МУ-ын нийгэм эдийн засгийн байдал, 2019 он

1. Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн байдал
2019 онд

2. ХҮН АМЫН АМЬЖИРГААНЫ ДООД ТҮВШИН,
нэг хүнд сард ногдохоор, бүсээр

3. Хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагад 2019 онд ажилгүй 87.0 мянган иргэн шинээр бүртгүүлж,
бүртгэлтэй байсан 27.2 мянган иргэн ажилд зуучлагдан орж, 64.0 мянган иргэн ажил идэвхтэй
хайхгүй байгаа шалтгаанаар бүртгэлээс хасагдсан байна.
БҮРТГЭЛТЭЙ АЖИЛГҮЙ ИРГЭД
12.6% 3.5%
Өмнөх оны
мөн үе
Өмнөх
сараас
Нийт бүртгэлтэй ажилгүй иргэд
Бүртгэлтэй ажилгүй иргэд Ажилтай боловч өөр
ажил хайж байгаа иргэд
20.8 мянга (56.0%) 16.2 мянга (44.0%)Хөдөлмөр эрхлэлтийн
байгууллагад ажил
хайж бүртгүүлсэн иргэд
2019 оны 12 дугаар
сарын эцэст 37.0 мянга
байна.
10.9 мянга
(52.4%) нь
эмэгтэй
345 (1.7%)
нь хөгжлийн
бэрхшээлтэй
57.4% нь
15-34 насны
залуучууд

4. ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ОСОЛ, ХУРЦ ХОРДЛОГО
Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын мэдээллээр 2019 оны
эцэст үйлдвэрлэлийн осол, хурц хордлого 336 тохиолдол
бүртгэгдэж, өмнөх оноос 53 (18.7%)-aaр өссөн байна. Эдгээр
тохиолдлын 324 (96.4%) нь үйлдвэрлэлийн осол, 12 (3.6%) нь хурц
хордлого байна.
31%
19%12%
6%
5%
25%
2%
унах бүдрэх, халтирсан
эд зүйлд хавчуулагдсан
унаж байгаа эд зүйлд цохигдсон
эд зүйл дээр гишгэх суурин болон
хөдөлгөөнт эд зүйлд цохигдсон
гаднын халдлагад өртсөн
бусад
живсэн

5. ГАДААД ИРГЭДИЙН АЖИЛ ЭРХЛЭЛТ, 2019 онд
ХӨДӨЛМӨРИЙН ГЭРЭЭГЭЭР АЖИЛ ЭРХЭЛЖ БУЙ
ГАДААДЫН ИРГЭД, улс орноор
36.2%Хятад
8.8%Австрали
7.1%
БНСУ 6.1%
ОХУ
5.3%АНУ
4.3Вьетнам
32.2%Бусад
2019 оны 12 дугаар сарын 31-ний
байдлаар 95 орны 4.6 мянган
гадаадын иргэн хөдөлмөр
эрхлэх зөвшөөрлийн дагуу
идэвхтэй ажил эрхэлж байна.
ХӨДӨЛМӨРИЙН ГЭРЭЭГЭЭР АЖИЛ
ЭРХЭЛЖ БУЙ ГАДААДЫН ИРГЭД, эдийн
засгийн үйл ажиллагааны салбарын
ангиллаар
38%
21%
17%
6%
4%
14%
уул уурхай,
олборлолтын
боловсрол
бөөний болон
жижиглэн худалдаа
боловсруулах
үйлдвэрлэл
барилга
бусад

6. НИЙГМИЙН ДААТГАЛ, ХАЛАМЖ
Нийгмийн даатгалын сан Нийгмийн халамжийн сан
Нийгмийн халамжийн сангаас 2019 онд
• 493.3 мянган хүнд [өмнөх оны мөн үеэс 2.3
дахин]
• 303.8 тэрбум төгрөгийн тэтгэвэр,
тэтгэмж [өмнөх оны мөн үеэс 2.2 дахин ]
олгожээ.
2019 онд 18 хүртэлх насны 1.0 сая хүүхдэд 229.6
тэрбум төгрөгийг хүүхдийн мөнгөн тэтгэмж
болгон олгожээ.
2019 онд нийгмийн даатгалын сангийн
• орлого 2.8 их наяд төгрөг [өмнөх оны
мөн үеэс 17.5%],
• зарлага 2.5 их наяд төгрөг [өмнөх
оны мөн үеэс 16.8%] болжээ.
Нийгмийн даатгалын сангийн орлого өсөхөд
тэтгэврийн даатгалын сан болон эрүүл
мэндийн даатгалын сангийн орлого өссөн нь
голлон нөлөөлсөн байна.

7. Улсын хэмжээнд
бүртгэлтэй ажилгүй
иргэдийн 57.1 хувийг
15-34 насны
залуучууд эзэлж
байна.
2016 XII
2016 I-XII
2015 I-XII
2014 I-XII
2016 I-XII
2015 I-XII
2014 I-XII
Монгол улсад 2019 онд 77,6 мянган эх амаржиж, 80,3 мянган хүүхэд төрүүлсэн
нь өмнөх оноос амаржсан эх 543 (0.7%) -гоор, төрсөн хүүхэд 695 (0.9%)-оор
нэмэгдсэн байна.
Улсын хэмжээнд 2019 онд нийт нас баралтын 7.4 хувийг 5 хүртэлх насны
хүүхдийн эндэгдэл, 5 хүртэлх насны хүүхдийн эндэгдлийн 82.4 хувийг нялхсын
эндэгдэл, нялхсын эндэгдлийн 62.2 хувийг нярайн эндэгдэл эзэлж байна.
Эхийн эндэгдэл 2019 онд 18 болж, өмнөх оноос 3 (14.3%)-аар буурчээ. Эхийн
эндэгдлийн харьцаа (100 000 амьд төрөлтөд ногдох) 23 болж, өмнөх оноос 4-өөр
буурчээ.
Улаанбаатар хотод 2019 оны 12 дугаар сард ХДХВ/ДОХ-ын 2 тохиолдол илэрч,
улсын хэмжээнд бүртгэгдсэн ХДХВ/ДОХ-ын нийт тохиолдол 286 болсон байна.
Халдварт өвчнөөр өвчлөгчид 2019 онд 45.2 мянга болж, өмнөх оноос 3158 (7.5%)-
аар нэмэгдэхэд салхин цэцгээр өвчлөгчид 2522 (31.0%)-оор, тэмбүүгээр өвчлөгчид
932 (15.1%)-оор, трихомониазаар өвчлөгчид 492 (11.0%)-оор, мөөгөнцрөөр
өвчлөгчид 169 (9.7%)-өөр өссөн нь голлон нөлөөлсөн байна.
ЭРҮҮЛ МЭНД

8. 2019 оны байдлаар
Өмнөх онтой
харьцуулахад
Бүртгэгдсэн гэмт хэрэг 31.5 мянга  4696 (13.0%)
Согтуугаар үйлдэгдсэн гэмт хэрэг 4371  1082 (32.9%)
Хүүхэд оролцсон гэмт хэрэг 1068  327 (44.1%)
Эмэгтэй хүн оролцсон гэмт хэрэг 3117  178 (6.1%)
Бүлэглэн үйлдсэн гэмт хэрэг 1805  91 (5.3%)
Гэмт хэргийн улмаас
Гэмтсэн иргэн 8.7 мянга  556 (6.0%)
Нас барсан иргэн 930  4 (0.4%)
Учирсан хохирол 162.3 тэрбум төгрөг  31.0 тэрбум төгрөг
(16.0%)
Нөхөн төлүүлсэн хохирлын хэмжээ 43.8 тэрбум
төгрөг
 11.3 тэрбум төгрөг
(34.9%)
Эрүүлжүүлэгдсэн хүн 111.0 мянга  25.2 мянга (29.4%)
Баривчлагдсан хүн 15.3 мянга  4.3 мянга (39.3%)
ГЭМТ ХЭРЭГ

