Đề Tài Khóa luận 2024 Quy trình kiểm toán khoản mục doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ tại Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
KHOA KẾ TOÁN KIỂM TOÁN
Niên khóa: 2015-2019
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
Đề tài
QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC DOANH THU
BÁN HÀNG VÀ CUNG CẤP DỊCH VỤ TẠI CÔNG TY TNHH
KIỂM TOÁN VÀ THẨM ĐỊNH GIÁ AFA
LÊ THỊ QUỲNH HƯƠNG

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
KHOA KẾ TOÁN KIỂM TOÁN
Huế, tháng 5/2019
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
Đề tài
QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC DOANH THU BÁN
HÀNG VÀ CUNG CẤP DỊCH VỤ TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM
TOÁN VÀ THẨM ĐỊNH GIÁ AFA
Sinh viên: Giáo viên hướng dẫn:
Lê Thị Quỳnh Hương TS. Hồ Thị Thúy Nga
Lớp: K49C Kiểm toán

Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Hồ Thị Thúy Nga
SVTH: Lê Thị Quỳnh Hương i
L
Lờ
ời
i C
Cá
ám
m Ơ
Ơn
n
Vâỵ là thời gian thấm thoát thoi đưa cũng đã được bốn năm kể từ ngày em nhận
được giấy báo để trở thành tân sinh viên ngành kiểm toán Trường Đại Học Kinh Tế
Huế. Quãng thời gian bốn năm quả thật không dài nhưng cũng không phải là ngắn để
em có được những trải nghiệm tuyệt vời tại ngôi trường này để rồi nhận thấy mình đã
trưởng thành và lớn lên rất nhiều. Thầy, Cô tại Trường Đại Học Kinh Tế Huế, đặc biệt
là Quý Thầy, Cô trong Khoa Kế toán – Kiểm toán đã dạy dỗ, giúp đỡ, tạo động lực
cũng như niềm tin cho em rất nhiều trong lĩnh vực mà em đã chọn này. Đó là những
hành trang quý giá mà em sẽ luôn trân trọng và mang theo trên con đường sau này.
Ngày hôm nay khi ngồi viết những lời này em đã không khỏi xúc động và em xin gửi
lời cám ơn chân thành nhất đến Ban giám hiệu Trường Đại Học Kinh Tế Huế, Quý
Thầy, Cô trong Khoa Kế toán – Kiểm toán đã tạo điều kiện cho em được thực tập cuối
khóa tại Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA, để em có cơ hội được trải
nghiệm thực tế với ngành học mà em đang theo học.
Và không thể không nhắc đến sự dìu dắt, giúp đỡ của một người Cô mà em luôn
kính trọng. Em nghĩ không chỉ riêng em mà còn rất nhiều bạn sinh viên khác cũng rất
kính trọng Cô. Đối với em, Cô là một người luôn nhiệt tình lắng nghe, giải đáp tận
tình những vấn đề mà em đang thắc mắc, và Cô cũng rất đặc biệt với em khi Cô đã
truyền động lực, niểm tin cho em rất nhiều để theo đuổi lĩnh vực này. Người mà em
đang muốn nói tới, người mà em luôn luôn kính trọng và biết ơn là Cô Hồ Thị Thúy
Nga. Một lần nữa, em xin chân thành cám ơn Cô và chúc Cô thật nhiều sức khỏe và
ngày càng thành công hơn nữa.
Cuối cùng em xin gửi lời cám ơn đến các anh chị Kiểm toán viên, trợ lý kiểm
toán viên của Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA đã nhiệt tình giúp đỡ,
chỉ bảo, hướng dẫn em trong thời gian em thực tập tại Công ty. Em xin kính chúc Quý
Công ty ngày càng phát triển.
Huế ngày 16 tháng 04 năm 2019
Sinh viên
Lê Thị Quỳnh Hương

SVTH: Lê Thị Quỳnh Hương ii
Dịch vụ viết thuê luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ,báo cáo thực tập, khóa luận
Sdt/zalo 0967 538 624/0886 091 915 https://lamluanvan.net/
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BCĐKT : Bảng cân đối kế toán
BCTC : Báo cáo tài chính
BH&CCDV : Bán hàng và cung cấp dịch vụ
BGĐ : Ban giám đốc
GLV : Giấy làm việc
GTGT : Giá trị gia tăng
HTKSNB : Hệ thống kiểm soát nội bộ
KTV : Kiểm toán viên
KQHĐKD : Kết quả hoạt động kinh doanh
TNDN : Thu nhập doanh nghiệp
TNHH : Trách nhiệm hữu hạn
VACPA : Hiệp hội kiểm toán viên hành nghề

SVTH: Lê Thị Quỳnh Hương iii
DANH MỤC BẢNG, BIỂU
Bảng 2.1: Trích giấy làm việc mẫu số 210.MPQ từ hồ sơ kiểm toán Công ty TNHH
ABC năm 2018.............................................................................................31
Bảng 2.2: Trích giấy làm việc mẫu số 0340.MO từ hồ sơ kiểm toán Công ty TNHH
ABC năm 2018.............................................................................................37
Bảng 2.3: Trích giấy làm việc mẫu số 0395.MPQ từ hồ sơ kiểm toán Công ty TNHH
ABC năm 2018.............................................................................................39
Bảng 2.4: Tỷ lệ phần trăm trên mỗi chỉ tiêu tính mức trọng yếu tổng thể ....................40
Bảng 2.5: Bảng tổng hợp về mức trọng yếu của Công ty TNHH ABC ........................41
Bảng 2.6: Bảng câu hỏi về hệ thống kiểm soát nội bộ đối với khoản mục doanh thu bán
hàng và cung cấp dịch vụ.............................................................................43
Bảng 2.7: Trích chương trình kiểm toán khoản mục doanh thu....................................44
Bảng 2.8: Trích giấy làm việc mẫu số 8140 từ hồ sơ kiểm toán Công ty TNHH ABC
năm 2018......................................................................................................45
năm 2018......................................................................................................50
năm 2018......................................................................................................52
Bảng 2.11 Trích giấy làm việc mẫu số 8150 từ hồ sơ kiểm toán Công ty TNHH ABC
năm 2018......................................................................................................55
năm 2018......................................................................................................57
năm 2018......................................................................................................58
năm 2018......................................................................................................60
năm 2018......................................................................................................63
năm 2018......................................................................................................64
Bảng 2.17: Trích Báo cáo kiểm toán từ hồ sơ kiểm toán của Công ty TNHH ABC ....68

SVTH: Lê Thị Quỳnh Hương iv
DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1.Sơ đồ kế toán doanh thu BH&CCDV chịu thuế GTGT tính theo phương
pháp khấu trừ..................................................................................................7
Sơ đồ 2.1. Sơ đồ bộ máy tổ chức của Công ty Kiểm toán và Thẩm định giá AFA ......23

SVTH: Lê Thị Quỳnh Hương v
MỤC LỤC
LỜI CÁM ƠN..................................................................................................................i
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT............................................................................. ii
DANH MỤC BẢNG, BIỂU.......................................................................................... iii
DANH MỤC SƠ ĐỒ......................................................................................................iv
MỤC LỤC .......................................................................................................................v
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................1
I.1. Sự cần thiết của đề tài............................................................................................1
I.2. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................2
I.3. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................2
I.4. Phạm vi nghiên cứu ...............................................................................................3
I.5. Mục tiêu nghiên cứu ..............................................................................................3
I.6. Kết cấu đề tài .........................................................................................................4
PHẦN II/ NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................5
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CHUNG VỀ LÝ THUYẾT KIỂM TOÁN KHOẢN
MỤC DOANH THU TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH ...................5
1.1. Khái quát chung về khoản mục doanh thu trong kiểm toán báo cáo tài chính................5
1.1.1. Khái niệm về khoản mục doanh thu...............................................................5
1.1.2. Đặc điểm của khoản mục doanh thu ảnh hưởng tới công tác kiểm toán........5
1.1.3. Kiểm soát nội bộ đối với khoản mục doanh thu.............................................6
1.2. Kiểm toán khoản mục doanh thu trong kiểm toán báo cáo tài chính....................8
1.2.1. Mục tiêu kiểm toán đối với khoản mục doanh thu trong kiểm toán báo
cáo tài chính.........................................................................................................8
1.2.2. Các sai sót thường gặp trong kiểm toán khoản mục doanh thu......................9
1.3. Quytrìnhkiểmtoánkhoảnmụcdoanhthutrongkiểmtoán báocáotàichính................10
1.3.1. Lập kế hoạch kiểm toán................................................................................10
1.3.2. Thực hiện kiểm toán khoản mục doanh thu trong kiểm toán báo cáo tài
chính 17

SVTH: Lê Thị Quỳnh Hương vi
1.3.3. Kết thúc kiểm toán về khoản mục doanh thu ...............................................20
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC
DOANH THU TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN .............................................22
VÀ THẨM ĐỊNH GIÁ AFA.......................................................................................22
2.1. Tổng quan chung về Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA..........22
2.1.1. Giới thiệu về Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA. ..............22
2.1.2. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm
định giá AFA ..........................................................................................................22
2.1.3. Đặc điểm tổ chức, bộ máy quản lý tại Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm
định giá AFA ..........................................................................................................23
2.1.4. Các dịch vụ do công ty cung cấp..................................................................25
2.2. Thực trạng quy trình kiểm toán doanh thu do Công ty TNHH Kiểm toán và
Thẩm định giá AFA thực hiện tại công ty khách hàng là Công ty TNHH ABC .......27
2.2.1. Lập kế hoạch kiểm toán................................................................................29
2.2.2. Thực hiện kiểm toán.....................................................................................42
2.2.3. Kết thúc kiểm toán........................................................................................65
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN HOÀN THIỆN CÁC THỦ TỤC
KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC DOANH THU BÁN HÀNG VÀ CUNG CẤP DỊCH
VỤ DO CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ THẨM ĐỊNH GIÁ AFA THỰC
HIỆN.............................................................................................................................70
3.1. Nhận xét về quy trình kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm
định giá AFA..............................................................................................................70
3.1.1. Giai đoạn lập kế hoạch .................................................................................70
3.1.2. Giai đoạn thưc hiện kiểm toán......................................................................72
3.1.3. Giai đoạn kết thúc kiểm toán........................................................................73
3.2. Một số nhận xét khi kiểm toán khoản mục doanh thu ........................................73
3.2.1. Ưu điểm ........................................................................................................73
3.2.2. Nhược điểm ..................................................................................................74
3.2.3.Một số giải pháp nhằm hoàn thiên quy trình kiểm toán khoản mục doanh thu
tại Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA ..........................................75

SVTH: Lê Thị Quỳnh Hương vii
PHẦN III- KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................77
1. Kết luận..................................................................................................................77
2. Kiến nghị................................................................................................................78
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................80
PHỤ LỤC .....................................................................................................................81

