë íàä øèã ë áàñ ¿¿íèé òóõàé þó ÷
ìýäýõã¿é. Áè ýíý òóõàé ºíãºðñºí æèë òîõèðñîí þì. Òýð õºëñ àâàõã¿é õýäèé ÷ ººð ÿìàð íýãýí
àðãààð òàëàðõàë èëýðõèéëæ áîëíî... ñ¿¿ ýì ºãºõ ÷ þìóó.
Áè Ïðèìèéã àíä ÿâ ãýæ õýëñýíã¿é. Ò¿¿íèéã õî¸ð ÷ óäàà ñóðãàõûã îðîëäñîí àâ÷ á¿òýëã¿é
áîëñîí áèëýý. Òýð íàìàéã îéä ÿìàð íýã àìüòàí õàðâàõàä àéæ íóëèìñ óðñãàí ýì÷ëýõèéã
ãóéñàí þì. ßìààãàà ë ñàéí àð÷èëäàã áàéëàà. ¯¿íèéãýý õèéæ áàéñàí íü äýýð áèç.
Áè õààíààñ çóóõàíä õèéõ ò¿ëýý, í¿¿ðñ îëîõ áîëîí çàëèëóóë÷èõàëã¿é õóäàëäàõ òóõàé çààâàð ºã÷
Ïðèìèéã ñóðãóóëèà îðõèõã¿é áàéõûã ãóéëàà. Òýãýýä ýýæèéíõýý ãàðààñ áàðüæ í¿ä ð¿¿ íü
øèéäýìãèé øèðòýâ.
- Íàìàéã ñîíñ. Íàìàéã àíõààðàëòàé ñîíñ!
Ýýæ ìèíèé øààðäàíãóé áàéäàëä ò¿ãøèíã¿é òîëãîé äîõèâ. Áàðàã þóí òóõàé ÿðèõ ãýæ áàéãààã
òààâàðëàñàí áèç.
- Òà àõèí ÿâàõ ¸ñã¿é ãýõýä òýð õàðöàà áóðóóëàí øàë øèðòýýä,
- Áè ìýäíý. Áè ÿâàõã¿é. Òýãýõýä òýìöýæ ÷àäààã¿é þì... ãýâ.
- Òà îäîî çààâàë òýìöýõ ¸ñòîé. Òà ººðèé㺺 çºíä íü îðõèæ Ïðèìèéã ãàíöààð õàÿæ áîëîõã¿é.
Áè òà íàðò þóãààð ÷ òóñàëæ ÷àäàõã¿é. Çóðàãòààð þó ÷ ¿ç¿¿ëñýí áàéëàà ãýñýí òýìöýõ áîëíî
ãýäãýý íàäàä àìëà! ãýýä ìèíèé õîîëîé ÷àíãàðàí áàðàã õàøãèðàëò áîëëîî. ¯¿íä á¿õèé ë óóð

21. õèëýí õèëýí öºõðºë ìèíü àãóóëàãäàæ áàéñàí þì.
Òýð óóðòàéãààð ìèíèé àòãàñàí õóðóóíààñ ãàðàà ñóãà òàòàí àâëàà.
- Áè ºâ÷òýé áàéñàí. Õàðèí îäîî íàäàä ýì áàéãàà áîëîõîî𠺺ðèé㺺 ýì÷èëæ ÷àäíà.
Ìàãàäã¿é ¿¿íä ¿íýíèé õóâü áàéæ áîëîõ. Áè ò¿¿íèéã ãàøóóäàë çîâëîíãîîñîî àìüäðàëä áóöàí
èðýõèéã õàðñàí. Ìàãàäã¿é ýíý íü áèäíèé ìýäýõã¿é ºâäºëò áàéñàí áàéæ áîëîõ þì.
- Òýãâýë ò¿¿íèéãýý õèé. Ïðèìä ñàíàà òàâü!
- Íàäàä ñàíàà çîâîõ õýðýãã¿é, Êèòíèññ. Õàìãèéí ãîë íü ººðòºº ë ñàíàà òàâü. ×è õóðäàí
çîðèãòîé. Ìàãàäã¿é ÿëæ ÷àäàõ áàéõ ãýýä Ïðèì àëãààðàà ìèíèé í¿¿ðèéã èëýâ.
¯ã¿é ýý, áè ÷àäàõã¿é. Ïðèì ÷ ñýòãýëèéí ã¿íäýý ¿¿íèéã îéëãîæ áàéâ. Ýíý áîë ìèíèé õýð
õýìæýýíýýñ õýòýðñýí ºðñºë人í áàéñàí þì. Èë¿¿ áàÿí á¿ñèéí ÿëàã÷ õ¿¿õä¿¿ä òîìîîõîí
õ¿íäýòãýë õ¿ëýýõèéí òóëä àìüäðàëûí òóðøäàà ñóðãóóëèëñàí áàéäàã. Õºâã¿¿ä íü íàäààñ õî¸ð
äàõèí òîì áèåòýé õàðèí îõèä íü õóòãà õýðýãëýõ àðâàí õî¸ð àðãà ìýääýã áàéëàà. Òèéìýý áè
òèéì ë íºõöºëä áàéõ áîëíî. Æèíõýíý õºãæèë人í ýõëýýã¿é áàéíà.
- Ìàãàäã¿é ë þì ãýæ áè çºâøººð뺺. Áè ýýæèéã ñàíàà òàâèõûã øààðäàæ áàéñàí ÷ ººðºº
õýäèéí áóóæ ºãñºí áàéëàà. Ãýñýí ÷ òýìöýëäýõã¿é áóóæ ºãºõ íü ìèíèé òºðºëõ àðàíøèíä
òîõèðîõã¿é.
- ßëâàë áèä Õåéìèò÷ øèã áàÿí áîëíî.
- Íàäàä áèäíèé áàÿí áîëîõ ýñýõ õàìààã¿é. Áè çºâõºí ÷àìàéã ãýðòýý ýðãýæ èðýõèéã õ¿ñ÷
áàéíà. ×è ¿¿íèé òºëºº õè÷ýýíý áèç äýý? Õè÷ýýãýýðýé ãóéæ áàéíà!
- Áè ìàø èõ õè÷ýýõ áîëíî. Àìëàÿ.
Áè Ïðèìèéí òºëºº ¿¿íèéã õèéæ ÷àäíà ãýäãýý ÷ ìýäýæ áàéëàà.
Õààëãàí äýýð æóðàì ñàõèóëàã÷èä èðýí öàã äóóññàíû äîõèî ºãºâ. Áèä õîîðîíäîî òýâðýëäýõýä
áè äàõèí äàõèí "Áè òà íàðò õàéðòàé. Áè òà õî¸ðò õî¸óëàíä ÷èíü õàéðòàé" ãýæ äàâòàæ áàéëàà.
Ýöñèéí ýöýñò òýäíèéã æóðàì ñàõèóëàã÷èä õààëãààð ãàðãàâ. Áè á¿õèé ë åðòºíöººñ íóóãäàõûã
õ¿ñ÷ áàéãàà þì øèã í¿¿ðýý õèëýí äýðýíä øèãòãýëýý.
ªºð õýí íýãýí îðæ èðýõýä áè õàðöàà ºðãºí Ïèò Ìåëëàðêûí ýöýã òàëõ÷èí áîëîõûã ãàéõàí
õàðëàà. Óäàõã¿é ò¿¿íèé õ¿¿ã àëàõ ãýæ áàéõàä íàä ðóó èðñýíä èòãýæ ÷àäàõã¿é íü. ªºð ºíö㺺ñ
áîë áèä òàíèë áºãººä òýð Ïðèìèéã ìàø ñàéí ìýäíý. Ò¿¿íèéã çýýë äýýð ÿìààíû áÿñëàã
õóäàëäàõ ¿åä ¿ðãýëæ õî¸ð ç¿ñìèéã àâ÷ õàðàìã¿é òîì òàëõ ºãäºã áàéëàà. Ãýõäýý áèä çºâõºí
ò¿¿íèé ýõíýð áîëîõ øóëàì íü õàæóóä íü áàéõã¿é ¿åä õóäàëäàà õèéõèéã ýðõýìëýäýã áàéâ. Òýð
õ¿íèé õóâüä ìóóã¿é õ¿í áàéñàí þì. Òýãýýä ÷ ò¿¿íèéã õ¿¿ãýý òàëõ ò¿ëñýíèé òºëºº çîäîõã¿é
áàéñàí ãýäýãò èòãýëòýé áàéíà. Ãýõäýý òýð íàä ðóó ÿàõ ãýæ èðñýí þì áîë?

