Presentatie seminar veilig vastgoed
•Download as PPTX, PDF•
0 likes•829 views
Op 9-3-13 vond het seminar Veilig Vastgoed plaats. Het seminar werd georganiseerd door NeVap en AKD. Drie thema’s stonden centraal: asbest, brandveiligheid en werken op hoogte. In deze presentatie wordt het volgende behandeld: 1. Juridische aspecten Bouw- en Arbeidsrecht 2. Visie en praktijk Ministerie van Defensie 3. Handhaving 4. Casus 5. Hoe veiligheid goed te regelen? 6. Conclusie Heeft u vragen? Dan kunt u contact opnemen met Jelle Otten (advocaat Bouw en Vastgoed bij AKD) via: jotten@akd.nl. NB. Bezoek ook http://blogs.akd.nl. Een blog gevuld met artikelen omtrent diverse juridische thema’s.
Recommended
Recommended
More Related Content
Similar to Presentatie seminar veilig vastgoed
Similar to Presentatie seminar veilig vastgoed (16)
More from AKD
More from AKD (20)
Presentatie seminar veilig vastgoed
- 1. Veilig Vastgoed Wat is uw verantwoordelijkheid? mr. Jelle Otten Advocaat/partner Bouw en Vastgoed AKD mr. René Nieuwmans Advocaat/partner Arbeidsrecht AKD Erik van ‘t Hof MSc Adviseur Dienst Vastgoed Defensie 19 maart 2013
- 2. Deelgebieden Asbest Werken op hoogte Brandveiligheid 2
- 3. Agenda 1. Juridische aspecten Bouw- en Arbeidsrecht 2. Visie en praktijk Ministerie van Defensie 3. Handhaving 4. Casus 5. Hoe veiligheid goed te regelen? 6. Conclusie 3
- 4. Partijen Het is afhankelijk van de omstandigheden van het geval wie in een bepaalde situatie aansprakelijk is. Het is van belang vast te stellen welke rol iemand in die situatie heeft. Bij asbest, brandveiligheid en werken op hoogte kunnen onder andere de volgende partijen een rol spelen: - Gebouweigenaar - Huurder/gebruiker - Beheerder - Werkgever/werknemer - Inlener - Etc. 4
- 5. Bronnen van aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid voor veiligheid 1. Welke zijn de bronnen? 2. Jegens wie geldt deze wet- en regelgeving? 3. Welke handhavende instanties zijn er? 5
- 6. Bronnen van aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid Risicoaansprakelijkheid: - Art. 6:170 BW: werkgever (ook inleners) - Art. 6:171 BW: opdrachtgever - Art. 6:174 BW: gebouweigenaar NB: beroep op ontbreken schuld is niet mogelijk! Algemene aansprakelijkheid: - Art. 6:162 BW: onrechtmatige daad - Art. 6:74 BW: wanprestatie Verder: - Art. 7:658 lid 2 BW: schuldaansprakelijkheid werkgever (ook voor inleners) 6
- 7. Zorgplicht eenieder Art. 1a Woningwet: Een ieder die een bouwwerk bouwt, gebruikt, laat gebruiken of sloopt, […], draagt er, voor zover dat in diens vermogen ligt, zorg voor dat […] geen gevaar voor de gezondheid of veiligheid ontstaat dan wel voortduurt. - Zorgplicht voor “eenieder” (bijvoorbeeld ook werkgever). - Geldt voor alle deelgebieden (asbest, brand, werken op hoogte). - Dit is de algemene zorgplicht: van hieruit kijk je naar de andere normen. - Ingevoerd na de Volendamse cafébrand/Schipholbranden. - Parlementaire geschiedenis: “De vangnetfunctie houdt in dat de zorgplicht voorziet in gevallen die niet expliciet zijn geregeld bij of krachtens de Woningwet, […]. Daarnaast zal de voorgestelde zorgplicht er toe kunnen leiden dat iedere persoon als bedoeld in artikel 1a zich er rekenschap van geeft dat er als gevolg van het bouwen, het gebruik of de staat van een bouwwerk geen gevaar voor de gezondheid of de veiligheid optreedt of voortduurt. 7