SVTH: Lê Thị Quỳnh Hương 1
s
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
I.1. Sự cần thiết của đề tài
Trong nền kinh tế thị trường như hiện nay thì các doanh nghiệp luôn nỗ lực để
tạo ra lợi thế cạnh tranh cho riêng doanh nghiệp của mình thông qua việc huy động
vốn, tìm kiếm nhà đầu tư để phát triển và mở rộng kinh doanh. Để làm được điều đó,
doanh nghiệp phải cho các nhà đầu tư thấy được một bức tranh tài chính khả quan. Và
giải pháp được xem là hữu hiệu và hiệu quả nhất nhằm đánh giá về độ tin cậy, trung
thực của báo cáo tài chính là thông qua kỹ năng, kinh nghiệm nghề nghiệp của các
kiểm toán viên độc lập. Chính vì vậy, không những ở nước ngoài và ngay cả ở Việt
Nam thì hoạt động kiểm toán độc lập ngày càng phát triển và luôn song hành với sự
phát triển của doanh nghiệp.
Đối với khoản mục doanh thu, đây là một khoản mục trọng yếu và có ảnh hưởng
lan tỏa đến nhiều khoản mục quan trọng trên BCTC như Lợi nhuận trước thuế, Chi phí
thuế TNDN hiện hành, Thuế và các khoản phải nộp nhà nước … Hơn nữa, đây cũng là
thông tin luôn được các nhà quản lý đăc biệt quan tâm trong các thông tin tài chính bởi
một kết quả kinh doanh của doanh nghiệp có tốt hay không phụ thuộc rất nhiều vào
doanh thu, là yếu tố góp phần xác định lãi, lỗ kinh doanh của doanh nghiệp.
Chính vì thế, việc thực hiện kiểm toán khoản mục doanh thu bán hàng và cung
cấp dịch vụ là một trong những nội dung quan trọng của cả quy trình kiểm toán đối với
các công ty kiểm toán nói chung và Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA
nói riêng. Thật vậy, khi tiến hành một cuộc kiểm toán, thì các trưởng đoàn kiểm toán
luôn nhắc nhở các trợ lý kiểm toán - những người được phân công khoản mục này phải
thật sự thận trọng khi kiểm toán.
Nhận thấy đây là một khoản mục có nghiệp vụ phát sinh nhiều và tiềm ẩn rủi ro
cao, dễ dàng bị chỉnh sửa để đáp ứng mục tiêu riêng. Chính vì những lý do quan trọng
nêu trên mà sau thời gian thực tập tại Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá
AFA và cùng với sự giúp đỡ, hỗ trợ nhiệt tình từ các anh chị nơi đây, nên em quyết

s
định chọn đề tài “ Quy trình kiểm toán khoản mục doanh thu bán hàng và cung cấp
dịch vụ tại Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA” để làm khóa luận tốt
nghiệp cho bản thân.
I.2. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là thủ tục kiểm toán đối với khoản mục doanh thu
bán hàng và cung cấp dịch vụ tại Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA.
I.3. Phương pháp nghiên cứu
I.3.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu
Nghiên cứu tài liệu:
+ Để có cơ sở lý thuyết và phục vụ cho việc đi sâu vào nghiên cứu, em đã tiến
hành đọc và tìm hiểu các Thông tư hướng dẫn có liên quan đến khoản mục doanh thu
như Thông tư 200/2014/TT-BTC về chế độ kế toán mới cho doanh nghiệp lớn, Thông
tư 133/2016/TT-BTC quy định cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, chuẩn mực kế toán số
14 về doanh thu, nội dung chương trình kiểm toán mẫu của Hội kiểm toán viên và
hành nghề Việt Nam(VACPA) ban hành và giấy làm việc của khoản mục doanh thu do
Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA thiết kế.
I.3.2. Phương pháp thu thập tài liệu
Phương pháp quan sát có tham gia:
+ Tiến hành tham gia trong việc hỗ trợ các anh (chị) hoàn thiện giấy làm việc,
chọn lọc, phân tích sổ liệu và kiểm tra, thu thập chứng từ.
+ Quan sát anh (chị) sắp xếp công việc, phân công, trao đổi với thành viên trong
nhóm, trao đổi với khách hàng để từ đó hiểu rõ hơn về thực tế việc thực hiện các thủ
tục kiểm toán. Ngoài ra, bên cạnh việc quan sát, em sẽ tiến hành tham gia trong việc
hỗ trợ các anh (chị) hoàn thiện giấy làm việc, chọn lọc, phân tích số liệu và kiểm tra,
thu thập chứng từ. Thông qua việc quan sát và có tham gia vào cuộc kiểm toán giúp
em có một cái nhìn từ tổng quan đến chi tiết nhất về công việc kiểm toán.
Phương pháp phỏng vấn sâu:

s
+ Bên cạnh việc quan sát có phỏng vấn từ lúc đầu, khi được phân công vào các
phân việc chi tiết, em sẽ tiến hành tìm hiểu một cách cụ thể hơn thông qua việc phỏng
vấn quy trình làm việc của kiểm toán viên, cách thức họ phân tích, phán đoán rủi ro, để
rồi từ đó thực hiện các thủ tục kiểm toán chi tiết như chọn mẫu, thu thập tài liệu,... .
Bên cạnh đó, tiến hành phòng vấn trưởng nhóm kiểm toán để xem cách thức kiểm tra,
soát xét các công việc đã phân công và các phương pháp mà công ty kiểm toán áp
dụng thay thế khi kiểm toán viên thực hiện không hữu hiệu hay không thực hiện được
các thủ tục này.
Phương pháp thu thập thông tin thứ cấp:
+ Thu thập các giấy tờ làm việc do KTV, trợ ký kiểm toán viên trong hồ sơ kiểm
toán khách hàng liên quan đến việc kiểm toán khoản mục doanh thu của Công ty AFA.
I.3.3. Phương pháp xử lý số liệu
Sau khi thu thập số liệu, tác giả tiến hành phân tích, so sánh các tài liệu thu thập
được cũng như vận dụng các kiến thức, kinh nghiệm thực tế có được về quy trình kiểm
toán khoản mục doanh thu BH&CCDV.Từ đó, đưa ra các nhận xét, đánh giá và một số
kiến nghị nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục BH&CCDV của Công ty
TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA.
I.4. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi về không gian: Số liệu được sử dụng trong đề tài được thu thập từ
cuộc kiểm toán do Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA thực hiện.
Phạm vi về thời gian: Số liệu được lấy từ hồ sơ kiểm toán của Công ty TNHH
ABC (Công ty khách hàng của AFA) cho năm tài chính kết thúc vào ngày 31/12/2018.
Phạm vi về nội dung: Nghiên cứu về quy trình và phương pháp kiểm toán cụ
thể và chi tiết liên quan đến kiểm toán khoản mục doanh thu BH&CCDV.
I.5. Mục tiêu nghiên cứu
- Tổng quan cơ sở lý luận về khoản mục doanh thu, công tác kiểm toán doanh
thu và quy trình kiểm toán khoản mục doanh thu.

s
- Tìm hiểu và đánh giá về thực trạng kiểm toán khoản mục doanh thu.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện các thủ tục kiểm toán trong
kiểm toán khoản mục doanh thu.
I.6. Kết cấu đề tài
Đề tài gồm có ba phần:
Phần 1: Mở đầu
Phần 2: Nội dung và kết quả nghiên cứu
Chương 1: Tổng quan chung về lý thuyết kiểm toán khoản mục doanh thu trong
kiểm toán báo cáo tài chính.
Chương 2: Thực trạng quy trình kiểm toán khoản mục doanh thu trong kiểm
toán báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA.
Chương 3: Một số giải pháp góp phần hoàn thiện các thủ tục kiểm toán khoản
mục doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ do Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm
định giá AFA thực hiện.
Phần 3: Kết luận và kiến nghị

s
PHẦN II/ NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CHUNG VỀ LÝ THUYẾT
KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC DOANH THU TRONG
KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
1.1. Khái quát chung về khoản mục doanh thu trong kiểm toán báo cáo tài chính
1.1.1. Khái niệm về khoản mục doanh thu
Theo VAS 14, Doanh thu được định nghĩa như sau:
“Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ kế
toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường của doanh nghiệp,
góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu.”
Doanh thu gồm có doanh thu bán hàng, doanh thu cung cấp dịch vụ và doanh thu từ
tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức và lợi nhuận được chia (doanh thu hoạt động tài chính).
Điều kiện ghi nhận doanh thu:
Doanh thu theo VAS 14 được ghi nhận khi đồng thời thỏa mãn 5 điều kiện sau:
Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở
hữu sản phẩm, hàng hóa cho người mua; hoặc xác định được phần công việc đã hoàn
thành vào ngày lập báo cáo kế toán.
Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa như người sở hữu
hàng hóa hoặc quyền kiểm soát sản phẩm, hàng hóa.
Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn.
Doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ bán hàng.
Xác định được chi phí liên quan đến việc bán hàng.
1.1.2. Đặc điểm của khoản mục doanh thu ảnh hưởng tới công tác kiểm toán
Doanh thu là một khoản mục có ảnh hưởng đến Báo cáo KQHĐKD vì đây là một
trong những khoản mục ảnh hưởng trực tiếp đến chỉ tiêu tổng lợi nhuận kế toán trước

s
thuế sau khi đã trừ đi các chi phí liên quan để tạo ra doanh thu theo nguyên tắc phù hợp.
Và đây là khoản mục có số lượng nghiệp vụ phát sinh lớn, khá nhạy cảm, tiềm ẩn nhiều
rủi ro do gian lận, đặc biệt là trong các thời điểm cuối năm. Vì vậy, có thể nói doanh thu
là một khoản mục có ảnh hưởng trọng yếu đến báo cáo tài chính của doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, doanh thu được phân loại thành hai loại chính là doanh thu bán hàng
và doanh thu cung cấp dịch vụ và sẽ có các điều kiện ghi nhận doanh thu riêng biệt đối
với từng ngành nghề, từng loại doanh thu. Nên việc ghi nhận doanh thu phải tuân thủ
các quy định, chuẩn mực kế toán hiện hành về thời điểm, quy tắc ghi nhận doanh thu.
Ngoài ra, vì khoản mục doanh thu có tác động đến lợi nhuận kế toán trước thuế
của doanh nghiệp nên sẽ ảnh hưởng đến số thuế TNDN phải nộp trong năm và sẽ có một
số sự khác biệt về sự ghi nhận doanh thu giữa chuẩn mực chế độ kế toán và luật thuế.
1.1.3. Kiểm soát nội bộ đối với khoản mục doanh thu
- Công ty có chu trình bán hàng – thu tiền rõ ràng gồm có các bộ phận tách biệt
và phân chia trách nhiệm hợp lý giữa các bộ phận đó.
- Phân quyền sử dụng phần mềm đối với từng phần hành vả thiết lập mật khẩu để
tránh sự truy cập trái phép vào hệ thống thông tin kế toán của doanh nghiệp.
- Kiểm soát dữ liệu thông qua việc kiểm soát tính hợp lý, hợp pháp của các
chứng từ trong ghi nhận doanh thu.
- Hồ sơ doanh thu đầy đủ, rõ ràng và phù hợp với từng loại hình doanh thu như
đơn đặt hàng, phiếu giao hàng, hợp đồng kinh tế, biên bản nghiệm thu, biên bản giao
nhận, hồ sơ thanh toán.
- Hồ sơ doanh thu nói trên được ký và xét duyệt bởi trưởng các bộ phận và giám đốc
- Đối chiếu các chứng từ, sổ sách trước khi ghi nhận doanh thu.
1.1.4. Tài khoản, quy tắc, sơ đồ kế toán tài khoản
- Tên tài khoản: “Doanh thu bán hàng hóa và cung cấp dịch vụ”
- Số hiệu tài khoản: 511
- Quy tắc hạch toán tài khoản doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

s
+ Phát sinh tăng ghi bên Có, phát sinh giảm ghi bên Nợ
+ Bên Nợ
Các khoản thuế gián thu phải nộp (GTGT, TTĐB, XK, BVMT)
Doanh thu bán hàng bị trả lại kết chuyển cuối kỳ
Khoản giảm giá hàng bán kết chuyển cuối kỳ
Khoản chiết khấu thương mại kết chuyển cuối kỳ
Kết chuyển doanh thu thuần vào tài khoản 911 “Xác định kết quả kinh doanh”
+ Bên Có:
Doanh thu bán sản phẩm, hàng hóa, bất động sản đầu tư và cung cấp dịch vụ
của doanh nghiệp thực hiện trong kỳ kế toán.
+ Tài khoản 511 không có số dư cuối kỳ.
- Sơ đồ kế toán tài khoản 511:
Sơ đồ 1.1 Sơ đồ kế toán doanh thu BH&CCDV chịu thuế GTGT tính theo
phương pháp khấu trừ

s
1.2. Kiểm toán khoản mục doanh thu trong kiểm toán báo cáo tài chính
Trong khi Bảng cân đối kế toán cho biết tình hình tài chính của đơn vị thì Báo
cáo KQHĐKD lại cho biết kết quả kinh doanh của doanh nghiệp trong cả niên độ và từ
đó giúp người sử dụng báo cáo đánh giá được về khả năng tạo ra lợi nhuận của doanh
nghiệp.
Như đã trình bày, khoản mục doanh thu là một khoản mục ảnh hưởng có số
lượng nghiệp vụ phát sinh nhiều và ảnh hưởng trọng yếu đến báo cáo tài chính nên đây
là khoản mục có khả năng xảy ra gian lận cao khi tiến hành lập báo cáo tài chính.
Đặc điểm nổi bật của khoản mục doanh thu là có mối liên hệ chặt chẽ với những
khoản mục trên BCĐKT nên phần lớn nội dung của kiểm toán khoản mục doanh thu
đã được tiến hành kiểm tra các khoản mục khác trên BCĐKT.
Vì vậy, kiểm toán khoản mục doanh thu là cơ sở và là căn cứ để giúp KTV có thể
đưa ra ý kiến kiểm toán cho báo cáo tài chính đang được kiểm toán.
1.2.1. Mục tiêu kiểm toán đối với khoản mục doanh thu trong kiểm toán báo cáo
tài chính
Mục tiêu chung:
Với mục tiêu phù hợp với mục tiêu chung của kiểm toán báo cáo tài chính, mục
tiêu chung của kiểm toán khoản mục doanh thu trong kiểm toán báo cáo tài chính là
thu thập đầy đủ bằng chứng để đảm bảo doanh thu được trình bày trung thực, hợp lý
và phù hợp với các chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành.
Mục tiêu cụ thể:
+ Mục tiêu phát sinh: Các khoản doanh thu được ghi nhận phải thật sự phát sinh
và thuộc về đơn vị.
+ Mục tiêu đầy đủ: Mọi khoản doanh thu đều được ghi nhận.
+ Mục tiêu đánh giá và phân bổ: Các khoản doanh thu được đánh giá, phân bổ và
ghi nhận phù hợp với chế độ kế toán hiện hành.

s
+ Mục tiêu ghi chép chính xác:
 Số liệu chi tiết của khoản doanh thu khớp đúng với số liệu trên sổ cái.
 Các phép tính liên quan đến doanh thu phải chính xác về mặt số học.
+ Mục tiêu trình bày và thuyết minh: Các khoản doanh thu phải được trình bày,
phân loại đúng, diễn đạt dễ hiểu và đầy đủ các thuyết minh cần thiết.
1.2.2. Các sai sót thường gặp trong kiểm toán khoản mục doanh thu
Doanh thu phản ánh trên sổ sách, báo cáo kế toán cao hơn doanh thu thực tế
+ Trường hợp này được biểu hiện cụ thể là doanh nghiệp đã hạch toán vào doanh
thu những khoản thu chưa đủ các yếu tố xác định là doanh thu như quy định hoặc số
doanh thu đã phản ánh trên sổ sách báo cáo kế toán cao hơn so với doanh thu trên các
chứng từ kế toán, chẳng hạn:
 Người mua đã ứng trước nhưng doanh nghiệp chưa xuất hàng hoặc cung cấp
dịch vụ cho người mua.
 Người mua đã ứng tiền, doanh nghiệp đã xuất hàng hoặc cung cấp dịch vụ
nhưng các thủ tục mua bán, cung cấp dịch vụ chưa hoàn thành và người mua chưa
chấp nhận thanh toán.
 Số liệu đã tính toán và ghi sổ sai làm tăng doanh thu so với số liệu phản ánh
trên chứng từ kế toán.
Doanh thu phản ánh trên sổ sách kế toán, báo cáo kế toán thấp hơn so với
doanh thu thực tế
+ Trường hợp này được biểu hiện cụ thể là doanh nghiệp chưa hạch toán vào
doanh thu hết các khoản thu đã đủ điều kiện để xác định là doanh thu như quy định
hoặc số doanh thu đã phản ánh trên sổ sách, báo cáo kế toán thấp hơn so với doanh thu
trên các chứng từ kế toán, chẳng hạn:
 Doanh nghiệp đã làm thủ tục bán hàng và cung cấp dịch vụ cho khách hàng ,
khách hàng đã trả tiền hoặc đã thực hiện các thủ tục chấp nhận thanh toán nhưng đơn
vị chưa hạch toán hoặc đã hạch toán nhầm vào các tài khoản khác.

s
 Các khoản thu hoạt động tài chính đã thu được nhưng đơn vị chưa hạch toán
hoặc đã hạch toán nhầm vào các tài khoản khác.
 Số liệu đã tính toán và ghi sổ sai làm giảm doanh thu so với số liệu phản ánh
trên chứng từ kế toán.
1.3. Quy trình kiểmtoán khoảnmục doanhthu trong kiểmtoán báo cáo tài chính
1.3.1. Lập kế hoạch kiểm toán
Lập kế hoạch kiểm toán là một giai đoạn vô cùng quan trọng và mang tính quyết
định đến chất lượng của cả cuộc kiểm toán. Đối với khoản mục doanh thu, một kế
hoạch kiểm toán hiệu quả sẽ giúp kiểm toán viên thu thập được đầy đủ các bằng chứng
kiểm toán đáng tin cậy và có giá trị để kiểm tra sự trung thực và hợp lý của việc ghi
nhận doanh thu. Từ đó, giúp kiểm toán viên hạn chế được các sai sót trọng yếu, giảm
thiểu được trách nhiệm pháp lý và nâng cao hiệu quả công việc.
1.3.1.1. Chuẩn bị kế hoạch kiểm toán
Công ty kiểm toán sẽ tiến hành các công việc cần thiết để chuẩn bị lập kế hoạch
kiểm toán bao gồm: Đánh giá khả năng chấp nhận kiểm toán, nhận diện các lý do kiểm
toán, lựa chọn đội ngũ nhân viên kiểm toán nói chung và thực hiện kiểm toán khoản
mục doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ nói riêng và ký kết hợp đồng kiểm toán.
a) Đánh giá khả năng chấp nhận kiểm toán:
Để có thể đưa ra quyết định về việc chấp nhận (một khách hàng mới) hay duy trì
(một khách hàng cũ) thì KTV cần xem xét các vấn đề sau: Tính độc lập của công ty
kiểm toán, hệ thống kế toán của khách hàng nhằm đảm bảo sự cung cấp đầy đủ bằng
chứng chứng minh nghiệp vụ kinh tế phát sinh, mức độ phục vụ tốt khách hàng của
công ty kiểm toán, tính liêm chính của ban quản trị, ban giám đốc của đơn vị được
kiểm toán, thỏa thuận mức phí kiểm toán với khách hàng.
- Đối với khách hàng cũ: Cứ mỗi năm sau khi hoàn thành cuộc kiểm toán thì
KTV sẽ cập nhật lại thông tin khách hàng để đánh giá về sự tiếp tục thực hiện công tác
kiểm toán trong năm tiếp theo hay không? Và có cần thay đổi nội dung của cuộc kiểm
toán hay không.

s
- Đối với khách hàng mới: Để đảm bảo tính thận trọng thì đầu tiên KTV sẽ tìm
hiểu lý do mà công ty khách hàng mời kiểm toán và tìm hiểu các thông tin có liên quan
đến khách hàng như về lĩnh vực kinh doanh, tình hình tài chính,… thông qua các
nguồn tin đáng tin cậy như sách, báo, truyền thông và thậm chí là từ các nguồn như:
luật sư của đơn vị khách hàng, ngân hàng, hay các doanh nghiệp có mối liên quan trực
tiếp với khách hàng. Bên cạnh đó, KTV cũng có thể tìm hiểu thông qua kiểm toán viên
tiền nhiệm nếu năm trước báo cáo tài chính của công ty khách hàng được kiểm toán
bởi một công ty khác.
b) Tìm hiểu về lý do mời kiểm toán của khách hàng
Đây là cơ sở để thiết kế phương pháp kiểm toán và lựa chọn đội ngũ KTV thích
hợp. Các lý do kiểm toán BCTC có thể là, đáp ứng yếu cầu công khai tài chính hàng
năm, phục vụ cho bộ phận quản lý của doanh nghiệp, kiểm toán để làm hồ sơ thực
hiện thủ tục vay vốn ngân hàng hoặc đấu thầu, kiểm toán để tiến hành cổ phần hóa,
kiểm toán khi giải thể, phá sản hoặc sát nhập, bắt buộc kiểm toán theo yêu cầu của
pháp luật,…
 Lựa chọn đội ngũ kiểm toán viên thực hiện kiểm toán nói chung và kiểm toán
khoản mục doanh thu nói riêng
 Việc lựa chọn đội ngũ KTV phải dựa trên yêu cầu về số lượng người, trình bộ,
khả năng của KTV, yêu cầu về chuyên môn kỹ thuật
 Riêng đối với khoản mục doanh thu BH&CCDV, đây là khoản mục có nhiều
phát sinh và sai sót mang tính trọng yếu nên trưởng đoàn kiểm toán thưởng bố trí kiểm
toán khoản mục này cho những kiểm toán viên hay trợ ký kiểm toán có khả năng phán
đoán tốt hy trình độ cao khi tiến hành kiểm toán.
c) Ký kết hợp đồng kiểm toán
Theo chuẩn mực kiểm toán số 210 – Hợp đồng kiểm toán, đoạn 4: “Hợp đồng
kiểm toán là sự thỏa thuận bằng văn bản giữa các bên tham gia ký kết về các điều
khoản và điều kiện thưc hiện kiểm toán của khách hàng và công ty kiểm toán, trong đó
xác định mục tiêu, phạm vi kiểm toán, thời gian thực hiện và các điều khoản về phí, về