22. Òàëõ÷èí õèëýí ñàíäëûí ºíöºã äýýð ýâ õàâã¿éõýí ñóóëàà. Òîì ºðãºí ìºðòýé áºãººä öàðàé íü
óäààí æèë çóóõíû óðä áàéñíû óëìààñ óëàéæýý. Õàðâààñ ñàÿõàí õ¿¿òýéãýý ñàëàõ ¸ñ
ã¿éöýòãýñýí áîëîëòîé.
Òýð õ¿ðýìíèéõýý õàëààñíààñàà öààñàíä áîîäîëòîé ç¿éë àâààä íàäàä ñóíãàëàà. Äîòîð íü
æèãíýìýã áàéâ. Áèä õýçýý ÷ èéì òàíñàã ç¿éë èäýæ áàéñàíã¿é.
- Áàÿðëàëàà ãýæ áè õýëýõýä òàëõ÷èí òºäèéëºí ÿðèà õ¿í áèøèéí äýýð öàãàà îëîîã¿é ÿâäàëä
íýã ÷ ¿ã õýëæ ÷àäñàíã¿é. – Áè ºíºº ºã뺺 òàíû òàëõûã èäñýí. Ìèíèé íàéç Ãåéë ò¿¿íèéã
òàíààñ õýðìýýð àâñàí.
Òàëõ÷èí ýíý òóõàé ñàíàâ áîëîëòîé òîëãîé äîõèâ.
- Òèéì ÷ ñàéí íàéìàà áèø áàéñàí ãýõýä òýð ýíý õàìààã¿é ãýñýí áàéðòàé ìºðºº õàâ÷èâ.
Áè öààøàà þó õýëýõýý ìýäñýíã¿é. Áèä ÷èìýýã¿é ñóóñààð áàéñàí ÷ æóðàì ñàõèóëàã÷èä îðæ
èðñýíã¿é. Òàëõ÷èí ÿâàõààð áîñîæ õîîëîé çàñàí õàíèàëãàâ.
- Áè ä¿¿ã ÷èíü õàðæ áàéÿ. ªëñºõ áàéõ ãýäýãò ñàíàà çîâîõ õýðýãã¿é.
Ò¿¿íèé ¿ãèéã ñîíñîîä ìèíèé öýýæèí äýõ äàðàìò õºíãºðºõ øèã áîëîâ. Õ¿ì¿¿ñ ìèíèé þó
õèéäãèéã ìýääýã áîëîõîîð Ïðèìä ¿íýí ñýòãýëýýñýý õàéðòàé áàéäàã. Ìàãàäã¿é ýíý õàéð
ò¿¿íèéã àìüä ¿ëäýõýä òóñëàíà áàéõ.
Ìèíèé äàðààãèéí çî÷èí îãò õ¿ëýýãýýã¿é õ¿í áàéëàà. Íàä ðóó Ìàæ èòãýëòýé àëõààãààð
îéðòîæ èðýâ. Òýð óéëñàíã¿é ÷ õîîëîéíû øààðäàíãóé ºí㺠íü íàìàéã ãàéõóóëàâ.
- Á¿ñýä ÷àìàéã õóâèéí ãàíö ë ç¿éë àâ÷ îðîõûã çºâøººðºõ áîëíî. Ãýð îðíûã ÷èíü ñàíàãäóóëàõ
ÿìàð íýã ç¿éë. ×è ¿¿íèéã ç¿¿õã¿é áèç?
