Presentación empregada no obradoiro "A de AstronómAs".

1. As mulleres na carreira ao espazo
Imaxe: vista aérea de NASA Langley en 2011. NASA. Dominio público.

2. En 1915 fundouse a NACA, National
Advisory Committee for Aeronautics, co
obxectivo de promover a industria
aeronáutica. A matemática, física e
química Pearl I. Young (1895-1968) foi a
primeira muller contratada por este
organismo público, xa en 1922. Tivo
como destino o centro de investigación
de Langley, onde daquela traballaban
só 32 persoas. Retirouse da NASA en
1961.
Pearl I. Young. Imaxe: NASA. Dominio público.

3. En 1935 foron contratadas cinco mulleres
para formar un grupo de cálculo. Nunha
época na que non había aínda
computadores, o seu traballo consistía
en procesar todos os datos procedentes
dos test dos túneles de vento e as
probas de voo. A experiencia foi moi
positiva e en poucos anos os e as
computadoras humanas eran unha
parte esencial do centro de operacións.
E segundo un memorando de abril de
1942, “os enxeñeiros mesmo admiten
que as mulleres computadoras fan o
traballo con máis rapidez e exactitude
do que eles poderían”.
Imaxe: NASA. Dominio público.

4. A aposta aeronáutica exixía máis e máis
persoal, e máis aínda coa entrada do país
na II Guerra Mundial: Langley medrou en
edificios e equipamentos e multiplicouse
o número de empregados. Tamén, por
suposto, o de persoas encargadas dos
cálculos. E posto que nese tempo moitos
homes eran mobilizados para a guerra, a
proporción de mulleres contratadas tivo
que aumentar. Fíxose un exercicio activo
de fichaxe de mulleres nos “college” e
universidades. Era, ademais, un emprego
ben pagado en comparación cos que
unha muller podía optar a ter na época.
Son varios centos as mulleres que
traballaron como computadoras en
Langley.
Imaxe: computadora de Langley con máquina Friden. NASA.
Dominio público.

5. Neses anos 40 Langley empezou a
contratar tamén mulleres negras con
formación superior, ao principio nunha
sección diferenciada do centro: só se
reunían cos equipos “brancos” cando a
necesidade o requiría. Segundo o libro
“Hidden Figures” de Margot Lee Shetterly,
son polo menos cincuenta as mulleres
afroamericanas que traballaron en
Langley entre 1943 e 1980, ben fose como
computadoras ou como matemáticas e
enxeñeiras.
Imaxe: plano de edificio de Langley con espazos segregados. NASA.
Dominio público.

6. Dorothy Vaughan
N: 20 de setembro de 1910, Kansas City, Missouri (EEUU)
M: 10 de novembro de 2008, Hampton, Virxinia (EEUU)
Estudou matemáticas na universidade Wilberforce
de Ohio, a primeira xestionada por afroamericanos.
En 1943 ingresou no centro de investigación de
Langley da NACA, organismo precedente da NASA
(que se fundou en 1958) e foi asignada a un grupo de
computadoras. Dorothy acabou por ser a primeira
muller afroamericana en acadar o posto de
“supervisora”. Especializouse como programadora
experta na linguaxe FORTRAN. Retirouse da NASA
en 1971.
Imaxe: Dorothy Vaughan. NASA. Dominio público.

7. Katherine Johnson
N: 26 de agosto de 1918, White Sulphur Springs, Virxinia Oeste
(EEUU)
M: 24 de febreiro de 2020, Newport News, Virxinia (EEUU)
Entrou en Langley en 1953, primeiro como calculadora e
logo adscrita á División de Investigación do Voo.
Traballou no cálculo das traxectorias das misións
espaciais pioneiras: o lanzamento de Alan Shephard
primeiro, a posta en órbita de John Glenn logo. Glenn
exixiu que fose ela quen fixese as comprobacións
definitivas antes de saír ao espazo: “Get the girl to check
the numbers”. Uns anos despois participaría na misión
Apollo XI, que puxo na Lúa a Neil Armstrong e Buzz
Aldrin.
Retirouse en 1986. Dende 2016 o centro de
computación de Langley leva o seu nome, Katherine G.
Johnson.
Imaxe: Katherine Johnson en 2015 na entrega
da Medalla Presidencial da Liberdade. NASA.
Dominio público.

8. Mary Jackson
N: 9 de abril de 1921, Hampton, Virxinia (EEUU)
M: 11 de febreiro de 2005, , Hampton, Virxinia (EEUU)
Inicialmente formou parte do grupo de
calculadoras de Dorothy Vaughan, mais en
1953 pasou a traballar co enxeñeiro da NACA
Kazimierz Czarnecki, que a animou a seguir
estudando para optar a mellores postos.
Debeu solicitar un permiso especial para
poder ir á clase na Universidade de Virxinia
canda outros estudantes brancos, mais
finalmente en 1958 converteuse na primeira
enxeñeira negra da NASA. Retirouse en 1985.
Imaxe: Mary en Langley, 1980. NASA. Dominio público.

9. FIGURAS OCULTAS
Margot Lee Shetterly
O libro de historia da ciencia no que se basa a
película homónima investiga as traxectorias de
catro mulleres afroamericanas pioneiras.
Dorothy Vaughan, Mary Jackson, Katherine
Johnson e Christine Darden traballaron na
NASA nos primeiros anos da carreira espacial
nunha altura na que nos EEUU persistían leis
de segregación racial. A loita polos dereitos civís
e o esforzo científico para saír ao espazo corren
en paralelo nas súas biografías apaixonantes.
RECOMENDACIÓNS ASTRONÓMICAS

10. Margaret Hamilton
N: 17 de agosto de 1936, Paoli, Indiana (EEUU)
Científica e enxeñeira de programación
(atribúeselle a invención do concepto
“software engineering”), liderou o equipo
do MIT que fixo os programas informáticos
a bordo das naves Apollo.
Imaxe: Margaret en 1969 a carón das listaxes de programas
producidos para as misións Apollo. NASA. Dominio público.

11. Valentina Tereshkova
Валенти́на Терешко́ва
N: 6 de marzo de 1937, Bolshoye
Maslennikovo (URSS)
Primeira muller no espazo, o 16 de xuño de
1963 como piloto do Vostok 6. Orbitou a
Terra 48 veces: pasou no espazo 2 días, 22
horas e 50 minutos. Segue a ser a única
muller que estivo nunha misión espacial en
solitario.
Imaxe: RIA Novosti Archive. Fonte: wikipedia.

12. Non houbo outra muller no
espazo até 1982: a cosmonauta
Svetlana Savitskaya (n. 1948). A
terceira, e primeira muller
estadounidense, foi Sally Ride
(1951-2012), que voou no STS-7
(coa Challenger) en 1983.
Imaxe: Sally Ride, NASA. Dominio público.

13. ASTRONAUTAS
Jim Ottaviani e Maris Wicks
Banda deseñada que relata, con humor, a
peripecia das primeiras mulleres astronautas e
os desafíos aos que se viron sometidas para
probar que estaban igual de capacitadas ca os
homes para ir ao espazo.
RECOMENDACIÓNS ASTRONÓMICAS