ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΟΡΦΑΝΟΣ BYZANTINHΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

1. ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΟΡΦΑΝΟΣ BYZANTINHΣ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Ο Ναός του Αγίου Νικολάου του Ορφανού είναι παλαιό
βυζαντινό καθολικό μονής της Θεσσαλονίκης και μνημείο
Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, κτισμένο στις αρχές
του 14ου αιώνα. Βρίσκεται στη βορειοανατολική γωνία της Άνω
πόλης, εντός των τειχών, μεταξύ των οδών Ηροδότου και
Αποστόλου Παύλου. Το όνομα του ναού, Ορφανός ή των
Ορφανών, συναντάται για πρώτη φορά σε πηγές του 17ου και

2. 18ου αιώνα και ταυτίζεται με τον άγνωστο κτήτορα του
μνημείου που ανήκε στην οικογένεια των Ορφανών ή στη
λειτουργία ορφανοτροφείου στο χώρο της μονής, είτε
αποδίδεται στην ιδιότητα του Αγίου Νικολάου ως προστάτη
των χηρών και των ορφανών. Ως ιδρυτής του ναού έχει
προταθεί από τους ερευνητές ο Νίκων Σκουτέριος Καπανδρίτης
Ορφανός, καθώς και ο κράλης της Σερβίας Μιλούτιν που λόγω
του γάμου του με την πριγκήπισσα Σιμωνίδα είχε στενούς
δεσμούς με τη Θεσσαλονίκη.
Στη σημερινή του μορφή ο ναός είναι μια μονόχωρη
ξυλόστεγη βασιλική με περίστωο στις τρεις πλευρές,
στεγασμένη με δίρριχτη στέγη στον κεντρικό χώρο. Από τις
τοιχογραφίες του, η ανέγερση του μνημείο τοποθετείται στα
πλαίσια της δεκαετίας 1310-1320. H μονή συνέχισε να
λειτουργεί καθ' όλη τη διάρκεια της Οθωμανοκρατίας. Ο
ιδιαίτερα πλούσιος τοιχογραφικός διάκοσμος ήρθε στο φως το
1957-1960, κατά τη διάρκεια εργασιών στο μνημείο, και
αποτελεί ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα της
ζωγραφικής της παλαιολόγειας αναγέννησης. Ο δημιουργός
τους πιθανώς είναι ο ίδιος με αυτόν των τοιχογραφιών της
Μονής Χιλανδαρίου στο Άγιον Όρος το 1314.
Η μονή συνέχισε να λειτουργεί ακόμη και κατά την
Τουρκοκρατία. Οι τοιχογραφίες καθαρίστηκαν από το σοβά

3. που είχαν ρίξει οι Οθωμανοί μεταξύ 1957 και 1960 κατά τη
διάρκεια έργων ανακαίνισης.
Όψη
Κάτοψη

4. Κάτοψη και τομή

5. Άποψη του εξωτερικού από Δυτικά
Το πρόπυλο της μονής

6. Κίονας του εσωτερικού
Άποψη του τοιχογραφημένου εσωτερικού προς δυσμάς

7. Ιερό βήμα
Γάμος στην Κανά

9. Το φιλί του Ιούδα

10. Ο Ιησούς και η Σαμαρίτισσα στο νότιο τοίχο του βόρειου
κλίτους

11. Aνατολικός τοίχος νάρθηκα. Βίος Αγ. Νικολάου

12. Aνατολικός τοίχος νάρθηκα Βίος Αγ. Νικολάου
ΠΗΓΕΣ:
Διαδίκτυο.
Wikipedia.
Πανεπιστημιακές σημειώσεις Καθηγητή κ. Μέντζου
Αριστοτέλη.
Γιαλίδης Νέστωρ
Ταξίαρχος ε.α.,
Ηλεκτρολόγος Μηχανικός,
Μηχανικός Η/Υ,
Ραδιοηλεκτρολόγος Α’,
Βιβλικός Θεολόγος και Ισλαμολόγος.