Òýð íàäàä ºã뺺 äààøèíçäàà õàòãàñàí áàéñàí ãî¸ëûí àëòàí ç¿¿ãýý ñóíãàõàä áè ò¿¿í äýýð
íèñýæ áóé æèæèãõýí øóâóó ä¿ðñýëñýí áîëîõûã îëæ õàðàâ.
- ×èíèé ç¿¿ þó? õýìýýí áè ãàéõëàà.
- Áè ÷àìä ç¿¿ãýýä ºãüå, çà þó? ãýýä Ìàæ õàðèó õ¿ëýýëã¿éí òîíãîéí øóâóóãàà ìèíèé
äààøèíçíû ýíãýðò õàòãàëàà.
- Êèòíèññ, ò¿¿íèéã òàëáàéä áèòãèé òàéëààðàé. Àìàëæ áàéíà óó?
- Òèéìýý.
Æèãíýìýã, ç¿¿ ãýýä áè ºíººäºð ÿíç á¿ðèéí áýëýã àâëàà. ªºð áàñ Ìàæ ìèíèé õàöàð äýýð
¿íñëýý. Ìàãàäã¿é òýð ¿íýõýýð ñàéí íàéç ìèíü áàéñàí þì áîëîâ óó?

23. Ýöýñò íü Ãåéë îðæ èðýâ. Áèäíèé õîîðîíä õýçýý ÷ óÿíãûí õîëáîî áàéãààã¿é ÷ ò¿¿íèéã ãàðàà
ñóíãàõ ¿åä áè þó ÷ áîäîëã¿é óõàñõèéí òýâð¿¿ëëýý. Íàäàä ò¿¿íèé õºäºë㺺í, îéí ¿íýð ãýýä
á¿õèé ë ç¿éë íü òàíèë áàéæ àíãèéí ÷èìýýã¿éõýí ìº÷èä ç¿ðõíèéõ íü öîõèëò ñîíñîãääîã
áàéñàí. Ãýñýí ÷ ºíººäºð àíõ óäààãàà ò¿¿íèé ºíäºð áóë÷èíëàã áèåèéã ìýäðýâ.
- Êèòíèññ, íàìàéã ñîíñ. ×è õóòãà àâàõ ÷ õàìãèéí ãîë íü íóì îëîõ õýðýãòýé. Íóìààð ÷àìä
õàìààã¿é èë¿¿ áîëîìæ áàéãàà.
- Òýíä ¿ðãýëæ íóì áàéãààä áàéäàãã¿é ãýýä áè íýã óäàà îðîëöîã÷èäîä áèå áèåý àëàõàä
çîðèóëàí àéìøèãòàé õàäààñòàé áîðîîõîé îëãîñíûã ñàíàëàà.
- Òýãâýë ººðºº õèé. ßìàð ÷ ìóó íóì áàéñàí íóìã¿é áàéñíààñ äýýð.
Áè õýäýí óäàà ýöãèéíõýý íóìûã äóóðàéí õèéõèéã îðîëäñîí ÷ åð ãàâüòàé ç¿éë áîëîîã¿é þì.
Ýíý òèéì ÷ àìàð ç¿éë øèã ñàíàãäààã¿é áèëýý. Ààâä ÷ áàñ àëäàà ãàðãàõ óäàà òîõèîëääîã.
- Òýíä ìîä áàéãàà ýñýõèéã õýí ìýäýõ þì.
Íýã óäàà á¿ãäèéã íàìõàí ñàðãàð áóò, ¿õýð ÷óëóó á¿õèé ýëñýðõýã ãàçàð õàÿñàí. Áè òýð æèëèéã
¿çýí ÿäñàí áèëýý. Îëîí õ¿ì¿¿ñ ìîãîéä õàçóóëàõ þìóó öàíãàñàíäàà ãàëçóóð÷ ¿õñýí.
- Ìîä ¿ðãýëæ áàéäàã ãýæ Ãåéë ýñýðã¿¿öýýä,
- Õýíä ÷ îðîëöîã÷äûí õàãàñ íü õºëäºæ ¿õýõèéã õàðàõ íü ñîíèðõîëòîé áèø ãýâ.