- 8. Zorgplicht werkgever Art. 3 Arbowet: werkgever dient bij het organiseren van arbeid een zo groot mogelijke veiligheid en een zo goed mogelijke bescherming van de gezondheid van werknemer na te streven. Hierbij dient hij uit te gaan van de “stand der techniek”. Art. 7:658 BW: De werkgever is verplicht de lokalen, werktuigen en gereedschappen waarin of waarmee hij de arbeid doet verrichten, op zodanige wijze in te richten en te onderhouden alsmede voor het verrichten van de arbeid zodanige maatregelen te treffen en aanwijzingen te verstrekken als redelijkerwijs nodig is om te voorkomen dat de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden schade lijdt. 8
- 9. Asbest - Woningwet: algemene zorgplicht voor eenieder (art. 1a) - Bouwbesluit 2012: meldingsplicht voor verwijderen asbest /slopen gebouw (art. 1.26). Indien geen melding: strijd met Woningwet. - Arbowet: zorgplicht voor werkgever (art. 3). - Burgerlijk Wetboek: zorgplicht werkgever (art. 7:658) - Arbobesluit: werkgever dient voor een doeltreffende bescherming van de gezondheid en veiligheid van de werknemer te zorgen in alle gevallen waarin werknemers worden of kunnen worden blootgesteld aan gevaarlijke stoffen. (art. 4.1b) 9
- 10. Brandveiligheid - Woningwet: algemene zorgplicht voor eenieder (art. 1a). - Bouwbesluit 2012: een te bouwen bouwwerk/bestaand bouwwerk is zodanig dat het ontstaan van een brandgevaarlijke situatie wordt beperkt (art. 2.56 / 2.62). - Arbowet: werkgever moet doeltreffende maatregelen treffen m.b.t. brandbestrijding en evacuatie van werknemers en andere aanwezige personen en zich hierbij laten bijstaan door bedrijfshulpverleners (art. 3 lid 1 sub e / 15 lid 1). - Burgerlijk Wetboek: zorgplicht werkgever (art. 7:658). - Arbobesluit: De werkgever dient maatregelen te treffen ter beperking, bestrijding en eventuele detectie van brand. (art. 2.42 en 3.8). 10
- 11. Werken op hoogte - Woningwet: algemene zorgplicht voor eenieder (art. 1a). - Bouwbesluit 2012: een gebouw dient zodanig te zijn dat onderhoud aan het gebouw veilig kan worden uitgevoerd (art. 6.52 / 6.53). - Arbowet: algemene zorgplicht werkgever (art. 3). - Burgerlijk Wetboek: zorgplicht werkgever (art. 7:658). - Arbobesluit: al in ontwerpfase dient opdrachtgever rekening te houden met onderhoudsvoorzieningen. Deze verplichting geldt voor ontwerper als opdrachtgever een consument is. De werkgever dient te zorgen voor geschikte arbeidsmiddelen om veilige arbeidsomstandigheden te waarborgen (bijv. valbeveiligingen) en valgevaar te voorkomen. (Art. 3.16 en 7.23) 11
- 12. NEN-normen t.b.v. voorschriften Bouwbesluit 2012 - In NEN-normen staan (reken- en bepalings)methoden om aan een voorschrift uit het Bouwbesluit te kunnen voldoen. - Aan de verplichting uit het Bouwbesluit 2012 is voldaan wanneer men de NEN-norm naleeft. De NEN-normen zijn echter niet verplicht. Een gelijkwaardige oplossing is ook mogelijk. - Pas toe of leg uit. 12
- 13. Arbocatalogi t.b.v. voorschriften Arbowet - Arbowet bevat doelvoorschriften. - Werkgevers en werknemers kunnen in een arbocatalogus vastleggen hoe zij aan de doelvoorschriften zullen voldoen. - Het opstellen van een arbocatalogus is niet verplicht. Werkgevers moeten ingevolge de Arbowet wel inzichtelijk maken hoe zij aan de doelvoorschriften voldoen. - Inspectie SZW toetst de arbocatalogus marginaal. - Voorbeelden: - Arbocatalogus Schilderen en vastgoedonderhoud - Arbocatalogus Werken op hoogte - Arbocatalogus Bouw en infra (werkingssfeer cao bouwnijverheid) 13 - Etc.
