2. Հայկական տարանունները - եղերդ, կայծխոտ,
հեղերդակ, հյուղերդակ, հնդիպե, ճարճատ,
ճարճատուկ, ցիկորի
Աստղածաղկավորների կամ բարդածաղկավորների
ընտանիքին պատկանող, 60-120 սմ բարձրության
բազմամյա խոտաբույս է: Ճյուղերը փռված են, ստորին
տերևները` փորոքամատնաբաժան, իսկ վերինները`
նշտարաձև ու լայն: Ծաղկազամբյուղները բացվում են
առավոտյան, իսկ կեսօրից հետո և վատ եղանակներին
փակվում են: Հողի մեջ մինչև 1,5 մ թափանցող մսալի
արմատը անհոտ է, դառը համով: Բույսը բազմանում է
սերմերով: Եղերդակը հողի նկատմամաբ այնքան էլ
պահանջկոտ չէ, լավ է տանում երաշտն ու ցուրտը:
Վայրի վիճակում աճում է ճամփեզրերին,
աղբուտներում, առուների և արտերի մերձակայքում,
տնամերձ հողամասերում և այլուր:
3. Մխիթար Հերացին
բույսի (''հնտիպե''
անվան տակ), թարմ
հյութն օգտագործել է
որպես ''արյունը
մաքրող'' միջոց, ինչպես
նաև զանազան
ջերմերի, գերհոգնած
վիճակի, դեղնուկի
ժամանակ և այլն:
4. Հայկական ժողովրդական բժշկության մեջ
բույսի հյութը ըմպում են երակների
խցանման, ջրգողության և լյարդի
հիվանդությունների ժամանակ: Հյութը
գինու հետ եփված վիճակում օգտագործում
են բքնածության և փորկապության
ժամանակ: Արմատը ծեծած վիճակում
դնում են վերքերի վրա: ''լերդի չանապարհ
բանա և զստամոքսն սրբե'', նշում է բույսի
մասին Ղ. Ալիշանը:
5. Եղերդակը հողի
նկատմամբ այնքան էլ
պահանջկոտ չէ, լավ է
տանում երաշտն ու
ցուրտը: Վայրի վիճակում
աճում է ճամփեզրերին,
աղբուտներում, առուների
և արտերի մերձակայքում,
տնամերձ հողամասերում
և այլուր: Վերջին
տարիներին բույսը
մշակվում է:
