Presentatie van advocaat & partner Marc Wintgens aan het PPS Netwerk.

1. 13 oktober 2015
Marc Wintgens
DBM/PPS-Light contract en
flexibiliteit

2. Agenda
1. PPS
A. DBMFO
B. DBM / PPS-light
C. DB(F)M(O)-standaardmodellen
D. DBM bij regionale overheden en in de zorg
2. DBM/PPS-contract en flexibiliteit
3. Vragen en/of opmerkingen?

3. 1. PPS

4. A. DBFMO

5. DBFMO-kenmerken
Kenmerken o.a.:
 Geïntegreerde projectaanpak
 Outputkarakter
 Betalingsmechanisme

6. DBFMO – nadere toelichting
• Geïntegreerd contract, waarbij een consortium van partijen gezamenlijk
verantwoordelijk is voor de uitvoering van alle aan het consortium uitbestede
werkzaamheden:
o Ontwerp + bouw (D&B)
 inclusief eventueel apparatuur, inventaris etc.
o Onderhoud en beheer van het geleverde (M)
 gedurende een lange periode: 15 à 30 jaar

7. DBFMO – nadere toelichting (vervolg)
• Facilitaire dienstverlening (O)
 Bijvoorbeeld:
o Catering (inclusief cliënten/patiënten)
o ICT
o Schoonmaak
o Beveiliging
o Apparatuur
o Receptie
• Financiering (F)
 Betaling vanaf beschikbaarheid (betalingsmechanisme)

8. DBFMO – nadere toelichting (vervolg)
• Output specificaties:
Functionele- i.p.v. gedetailleerde eisen
 Voorbeeld: breedte gangen:
o Functioneel: dusdanig dat er twee banken tegenover elkaar kunnen staan of
twee bedden elkaar kunnen passeren
o Gedetailleerd: minimaal 3 m. breed

9. DBFMO – nadere toelichting (vervolg)
Betalingsmechanisme:
 Er is sprake van ‘voorfinanciering’ door het consortium voor de financiering
gedurende de bouw (projectfinanciering)
 Betaling in termijnen vindt pas plaats na de “oplevering”/
terbeschikkingstelling van het gebouw;
 Betaling geschiedt via een zogenaamde beschikbaarheidsvergoeding, welke
vergoeding ziet op alle werkzaamheden (totale DBFMO)
 Beschikbaarheidsvergoeding kan worden gekort indien het consortium haar
verplichtingen niet naar behoren nakomt en als gevolg ruimtes niet beschikbaar
zijn

10. B. DBM/PPS-Light

11. DBM/PPS-Light
 “F”-component maakt contract/proces zwaar
 Liquiditeit gegarandeerd?
• Bij lagere overheden wel
• Bij zorginstellingen niet
 Bij DBM / PPS-Light wordt de private financiering beperkt - minimale financiële prikkel (“kleine F”) – of
geheel geschrapt
Voorbeeld 1:
• 80% DB-som betaald bij Beschikbaarheid
• 20% DB-som + 100% M&O-som via Beschikbaarheidsvergoeding

12. DBM/PPS-Light (vervolg)
Voorbeeld 2:
• 100%, DB-som betaald in termijnen
• 100% M-som gedurende exploitatiefase
Titel van de presentatie, Invoegen; Koptekst en voettekst; Overal toepassen12

13. DBM/PPS-Light (vervolg)
 Contract / proces / structuur eenvoudiger:
• Basis: UAV-GC 2005 of Rijksbreedmodel
• Aanbestedingsprocedure minder complex
• Geen financieel dd
• Spv is niet nodig
 Voordelen:
• Output-gericht/vraaggericht
• Geïntegreerde aanpak
• Financiële prikkel kan blijven, maar dat hoeft niet
• Transactiekosten (veel) lager

14. C. DB(F)M(O)-
standaardmodellen

15. DB(F)M(O)-standaardmodellen
 Rijksbrede modellen:
• Voor:
o Infra
o Gebouwen
o Defensie
• F-component is essentieel en zwaar onderdeel
• Angelsaksische opzet
• “Groot” contract
• Outputspecificatie
• Betalingsmechanisme / beschikbaarheid

16. DB(F)M(O)-standaardmodellen (vervolg)
 UAV-GC 2005
• DB-contract
• Optie: meerjarig onderhoud (M)
• Géén F-component
• Géén sturing op beschikbaarheid (maar op gebreken)
• Traditioneel (UAV) van opzet
• Géén outputspecificatie maar een vraagspecificatie (PvE)
• Licht Angelsaksisch van opzet
• “Behapbaar” contract

17. DB(F)M(O)-standaardmodellen (vervolg)
 DBM/PPS-light
• Vanuit beide modellen te bereiken
• UAV-GC model met meerjarig onderhoud (DBM) en eventueel beperkte F-
component respectievelijk financiële prikkel
• Rijksbrede modellen met onder meer beduidend beperktere of geen F-component

18. D. DBM bij lagere overheden
en in de zorg

19. Internationaal perspectief
 In diverse landen is reeds ervaring opgedaan met PPS bij de bouw van bijvoorbeeld
scholen, gemeentehuizen en ziekenhuizen.
 Engeland is in Europa hierbij koploper.

20. Voordelen
 Efficiëntie: optimale afstemming tussen ontwerp, bouw en onderhoud
 Risicoverdeling: lagere overheid of zorginstelling draagt niet langer het risico van
de “raakvlakken” tussen ontwerp, bouw en onderhoud
 Langdurige zekerheid kosten: langlopende contracten, termijn van ca. 10 tot 20
jaar
 Eén aanspreekpunt: Opdrachtnemer is verantwoordelijk voor aansturing van de
afzonderlijke ondersteunende diensten. M.a.w.: Opdrachtgever heeft één contract
en dus één aanspreekpunt

21. Nadelen
 Transactiekosten: hoger dan traditioneel
 Echter: veel beperkter dan in geval van DBFMO
 Flexibiliteit: langlopende contracten in het algemeen minder flexibel
 Echter:
• Opdrachtgever dient te voren goed onderzoek te doen naar zijn/haar toekomstige wensen en/of
flexibilisering in contract voorzien
• DB ≠ langlopender dan traditioneel

22. Voorbeeld DBFM(O) contract-structuur bij lagere overheden
en zorg
Lagere overheid
(gemeente / provincie)
Of
Zorginstelling
Opdrachtnemer
(SPV)
D&B
Contractant
Aandeelhouders Banken
DBFMO-contract
onderhoud,
beheer en
facilitaire
diensten
EV VV
O&M
Contractant
Onderaannemers/
Leveranciers
Onderaannemers/
Leveranciers
ontwerp en bouw

23. Voorbeeld DBM/PPS-Light contract-structuur bij lagere
overheid in zorg
Gemeente /
Provincie
of
Zorginstelling
Financier
Financier
Opdrachtnemer (combinatie of
spv)
Aandeelhouders
DBM-contract
contract

24. Praktijkcasus : Zuyderland
 Outputspecificatie (“briefbuilder”)
 DBMO-contract op basis van Rijksbreedmodel
 D&B-som grotendeels betaalbaar bij Beschikbaarheid
 M&O-som via beschikbaarheidsvergoeding
 Spv + garantieovereenkomst

25. DBMO-structuur Zuyderland
Zuyderland Financier
Aandeelhouders Consortium Q
Holdingmaatschappijen
Garantieovereenkomst
DBMO-contract
Financier
Consortium
Holdingmaatschappijen

26. Voor welke sectoren is DBM/PPS (light)
interessant?
• Te beoordelen aan volgende criteria:
1. Bouwbehoefte;
2. Omvang investering / exploitatie
 DB: geen ondergrens
 DBM: minimale omvang van investering (D&B): ca. 5 mio
3. Complexiteit
 naar mate productieproces complexer is, kan DB of DBM
aantrekkelijker worden
 transformatie/renovatie: DB of DBM heeft voordelen

27. Voor welke sectoren interessant (vervolg)
• DB/DBM
* Interessant voor:
o Gemeenten en provincies (scholen, gemeentehuizen etc.)
o Ziekenhuizen (onder meer vanuit bouwbehoefte en complexiteit) en verpleeghuizen
(vanwege hoge I-omvang en grote exploitatiecomponent)

28. Aanbesteding?
• Ingeval van aanbesteding: al of niet via concurrentiegerichte dialoog
• Gemeente en provincie zijn aanbestedende dienst
• Zorginstelling aanbestedende dienst?
1. Specifiek ten doel heeft te voorzien in behoeften van algemeen belang, niet zijnde van
commerciële of industriële aard; en
2. Rechtspersoon is; en
3. In hoofdzaak gefinancierd wordt door aanbestedende diensten, of beheer onderworpen
aan toezicht aanbestedende diensten, of bestuur/directie/raad van toezicht voor meer
dan helft aangewezen wordt door aanbestedende dienst.
 Rechtspraak of ziekenhuizen aanbestedende diensten zijn:
academische ziekenhuizen wel <=> algemene ziekenhuizen waarschijnlijk niet.
 Zie Amphia-arrest HR 1 juni 2007

29. 2. Flexibiliteit

30. PPS-contract en flexibiliteit
 PPS-contract = langdurig contract = minder flexibel
 Iedereen is pro flexibiliteit!
 Waarom dan zo moeizaam te verwezenlijken?
• DBFMO wordt gedicteerd vanuit de financieringspraktijk
• PPC legt (te) veel nadruk op kwantitatieve analyse
 Echter
• DB: niet langdurig
• DBM: geen F

31. PPS-contract en flexibiliteit (vervolg)
 Kwalificatie “onzekerheden”
• Economisch
• Politiek
• Maatschappelijk
• Juridisch
Titel van de presentatie, Invoegen; Koptekst en voettekst; Overal toepassen31

32. PPS-contract en flexibiliteit (vervolg)
Onvoorziene omstandigheden
 Vooraf niet mogelijk om de kans van optreden van onvoorziene omstandigheden
vast te stellen en/of het effect van de gevolgen ervan
 Wettelijke regeling (art. 6:258 BW): niet voorzien
 Uitzondering op de hoofdregel: “Pacta Sunt Servanda”
 Open norm
 UAV-GC:BW
 Rijksbreed model: beperken beroep

33. PPS-contract en flexibiliteit (vervolg)
Overmacht
 Wettelijke regeling (art. 6:75 BW)
 Niet in de risicosfeer van partijen
 UAV-GC: soortgelijk aan BW
 Rijksbrede modellen: overmacht drastisch ingeperkt (risicosfeer opdrachtnemer)
 Overmacht kan contractueel ook worden uitgebreid
Redelijkheid en Billijkheid
 Derogerende / beperkende werking (BW: artikel 6:2 en 248 lid 2)

34. PPS-contract en flexibiliteit (vervolg)
Wijzigingsprocedure
 Rijksbrede modellen: specifieke regeling:
• Wijzigingen OG en ON
• Beperkingen
• Procedure
 UAV-GC: wijzigingsprocedure:
• Meer- / minderwerk
• Ruime omschrijving
(“vaag” ingeperkt)
 Wijzigingsprocedure kan contractueel worden uitgebreid

35. PPS-contract en flexibiliteit (vervolg)
Benchmark-procedures
Diensten:
 UAV-GC: niet (geen O)
 Rijksbrede modellen: benchmarkprocedure voor diensten (O)
Wijzigingen:
 Benchmarkprocedure
 Geen benchmark in standaardmodellen

36. PPS-contract en flexibiliteit (vervolg)
Voortijdige Beëindiging
Mogelijkheden:
 Discretionair (”noodrem”)
 Toerekenbare tekortkoming ON / OG
 Overmacht
Mogelijk in UAV-GC / Rijksbreed model
Contractueel uit te breiden / gevolgen anderszins in te richten
 DB en DBM-contracten

37. PPS-contract en flexibiliteit (vervolg)
Aanbestedingsrecht
 Heronderhandeling en aanbesteding; een moeizame relatie
 Wat is de aard en omvang van de wijziging?
 Was deze wijziging voorzien in de aanbestedingsdocumentatie?
 Zo neen, betreft het een wezenlijke wijziging?
 Zo ja, wat heeft dat voor gevolg?

38. PPS-contract en flexibiliteit (vervolg)
Praktijkcasus: Zuyderland
 Overmacht
 Varianten
 Benchmark-procedures

39. PPS-contract en flexibiliteit (vervolg)
Verdere mogelijkheden voor flexibiliteit
Volgende fase:
 Flexibiliteit als zodanig (financieel) waarderen
 Incentive om wijzigingen te accomoderen
Instrumenten zijn bijvoorbeeld;
 Profit sharing
 Alliantie
 VOF

40. PPS-contract en flexibiliteit (vervolg)
Flexibilisering dan ook zeker mogelijk:
 In Wijzigingsprocedures, bijvoorbeeld door daarin al rekening te houden met
bepaalde mogelijk toekomstige veranderingen + specifieke opties
 Door opname bench-mark-procedures (ook bij Wijzigingen)
 Mogelijkheid Discretionaire bevoegdheid Voortijdige Beëindiging te
vergemakkelijken en door de gevolgen gedetailleerd te regelen
 Alliantie / VOF
DB en DBM geeft veel mogelijkheden voor flexibiliteit. DBFM juist minder

41. 3. Vragen en/of opmerkingen?

42. Contact
AKD Advocaten en Notarissen
mr. M.A. Wintgens
Advocaat/partner Bouw en Vastgoed
T +31 88 253 57 59
F +31 88 253 56 30
E mwintgens @akd.nl