- 14. Handhavende instanties College van burgemeester & wethouders: - Bouwbesluit 2012 - Woningwet Inspectie Sociale Zaken & Werkgelegenheid (SZW): - Arbowet - Arbobesluit - Arbocatalogi Openbaar Ministerie (strafrechtelijke handhaving): - Woningwet 14
- 15. Inhoud deelpresentatie • Wat beheert de DVD aan vastgoed • Handhaving binnen Defensie • Invoering Systeemgericht Toezicht • Visie op naleven veiligheid
- 16. Portefeuille Dienst Vastgoed Defensie 1 Totaal 11.633 gebouwen; 6.400.000 m2 BVO Kantoor-/lesgebouwen Magazijnen Legeringsgebouwen Werkplaatsen Hangars/stallingen Recreatie-/sportgebouwen Eetzalen en keukens Bunkers/shelters Complexe gebouwen Overige gebouwen
- 17. Portefeuille Dienst Vastgoed Defensie 2 Totaal 543 locaties en een oppervlakte van 35.300 ha Oefen en schietterrein Vliegbasis Kazerne Logistieke locatie Havenlocatie Zend en ontvangstlocatie Kantoorlocatie Overig
- 18. Handhaving bij Defensie • Handhaving milieuvergunningen merendeel van de defensieobjecten valt onder Inspectie Leefomgeving en Transport (ILenT, voorheen VROM-Inspectie). • Van oudsher: klassiek toezicht • DVD is ISO 9001, ISO 14001 en OHSAS 18001 gecertificeerd. • Invoering op 1 oktober 2010 van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo); nu alle vergunningen. • Bij invoering Wabo maken ILenT en Defensie de afspraak om invoering Systeemgericht Toezicht in te onderzoeken.
- 19. Systeemgericht Toezicht “Systeemgericht toezicht (SgT) is een vorm van toezicht waarbij de toezichthouder de processen en beheersingsmaatregelen beoordeelt. Daarbij wordt ook altijd het effect van systemen beoordeeld.” “De onder toezicht gestelde wordt meer geprikkeld haar eigen verantwoordelijkheid te nemen (meer effect en minder toezichtlast) en er is een sterkere drang om de naleving over de volle breedte van de organisatie te verbeteren (concernaanpak).”
- 20. De Big Eight van processen
- 21. Terugkoppeling vanaf de werkvloer
- 22. Naar aanleiding van model: • De keten bestaat uit verschillende soorten processen, abstractieniveaus en verschil in timing. • Aandachtspunt is om informatie door de keten heen goed op elkaar af te stemmen en de juiste vertaalslagen te maken. Uiteindelijk moeten analyse antwoord geven of het gestelde beleid tot de juiste resultaten heeft geleid. • Defensie heeft een aanbestedingsplicht en heeft voor de uitvoering steeds met verschillende partijen te maken.
- 24. Vertrouwen……. • Een definitie: vertrouwen is afzien van directe beheersing. • Voor naleving van afspraken is nodig: • Relationeel vertrouwen tussen partners; moet opgebouwd worden. • Systeemvertrouwen, o.a. formele systemen zoals stelsels van normen, regels en standaarden die worden nageleefd. • Als je minder energie hoeft te stoppen in het controle en indirect kunt vast stellen dat gewenste resultaten worden bereikt, dan ben je “slim” bezig.
- 26. Vertrouwen en handhaving • Onderscheid Compliance management t.o.v. gewoon kwaliteitsmanagement is dat de organisatie aanvullend een gedragen visie heeft op regelnaleving en dit omzet in bijbehorend gedrag. • Regelgeving bestaat! Zorg daarom dat daar proactief naar gehandeld wordt. • Compliance management stopt niet bij relatie organisatie/handhaver, maar als opdrachtgever doe je ook aan compliance management richting leveranciers. • George Siedel: “Using Proactive Law for Competitive Advantages”* *American Business Law Journal, 2010, Vol. 47, pages 641-686.
- 27. De visie op naleving veiligheid Governance Risk Compliance Management
- 28. De visie op naleving veiligheid • Governance gaat over waarden (Transparantie, MVO, Bedrijfsethiek) • Compliance en Risk management vormen een integraal geheel met Governance. Veiligheid verbeteren door: • Processen inrichten vanuit GRC-optiek • Informatie op orde brengen en vooral delen met elkaar; Bouwwerk Informatie Modeling (BIM) • In de keten met elkaar samenwerken en werken aan vertrouwen.
