Ideeën voor een actief regenboogbeleid met de bibliotheek

1. Ideeën voor een
actief regenboogbeleid
met de bibliotheek
Eva Simon
zij/haar
dank aan Ann, Annika, Britt, Deniza, Eva, Evi, Jan, Johan, Nele,
Nicolas, Veronique, Sofie, Stefaan, … voor de input

2. Duurzame ontwikkelingsdoelen

3. LGBTI+ als
doelgroep?
Hoeveel procent van de mensen is holebi,
transgender of intersekse?
cavaria.be/vragen-over-cijfers
www.transgenderinfo.be/nl/cijfers
www.interseksevlaanderen.be/prevalentie

4. Kruispuntdenken

5. LGBTI+ en welzijn
Mentaal welzijn ligt lager dan bij algemene bevolking
Onderzoek naar het psychisch welzijn van Vlaamse holebi's en
transgenderpersonen
(Missiaen & Seynaeve, 2016)
• 26,5% ondernam een suïcidepoging, bij
transgenderpersonen 38,7%
• 65,2% van de holebi’s heeft aan zelfmoord gedacht, bij
transgenderpersonen 80,3%
Algemene geestelijke gezondheidsenquête bij Belgische
bevolking van 15 jaar en ouder
(Gisle & Drieskens, 2018)
• 4,3% ondernam een suïcidepoging, 13,9% heeft aan
zelfmoord gedacht

6. Aanvaarding
gebruik roepnaam

7. Sociale verbinding
bib als ontmoetingsplaats

8. Identiteitsvorming
Drag Queen Story Hour
Bron: Multnomah County Library

9. LGBTI+ en educatie
Verspreiding van kennis over gender en
seksuele diversiteit zorgt ervoor dat LGBTI+
personen zich niet uitgesloten voelen en
draagt bij tot sensibilisering over deze thema’s
in de brede maatschappij

10. Diverse
collectie &
activiteiten
rond
LGBTQIA+

11. Cargo Confetti
‘because there’s joy in diversity’
cargoconfetti.be/collections/lhbtiq
Queer (kinder)boekentips
queerboeken.nl

12. Gaat meer
diverse collectie
ten koste van
leesmotivatie?

13. Scholenwerking
• boekenpakket in kader van IDAHOT en
PAARS-campagne
• permanente regenboogkoffers voor
kleuter-, lager of middelbaar onderwijs

14. Klasse
www.klasse.be/261101/is-
jouw-boekenhoek-al-
genderproof-verrijk-je-
aanbod-met-deze-tips
Klascement
www.klascement.net/lesmat
eriaal/?cmdFilter=filter_activ
ated&q=%22gender%22

15. Levende bibliotheek
Bron: University of the Fraser Valley

16. LGBTI+ en gendergelijkheid
Belang van een brede invulling van het
begrip ‘gender’ en erkenning dat gender
een spectrum is dat meer omvat dan de
binaire man-vrouw-opdeling
Ook is het belangrijk om genderstereotypen
en de daaraan verbonden verwachtingen
aan te pakken die sommige personen
verhinderen zichzelf te zijn

17. Inclusieve
genderregistratie
op formulieren

18. Genderbewust
communiceren

19. Grote seksenquête (Knack, maart 2023)

20. Genderbewuste taal
• Kies een genderneutraal alternatief
• beste meneer/mevrouw -> beste klant, beste collega
• de jongens en meisjes -> de leerlingen, de studenten
• Gebruik het meervoud of spreek de lezer direct aan
• Iedereen brengt zijn of haar lidkaart mee -> Iedereen
brengt hun lidkaart mee
• Iedereen brengt zijn of haar lidkaart mee -> Breng je
lidkaart mee
taaladvies.net/taal-en-gender
transgenderinfo.be/nl/taal-en-beleid

21. Trefwoorden
en
ordeningen
• Zit een waardeoordeel vervat in de terminologie?
• Respectvolle terminologie
• Verouderde terminologie actualiseren
• Wijzigingen doorvoeren kost tijd en inspanning
• Aparte etiketten? Aparte kasten?

23. Genderinclusief sanitair
Bron: O’Dea

24. LGBTI+ en waardig werk
Een inclusieve cultuur zorgt ervoor
dat werknemers weten dat ze in een
organisatie werken waar ze open
kunnen zijn over hun seksuele
oriëntatie of genderidentiteit

25. Inclusieve vacatures

26. Vorming personeel
cavaria.be/genderkoek
cavaria.be/woordenlijst
shop.cavaria.be/categorie/publicaties

27. Vorming personeel
KLIQ vzw
kliqvzw.be/themas/werkvloer
Bewust worden van onbewuste vooroordelen
Doorgronden van ABC van de LGBTI+ gemeenschap
Genderbewuste taal en gepaste voornaamwoorden gebruiken

28. LGBTI+ en ongelijkheid
België scoort in vergelijking met
andere landen hoog wat rechten,
beleid en voorzieningen voor LGBTI+
personen betreft. Wel zijn er nog altijd
LGBTI+ personen die ongelijkheid
ervaren of geconfronteerd worden met
hun anders zijn, zoals oudere LGBTI+
personen of LGBTI+ personen met een
migratieachtergrond.