Ýíý ¿íýí áàéëàà. Íýã óëèðëûí ¿åýð áèä òîãëîã÷èä øºíº õýðõýí õºëäºæ ¿õñýíèéã õàðñàí.
Òýäýíä ò¿¿äýã þìóó áàìáàð àñààõ ìîä áàéãààã¿é ó÷èð íýã äîð øàâààðàëäàí ¿õñýíèéã õàðàõàä
áýðõòýé áàéëàà. Êàïèòîë ¿¿íèéã ÿìàð ÷ ñîíèðõîëã¿é öóñã¿é òýìöýë ãýæ ¿çñýí ó÷èð ãàë ò¿ëýõ
ìîä èõýíõèäýý áàéäàã áàéâ.
- Òèéìýý, áàðàã ë ¿ðãýëæ áàéäàã ãýæ áè çºâøººðºâ.
- Êèòíèññ ýíý ÷èíü åð人 àí ø¿¿ äýý. Õàðèí ÷è á¿ãäýýñ äýýð ãºðººëäºã áîëîõûã áè ìýäíý.
- Ýíý ÷èíü åðäèéí íýã àí áèø. Òýä çýâñýãòýé áàñ áîäîæ ÷àääàã.
- ×è ÷ ãýñýí. Áàñ èë¿¿ èõ ñóðãóóëèëò õèéñýí. Æèíõýíý ñóðãóóëèëò. Áàñ ÿàæ àëàõûã ìýäíý.
- Õ¿ì¿¿ñèéã áèø!
- ßìàð ÿëãàà áàéãàà þì áý? ãýæ Ãåéë áàðãàð àñóóâ.
Õàìãèéí àéìøèãòàé íü òýäíèéã õ¿ì¿¿ñ ãýäãèéã ìàðòàõ þì áîë ÿìàð ÷ ÿëãàà áàéõã¿é áàéñàí
þì.

24. Æóðàì ñàõèóëàã÷èä óäàëã¿é áóöàæ èðýõýä Ãåéë æààõàí õ¿ëýýõèéã ãóéñàí ÷ òýä ò¿¿íèéã
ãàðãàõàä áè ñàíäðàëä àâòàí,
- Òýäýíä áèòãèé ºëñºæ ¿õýõ áîëîìæ ºãººðýé! ãýæ ãàðààñ íü çóóðàëäàí õàøãèðàâ.
- Òýãýõã¿é! Òýãýõã¿é ãýäãèéã ìèíü ÷è ìýäíý ø¿¿ äýý! Êèòíèññ ñàíààðàé íàìàéã ÷àìä …
Ãýñýí ÷ æóðàì ñàõèóëàã÷èä áèäèéã õî¸ð òèéø ñàëãàí õààëãà õààãäñàí ó÷èð áè õýçýý ÷ ò¿¿íèé
þó õýëýõèéã õ¿ññýíèéã ìýäñýíã¿é.
Õóóëü ç¿éí áàéøèíãààñ áóóäàë õ¿ðýõ çàìûã ìàøèíààð òóóëàâ. Áè óðüä íü ìàøèíààð ÿâæ
áàéñàíã¿é. Ãàëò òýðãýíä õîâîðõîí ñóóæ ¿çñýí. Àòèðààíä á¿ãä ÿâãàí ÿâäàã þì.
Ñàéí íü ãýâýë áè óéëñàíã¿é. Òàâöàíãààð ä¿¿ðýí ñóðâàëæëàã÷ õîëõèëäîí äóðàíãàà ìèíèé
í¿¿ð ë¿¿ ÷èãë¿¿ëæ áàéâ. Ãýñýí ÷ áè ñýòãýë õºäëºëºº íóóæ ñóðñàí òóë îäîî ¿¿íèéãýý
àøèãëàâ. Èðýõèéã ìèíü ¿ç¿¿ëæ áóé çóðàãòûí äýëãýö ð¿¿ õàëüò øèðòýýä ìèíèé áàéäàë áàðàã ë
óéäñàí ÿíçòàé áàéõûã õàðààä áàÿðëàëàà.