- 29. Casus - U verhuurt een kantoorpand. - In het kantoorpand breekt brand uit. - De brand is ontstaan door spetters van laswerkzaamheden die i.v.m. onderhoud werden uitgevoerd. - Twintig personen die in het pand aan het werk waren, zijn verbrand, waarvan vier blijvend arbeidsongeschikt. 29
- 30. Casus - Met uw huurder had u contractueel afgesproken dat hij alle brandveiligheids- voorzieningen zou treffen. - De huurder heeft dit niet gedaan. - Wie kunnen de slachtoffers aansprakelijk stellen? - Welke instantie kan hier handhavend optreden? 30
- 31. Casus - Tijdens nader onderzoek worden asbestdeeltjes aangetroffen. - Deze asbestdeeltjes komen van een oud plafond dat verscholen ging onder een nieuw verlaagd plafond. - Wie kan hiervoor aansprakelijk worden gesteld? - Welke instantie kan hier handhavend optreden? 31
- 32. Casus - De dag voor de heropening van het gebouw komt een glazenwasser langs. - De ladder die hij gebruikt blijkt gebrekkig en hij valt 8 meter naar beneden. - Wie kan de glazenwasser aansprakelijk stellen voor zijn schade? - Welke instantie kan hier handhaven? 32
- 33. Hoe hiermee om te gaan in de praktijk? Twee mogelijkheden: 1. Verleggen van risico’s… of: 2. Muren beslechten en veiligheidscultuur een impuls geven! 33
- 34. 1950 Nu 34
- 35. Implementatie Wat te doen om maximale veiligheid te bewerkstelligen? - Contractsvrijheid - Contractering is het ultieme moment om de gezamenlijke verantwoordelijkheid vorm te geven. 35
- 36. Veiligheidscultuur impuls geven - Gezamenlijke verantwoordelijkheid voor maximale veiligheid. - Juridische vertaalslag: contracten moeten zijn afgestemd op samenwerking om maximale veiligheid te garanderen. - Van klassieke contracten naar geïntegreerde contracten, gericht op samenwerking (van UAV naar UAVGC). 36
- 37. Verleggen van risico’s? 37
- 38. Voorwaarden - Onderling vertrouwen - Redelijkheid en billijkheid - Openheid van bedrijfsprocessen (en financiën) - Elkaars organisatie leren kennen (vooral bij langere duur) - Rekening met elkaar houden - Ingrijpen bij (dreigende) fouten van anderen 38
- 39. Incentives/prikkels - Gezamenlijke verantwoordelijkheid (lusten en lasten) - (Functionele) prestatie-eisen - Evaluatiemomenten - Ontbindingsmogelijkheden / (financiële) sancties - E.a. 39
- 40. Contractueel af te spreken Art. X Partijen komen overeen dat zij over en weer een goed werkgever, respectievelijk goed werknemer zijn en willen zijn. Partijen vullen dit als volgt in: Werkgever zal … Werknemer zal … … … … … Art. X Partijen komen overeen dat zij over en weer een goed opdrachtgever, respectievelijk goed opdrachtnemer zijn en willen zijn. Partijen vullen dit als volgt in: Opdrachtgever zal … Opdrachtnemer zal … … … … … 40
- 41. Precontractuele fase en veiligheid - Precontractuele fase: (on)mogelijkheid om elkaar te leren kennen en vertrouwen? - Eventueel daarin voorzien in eerste periode na contractsluiting (eindigheid Systeemgericht toezicht). 41
- 42. Conclusie - Gezamenlijke verantwoordelijkheid! mr. Jelle Otten jotten@akd.nl mr. René Nieuwmans rnieuwmans@akd.nl Erik van ‘t Hof Msc ea.vt.hof.01@mindef.nl 42
Editor's Notes
- Er is een toenemende belangstelling voor veiligheid. Ondanks de toenemende wet- en regelgeving vinden nog altijd veel ongevallen plaats. Het doel is om de veiligheid te maximaliseren en daarmee de ongevallen te verminderen.De toenemende wet- en regelgeving op het gebied van veiligheid brengt ook meer vragen met zich mee.Tijdens deze workshop behandelen wij drie belangrijke deelgebieden van veilig vastgoed: asbest, brandveiligheid en werken op hoogte.Allereerst is van belang welke regelgeving op deze deelgebieden in acht dient en te worden genomen en op welke personen deze regelgeving van toepassing is. Wat zijn de normen, wie draagt welke verantwoordelijkheden?Als wij deze “harde”/technische kant hebben besproken behandelen wij de mogelijkheden om maximale veiligheid te garanderen voor alle partijen. Er moet een gedragsverandering plaatsvinden.
- Het is afhankelijk van de omstandigheden van het geval wie in een bepaalde situatie aansprakelijk is.Er zijn talloze situaties te bedenken waarbij verschillende partijen verplichtingen/verantwoordelijkheden dragen voor de veiligheid.Uit wie bestaat de kring van aansprakelijken/verantwoordelijken?
- Een risicoaansprakelijkheid is een aansprakelijkheid waarbij “schuld” geen vereiste is. Een partij is aansprakelijk vanwege de hoedanigheid van die partij.De risicoaansprakelijkheid kan niet contractueel worden uitgesloten. (voor voorbeelden: A4tje met casus).Vereisten voor de verschillende risicoaansprakelijkheden:Art. 6:170 BW: fout van een ondergeschikte.Art. 6:171 BW: fout van een niet ondergeschikte ter uitoefening van bedrijf opdrachtgever.Art. 6:174 BW: gebrekkig opstal dat een gevaar oplevert, tenzij aansprakelijkheid zou hebben ontbroken indien bezitter het gevaar ten tijde van het ontstaan had gekend.Daarnaast bestaan de algemene aansprakelijkheden van art. 6:162 BW en art. 6:74 BW.Art. 6:162 BW: onder omstandigheden kan een partij aansprakelijk worden gesteld op grond van onrechtmatige daad. Deze partij is dan verplicht om de schade die uit de onrechtmatige daad voortvloeit te vergoeden.Art. 6:74 BW: van wanprestatie is sprake wanneer een partij binnen een overeenkomst toerekenbaar tekort komt. Een goed voorbeeld is de overeenkomst die een opdrachtgever afsluit met een ontwerper. De ontwerper is gehouden om op basis van goed opdrachtnemerschap (art. 7:401 BW) een gebouw te ontwerpen dat voldoet aan de eisen. Indien hij hieraan niet voldoet kan de opdrachtegever hem onder omstandigheden aansprakelijk stellen op grond van wanprestatie.Verder:Art. 7:658 lid 2 BW: werkgever/inlener moet voldoen aan zorgplicht uit lid 1. Tenzij opzet of bewuste roekeloosheid werknemer. Dwingend recht.Risico-aansprakelijkheid kan niet contractueel worden uitgesloten. Ook de schuldaansprakelijkheid van de werkgever kan niet contractueel worden uitgesloten. Algemene aansprakelijkheid op grond van onrechtmatige daad of wanprestatie kan wél contractueel worden uitgesloten.
- Uit art. 1a Woningweg vloeit een algemene zorgplicht voort. De Woningwet is ingrijpend gewijzigd na de cafébrand in Volendam en de Schipholbranden. De wetgever heeft de verantwoordelijkheid duidelijk verlegd van de overheid naar de burger. Er bestaat een “kring van verantwoordelijken”. Artikel 1a Woningwet vormt een “vangnetbepaling” als zich onveilige of ongezonde situaties voordoen.De zorgplicht geldt voor een ieder die een bouwwerk bouwt, gebruikt of laat gebruiken: eigenaar, beheerder, gebruiker etc.Uit de parlementaire geschiedenis kan worden afgeleid dat het doel van art. 1a is dat nu niemand zich meer zal kunnen onttrekken in situaties waarin (nog) geen specifieke voorschriften van toepassing zijn of een handhavende instantie onvoldoende alert is. Daarmee kun je betogen dat deze ook van toepassing is op werkgevers.“De vangnetfunctie houdt in dat de zorgplicht voorziet in gevallen die niet expliciet zijn geregeld bij of krachtens de Woningwet, hetgeen aansluit bij soortgelijke bepalingen als opgenomen in artikel 1.1a van de Wet milieubeheer, artikel 13 van de Wet bodembescherming en artikel 2 van de Wet milieugevaarlijke stoffen. Omdat de bouwregelgeving een aanzienlijk aantal veiligheidsbepalingen bevat zal de zorgplicht naar verwachting met name in bijzondere gevallen, waar de reguliere bepalingen niet of slechts gedeeltelijk in voorzien, als vangnet een toegevoegde waarde hebben waar met name bij de handhaving op kan worden teruggevallen. Daarnaast zal de voorgestelde zorgplicht er toe kunnen leiden dat iedere persoon als bedoeld in artikel 1a zich er rekenschap van geeft dat er als gevolg van het bouwen, het gebruik of de staat van een bouwwerk geen gevaar voor de gezondheid of de veiligheid optreedt of voortduurt. (MvT)”
- Art. 3 Arbowet: werkgever dient bij het organiseren van arbeid een zo groot mogelijke veiligheid en een zo goed mogelijke bescherming van de gezondheid van werknemer na te streven. Hierbij dient hij uit te gaan van de “stand der techniek”.Art. 7:658 BW: “De werkgever is verplicht de lokalen, werktuigen en gereedschappen waarin of waarmee hij de arbeid doet verrichten, op zodanige wijze in te richten en te onderhouden alsmede voor het verrichten van de arbeid zodanige maatregelen te treffen en aanwijzingen te verstrekken als redelijkerwijs nodig is om te voorkomen dat de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden schade lijdt.”Schuldaansprakelijkheid werkgever voor schade die de werknemer lijdt in de uitvoering van de werkzaamheden, indien tekortgeschoten in zorgplicht van lid 1. Tenzij: opzet of bewuste roekeloosheid van werknemer. Dit geldt ook voor de inlener.Het vierde lid is per 1 januari 1999 in het kader van de Wet Flexibiliteit en Zekerheid aan art. 7:658 BW toegevoegd en vormt een belangrijke verruiming van het toepassingsbereik. Uit de wetsgeschiedenis volgt dat met het vierde lid gedoeld wordt op onder meer gedetacheerde werknemers, uitzendkrachten, vrijwilligers en stagiairs. Lid 4 beoogt dus bescherming te bieden aan personen die zich in een met een werknemer vergelijkbare positie bevinden ten aanzien van de door de werkgever in acht te nemen zorgverplichtingen. Uit het arrest van de Hoge Raad (Civiele kamer) op 23 maart 2012 (LJN: BV0616) blijkt dat onder lid vier ook de zelfstandige opdrachtnemer valt. Deze aansprakelijkheid hangt af van:De feitelijke verhoudingen tussen de betrokken partijen en de aard van de verrichte werkzaamheden.Of en in welke mate de opdrachtgever, al dan niet door middel van hulppersonen, invloed heeft op de werkomstandigheden van de zelfstandige en de daarmee samenhangende veiligheidsrisico’s. Daarnaast moeten de werkzaamheden die de zelfstandige heeft verricht, hebben plaatsgevonden ‘in de uitoefening van het beroep of bedrijf’ van de opdrachtgever. Daarvan is in ieder geval sprake als de opdrachtgever de werkzaamheden die de zelfstandige in opdracht heeft verricht ook door eigen werknemers had kunnen laten verrichten.HR 23 maart 2012, JAR 2012/110AmbtenarenVolgens art. 7:615 BW is art. 7:658 BW niet van toepassing op de rechtsverhouding van personeel in overheidsdienst, tenzij de bepalingen inzake de arbeidsovereenkomst bij wet of verordening van toepassing zijn verklaard. Wanneer een ambtenaar zijn werkgever verzoekt om schadevergoeding, en de werkgever dit verzoek afwijst, kan de ambtenaar tegen het afwijzende besluit beroep instellen bij de bestuursrechter. Volgens vaste rechtspraak van de Centrale Raad van Beroep dient de bestuursrechter het besluit dan toch te toetsen aan de in artikel 7:658 BW neergelegde norm.
- Woningwet: algemene zorgplicht art. 1aBouwbesluit: Het Bouwbesluit 2012 bevat een meldingsplicht wanneer een partij het gebouw wil slopen, dan wel asbest wil verwijderen.Arbowet/ 7:658 BW: algemene zorgplicht werkgeverArbobesluit: De werkgever dient voor een doeltreffende bescherming van de gezondheid en veiligheid van de werknemer te zorgen in alle gevallen waarin werknemers worden of kunnen worden blootgesteld aan gevaarlijke stoffen. (Artikel 4.1b.)
- Woningwet: algemene zorgplicht art. 1aBouwbesluit: bevat regels ter voorkoming van brandgevaarlijke situaties. Indien niet aan deze regels wordt voldaan is niet voldaan aan de zorgplicht uit de Woningwet.Arbowet: De werkgever moet doeltreffende maatregelen hebben getroffen m.b.t. brandbestrijding en evacuatie van werknemers en andere aanwezige personen en zich hierbij laten bijstaan door bedrijfshulpverleners (art. 3 lid 1 sub e en art. 15 lid 1).Art. 7:658 BW: algemene zorgplicht werkgever Arbobesluit: De werkgever dient maatregelen te treffen ter beperking, bestrijding en eventuele detectie van brand (artt. 2.42 en 3.8). Ook dient zo min mogelijk brandbaar materiaal gebruikt te worden (art. 3.37g).