s
xử lý khi tranh chấp hợp đồng”. Hợp đồng kiểm toán phải được lập và ký chính thức
trước khi tiến hành công việc kiểm toán nằm bảo vệ quyền lợi của khách hàng cũng
như chính công ty kiểm toán. Trong trường hợp đặc biệt, có thể sử dụng văn bản cam
kết để thay cho hợp đồng kiểm toán.
1.3.1.2. Tìm hiểu, thu thập thông tin chung về khách hàng
Việc thu thập thông tin khách hàng đóng vai trò quan trọng trong giai đoạn lập kế
hoạch kiểm toán và yêu cầu KTV cần đạt được sự hiểu biết trên một phạm vi nhất định
rất rồng. Và theo chuẩn mực kiểm toán số 315 – Xác định đánh giá rủi ro, đoạn 11 có
nêu rõ:
“Kiểm toán viên phải tìm hiểu các thông tin sau:
(a) Ngành nghề kinh doanh, các quy định pháp lý và các yếu tố bên ngoài khác,
bao gồm cả khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính được áp;
(b) Đặc điểm của đơn vị, bao gồm:
(i) Lĩnh vực hoạt động;
(ii) Loại hình sở hữu và bộ máy quản trị;
(iii) Các hình thức đầu tư mà đơn vị đang và sẽ tham gia, kể cả đầu tư vào các
đơn vị có mục đích đặc biệt;
(iv) Cơ cấu tổ chức, sản xuất kinh doanh và quản lý và cơ cấu nguồn vốn của đơn vị.
Các thông tin này giúp kiểm toán viên hiểu được các nhóm giao dịch, số dư tài
khoản và thông tin thuyết minh cần được trình bày trên báo cáo tài chính của đơn vị.
(c) Các chính sách kế toán mà đơn vị lựa chọn áp dụng và lý do thay đổi (nếu
có). Kiểm toán viên phải đánh giá các chính sách kế toán mà đơn vị đang áp dụng có
phù hợp với lĩnh vực hoạt động kinh doanh của đơn vị, có nhất quán với khuôn khổ về
lập và trình bày báo cáo tài chính và các chính sách kế toán mà các đơn vị trong cùng
lĩnh vực hoạt động đang áp dụng hay không.
(d) Mục tiêu, chiến lược của đơn vị và những rủi ro kinh doanh có liên quan mà
có thể dẫn đến rủi ro có sai sót trọng yếu.

s
(e) Việc đo lường và đánh giá kết quả hoạt động của đơn vị.”
Cụ thể đối với việc thu thập thông tin khách hàng có liên quan đến khoản mục
doanh thu là:
KTV thu thập hiểu biết về ngành nghề, công việc kinh doanh của khách hàng,
tìm hiểu về hệ thống kế toán cũng như các chính sách kế toán đối với doanh thu.
Ngoài ra, KTV sẽ tiến hành thu thập thông tin về nghĩa vụ pháp lý của khách
hàng, giúp cho KTV nắm bắt được các quy trình mang tính pháp lý có ảnh hưởng đến
các mặt hoạt động kinh doanh của khách hàng, những thông tin này được thu thập
trong quá trình tiếp xúc với ban giám đốc công ty khách hàng như: Giấy phép thành
lập và điều lệ hoạt động của công ty, các báo cáo tài chính, báo cáo kiểm toán, biên
bản thanh tra hay kiểm tra của năm hiện hành và năm trước, các hợp đồng và cam kết
quan trọng.
1.3.1.3. Tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ đối với khoản mục doanh thu và đánh giá rủi
ro kiểm soát
Việc tìm hiểu và đánh giá hệ thống KSNB của công ty khách hàng đối với khoản
mục doanh thu là bước có ý nghĩa vô cùng quan trọng mà kiểm toán viên cần thực
hiện,không chỉ để xác minh tính hiện hữu của HTKSNB mà còn làm cơ sở để xác định
phạm vi tiến hành thực hiện các thử nghiệm cơ bản. Nếu hệ thống kiểm soát nội bộ đối
với khoản mục này là hữu hiệu, tức là rủi ro kiểm soát được đánh giá ở mức thấp, thì
các thử nghiệm cơ bản được giảm bớt, đồng nghĩa với việc giảm số lượng bằng chứng
kiểm toán cần thu thập trong cuộc kiểm toán. Và ngược lại, nếu rủi ro kiểm soát được
đánh giá cao thì KTV sẽ không thực hiện thử nghiệm kiểm soát và gia tăng phạm vi,
quy mô thực hiện các thử nghiệm cơ bản.
Đối với việc đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ khoản mục Doanh thu, KTV có
thể thực hiện thông qua hai bước sau:
- Thứ nhất, thu thập hiểu biết về hệ thống KSNB của đơn vị được kiểm toán đối
với khoản mục doanh thu và mô tả chi tiết hệ thống kiểm soát đó trên giấy làm việc.
Theo đó, mỗi công ty có một hệ thống kiểm soát, hệ thống thông tin kế toán, kiểm toán

s
nội bộ nên kiểm toán viên cần làm rõ và phản ánh vào trong giấy làm việc. Bên cạnh
đó, KTV cũng phải thực hiện việc kiểm tra, đối chiếu với sự phân công, phân nhiệm
trong việc ghi nhận doanh thu của đơn vị.
- Thứ hai, sau khi đã nghiên cứu, tìm hiểu về hệ thống kiểm soát nội bộ của đơn
vị đối với khoản mục doanh thu, KTV sẽ đưa ra các đánh giá ban đầu về rủi ro kiểm
soát đối với khoản mục này. Nếu hệ thống KSNB được đánh giá là hữu hiệu thì rủi ro
kiểm soát là ở mức thấp và ngược lại. Mức rủi ro kiểm soát này có thể được KTV đánh
giá là thấp, trung bình, cao, hoặc theo tỷ lệ phần trăm.
1.3.1.4. Thủ tục đánh giá mức trọng yếu và rủi ro kiểm toán
a) Đánh giá mức trọng yếu trong kiểm toán BCTC đối với khoản mục doanh thu
Khi kiểm toán báo cáo tài chính, KTV có trách nhiệm đảm bảo hợp lý rằng báo
cáo tài chính không có những sai lệch trọng yếu, vì vậy trong giai đoạn này KTV
phải đánh giá mức độ trọng yếu để ước tính mức độ sai sót của BCTC có thể chấp
nhận được, xác định phạm vi của cuộc kiểm toán và đánh giá ảnh hưởng của các sai
sót để từ đó xác định bản chất, thời gian và phạm vi thực hiện các thử nghiệm kiểm
toán. Đối với khoản mục Doanh thu BH&CCDV, để xác định mức trọng yếu, KTV
phải ước lượng mức trọng yếu ban đầu của BCTC, sau đó KTV tiến hành phân bổ
mức trọng yếu cho khoản mục Doanh thu BH&CCDV. Mức trọng yếu được thể hiện
thông qua định lượng (số tiền ) và định tính (mức độ lan tỏa) và việc ước tính mức
độ trọng yếu này phải mang tính xét đoán của KTV, do đó có thể điều chỉnh trong
suốt cuộc kiểm toán.
Mức trọng yếu ban đầu đối với khoản mục doanh thu là mức sai phạm tối đa có
thể chấp nhận được đối với khoản mục doanh thu. Nếu tổng hợp các sai phạm đối với
doanh thu nhỏ hơn mức trọng yếu thì bỏ qua, nếu lớn hơn mức trọng yếu thì phải
thông báo với Ban Giám đốc của khách hàng và yêu cầu điều chỉnh.
b) Đánh giá rủi ro kiểm toán
Rủi ro kiểm toán là rủi ro mà KTV có thể mắc phải khi đưa ra những nhận xét
không xác đáng vè các thông tin tài chính và đó là các sai sót nghiêm trọng.

s
Mô hình tính rủi ro kiểm toán cho khoản mục doanh thu BH&CCDV dựa trên
công thức:
AR= IR x CR x DR
- Trong đó:
+ IR (Inherent Risk), hay còn gọi là rủi ro tiềm tàng. Rủi ro tiềm tàng đối với
khoản mục doanh thu là sai sót trọng yếu trong khoản mục doanh thu trong khi chưa
có sự tác động của bất cứ hoạt động kiểm toán và kể cả kiểm soát nội bộ nào đối với
khoản mục doanh thu. Và rủi ro thường khác nhau đối với đặc thù của ngành nghề
kinh doanh và quy mô hoạt động kinh doanh của mỗi doanh nghiệp. Có thể kể đến một
số rủi ro tiềm tàng đối với khoản mục doanh thu như trình độ chuyên môn nghiệp vụ
của kế toán, sự thay đổi của công ty về nhân viên ghi chép doanh thu, trình độ và kinh
nghiệm của kế toán trưởng, tình hình tài chính doanh nghiệp khó khăn hay doanh
nghiệp phải chịu áp lực để làm cho BCTC trở nên đẹp hơn, đồng nghĩa với việc là rủi
ro bị khai khống và thông tin bị bóp méo dẫn đến sai sót trọng yếu trong BCTC của
đơn vị trong khi kiểm toán viên vẫn chưa tiến hành thực hiện hoạt động kiểm toán nào.
+ CR (Control Risk): Rủi ro kiểm soát là các sai sót trọng yếu còn tồn tại
trong khoản mục doanh thu mà hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng không
phát hiện ra và ngăn chặn kịp thời. Ví dụ về rủi ro kiểm soát đối với khoản mục
doanh thu như là những sai sót trong khâu bán hàng và khâu ghi nhận doanh thu, cụ
thể là bỏ sót những ghi nhận doanh thu phát sinh trong kỳ hay ghi nhận các khoản
doanh thu sai niên độ.
+ DR (Detective Risk) là rủi ro phát hiện, là sai sót trọng yếu mà kiểm toán viên
không xác định được khi kiểm toán khoản mục doanh thu BH&CCDV.
+ AR (Audit Risk): Rủi ro kiểm toán. Là rủi ro mà KTV có thể mắc phải khi đưa
ra nhận xét không xác đáng về các thông tin tài chính. Khi khoản mục doanh thu còn
tồn đong những sai sót trọng yếu mà KTV không phát hiện ra thì sẽ làm cho kết luận
của KTV đưa ra không được chính xác.