Õàðèí Ïèò Ìåëëàðê ýñðýãýýðýý óéëæ óíæèí õà÷èðõàëòàé íü ¿¿íèéãýý íóóõ ãýæ îãò
îðîëäîõã¿é áàéâ. Ãýñýí ÷ ýíý íü ìèíèé òîëãîéä òàêòèê áèø áàéãàà äàà ãýñýí áîäîë òºð¿¿ëýâ.
Ñóë äîðîé àéñàí øèíæ ¿ç¿¿ëýõ íü áóñàä îðîëöîã÷äîä ºðñºëäºã÷ áèø ãýñýí áîäîë òºð¿¿ëýí
òàéâøèðóóëàõ áºãººä äàðàà íü ãýíýò äîòîð ìóóõàéðìààð àéìøèãòàé áîëíî. Õýäèéí æèëèéí
ºìíº äîëäóãààð á¿ñèéí Æîííà Ìåéñîí ãýäýã îõèíä ýíý àðãà ìàø ñàéí ¿éë÷èëñýí þì. Òýð
á¿ãäèéí í¿äýí äýýð óñàí í¿äëýí ãîíãèíîæ õóë÷ãàð õàðàãäàí ìóíõðóóëààä ìàø öººõºí
ºðñºëäºã÷èéí ýñðýã ¿ëäýí õýðöãèé àëóóð÷èí áîëîí õóâèðñàí. Ñàéí áîäñîí ãýõýýñ ººð ç¿éë
õýëýõ áèø. Ãýõäýý ýíý ¿ç¿¿ëáýð òàëõ÷èíû õ¿¿ Ïèò Ìåëëàðêàä òºäèéëºí çîõèìæã¿é áàéëàà.
Õýçýý ÷ ºëñºæ çîâæ áàéãààã¿é ãýäýñ öàòãàëàí áàéñàí òýðáýýð ºðãºí ìºðòýé õ¿÷èðõýã áàéâ…
Òèéìýýñ õè÷íýýí ÷ èõ óéëëàà ãýñýí õýíèéã ÷ ìýõëýõ àðãàã¿é þì.
Õýäýí õîðìûí äàðàà áèä ãàëò òýðýãíèé ¿¿ä ð¿¿ î÷èõîä òåëåâèçèéí äóðàí õîìõîéðîí ÷èãëýâ.
Äàðàà íü áèäíèéã äîòîãø îðîõûã çºâøººðñíººð õààëãà çîëîîð õààãäàí ãàëò òýðýã õºäºë뺺.
Ãàëò òýðýã õóðäàà àâàõàä ìèíèé àìüñãàë äàâõöàâ. Ìýäýýæ áè ºìíº íü ãàëò òýðãýýð ÿâæ
áàéñàíã¿é. Á¿ñèéí õîîðîíä çîð÷èõ íü àëáàí ¸ñíû òîõèîëäëîîñ áóñäàä õîðèîòîé áàéäàã þì.
Ìàíàé á¿ñèéí õóâüä èõýíõèäýý í¿¿ðñíèé òýýâýðëýëò áàéäàã. Ãýñýí ÷ ýíý åðäèéí íýã
í¿¿ðñíèé òýýâýð áèø öàãò õî¸ð çóóí òàâèí ìèëü õóðäàëäàã Êàïèòîëûí ºíäºð õóðäíû ãàëò
òýðýã. Ìàíàé Êàïèòîë õ¿ðýõ àÿëàë íýã ºäðººñ õýòðýõã¿é.
Áèäýíä ñóðãóóëü äýýð Êàïèòîëèéí áàðèëãà Õàäàðõàã ãýæ íýðëýäýã óóëàíä áàéäàã òóõàé
ÿðüñàí. Àðâàí õî¸ðäóãààð á¿ñ Àïïàëà÷èéí ìóæèä îðøäîã áàéâ. Çóóí æèëèéí ºìíººñ ë ýíä
óóðõàéä í¿¿ðñ îëáîðëîæ áàéæ. Èéìýýñ îäîî óóðõàé óëàì ã¿í áîëæýý.