- Woningwet: algemene zorgplicht art. 1aBouwbesluit: Al bij de aanvraag van een omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen dient te worden aangetoond dat in voldoende mate is voorzien in de mogelijkheid om onderhoudswerkzaamheden veilig uit te kunnen voeren.Arbeidsomstandighedenbesluit: De werkgever dient te zorgen voor geschikte arbeidsmiddelen om veilige arbeidsomstandigheden te waarborgen (bijv. valbeveiligingen) en valgevaar te voorkomen. (Artikel 3.16 en 7.23) Burgerlijk Wetboek: De werkgever is verplicht de lokalen, werktuigen en gereedschappen waarin of waarmee hij de arbeid doet verrichten, op zodanige wijze in te richten en te onderhouden alsmede voor het verrichten van de arbeid zodanige maatregelen te treffen en aanwijzingen te verstrekken als redelijkerwijs nodig is om te voorkomen dat de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden schade lijdt. (Art. 7:658 BW)Indien er geen arbeidsovereenkomst bestaat tussen opdrachtgever en opdrachtnemer geldt de werkgeverszorgplicht ook, mits de opdrachtnemer ondergeschikt is aan de opdrachtgever. (Artikel 7:658 lid 4 BW) ‘De aansprakelijkheid van de inlener is wenselijk omdat de vrijheid van degene die een bedrijf uitoefent om te kiezen voor het laten verrichten van het werk door werknemers of door anderen, niet van invloed behoort te zijn op de rechtspositie van degene die het werk verricht en betrokken raakt bij een bedrijfsongeval of anderszins schade oploopt. Anders gezegd: een werkgever die zijn zorgverplichtingen niet nakomt dient op gelijke voet aansprakelijk te zijn voor de schade van werknemers en anderen die bij hem werkzaam zijn. Daarom dient de aansprakelijkheid van de inlener voor bedrijfsongevallen waarbij (ook) andere dan eigen werknemers betrokken zijn, een specifieke wettelijke grondslag te krijgen. De hier voorgestelde bepaling biedt deze grondslag.’ (Kamerstukken II 1997/98, 25 263, nr. 14, p. 6)
- Het Bouwbesluit geeft prestatie-eisen waaraan een bouwwerk moet voldoen. Wanneer het bijvoorbeeld gaat om een minimale afmeting in meters, is eenduidig vast te stellen of deze prestatie wordt geleverd of niet. Soms vraagt de bepaling van de prestatie echter een uitgebreidere uitleg. Bijvoorbeeld bij de eisen ten aanzien van het energiegebruik van een gebouw. In zo'n geval wijst het Bouwbesluit naar een NEN-norm.Het Bouwbesluit biedt de mogelijkheid om een 'gelijkwaardige oplossing' toe te passen. Dat betekent dat een andere invulling mag worden gegeven aan de prestatie-eis, als er maar voldaan wordt aan de doelstellingen van die eis. De gekozen oplossing wijkt in dat geval af van de voorgeschreven eis, maar biedt tenminste dezelfde mate van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en bescherming van het milieu als de oorspronkelijke eis.
- De Arbeidsomstandighedenwet bevat doelvoorschriften. Werkgevers en werknemers kunnen in een arbocatalogus vastleggen hoe zij aan de doelvoorschriften zullen voldoen.Het opstellen van een arbocatalogus is niet verplicht. Werkgevers moeten ingevolge de Arbeidsomstandighedenwet wel inzichtelijk maken hoe zij aan de doelvoorschriften voldoen.De Inspectie SZW toetst de arbocatalogus slechts marginaal.Voorbeelden van arbocatalogi:Arbocatalogus Schilderen en vastgoedonderhoudArbocatalogus Werken op hoogteArbocatalogus Platte dakenArbocatalogus Bouw en infra (werkingssfeer cao bouwnijverheid)Arbocatalogus Afbouw (werkingssfeer cao afbouw)Arbocatalogus SlopenEtc.Voorbeelden van regels uit een arbocatalogus:Bouw en infraWerken op hoogte:- De toegestane opgetelde effectieve statijd per project is maximaal 4 uur op ladders en 6 uur op trappen.- De toegestane individuele opgetelde statijd is maximaal 1 uur per persoon per dag voor de ladder, en 2 uur voor de trap.- Plaats de trap of ladder op een onbeweeglijke, harde, stroeve en vlakke ondergrond. De goede opstelhoek van de ladder is 75º.- De ladder moet minimaal 1 m doorsteken boven het te betreden oppervlak.- Controleer de opgestelde ladders en trappen dagelijks voor gebruik. - Tijdens het klimmen en dalen op een ladder moeten beide handen vrij zijn.
