2. GORPUTZAREN GARAPENA
Jaioten garanetik heldu arte , gure
gorputzak hainbat aldaketa izaten
dauz, aldaketa horrek
nabarmenagoak edo arinagoak dira
gizonezkoen eta emakumezkoen
arteko desberdintasunak
nabarmentzen dira.
3. BIZITZAREN ETAPAK
1.
HAURTZAROA
Jaiotean hasi eta gitxi gorabehera 12 urtegaz
amaitzen da neskak eta mutilak asko hazten gara
denbora gitxian eta gaitasun horrei esker adibidez :
ibilteko,berba egiteko,irakurteko eta idazteko eta
urteak Joan ahala gero independentzia maila
handiagoa daukie.
2.
NERABEZAROA
Haurtzaroaren eta helduaroaren arteko trantsizino
aroa da . aldaketa fisiko eta psikologiko asko izaten
dabez , aldaketa horrek onartzea gatxa izaten da
esperentzia faltagaitik , zapuztuta edo deprimituta
sentitzen da.
4. 3.
HELDUAROA
Helduaroan hiru etapa naguzi banatzen da:
GAZTAROA:
25urte arteko
aldia da , aldi horretan nortasun finkatzen da
gazteek euren erabagiak hartzen ikasten
dabe eta beharrean hasteko trebatzen dira.
HELDUAROA :
Etaparik luzeena
da , gitxi gorabehera pertsonak 60 urte
inguru betekoan amaitzen da , pertsonak
garapena burutu dabe eta ez dabe aldaketa
fisiko nabarmenik izaten tarte horretan
pertsona askok behar egin eta familia
osotzen dabe.
ZAHARTZAROA :
Bizitzako
azkenengo etapea da zahartzearen
lehenengo sintomak agertzen dira behar
egiteari izaten deutsienez denpora gehiago
daukie bizitzaz gozatzeko.
5. KARAKTERE SEXUALAK
Karaktere sexualak gizonezkoen eta emakumezkoen
gorputzak bereizten dabezan ezaugarri fisikoak dira.
Karaktere primarioetan eta karaktere
sekundarioetan sailkatzen dira.
KARAKTER SEXUAL PRIMARIOA : Gizonen eta
emakumeen ugalketa aparatua osotzen daben
sexu organoak dira eta jaiotzetik daukaguz .
Karakter sexual sekundarioa: Gure
gorputzean gertatzen diran aldaketak dira
gorputzak kanpotik bereiztea dira karaktere
honeek ez dira ugalketa aparatuaren parte.
ZER DA PUBERTAROA?
Pubertaroa nerabezaroko aldia da eta aldi horretan
karaktere sexual sekundarioak garatzen dira.
6. EMAKUMEZKOEN UGALKETA APARATUA
Emakumeen gorputz barruan dagozan organoek
osotzen dabe, organo horrek honeek dira.
OBULUTEGIAK : Arbendol formako órgano txiki
bi dira , obulu izeneko sexu zelula femeninoak
sortu eta pubertarotik aurrera heldu egiten
dira.
FALOPIOREN TROMPAK : obulutegiak eta
umetokia lotzen dabezan hodi bi dira .
UMETOKIA : buruz beherako madari formako
órgano hutsa eta gihartsua da , umetokian
garatzen da izaki barria.
BAGINEA : umetokia kanpoaldeagaz lotzen
dauan hodi gihartsua da .
BULBEA : emakumezko ugalketa aparatuaren
kanpoaldeko órgano bakarra da . Ezpainek
baginearen sarrerea babesten dabe.
7. GIZONEZKOEN UGALKETA APARATUA
Gizonezkoen ugalketa aparatuko órgano batzuk
gorputz barruan dagoz eta besteak kanpoaldean
testikuluak edo barrabilak.
TESTIKULUAK edo BARRABILAK arrautza
itxurako órgano bi dira pubertaroan
espermatozoideak sexu zelulak maskulinoak
sortzen hasten dira gorputzaren kanpoaldean
dagoz eskotro izeneko azalezko boltza
babestuta.
HODI DEFERENTEEK : testikuluak eta uretrea
lotzen dabez gorputz barruan dagoz.
SEMEN BESIKULAK PROSTATEAGAZ batera dago
guruin bi dira gorputzaren barrualdean dagoz.
ZAKILA: kanpoko órgano gihartsua da eta
barruan uretrea dago zakilaren muturran
zabalagoa da eta glande dauka izena , glandea
estaltzen dauan azalari prepurzio deitzen jako.
URETREA : gernua eta semena , hau da semen
eta espermatozoideen kanporatzen dauzan
hodia da.
8. SEXU ZELULAK
Sexu zelula femeninoei eta maskulinoei GAMETO
deitzen jake.
GAMETO FEMENINOAK EDO OBULUAK nukleoz
eta zitoplasmaz osotuta dagoz eta ez dira euren
kontura lekuz aldatzeko gai.
NUKLEOA
ZITIPLASMEA
MINTZA
GAMETO MASKULINOA EDO ESPERMATOZOIDEA
flageloak egitura mehea eta luzea dauka
espermatozoideak lekuz aldatu egiten dira
obuluetara heltzeko , obuluak baino askoz
txikiagoak dira.
BURUA
SAMEA
FLAGELOA
9. ERLANTZEA
Emakumezko gorputzaren barruan gertatzen da ia ia beti falopioaren
tronpan sexu selula maskulinoa bat hau da ezpermatozoideak obulu bat
alkartzen da
Obulu ernaldua zigoto deitutakoa zatitzen hasten da eta falopioren tronpen
hormetan bultzatuta umetokirantz jaisten da.Umetokiara heldutakoan
zigotoa umetokiaren hormari itsasten jakoeta haurdunaldia hasten da.
Sexu selula biki bat egin daien.
HAURDUNALDIA
Gizakiaren haurdaldia bederatzi hilabete inguruko irapuna dauka bederatzi
hilabete horretan zigoto hazi eta garatu egin da.
•
Haurdaldiaren lehenengo hiru hilabete inguruko iraupena dauka
lehenengo aste horretan organo garatzen dira.
•
Hirugarren hilabetean aurrera ordura arte enbrioai zanari umekia
deitzen jako
•
Umetokian karena eta boltsa amniotikoa eta umekia gero eta
handiagoa barruan gordeteko.
•
Haurdundaldiaren amaieran bularrak esnea ezkoiteko prestatzendira
umea lehen hilabeteetan amarem esneaz elikatu daiten.
10. ERDITZEA
Erdiltzea umekia eta karena baginatik kanporatzean
oinarritzen da . prozesu hori 3 etapak daukaz :
Boltsa amniotikoa haustea
Umekia kanporatzea
Erditzearen amaierea.