s
1.3.1.5. Xây dựng kế hoạch và chương trình kiểm toán
Đây là công đoạn cuối cùng trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán, sau khi KTV
tìm hiểu chấp nhận khách hàng, tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ, đánh giá mức
trọng yếu và rủi ro kiểm toán thì việc xây dựng kế hoạch kiểm toán này giúp KTV xác
định được phạm vi, định hướng và lịch trình của cả cuộc kiểm toán.
Chương trình kiểm toán là toàn bộ những chỉ dẫn cho đoàn kiểm toán, bao gồm
kiểm toán viên và các trợ lý kiểm toán về mục tiêu kiểm toán, nội dung, lịch trình và
phạm vi của các thủ tục kiểm toán cụ thể và thời gian ước tính cho từng phần hành
trong cuộc kiểm toán. Chương trình kiểm toán được thiết kế thành ba phần:
Thiết kế các thử nghiệm kiểm soát:
Các thử nghiệm này nhằm đánh giá sự hữu hiệu của hoạt động kiểm soát nội bộ
của đơn vị trong việc ngăn ngừa, phát hiện, sửa chữa các sai sót trọng yếu ở cấp độ cơ
sở dẫn liệu và các thử nghiệm kiểm soát này được áp dụng khi rủi ro kiểm soát được
KTV đánh giá ở mức trung bình hoặc mức thấp.
Một số thử nghiệm thường được KTV sử dụng là: phỏng vấn, quan sát, kiểm tra
tài liệu và thực hiện lại.
Thiết kế thủ tục phân tích:
Thủ tục này được thực hiện để đánh giá tính hợp lý chung của các thông tin tài
chính thông qua việc phân tích tính hợp lý trong mối quan hệ với các chi phí tài chính
với nhau và mối quan hệ giữa các thông tin tài chính và thông tin phi tài chính và từ đó
có thể đưa ra quyết định mở rộng hay thu hẹp các thử nghiệm kiểm tra chi tiết.
Thiết kế các thử nghiệm kiểm tra chi tiết:
Đây là thủ tục bắt buộc của mỗi cuộc kiểm toán và các thử nghiệm này là việc
kiểm tra trực tiếp đối với các giao dịch tài khoản, số dư tài khoản hay thông tin thuyết
minh và được thực hiện thông qua các cách là kiểm tra chi tiết trên nghiệp vụ, kiểm tra
chi tiết trên số dư, kiểm tra chi tiết trên thuyết minh. Bên cạnh đó, KTV thường phối
hợp thực hiện giữa hai thủ tục là thủ tục phân tích và thủ tục kiểm tra chi tiết.

s
1.3.2. Thực hiện kiểm toán khoản mục doanh thu trong kiểm toán báo cáo tài chính
Sau khi đã tiến hành lập kế hoạch để đánh giá rủi ro và lập chương trình kiểm
toán chi tiết đối với từng khoản mục thì KTV sẽ thực hiện đúng trình tự các bước
trong chương trình kiểm toán khi tiến hành kiểm toán tại đơn vị nhằm thu thập đầy
đủ các bằng chứng kiểm toán đáng tin cậy, làm cơ sở để kiểm toán viên đưa ra ý
kiến kiểm toán.
1.3.2.1. Mục tiêu của thử nghiệm kiểm soát
Để đánh giá sự hữu hiệu của hệ thống KSNB và đánh giá lại rủi ro kiểm soát đối
với khoản muc doanh thu, KTV sẽ thực hiện các thử nghiệm kiểm soát. Trong thử
nghiệm này, KTV chủ yếu thông qua bảng câu hỏi tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ
để phân tích môi trường kiểm soát chung, xem xét hệ thống kế toán và thủ tục kiểm
soát đang được áp dụng tại đơn vị khách hàng. Từ đó, KTV có thể thu thập được bằng
chứng kiểm toán để chứng minh sự hữu hiệu của hệ thống KSNB.
KTV thực hiện các thử nghiệm kiểm soát đối với khoản mục doanh thu bao gồm:
+ Chọn mẫu các chứng từ chuyển hàng để đối chiếu với hóa đơn liên quan.
+ KTV chọn mẫu hóa đơn bán hàng trong kỳ và kiểm tra chữ ký xét duyệt bán
chịu và cơ sở xét duyệt có tuân theo các thủ tục xét duyệt bán chịu hay không.
+ Tìm hiểu chính sách chiết khấu của doanh nghiệp và xem xét các sổ sách có
liên quan đến việc thực hiện chính sách này.
+ Xem xét sự xét duyệt và ghi chép về hàng bán bị trả lại, hay hư hỏng dẫn đến
giảm giá hàng, từ đó chọn mẫu chứng từ liên quan để kiểm tra chữ ký xét duyệt
của người có thẩm quyền và đối chiếu với quy định của đơn vị.
+ Kiểm tra số thứ tự của các đơn đặt hàng, hóa đơn bán hàng
+ So sánh giá trên hóa đơn với bảng giá đã được duyệt
+ Kiểm tra về việc trích lập dự phòng có đúng với quy định như tài khoản hạch
toán, số tiền, mức lập dự phòng,..

s
1.3.2.2 Thực hiện thử nghiệm cơ bản đối với khoản mục doanh thu
a) Thực hiện thủ tục phân tích:
Đây là thủ tục tuy đơn giản nhưng lại mang nhiều hiệu quả cao, đặc biệt là khi
kiểm toán khoản mục có nhiều nghiệp vụ phát sinh như doanh thu. Ở thủ tục này,
KTV phân tích chi tiết doanh thu theo từng loại hình ghi nhận doanh thu, từng đối
tượng như giữa kỳ này với kỳ trước. Các nội dung thực hiện thủ tục phân tích thường
áp dụng khi kiểm toán khoản mục doanh thu là:
Phân tích ngang:
+ Lập bảng tổng hợp doanh thu BH&CCDV theo từng tháng. Từ đó, KTV sẽ
xem xét các trường hợp tăng, giảm bất thường và tìm hiểu nguyên nhân.
+ So sánh doanh thu BH&CCDV của từng hàng hóa, dịch vụ giữa kỳ này và kỳ
trước với mục đích nhằm tìm ra những biến động bất thường, dự đoán rủi ro và từ đó
tìm hiểu nguyên nhân của các biến động đó.
+ So sánh doanh thu BH&CCDV của khách hàng với doanh thu của công ty khác
trong ngành có cùng quy mô.
Phân tích dọc:
Là thủ tục phân tích dựa trên cơ sở so sánh các tỷ lệ tương quan các chỉ tiêu của
doanh thu với các chỉ tiêu trên BCTC. Việc thực hiện thủ tục phân tích này sẽ giúp
KTV đánh giá doanh thu BH&CCDV trong mối quan hệ với các khoản mục khác trên
BCTC. Một số tỷ suất tài chính liên quan đến doanh thu thường được dùng trong thủ
tục này là: tỷ lệ doanh thu BH&CCDV trên tổng doanh thu, tỷ suất lợi nhuận gộp trên
doanh thu, tỷ lệ doanh thu thuần trên tổng nguồn vốn kinh doanh
+ Tính tỷ lệ lãi gộp trên doanh thu của những mặt hàng, loại hình dịch vụ chủ yếu
và so sánh với năm trước sẽ giúp KTV phát hiện và giải thích các thay đổi quan trọng.
+ Xem xét và so sánh tỷ lệ các khoản giảm trừ doanh thu trên tổng doanh thu, tỷ
lệ doanh thu BH&CCDV trên tổng doanh thu, thu thập giải trình cho những biến động
bất thường.

s
+ So sánh tỷ suất lợi nhuận trước thuế/ tổng doanh thu BH&CCDV năm nay so
với năm trước, tỷ suất này nhằm đánh giá hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.
b) Thực hiện thủ tục kiểm tra chi tiết về doanh thu bán hàng và cung cấp
dịch vụ
Đối với khoản mục có số lượng phát sinh nghiệp vụ nhiều như doanh thu thì
không thể thực hiện được việc kiểm tra 100% nghiệp vụ bán hàng và ghi nhận doanh
thu nên KTV sẽ tiến hành chọn mẫu các nghiệp vụ để kiểm toán. Kỹ thuật chọn mẫu
để kiểm toán các khoản muc nói chung là phụ thuộc vào kiểm toán viên nhưng đối với
khoản mục doanh thu nói riêng là kiểm tra các nghiệp vụ được ghi nhận, hạch toán
trên sổ để xem liệu rằng có đảm bảo được các cơ sở dẫn liệu hay không. Và các cơ sở
dẫn liệu đó cũng chính là mục tiêu mà KTV có trách nhiệm thu thập bằng chứng kiểm
toán nhằm đảm báo các cơ sở dẫn liệu. Về bản chất, việc thực hiện các thủ tục kiểm tra
chi tiết nghiệp vụ là kiểm tra lại quá trình ghi sổ kế toán đối với các nghiệp vụ kiểm tra
doanh thu. Cách thức tiến hành kiểm tra chủ yếu là từ các nghiệp vụ cần kiểm tra đã
chọn ra từ việc hạch toán vào sổ sách như sổ nhật ký chung, sổ kế toán chi tiết, KTV
kiểm tra chi tiết các tài liệu, chứng từ có liên quan đến những nghiệp vụ đó.
Dưới đây là một số thủ tục kiểm tra chi tiết khoản mục doanh thu BH&CCDV
theo từng cơ sở dẫn liệu:
+ Kiểm tra chứng từ gốc của các khoản doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
đã được ghi chép nhằm thỏa mãn mục tiêu kiểm toán phát sinh.
+ Kiểm tra việc khóa sổ nghiệp vụ bán hàng và cung cấp dịch vụ nhằm thỏa mãn
mục tiêu phát sinh và đầy đủ.
+ Kiểm tra việc tổng hợp, chuyển sổ doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
nhằm thỏa mãn mục tiêu ghi chép chính xác
+ Kiểm tra việc tính giá, phân bổ và ghi nhận các khoản doanh thu bán hàng và
cung cấp dịch vụ nhằm thỏa mãn mục tiêu đánh giá và phân bổ
+ Kiểm tra sự phân loại doanh thu và việc công bố các thuyết minh cần thiết
nhằm thỏa mãn mục tiêu trình bày và thuyết minh

s
+ Đối chiếu xuất phát từ chứng từ gốc để kiểm tra việc ghi chép trên nhật ký bán
hàng, đối chiếu doanh thu ghi nhận trong sổ sách kế toán với sổ liệu doanh thu khai trên
Tờ khai thuế GTGT hay thuế TNDN trong kỳ tính thuế nhằm thỏa mãn mục tiêu đầy đủ.
1.3.3. Kết thúc kiểm toán về khoản mục doanh thu
Ở giai đoạn cuối cùng của công tác kiểm toán, KTV thực hiện chủ yếu việc đánh
giá về các sự kiện phát sinh sau niên độ liên quan đến khoản mục doanh thu và tổng
hợp các kết quả của kiểm toán khoản mục doanh thu.
Trong giai đoạn này, thông qua việc khảo sát hệ thống kiểm soát nội bộ, thủ tục
phân tích, thực hiện các thủ tục kiểm tra chi tiết đối với doanh thu và các bằng chứng
mà KTV đã thu thập được, KTV sẽ phải tiến hành tổng hợp kết quả kiểm toán của
khoản mục này và được thể hiện qua một số thủ tục dưới đây:
- Tổng hợp các thủ tục kiểm toán đã áp dụng
+ Rà soát lại toàn bộ hồ sơ kiểm toán, các thông tin thu thập được các bằng
chứng kiểm toán thu thập được từ khi lập kế hoạch, thực hiện kiểm toán đối với khoản
mục doanh thu BH&CCDV và xem xét kết quả kiểm toán đưa ra đối với khoản mục
này đã hợp lý chưa và đã lưu đầy đủ bằng chứng để chứng minh cho kết quả đó chưa.
- Xem xét về các sai phạm khi thực hiện kiểm tra chi tiết nghiệp vụ đối với khoản
mục doanh thu và đánh giá tổng hợp về các sai phạm đã phát hiện được.
- Tìm nguyên nhân sai lệch (nếu có) và kiến nghị các bút toán điều chỉnh.
+ Sau khi đã kết thúc giai đoạn thực hiện kiểm toán, trường nhóm kiểm toán sẽ
tiến hành tổng hợp các kết quả liên quan đến khoản mục doanh thu và tiến hành thảo
luận với BGĐ của khách hàng để thống nhất các bút toán điều chỉnh.
+ Nếu khách hàng đồng ý với những bút toán điều chỉnh của KTV về những sai
phạm thì các bút toán này sẽ được tổng hợp lại và tính lại số phát sinh của khoản mục
doanh thu trên BCTC.
+ Ngược lại, nếu khách hàng không đồng ý với các bút toán điều chỉnh đó và chủ
nhiệm kiểm toán cho rằng các sai lệch là trọng yếu thì tùy thuộc vào mức độ lan tỏa
đến BCTC mà KTV sẽ đưa ra ý kiến kiểm toán là ngoại trừ hay từ chối đưa ra ý kiến.

