4. DAMDAMIN
• Ang hindi “pagputok” ng
damdamin sa harap ng ibang
tao
• Ang hindi pagmumukmok sa
sulok o pagtampo nang matindi
• Ang hindi pagsigaw sa
kinagagalitan
• Ang hindi pagkainggit sa
maykaya o hindi
pagkamateryoso
• Ang pagkakaroon ng tiyak na
direksyon ng pangarap para sa
hinaharap at ang pagtutuon ng
6. MGA INAASAHANG KAKAYAHAN O
KILOS (DEVELOPMENTAL TASK)
• Sa panahon ng pagdadalaga o pagbibinata, may walong inaasahang kakayahan at kilos na
dapat malinang ayon kay Havighurst (Hurlock, 1982, p.11). Ang mga ito ay ang sumusunod:
1. pagtatamo ng bago at ganap na pakikipag-ugnayan (more mature relations) sa mga
kasing-edad
2. pagtanggap ng papel sa lipunan na angkop sa babae o lalaki
3. pagtanggap sa mga pagbabago sa katawan at paglapat ng tamang pamamahala sa mga
ito
4. pagnanais at pagtamo ng mapanagutang asal sa pakikipagkapwa
5. pagkakaroon ng kakayahang makagawa ng maingat na pagpapasya
6. paghahanda para sa paghahanapbuhay
7. paghahanda para sa pag-aasawa at pagpapamilya
8. pagkakaroon ng mga pagpapahalagang gabay sa mabuting asal
7. Ang panahon ng pagdadalaga o pagbibinata
ay punong puno ng mga pagbabago.
Nararanasan ang mga pagbabagong ito sa
aspektong pisikal, emosyonal, at
panlipunan. Mahalagang mapamahalaan
nang mapanagutan ang mga pagbabago sa
panahon ng kabataan. Ang mapanagutang
yugto ng kabataan ay pundasyon ng
mapanagutang katandaan.
Ang pagkakaroon ng positibong konsepto at
tiwala sa sarili ay mahalaga sa pamamahala
ng mga pagbabago at pagsasakatuparan ng
mga gampanin bilang kabataan. Ang mga
paraan sa paglinang ng positibong konsepto
at tiwala sa sarili ay magsisilbing patnubay sa
pagtugom sa mga gampanin at mga
pagbabagong kinakaharap bilang kabataan.
9. MAY TALENTO KA BA?
ANU-ANO ANG MGA ITO?
ANO ANG IYONG
KAKAYAHAN?
SAAN KA MATALINO?
10. TALENTO
• ay isang likas na
kakayahan na
kailangang tuklasin at
paunlarin.
• Taglay na natin ang
mga ito buhat nang
tayo’y isilang bagaman
dapat gumawa ng
paraan upang ang mga
ito ay matuklasan.
KAKAYAHAN
• ay mga bagay kaya mong gawin,
mga bagay kung saan ka magaling.
• Ito ay mga katangiang taglay ng
isang tao, maaaring isang biyaya ng
Panginoon, sabi nga nila walang
taong ipinanganak na walang
kayang gawin at walang taglay na
talento, lahat ng tao ay nagtataglay
nito.
• Tayo lang din ang makakatuklas at
kailangang makapagpaunlad nito.
11. Ayon sa Theory of
Multiple Intelligences, ni
Dr. Howard Gardner ng
Harvard University,
iminungkahi niya ang
siyam na uri o kategorya
ng talino. Ayon sa teorya,
ang tao ay nagtataglay ng
higit sa isang uri ng talino
at ito ay makikita sa
kaniyang kakayahang
gumanap ng iba’t-ibang
gawain.
12. Talinong Pangwika
Talinong Lohikal o Pangmatematika
Talinong Pang-espasyo o Biswal
Talinong Pangmusika
Talinong Pangkatawan
Talinong Interpersonal o Pakikipagkapwa
Talinong Intrapersonal
Talinong Pangkalikasan/Pangkapaligiran
Talinong eksistensiyal
Ang pagtuklas at pagpapaunlad ng mga
angking talento at kakayahan ay
mahalaga sapagkat ang mga ito ay mga
kaloob na kung pauunlarin ay
makatutulong sa pagkakaroon ng tiwala
sa sarili.
13. Ang mga talento bilang biyaya mula sa Diyos
ay magagamit sa kapakipakinabang,
malikhain, at makatuwirang pamamaraan. Ang
paglinang at tamang paggamit ng talino ay
makakatulong sa ikabubuti at sa pag-unlad
ng sarili, kapwa at pamayanan.
Ang pagtuklas at pagpapaunlad ng mga
angking talento at kakayahan ay mahalaga
sapagkat ang mga ito ay mga kaloob na kung
pauunlarin ay makahuhubog ng sarili tungo
sa pagkakaroon ng kumpiyansa sa sarili,
paglampas sa mga kahinaan, pagtupad ng
mga tungkulin at paglilingkod sa pamayanan.
15. Ang bawat isa sa atin ay may mga interes o
kinahihiligang gawin. Lahat tayo ay may
pagkagusto sa mga particular na uri ng Gawain.
Ang hilig o interes ang gaganyak sa atin na
kumilos o gumawa. Ang mga ito ay karaniwang
nagdidikta ng mga gawain na pipiliin at
kasasangkunan. Ito ang mga gawain na patuloy
mong gagawin kahit na pagod ka na. minsan
nga ay di mo napapansin ang paglipas ng oras
dahil sa interesado ka sa iyong ginagawa. Ang
hilig o interes ay maaring natutunan sa mga
karanasan, ang iba naman ay minamana at ang
iba naman ay galling sa ating pinahahalagahan
at mga kakayahan.
May dalawang aspekto ng mga hilig:
• ang larangan ng mga hilig (areas of interest)
• ang tuon ng atensiyon (Abiva, 1993)
16. MGA LARANGAN
NG
HILIG
1. Outdoor
Nasisiyahan sa mga gawaing
panlabas
2. Mechanical
Nasisiyahan sa paggamit ng
mga kagamitan (tools)
3. Computational
Nasisiyahan na gumawa gamit
ang bilang o numero
4. Scientific
Nasisiyahan sa pagtuklas ng
mga bagong kaalaman,
pagdisenyo at pag-imbento
mga bagay at produkto
5. Persuasive
Nahihikayat at nasisiyahan sa
pakikipag-ugnayan sa ibang
tao o pakikipagkaibigan
6. Artistic
Nagiging malikhain at
nasisiyahan sa pagdidisenyo
mga bagay
7. Literary
Nasisiyahan sa pagbabasa at
pagsusulat ng mga akdang
pampanitikan
8. Musical
Nasisiyahan sa pakikinig o
paglikha ng awit o pagtugtog
9. Social Services
Nasisiyahang tumulong sa
ibang tao
10. Clerical
Nasisiyahan sa paggawa ng
mga gawaing pang-opisina
17. TUON NG
ATENSIYON
ay ang preperensiya ng uri ng pakikisangkot
sa isang gawain. Ito ay maaaring sa tao, datos,
at bagay.
1. Tao – May kinalaman sa tao
2. Datos – May kinalaman sa mga
katotohanan, records, files, numero, detalye
3. Bagay – Gamit ang mga kagamitan (tools) o
makina (machine)
4. Ideya – Pag-iisip at pag-oorganisa ng mga
ideya
• Mahalaga ang pagpapaunlad ng sariling
hilig o interes hindi lamang para sa sarili
kundi para rin sa kapwa at pamayanan. Ito
rin ay makatutulong sa pagpapasiya
tungkol sa angkop na propresyon o
teknikal-bokasyonal na kusong kukunin at