Ñóðãóóëüä áèäýíä èõýíõäýý í¿¿ðñíèé òóõàé çààäàã áàéâ. Áàñ óíøèæ áè÷èõ àðãà áîëîí áàãà
çýðýã òîî çààíà. Äîëîî õîíîã á¿ð Ïàíåìèéí ò¿¿õ çààâàë îðîõ ¸ñòîé. ¯ðãýëæ áèäíèéã

25. Êàïèòîëûí ºìíº ºðòýé ãýæ ÿíøèíà. Òýä áîñëîãûí ¿åýð þó áîëñîí òóõàé ÿðüäàãã¿é ÷ áè ýíý
òóõàé ìýäíý. Ãýõäýý áîäîæ öàã ¿ðæ áàéñàíã¿é. ¯íýíäýý ýíý íü íàäàä õîîë îëîõîä ÿàæ ÷
òóñëàõ áèëýý äýý.
Îðîëöîã÷äûã òýýñýí ãàëò òýðýã ø¿¿õèéí ºðººíººñ èë¿¿ áàÿí òàíñàã áàéëàà. Áèäíèéã òóñ á¿ð
óíòëàãûí ºðºº, æîðëîí, ø¿ðø¿¿ð, õàëóóí õ¿éòýí óñ á¿õèé òàñàëãààíä îðóóëàâ. Áèäýíä ãýðò
ìèíü õàëóóí óñ áàéõã¿é. Õàëààõ õýðýã ãàðíà.
Õóâöàñíû ø¿¿ãýýíä ä¿¿ðýí ñàéí ÷àíàðûí õóâöàñ ºëãºæýý. Ýôôè Òðèíêåò þó õ¿ññýíýý ºìñºæ
õèéæ áîëíî ãýñýí áîëîõîîð áè ººðèéí õóâöàñíààñàà àíãèæèðàõûã õ¿ñýâ. Îðîéí õîîë áîëòîë
öàãèéí õóãàöàà áàéíà. Áè ýýæèéí ºãñºí öýíõýð äààøèíçûã òàéëààä ø¿ðø¿¿ðò îðîâ. Áè ºìíº
õýçýý ÷ ø¿ðø¿¿ðò îðæ áàéñàíã¿é. Ýíý íü ÿã ë çóíû äóëààõàí áîðîîíä çîãñîæ áàéãàà ìýò
áàéëàà. Äàðàà íü áàðààí íîãîîí ºíãèéí ºìä, öàìö ºìñºâ.
Ýöýñò íü Ìàæûí àëòàí ç¿¿ã ñàíààä îéðòóóëàí ñàéòàð àæèãëàâ. Ýõëýýä õýí íýãýí àëòàí
øóâóóã ò¿ð¿¿ëæ óðëààä öàãàðèãò òîãòîîñîí áîëîëòîé. Øóâóó äàëàâ÷íûõàà ¿ç¿¿ðýýð öàãàðèãò
òîðãîîãäîæ áàéâ. Áè ãýíýòõýí þó áîëîõûã íü òàíèëàà. ¯ãëýý ÿòãà øààçãàé.
Ýíý áîë Êàïèòîëèéí í¿¿ð ë¿¿ àëãàäñàí õºãæèëòýé øóâóó áàéñàí þì. Áîñëîãûí ¿åýð Êàïèòîë
ãåíåòèêèéí õóâüä ººð÷ëºãäñºí àìüòäûã çýâñýã áîëãîí àøèãëàæýý. Òýäíèéã ãàæ ìóòàíòóóä ãýõ
þìóó ýñâýë ç¿ãýýð ìóòòñ ãýäýã áàéâ. Òýäíèé íýã íü îíöãîé øóâóó áîëîõ ¿ãëýý ÿòãà øààçãàé
áºãººä õ¿íèé ÿðèàã òîãòîîãîîä äàâòàõ ÷àäâàðòàé áèëýý. Òýä øóâóóäèéã Êàïèòîëèéí äàéñàí
õààíà íóóãäñàí á¿ñýä òàâèõàä ¿ãèéã òîãòîîñíû äàðàà òºâä íèñýí èðæ äàâòàíà. Ýõýíäýý
õ¿ì¿¿ñ Êàïèòîë ÿìàð àðãààð ÿðèàã íü ñîíñîîä áàéãààã¿é ìýäýýã¿é ÷ äàðàà íü þó áîëîîä
áàéãààã îéëãîæýý. Èíãýýä áîñîã÷èä Êàïèòîëä ýöýñ òºãñãºëã¿é õóäàë õýëýí äààæèãíàæ
ìàíãóóðóóëàõ áîëñîí àæ. Òºâ õààãäàõàä øóâóóä àëãà áîëîí ¿õýæ ¿ðýãäæýý.