s
- Kết luận về mục tiêu kiểm toán đã đạt được hay chưa.
- Ý kiến của KTV về những sai phạm và những hạn chế (nếu có) trong hệ thống
KSNB đối với khoản mục doanh thu BH&CCDV.
- Vấn đề cần theo dõi trong kiểm toán đợt sau (nếu có).

s
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN
MỤC DOANH THU TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN
VÀ THẨM ĐỊNH GIÁ AFA
2.1. Tổng quan chung về Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA
2.1.1. Giới thiệu về Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA.
Tên công ty: Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA
Tên viết tắt: AFA
Trụ sở chính của AFA: Số 142 đường Xô Viết Nghệ Tĩnh, Quận Hải Châu,
Thành phố Đà Nẵng.
Tell: (0236)-3633333. Fax: (0236)-3633338.
Email: info@afac.com.vn.
Website: afac.com.vn
Logo:
Chi nhánh tại Hà Nội: 96 Tân Mai, P.Tân Mai, Q. Hoàng Mai, Tp. Hà Nội
Điện thoại: (024) 211 80888. Email:kiemtoanafa.hn@gmail.com
Văn phòng đại diện Quảng Ngãi: 101 Nguyễn Trãi, Tp. Quảng Ngãi, T. Quảng Ngãi
Văn phòng đại diện Tây Nguyên: 41A Trần Quang Khải, Tp. Pleiku, Gia Lai
Văn phòng đại diện Quảng Nam: 14 Lý Thường Kiệt, Tp. Tam Kỳ, Quảng Nam
2.1.2. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm
định giá AFA
Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA (sau đây gọi tắt là “AFA”),
tiền thân là Công ty TNHH Kiểm toán AFA, là một tổ chức kiểm toán độc lập hoạt
động tại Việt Nam, được thành lập theo Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh số

s
0401632052 do Sở Kế hoạch và Đầu tư Thành phố Đà Nẵng cấp ngày 12/11/2014,
thay đổi lần gần nhất vào ngày 01/10/2017.
Tổng số vốn điều lệ của AFA ghi trong Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh là
9,99 tỷ đồng.
AFA hoạt động theo phương châm “Luôn đồng hành cùng doanh nghiệp” và luôn
đề cao nguyên tắc độc lập, khách quan, trung thực và bí mật số liệu của khách hàng
trong các dịch vụ mà AFA cung cấp. Mục tiêu hoạt động của AFA là giúp khách hàng
và những người quan tâm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình, cung cấp những thông
tin thiết thực và các giải pháp tối ưu cho việc quản trị và điều hành doanh nghiệp. AFA
cam kết cung cấp tới khách hàng các dịch vụ chuyên ngành với chất lượng cao nhất và
tham gia vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam.
2.1.3. Đặc điểm tổ chức, bộ máy quản lý tại Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm
định giá AFA
Sơ đồ 2.1. Sơ đồ bộ máy tổ chức của Công ty Kiểm toán và Thẩm định giá AFA

s
Chức năng và nhiệm vụ các bộ phận:
+ Tổng Giám Đốc: Là người đại diện toàn quyền và chịu trách nhiệm trước pháp
luật về toàn bộ hoạt động của công ty, trực tiếp tổ chức và điều hành hoạt động kinh
doanh của công ty, chịu trách nhiệm ký hợp đồng cung cấp dịch vụ kiểm toán và các
dịch vụ khác.
+ Phó TGĐ - GĐ của các Khối: Được ủy quyền xem xét chấp nhận khách hàng,
ký báo cáo kiểm toán, quản lý, sắp xếp lịch công tác cho các nhân viên, là người đại
diện công ty tham gia các cuộc trao đổi với khách hàng sau khi kết thúc cuộc kiểm
toán hoặc ủy quyền lại cho Trưởng đoàn kiểm toán.
+ Phòng Tư vấn - Đào tạo: Thực hiện các dịch vụ tư vấn về thuế, cung cấp dịch
vụ kế toán, trực tiếp tổ chức các khóa đào tạo, cập nhật các chính sách mới, các điểm
thay đổi, bổ sung trong các văn bản pháp luật về kế toán, kiểm toán, thuế... cho các
khách hàng của công ty và khách hàng có nhu cầu; chịu trách nhiệm tổ chức khóa đào
tạo, huấn luyện cho nhân viên mới và thực tập sinh.
+ Phòng Kế toán - Hành chính: Thực hiện hạch toán các nghiệp vụ kinh tế phát
sinh của công ty hằng ngày, lưu giữ hồ sơ chứng từ liên quan đến hoạt động kinh
doanh của công ty, tổng hợp, đối chiếu số liệu cuối kỳ, lập BCTC cuối kỳ, hỗ trợ nhân
viên trong công ty về các hoạt động liên quan đến phần mềm hoạt động, cung cấp con
dấu của công ty, trực tiếp nhận và gửi hồ sơ của khách hàng.
+ Khối kiểm toán XDCB: Được phân công và chịu trách nhiệm thực hiện các
hợp đồng kiểm toán XDCB theo đúng thời gian đã được phân công của Ban Giám đốc.
+ Khối kiểm toán BCTC: Được phân công và chịu trách nhiệm thực hiện các
hợp đồng kiểm toán BCTC theo đúng thời gian phân công của Ban Giám đốc, liên lạc
với công ty khách hàng nhằm chuẩn bị cho cuộc kiểm toán, thực hiện kiểm toán, lập
Báo cáo kiểm toán và trình lên Ban Giám đốc để xét duyệt trước khi phát hành.
+ Khối thẩm định giá: Được phân công và chịu trách nhiệm thực hiện các hợp
đồng liên quan đến thẩm định giá.

s
+ Ban kiểm soát chất lượng: Rà soát, kiểm tra chất lượng của các báo cáo kiểm
toán BCTC và kiểm toán XDCB trước khi phát hành; đánh giá công việc hoàn thành
của các nhân viên thực hiện; thống kê và lập báo cáo trình bày với Ban Giám đốc về
chất lượng của cuộc kiểm toán đã hoàn thành.
2.1.4. Các dịch vụ do công ty cung cấp
AFA cung cấp đầy đủ các dịch vụ giá trị gia tăng như kiểm toán, kế toán, tư vấn
thuế, tư vấn tài chính và đầu tư, tư vấn quản trị doanh nghiệp, tư vấn xác định giá trị
tài sản, giá trị doanh nghiệp, đào tạo và hỗ trợ tuyển dụng,.. cho các khách hàng trong
và ngoài nước nằm trong khuôn khổ các chính sách, chế độ quy định của Nhà nước
Việt Nam. Cụ thể:
Kiểm toán
và soát xét
Báo cáo tài
chính
Kiểm toán BCTC thường niên
Kiểm toán BCTC vì mục đích thuế
Kiểm toán tuân thủ
Kiểm toán hoạt động
Soát xét BCTC
Soát xét thông tin tài chính dựa theo các thủ tục thỏa thuận trước
Các dịch vụ khác về kiểm toán
Kiểm toán
quyết toán
vốn đầu tư
xây dựng cơ
bản hoàn
thành
Kiểm tra đánh giá tính pháp lý của việc đầu tư và tuân thủ trình tự thủ
tục đầu tư xây dựng công trình với quy định hiện hành của Nhà nước
Kiểm tra nguồn dự án cho toàn bộ công trình, số vốn đầu tư cấp
phát qua các năm, tổng số vốn đầu tư thực hiện cho các công trình,
vốn đầu tư thực hiện qua các năm
Kiểm tra giá trị quyết toán phần xây lắp các hạng mục công trình và
toàn bộ công trình
Kiểm tra giá trị quyết toán phần vật tư, thiết bị
Kiểm tra giá trị quyết toán chi phí khác, việc phân bổ các chi phí
này cho các hạng mục công trình
Dịch vụ kế
toán
Ghi sổ kế toán, lập BCTC, báo cáo quản trị
Hướng dẫn nghiệp vụ kế toán

s
Cung cấp dịch vụ lập sổ kế toán
Tư vấn chuyển đổi BCTC theo IAS, IFRS
Tư vấn sử dụng phần mềm kế toán
Cung cấp nhân viên kế toán và Kế toán trưởng
Dịch vụ tư
vấn thuế
Tư vấn cho các doanh nghiệp về các Luật thuế
Tư vấn kê khai và quyết toán thuế
Lập hồ sơ xét ưu đãi thuế
Lập hồ sơ giải trình và xin hoàn thuế
Đại diện cho khách hàng làm việc với các cơ quan thuế
Cung cấp dịch vụ tư vấn thuế trọn gói
Hỗ trợ cập nhật các thay đổi về chính sách thuế
Cung cấp dịch vụ soát xét tờ khai quyết toán thuế TNDN, thuế
TNCN. Các dịch vụ tư vấn thuế.
Dịch vụ
thẩm định
giá
Dịch vụ định giá tài sản: động sản, bất động sản
Nghiên cứu thị trường: tư vấn, định giá bán hàng hóa – dịch vụ của
doanh nghiệp chuẩn bị gia nhập thị trường mới, một kênh phân phối
mới
Xác định giá trị doanh nghiệp: tư vấn, xác định giá trị tổng quát của
một doanh nghiệp gồm tài sản cố định, tài sản lưu động
Thẩm định các dự án đầu tư
Các dịch vụ liên quan khác đến dịch vụ thẩm định giá
Dịch vụ
chuyên
ngành khác
Tư vấn thành lập và quản lý doanh nghiệp
Tư vấn thủ tục mua bán, sáp nhập, tái cấu trúc và giải thể doanh
nghiệp
Soát xét BCTC phục vụ cho việc mua bán, sáp nhập
Thẩm định tình hình tài chính và giá trị tài sản trong tranh chấp, tài
phán
Đào tạo KTV nội bộ, cập nhật kiến thức về kế toán, tài chính, kiểm
toán và thuế; đào tạo các kỹ năng về thực hành kế toán.
(Nguồn: Sổ tay nhân viên – Thông tin tổng quan về công ty)

s
2.2. Thực trạng quy trình kiểm toán doanh thu do Công ty TNHH Kiểm
toán và Thẩm định giá AFA thực hiện tại công ty khách hàng là Công ty
TNHH ABC
Một số nội dung tổng quan về Công ty TNHH ABC
Công ty TNHH ABC được thành lập theo Giấy chứng nhận đăng ký doanh
nghiệp số 3302xxxxxx ngày 21 tháng 07 năm 2003 của Sở Kế hoạch và Đầu tư Tỉnh
Quảng Nam. Tháng 2 năm 2015, Công ty chuyển trụ sở từ Tỉnh Quảng Nam ra Thành
phố Đà Nẵng. Ngày 04 tháng 02 năm 2015, Công ty được Sở Kế hoạch và Đầu tư
Thành phố Đà Nẵng cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp điều chỉnh lần 4 với
mã số doanh nghiệp 4000xxxxxx.
Vốn điều lệ theo Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp là 11.250.000.000
VND, cụ thể là:
Loại hình doanh nghiệp: Công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên
Công ty là đơn vị hạch toán độc lập, hoạt động theo Luật doanh nghiệp, Điều lệ
công ty và các quy định pháp lý hiện hành có liên quan.
Chế độ kế toán áp dụng: Đơn vị áp dụng Chế độ kế toán theo Thông tư 200/2014
TT-BTC, thông tư ban hành cho việc kế toán doanh nghiêp vừa và lớn.
Trụ sở chính đăng ký hoạt động kinh doanh của Công ty được đặt tại 24 Lê Đình
Dương, Phường Phước Ninh, Quận Hải Châu, Thành phố Đà Nẵng, Việt Nam.
Tổng số nhân viên của Công ty tại ngày 31 tháng 12 năm 2018 là 41 nhân viên
(31/12/2017: 48 nhân viên).