29. Merhaba
merhaba.be/nl/aanbod/prof
essionals
Advies rond meer inclusie
van LGBTI+ personen met
migratieachtergrond
RainbowAmbassadors
rainbow-
ambassadors.be/nl/onsaanbod
Bevorderen van LGBTI+ beleid
in de seniorenzorg

30. Studio Sesam
studiosesam.be/ons-aanbod
Veelzijdig, sensitief en sociaal
gevoelig schrijven en
verbeelden
RoSa vzw & Genderklik.be
rosavzw.be/nl/aanbod/vorming
genderklik.be
Vorming en info rond
gender(stereotypen) en
intersectionaliteit

31. LGBTI+ en duurzame gemeenschappen
Toegang voorzien tot inclusieve
openbare ruimtes en een
participatieve planning en beheer van
deze ruimtes uitbouwen

32. Zichtbaarheid
shop.cavaria.be -> vlaggen, affiches, buttons, …

33. Participatie

34. LGBTI+ en veiligheid
LGBTI+ personen krijgen nog altijd te
maken met discriminatie,
stigmatisering en geweld, dit door de
onwetendheid en vooroordelen ten
aanzien van holebi’s en transpersonen
in de samenleving. Een progressieve en
tolerante wetgeving blijkt niet altijd
een garantie voor een reëel tolerant
maatschappelijk klimaat.

35. Onderzoek ‘De toenemende online
lhbti+-haat’ (van Dijk e.a., 2023)

38. Bibliotheek als safer space

39. Bibliotheek als
doorverwijsplek
• Lumi opvang- en infolijn
• Transgender Infopunt & Gendervonk
• Intersekse Vlaanderen
• Regenbooghuizen
• Meldpunten discriminatie
• Unia
• Instituut voor de Gelijkheid van
Vrouwen en Mannen
• Vlaams Mensenrechteninstituut
& Genderkamer

40. LGBTI+ en partnerschappen
De voortrekkersrol die België speelt
op het vlak van LGBTI+ rechten kan
via samenwerkingen worden ingezet
om ook in andere contexten een
inclusieve toepassing van de SDG’s
na te streven.

41. IFLA
LGBTQ Users Special Interest Group
iflalgbtqusers.wordpress.com
ifla.org/g/lgbtq/get-involved-lgbtq

42. American Library Association
Office of Intellectual Freedom
ala.org/advocacy/bbooks & bannedbooksweek.org

43. Probeer alle aspecten van queerness in je collectie te verwerken en niet
direct het laaghangend fruit.
Organiseer een slam poetry avond, bv. in samenwerking met Slam-T of nodig
eens een queer auteur/filmmaker/booktokker uit.
Doe aan kruispuntdenken: zorg dat je bibliotheek toegankelijk en veilig is voor
alle minderheden.
Ik denk dat de doelgroep beter zelf activiteiten organiseert in
de bib en daar de bibliotheek dan als partner bij uitnodigt.
Bibliotheken zouden het charter voor inclusie in de boeken- en letterensector
‘Elk Verhaal Telt’ kunnen tekenen om duidelijk te maken dat ze er zijn voor iedereen.
Misschien eens iemand uit de community die zijn favoriete bibmaterialen
in de kijker zet.

44. Als je een apart LGBTI+ rek zou hebben, denk ik dat heel wat niet-LGBTI+ mensen
het rek net niet zouden bekijken, terwijl ze nu misschien bij een bepaalde roman
verrast kunnen worden door een LGBTI+ verhaallijn.
In bibliotheken waar er veel werkdruk is, is een extra etiket niet zo eenvoudig en snel
gedaan als het misschien lijkt. Een regenboogvlag in de jongerenafdeling kan wel.
Het lijkt me belangrijker om in de visie en dagelijkse werking aandacht te besteden
aan identificatie en groepsvorming dan dat er “aparte” labels gekleefd worden.
Ik stel regelmatig een boekenpakket samen voor een andere dienst
binnen de gemeente en dan steek ik daar ook altijd LGBTI+ boeken bij.
Ook in onze rondleidingen en introducties komt het thema diversiteit in
boeken expliciet aan bod.

45. Ik had onlangs iemand aan de lijn in de bib en dacht dat het een vrouw was, maar het
was een man en ik was al de hele tijd ‘mevrouw’ aan het zeggen. Dat voelde stom.
Voor het gebruik van voornaamwoorden laat ik de verantwoordelijkheid bij de
gebruiker, maar het getuigt natuurlijk wel van respect om -als een gebruiker een
opmerking maakt- de voornaamwoorden dan daadwerkelijk te gebruiken.
Persoonlijk vind ik dat het aan de ander is om te zeggen: zeg maar zus of zo. Dan
is het aan de baliemedewerker om dat zonder morren of raar kijken te doen.
We hadden dit jaar iemand die stage deed die queer was en dat ook uitstraalde. Ik
vond het wel super dat onze bibliothecaris daar geen enkel probleem mee had.
Het valt mij op hoe snel ik in stereotypen terugval. Tijdens klasbezoeken
betrap ik mezelf er bijvoorbeeld op dat ik zeg ‘als je met je mama en/of papa
terugkomt’. Ik probeer het te vervangen door ‘ouder(s)’.
Wat kennis en attitudes betreft zou een bibliotheekmedewerker wel moeten weten
(of minstens kunnen opzoeken) naar welke organisaties doorverwezen kan worden.

46. Bedankt!
eva.t.simon@gmail.com