Ãýñýí ÷ òýä àëãà áîëñîíã¿é. ¯ãëýý ÿòãà øààçãàéíû îðîíä øîî÷ øààçãàé õýìýýõ øèíý òºðõòýé
øóâóó áèé áîëñîí áºãººä èñãýðýëòèéã äàâòàõ ÷àäâàðòàé áàéëàà. Òýä ¿ãèéã òîä õýëýõã¿é ÷
õ¿íèé àâèàíû õ¿íãýíýñýí ºí㺠áîëîí õ¿¿õäèéí õàøãèðàõ ÷èìýýã äàâòàæ ÷àäíà. Õàìãèéí ãîë
íü òýä õ¿í øèã äóóëæ ÷àääàã áàéâ. ßìàð íýã óÿíãûí äóó áø îëîí áàäàãòàé á¿õýë äóóã ýõíýýñ
íü äóóñòàë äóóëæ ÷àäíà. Ǻâõºí ÷àìä òýäýíä òààëàãäòàë äóóëàõ òýâ÷ýýð áàéõ õýðýãòýé.
Ààâ øîî÷ ÿòãà øààçãàéíóóäàä èõ õàéðòàé áàéëàà. Îéä àí õèéõ çóóðàà á¿ðäýý ¿ðãýëæ õýö¿¿
óÿíãàëàã äóó äóóëààä ýåëäýãýýð æààõàí õ¿ëýýõýä òýä ¿ðãýëæ õàðèó äóóëäàã áàéâ. Ãýñýí ÷ õ¿í
á¿ðä òèéì õ¿íäýòãýë òîõèîëäîîä áàéõã¿é. Ààâûã äóóëàõ ¿åä á¿ñèéí á¿õ øóâóóä àíèðã¿é
áîëîí ñîíñäîã áàéâ. Ò¿¿íèé õîîëîé ¿çýñãýëýíòýé õ¿÷èðõýã òîä ãýãýýëýã íýãýí çýðýã óéëàõ
èíýýõèéã õ¿ñ÷ áàéãàà þì øèã àìüäðàë ä¿¿ðýí ñîíñîãääîã. Ýöãèéãýý ¿õñýíýýñ õîéø áè ýíý
øóâóóäûí òóõàé ìàðòñàí… Îäîî ë æèæèãõýí øóâóóã õàðàõ ¿åäýý ñýòãýë òàéâøèðàõ øèã
áîëîâ. ßã ë ààâûí ìèíü íýãýýõýí õýñýã íàìàéã õàìãààëæ áàéãàà þì øèã. Áè ç¿¿ã áàðààí
öàìöíûõàà ýíãýðò õàòãàõàä øîî÷ ÿòãà øààçãàé ºòãºí ìîäîäûí äóíäóóð íèñýæ áóé ìýò áîëîâ.
Ýôôè Òðèíêåò íàìàéã îðîéí õîîëîíä àâàà÷èõààð èðëýý. Áè äàâ÷óó õîíãèëîîð ò¿¿íèéã äàãàí
ãÿëàëçñàí ìîäîí õàâòàíãààð äîòîðëîñîí õîîëíû ºðºº ðóó ÿâëàà. Øèðýýí äýýðõ ñàâ ñóóëãà íü
õýâðýãõýí õàãàð÷èõìààð àæýý. Ïèò Ìåëëàðê õýäèéí øèðýýíä ñóóãààä äýðãýäýõ ñàíäàë íü