s
Lĩnh vực kinh doanh: Xây dựng và thương mại
Ngành nghề kinh doanh: Theo Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, ngành
nghề kinh doanh chính của Công ty là:
+ Hoạt động kiến trúc và tư vấn kỹ thuật có liên quan (Chi tiết: Tư vấn khảo sát,
lập dự án đầu tư, lập báo cáo kinh tế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công, lập hồ sơ mời
thầu và thẩm định hồ sơ thầu các công trình: đường dây và trạm biến áp 100kV, điện
năng công nghiệp và dân dụng, các công trình hạ tầng kỹ thuật, công trình bưu chính
viễn thông, xây dựng dân dụng và công nghiệp);
+ Xây dựng nhà các loại
+ Xây dựng công trình đường sắt và đường bộ (Chi tiết: Xây dựng công trình
giao thông (cầu, đường bộ))
+ Xây dựng công trình công ích
+ Xây dựng công trình kỹ thuật dân dụng khác (Chi tiết: Xây lắp công trình đường
dây và trạm biến biến áp đến 220kV, xây dựng công trình kỹ thuật dân dụng khác)
+ Lắp đặt hệ thống điện (Chi tiết: Lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng, tín hiệu giao thông)
+ Chuẩn bị mặt bằng (Chi tiết: San lấp mặt bằng)
+ Bán buôn vật liệu, thiết bị lắp đặt khác trong xây dựng
+ Bán buôn máy móc, thiết bị và phụ tùng máy khác (Chi tiết: Bán buôn vật liệu
và thiết bị điện, linh kiện bóng đèn, lắp ráp đồng bộ)
+ Hoạt động viễn thông khác (Chi tiết: Dịch vụ viễn thông)
+ Sửa chữa thiết bị điện (Chi tiết: Sửa chữa thiết bị điện công nghiệp)
+ Cho thuê máy móc, thiết bị và đồ dùng hữu hình khác (Chi tiết: Cho thuê trạm BTS).
Tình hình tài chính:
+ Các nguồn tài trợ chính: Chủ yếu dùng vốn chủ sở hữu.
+ Tình hình thanh toán nợ đến hạn: Không có nợ quá hạn thanh toán.

s
2.2.1. Lập kế hoạch kiểm toán
Đây là bước vô cùng quan trọng trong quy trình kiểm toán BCTC của Công ty
TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA vì nó quyết định đến kết quả của công cuộc
kiểm toán nên việc lập kế hoạch kiểm toán thường do trưởng đoàn hoặc là những trợ
lý có kinh nghiệm thực hiện. Trong giai đoạn lập kế hoạch thì sẽ thông qua ba bước
chính là đánh giá và chấp nhận khách hàng, tiền kế hoạch và lập kế hoạch.
2.2.1.1. Đánh giá và chấp nhận khách hàng
Quy trình, thủ tục kiểm toán tại Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định
giá AFA
Công ty TNNH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA tuy là mới thành lập nhưng
Công ty luôn hướng đến chất lượng đảm bảo cho các cuộc kiểm toán và đã nhận được
sự tín nhiệm của khách hàng cũ cũng như không ít thư mời kiểm toán của những khách
hàng mới. Và trong việc đánh giá, chấp nhận khách hàng, KTV sẽ dựa trên các bảng
câu hỏi được thiết kế sẵn để đánh giá việc xem xét chấp nhận khách hàng mới hay là
duy trì khách hàng cũ.
- Đối với khách hàng mới:
+ KTV sẽ tự mình điền vào bảng câu hỏi được thiết kế sẵn để đánh giá việc duy
trì khách hàng. Bảng câu hỏi được thiết kế trong GLV mẫu số 200.MPQ Bảng câu hỏi
đánh giá về việc chấp nhận khách hàng (Phụ lục 01).
+ Nội dung của bảng câu hỏi chủ yếu xoay quanh ngành nghề kinh doanh, cơ cấu
tổ chức, quản lý của công ty khách hàng, tính chính trực của ban giám đốc và ban quản
trị, hệ thống kế toán,... Để trả lời các câu hỏi này, KTV có thể đến công ty khách hàng
để phỏng vấn trực tiếp và quan sát hoạt động kinh doanh của khách hàng.
+ Sau khi trả lời được các câu hỏi trong bảng hỏi của GLV về việc chấp nhận
khách hàng, KTV có thể đánh giá được sơ bộ rủi ro của hợp đồng kiểm toán là thấp
hay cao để quyết định việc chấp nhận khách hàng mới và KTV sẽ thực hiện việc đánh
giá rủi ro hợp đồng kiểm toán thông qua việc trình bày vào GLV mẫu số 0210.MPQ
Đánh giá rủi ro của hợp đồng kiểm toán (Phụ lục 02).

s
- Đối với khách hàng cũ:
+ KTV sẽ không cần thực hiện những bước như trên do là khách hàng đã từng
kiểm toán nên thông tin của khách hàng sẽ được lưu vào hồ sơ kiểm toán thường niên
mà KTV chỉ cần bổ sung, cập nhật vào những thay đổi lớn của công ty khách hàng có
ảnh hưởng đến BCTC như thay đổi BGĐ, kế toán trưởng,... để xem xét việc duy trì
khách hàng. Việc cập nhật được KTV thực hiện trong GLV mẫu số 0230 Tiếp tục
khách hàng thường niên (Phụ lục 03).
Sau khi đánh giá về rủi ro của hợp đồng kiểm toán và ở mức thấp và KTV chấp
nhận kiểm toán thì sẽ tiến hành ký kết hợp đồng kiểm toán. Tiếp đến, công ty kiểm
toán tiến hành phân công nhóm kiểm toán bao gồm những KTV và trợ lý KTV có
năng lực và chuyên môn phù hợp với ngành nghề kinh doanh của khách hàng, xem xét
về việc có mời chuyên gia hay không và đánh giá vè tính độc lập của KTV và trợ lý
kiểm toán thông qua việc hoàn thành GLV mẫu số 225.MPQ Ký xác nhận về việc đảm
bảo tính độc lập (Phụ lục số 04).
Kết quả thực hiện đối với Công ty TNHH ABC
Công ty TNHH ABC là công ty khách hàng cũ của Công ty TNHH Kiểm toán và
Thẩm định giá AFA nên KTV sẽ dựa vào hồ sơ kiểm toán năm trước, và sử dụng các
bảng câu hỏi như trên để cập nhật vào những thay đổi mang tính trọng yếu của công ty
như cấu trúc doanh nghiệp, thay đổi về nhân sự, chính sách kế toán,.. để xem xét việc
có duy trì khách hàng này hay không.
Sau các bước tìm hiểu và thông qua trả lời các vấn đề trong bảng câu hỏi mà
KTV nhận thấy công ty ABC có hệ thống kiểm soát nội bộ hoạt động, ban giám đốc có
kinh nghiệp trong quản lý, kinh doanh và luôn theo sát, điều hành mọi hoạt động của
công ty, công ty không vi phạm nguyên tắc hoạt động liên tục,... KTV đã đánh giá sơ
bộ về rủi ro của hợp đồng kiểm toán đối với khách hàng này ở mức thấp và chấp nhận
việc kiểm toán khách hàng này.

s
Bảng 2.1: Trích giấy làm việc mẫu số 210.MPQ từ hồ sơ kiểm toán Công ty
TNHH ABC năm 2018
CÔNG TY TNHH KIỂM 210.MPQ
TOÁN VÀ THẨM ĐỊNH
GIÁ AFA
Tên khách hàng: Công ty
TNHH ABC
Ngày khóa sổ: 31/12/2018
Nội dung: Đánh giá và chấp
nhận khách hàng
Tham chiếu Tên Ngày
Người thực hiện LVL 29/11/2018
Người soát xét 1 NMC 29/11/2018
Người soát xét 2
STT Quy trình kiểm toán
Kết quả
Có/
Không/Không
có câu trả lời
Ghi chú
A Quyền sở hữu, quản lý và những người bị buộc tội quản trị
1
Ban giám đốc, những người có trách nhiệm
Quản lý công ty có thể hiện thái độ thiếu trách
nhiệm đối với môi trường KSNB, BCTC, hoạt
động quản lý hoạt động Kinh doanh hay ko?
BGĐ theo sát và điều hành
mọi hoạt động của công ty.
2
Có những bất đồng hay tranh cãi quan trọng nào
giữa Ban giám đốc và cổ đông hay ko?
Không có bất đồng hay tranh
cãi quan trọng nào xảy ra giữa
BGD và các thành viên góp
vốn được phát hiện
3
Nhà quản lý, những người chịu trách nhiệm
quản lý hoặc CSH chiếm phần đa số có phải báo
cáo thường xuyên cho công chúng, nhà đầu tư,
bên thứ 3 hoặc chủ sở hữu vắng mặt, CSH khống
chế hay không?)
Đơn vị có trách nhiệm báo cáo
thường xuyên tình hình hoạt
đồng cho Hội đồng thành viên.
…. …… …. …..
27
Liệt kê tất cả những ước tính thực hiện bởi khách
hàng (như là bảo hành, lỗ vay vốn, hợp đồng dài
hạn, phí nghiên cứu và phát triển, đánh giá giá
trị hàng tồn kho, dự phòng nợ khó đòi...
Y - Bảo hành
- Dự phòng
B- Tình hình hoạt động và kinh doanh của khách hàng
28
Tài sản công ty có nhạy cảm với điều kiện thị
trường?
... …. … …
34
Công ty hoặc Ban giám đốc có bị soi xét bởi giới
truyền thông không?
N Khách hàng hoặc BGĐ khách
hàng không phải là đối tượng