- College van burgemeester & wethouders:De burgemeester en wethouders kunnen in gevaarlijke situaties ingrijpen, waarbij art. 1a Woningwet als vangnet dient. Als niet wordt voldaan aan de zorgplicht dienen de burgemeesters en wethouders, indien tot bestuurlijke handhaving wordt overgegaan, concreet aan te geven welke maatregelen dienen te worden genomen of welk handelen achterwege dient te blijven om de overtreding te beëindigen. Voorbeeld: Het college van burgemeester en wethouders kan, bijvoorbeeld door middel van bestuursdwang of door oplegging van een last onder dwangsom, optreden tegen een overtreding van de zorgplicht door de eigenaar van een bouwwerk, indien ten gevolge van de aanwezigheid van asbest in, op of aan een bouwwerk een te hoge concentratie van asbestdeeltjes in de binnen- of buitenlucht aanwezig is. Inspectie Sociale Zaken & Werkgelegenheid (SZW):De Inspectie SZW controleert of werkgevers en werknemers zich aan de verschillende wetten, besluiten en regelingen op het terrein van arbeid houden. De Inspectie SZW houdt toezicht op de naleving van onder andere de Arbeidsomstandighedenwet (de uitwerking hiervan en nadere regels zijn opgenomen in het Arbobesluit, de Arboregeling en de Arbobeleidsregels), Arbeidstijdenwet en het Besluit risico’s zware ongevallen. Ook de toetsing van de Arbocatalogi vindt plaats door de Inspectie SZW, onder verantwoordelijkheid van de minister. Bedrijven die werken met een Arbocatalogus die de Inspectie SZW positief heeft getoetst, voldoen daarmee aan de doelvoorschriften.De Inspectie SZW controleert bedrijven op naleving van de wet- en regelgeving en houdt daarbij rekening met de oplossingen uit de Arbocatalogus. Openbaar Ministerie (strafrechtelijke handhaving)Indien niet wordt voldaan aan de zorgplicht uit art. 1a Woningwet dient het Openbaar Ministerie ingeval van strafrechtelijke handhaving concreet aan te geven welke maatregelen dienen te worden genomen of welk handelen achterwege dient te blijven om de overtreding te beëindigen.
- Verleggen van risico’s: doen we al 50 jaarUAV heeft net een make-over gekregen: UAV 2012 voorziet juist in creëren van afstand.Bijvoorbeeld:Enerzijds is er het klassieke bouwcontract, waarbij de opdrachtgever zelf zorg draagt voor het ontwerp. Alleen als de aannemer niet heeft gebouwd conform ontwerp is deze aansprakelijk (uitzondering: waarschuwingsplicht!).Anderzijds zijn er moderne contracten, waarbij de invloed van de opdrachtgever op het ontwerpproces is beperkt. De opdrachtgever formuleert dan slechts een eisenpakket, terwijl ontwerp en uitvoering onder verantwoordelijkheid van de bouwer vallen. Anderzijds kunnen we de veiligheidscultuur een impuls geven. Gezamenlijke verantwoordelijkheid!
- Deze foto’s illustreren een belangrijke ontwikkeling. Waar vroeger slechts enkele partijen betrokken waren bij een bouwproject, is dat tegenwoordig niet meer het geval. Architect, adviseur, leverancier, aannemer, directievoerder, beheerder en opdrachtgever zijn slechts enkele partijen die een rol spelen bij tegenwoordige bouwprojecten. Dit heeft voordelen: gezamenlijk kan de markt beter worden bediend; ieder zijn specialisme.Maar daarnaast leidt het wel tot een versnipperd bouwproces.Hoe hiermee om te gaan?
- De contractsvrijheid is slechts beperkt door dwingend recht, strijd met de wet en hetgeen in het maatschappelijk verkeer betaamt.Van dwingend recht mag niet afgeweken worden. Contracteren in strijd met een dwingende wetsbepaling leidt tot nietigheid of vernietigbaarheid van de betreffende contractsbepaling.Zo kan bijvoorbeeld de risicoaansprakelijkheid voor gebouweigenaren op grond van art. 6:174 BW niet contractueel worden uitgesloten.Het contract kan (en moet) gebruikt worden om de gezamenlijke verantwoordelijkheid gestalte te geven, om zo maximale veiligheid te bewerkstelligen.
- Het versnipperde bouwproces heeft als gevolg dat maximale veiligheid een gezamenlijke verantwoordelijkheid is.De mate van verantwoordelijkheid van partijen hangt sterk af van hoe partijen daarover contracteren.
- Glijdende schaal van contractvormen.Bij traditionele contracten rusten bij de opdrachtgever veel risico’s. Dit is veel minder bij een Design & Build contract, waar de bouwer ook verantwoordelijk is voor het ontwerp. Afhankelijk van het type contract kan de opdrachtgever de schade die voortvloeit uit het niet in acht nemen van regelgeving op het gebied van veiligheid al dan niet verhalen op de bouwer.
- Werkelijke samenwerking is ook een vertaalslag in gedrag en intenties.Contracterende partijen kunnen de intentie overeenkomen om maximale veiligheid na te streven.