s
được quan tâm đặc biệt của
các phương tiện truyền thông.
C
Công ty có đang trải qua tình trạng tài chính xấu
không?
Hãy chỉ rõ bất kỳ trường hợp nào sau đây:
…
41
Có sự phát triển hay dự kiến phát triển mà nó
nhanh đến nổi vượt quá nguồn lực tài chính của
KH hay không, vượt quá cấu trúc kiểm soát nội
bộ của KH hay không?
Tốc độ phát triển kinh doanh
của khách hàng là phù hợp với
nguồng lực và cấu trúc kiểm
soát nội bộ.
D
Chúng ta có được yêu cầu để đưa ra ý kiến chấp
nhận đối với các chính sách kế toán hoặc các vấn
đề trong báo cáo trước khi tái bổ nhiệm không?
… … .. …
58
Dựa trên công việc của chúng ta ở những năm
trước và những vấn đề đã thảo luận ở trên, chúng
ta có nắm bắt được bất kỳ rủi ro gian lận nào
hiện diện tại đơn vị hay không?
Chưa phát hiện yếu tố rủi ro
gian lận nào.
E
Có vùng kiểm toán nào đòi hỏi kiến thức chuyên
ngành không?
Hoạt động kinh doanh không
yêu cầu kiến thức chuyên
ngành đặc biệt.
Chúng tôi đã xem xét uy tín kinh doanh của
khách hàng, bản chất kinh doanh và ngành nghề
của khách hàng, tình hình tài chính của khách
hàng và bất kỳ yếu tố rủi ro gian lận và kế toán
tiềm ẩn nào. Dựa trên những cân nhắc trên, rủi ro
tham gia nên được đánh giá là:
Thấp Dựa vào những vấn đề được
thảo luận ở trên, chúng ta tin
chắc rằng hợp đồng kiểm toán
được đánh giá là thấp vì công
ty thuộc loại hình TNHH có
mô hình đơn giản.
2.2.1.2. Tiền kế hoạch
Sau khi đã đánh giá về việc có chấp nhận kiểm toán cho khác hàng, thì trong giai
đoạn này KTV sẽ tiến hành các bước để có thể đánh giá về rủi ro tiềm tàng trọng yếu
trong BCTC của đơn vị thông qua việc tìm hiểu, phân tích về đặc điểm kinh doanh,
đánh giá về rủi ro có gian lận thông qua việc tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ, thực
hiện thủ tục phân tích sơ bộ, đánh giá rủi ro về các chính sách kế toán của đơn vị.

s
a) Tìm hiểu, phân tích về hoạt đông kinh doanh của công ty khách hàng:
Việc tìm hiểu về hoạt động kinh doanh có ý nghĩa rất quan trọng, nhằm giúp
KTV có thông tin và cái nhìn tổng quan về lĩnh vực cũng như ngành nghề kinh doanh
của khách hàng và phục vụ cho công tác kiểm toán. Ở thủ tục này thì KTV sẽ hoàn
thiện GLV mẫu số 304 MO Thông tin hiểu biết chung về doah nghiệp (Phụ lục số 05).
Bên cạnh việc tìm hiểu, KTV sẽ tiến hành phân tích những yếu tố cơ bản của liên
quan đến môi trường bên trong và môi trường bên ngoài của công ty khách hàng nhằm
phát hiện ra những rủi ro trọng yếu tiềm tàng. Những yếu tố bên ngoài có thể ảnh
hưởng đến khách hàng có thể bao gồm chính trị, kinh tế, xã hội, kỹ thuật, luật pháp và
môi trường tự nhiên và những yếu tố bên trong có thể bao gồm hệ thống kế toán, tổ
chức, và yếu tố kiểm soát nội bộ. Đây là thủ tục được thực hiện hằng năm nên đối với
Công ty TNHH ABC thì KTV chỉ cập nhật những thay đổi của đơn vị lên GLV mẫu số
0330.MO Đánh giá rủi ro về kinh doanh (Phụ lục 06).
Công ty TNHH ABC là khách hàng đã được công ty kiểm toán vào năm trước
nên việc tìm hiểu và phân tích hoạt động kinh doanh của khách hàng sẽ chủ yếu dựa
vào tài liệu của kiểm toán viên tiền nhiệm cung cấp và KTV chỉ cần cập nhật những
thay đổi mang tính trọng yếu liên quan đến thông tin về Công ty TNHH ABC.
Một số thông tin chính thu thập đươc và có liên quan đến khoản mục doanh thu
của Công ty TNHH ABC là:
+ Bản chất của hoạt động doanh thu là tư vấn, thiết kế, xây dựng công trình, bán
thiết bị
+ Thị trường tập trung ở trong nước, tập trung ở Đà Nẵng và các tỉnh lân cận
+ Công ty kinh doanh trong các lĩnh vực chủ yếu là: Xây lắp
+ Khách hàng chủ yếu:
 Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng các công trình Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn Đà Nẵng.

s
 Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng các công trình giao thông Đà Nẵng.
 Ban Quản lý dự án Xây dựng và Bảo trì hạ tầng giao thông.
b) Đánh giá về rủi ro có gian lận:
Trong mỗi doanh nghiệp thì ban giám đốc là bộ phận chịu trách nhiệm đối với hệ
thống kiểm soát của doanh nghiệp và việc soạn thảo báo cáo tài chính. Vì vậy mà
BGĐ có thể đưa ra những đánh giá về rủi ro có gian lận trong đơn vị và sẽ có các thủ
tục kiểm soát nhất định. Tính chất, mức độ, và tần suất đánh giá của BGĐ về rủi ro và
các thủ tục kiểm soát là khác nhau ở mỗi doanh nghiệp và KTV sẽ thông qua việc
đánh giá rủi ro có gian lận của ban giám đốc của công ty và các thủ tục kiểm soát mà
công ty đề ra để từ đó có thể đánh giá được sơ bộ rủi ro có gian lận đối với BCTC.
Việc đánh giá về rủi ro có gian lận sẽ được KTV thể hiện rõ trên GLV mẫu số 320
Đánh giá rủi ro có gian lận (Phụ luc 07) thông qua việc tổng hợp hai thủ tục sau:
+ Trả lời được các câu hỏi được thiết kế cụ thể trong giấy làm việc mẫu số
0321.MO Đánh giá rủi ro có gian lận – Điều tra khách hàng (Phu lục 08) về các chính
sách của ban giám đốc để đánh giá về rủi ro có gian lận thông qua hệ thống kiểm soát
nội bộ của khách hàng.
+ Thực hiện thủ tục kiểm tra một số bút toán trong sổ nhật ký để đảm bảo có thể
xử lý những gian lận có thể phát sinh từ sự bỏ qua hệ thống kiểm soát nội bộ của Ban
giám đốc. Thủ tục này được KTV thể hiện trong GLV mẫu số 0322.MO Đánh giá rủi
ro có gian lận – Kiểm tra các bút toán từ nhật ký (Phụ lục số 09).
Do đây là khách hàng thường niên của công ty nên việc tìm hiểu HTKSNB được
thực hiện thông qua tài liệu kiểm toán năm trước và cập nhật, bổ sung các thông tin
mới, sửa đổi về nội bộ công ty khách hàng.
Sau khi hoàn thành GLV mẫu số 320.MO, thì KTV đánh giá rủi ro có gian lận
dựa trên việc phân tích ba yếu tố là động cơ, cơ hội và thái độ và kết luận rằng rủi ro
có gian lận của Công ty TNHH ABC là ở mức thấp.

s
c) Đánh giá về rủi ro kế toán
Ở thủ tục này, KTV sẽ đánh giá rủi ro về kế toán thông qua việc mô tả các chính
sách, nguyên tắc kế toán, các bút toán điều chỉnh và ước tính kế toán, sự chuẩn bị cho
việc lập BCTC cuối năm và chính sách kế toán của các bên liên quan (nếu có). Mục
đích của thủ tục này là sử dụng cho việc phân tích những rủi ro kế toán chính đã được
xác định trong báo cáo tài chính ở mức độ cơ sở dẫn liệu và lưu thành tài liệu quy trình
kế toán của doanh nghiệp. Thủ tục này được KTV thực hiện thông qua việc tìm hiểu
về hệ thống kế toán của doanh nghiệp và KTV ghi nhận thông tin vào GLV mẫu số
0360.MO Đánh giá rủi ro kế toán (Phụ lục số 10).
Theo như kết quả được KTV thể hiện trên GLV thì Công ty TNHH ABC không
có sự thay đổi về chính sách kế toán và các ước tính kế toán trong kỳ kế toán.
Một số thông tin về doanh thu và các tài khoản có liên quan đến khoản mục
doanh thu của Công ty TNHH ABC được tìm hiểu thông qua thủ tục này là:
- Nguyên tắc ghi nhận doanh thu
 Doanh thu bán hàng được xác định theo giá trị hợp lý của các khoản đã thu
hoặc sẽ thu được. Trong hầu hết các trường hợp doanh thu được ghi nhận khi chuyển
giao cho người mua phần lớn rủi ro và lợi ích kinh tế gắn liền với quyền sở hữu hàng
hóa/ doanh thu về cung cấp dịch vụ được ghi nhận khi kết quả của giao dịch đó được
xác định một cách đáng tin cậy.
 Trường hợp giao dịch về cung cấp dịch vụ liên quan đến nhiều kỳ thì doanh
thu được ghi nhận trong kỳ theo kết quả phần công việc hoàn thành vào ngày lập bảng
cân đối kế toán của kỳ đó. Chính sách này phù hợp và nhất quán với năm trước.
- Các khoản giảm trừ doanh thu của công ty
 Chiết khấu thanh toán/ chiết khấu thương mai/ giảm giá hàng bán/ hàng bán bị
trả lại được thỏa thuận trên các hợp đồng kinh tế hay cam kết mua, bán hàng và chính
sách này phù hợp, nhất quán với năm trước.

s
 Công ty TNHH ABC không có giao dịch với các bên liên quan, liên kết nên
rủi ro về kế toán liên quan đến giao dịch với các bên này là không phát sinh.
d) Thủ tục phân tích sơ bộ
Trong giai đoạn này, KTV sẽ tiến hành phân tích các khoản mục mang tính trọng
yếu và dễ phát sinh gian lận trên BCTC của khách hàng. Đây có thể xem là một thủ tục
quan trọng trong bước tiền kế hoạch nhằm xác định những khoản mục, thuyết minh
trọng yếu và những khu vực đặc biệt nhạy cảm, có rủi ro cao. Từ đó, KTV có thể thiết
kế các thủ tục kiểm toán thích hợp. Thủ tục phân tích sơ bộ được KTV thể hiện trên
GLV mẫu số 0340.MO Thủ tục phân tích sơ bộ (Phụ lục số 11).
Theo GLV mẫu số 0340.MO thì đối với khoản mục doanh thu của Công ty
TNNH ABC, KTV đã có những phân tích sơ bộ về rủi ro của khoản mục này. Theo đó,
KTV nhận định được doanh thu của công ty giảm mạnh so với năm trước và hướng
đến việc là kiểm tra tính đúng kỳ của các nghiệp vụ ghi nhận doanh thu. Như vậy,
thông qua đây, KTV có thể lưu ý đến thủ tục kiểm tra chi tiết để kiểm tra mục tiêu
đúng kỳ của khoản mục doanh thu.

Đề Tài Khóa luận 2024 Quy trình kiểm toán khoản mục doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ tại Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA

Đề Tài Khóa luận 2024 Quy trình kiểm toán khoản mục doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ tại Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Đề Tài Khóa luận 2024 Quy trình kiểm toán khoản mục doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ tại Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA

Similar to Đề Tài Khóa luận 2024 Quy trình kiểm toán khoản mục doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ tại Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA (20)

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn (20)

Đề Tài Khóa luận 2024 Quy trình kiểm toán khoản mục doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ tại Công ty TNHH Kiểm toán và Thẩm định giá AFA