10. МӨНГӨ, ЗЭЭЛ
Mөнгөний нийлүүлэлт (M2) 2019 оны 12 дугаар сарын эцэст 20.8 их наяд төгрөг
болж, өмнөх оны эцсээс 1.3 (6.8%) их наяд төгрөгөөр өсөхөд төгрөгийн хадгаламж
923.0 тэрбум төгрөгөөр, валютын хадгаламж 464.2 тэрбум төгрөгөөр өссөн нь
нөлөөлжээ.
Аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэдэд олгосон нийт зээлийн өрийн үлдэгдэл 2019
оны 12 дугаар сарын эцэст 18.1 их наяд төгрөг болж, өмнөх оны эцсээс 870.4
(5.1%) тэрбум төгрөгөөр өссөн байна. Нийт зээлийн өрийн үлдэгдлийн 9.4 (52.1%)
их наяд төгрөг нь иргэдийн, 8.7 (47.9%) их наяд төгрөг нь ААНБ-ынх байна.
Хугацаа хэтэрсэн зээлийн өрийн үлдэгдэл 2019 оны 12 дугаар сарын эцэст 824.0
тэрбум төгрөг болж, өмнөх сараас 144.5 (14.9%) тэрбум төгрөгөөр, өмнөх оны
эцсээс 24.8 (2.9%) тэрбум төгрөгөөр буурсан байна.
Банкны системийн хэмжээгээр чанаргүй зээл 2019 оны 12 дугаар сарын эцэст 1.8 их
наяд төгрөг болж, өмнөх сараас 92.9 (4.8%) тэрбум төгрөгөөр буурч, өмнөх оны
эцсээс 40.6 (2.3%) тэрбум төгрөгөөр өссөн байна. Чанаргүй зээл нийт зээлийн
өрийн үлдэгдлийн 10.1 хувийг эзэлж байна.
Гүйлгээнд гаргасан бэлэн мөнгө 2019 оны 12 дугаар сарын эцэст 897.4 тэрбум
төгрөг болж, өмнөх оны эцсээс 71.2 (7.4%) тэрбум төгрөгөөр буурсан байна. Үүнд,
төгрөгийн харилцах 59.0 тэрбум төгрөгөөр, хадгаламжийн байгууллагаас гадуурх
мөнгө 56.0 тэрбум төгрөгөөр буурсан нь нөлөөлжээ.

11. 2016 оны 12 дугаар сард 5960 эх
амаржиж, 5994 хүүхэд төрүүлсэн
нь өмнөх сараас амаржсан эх 302
(4.8%)-оор, хүүхэд 331 (4.9%)-ээр
буурчээ.
Нялхсын эндэгдэл улсын
хэмжээгээр 2016 онд 1315
болж, өмнөх оноос 81 (6.6%)-
ээр, 5 хүртэлх насны
хүүхдийн эндэгдэл 1628 болж,
өмнөх оноос 152 (10.3%)-оор
өсчээ.
2014 I-XII
2015 I-XII
2016 I-XII
МОНГОЛБАНКНААС ЗАРЛАСАН ДУНДАЖ ХАНШ*
2 727.34 төгрөг
болж, өмнөх оны
эцсээс 3.4 хувиар
суларчээ.
388.75 төгрөг болж,
өмнөх оны эцсээс
1.5 хувиар суларчээ.
43.38 төгрөг
болж, өмнөх оны
эцсээс 10.8 хувиар
суларчээ.
* Төгрөгийн валюттай харьцах сарын дундаж ханш

12. УЛСЫН НЭГДСЭН ТӨСӨВ
Улсын нэгдсэн төсвийн нийт орлого, тусламжийн
нийт хэмжээ 2019 оны урьдчилсан гүйцэтгэлээр
11.9 их наяд төгрөг, үүнээс нийт тэнцвэржүүлсэн
орлого, тусламж 10.8 их наяд төгрөг болж, нийт
орлогын 90.5 хувийг эзэлж байна. Нийт зарлага,
эргэж төлөгдөх цэвэр зээлийн нийт хэмжээ 11.4
их наяд төгрөг болж, тэнцвэржүүлсэн нийт
тэнцэл 627.8 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай
гарлаа.
81.6%
8.7%
8.8%
0.9%
Улсын нэгдсэн төсвийн орлогын
бүтэц
татварын орлого
татварын бус орлого
ирээдүйн өв сангийн
орлого
тогтворжуулалтын
сангийн орлого
Татварын нийт орлого 9.7 их наяд төгрөг болж, өмнөх оноос 1.5 (18.8%) их наяд төгрөгөөр
өсөхөд дараах орлогуудын өсөлт нөлөөлсөн байна. Үүнд:
- орлогын албан татвар 460.8 тэрбум төгрөг (22.1%) 
- нийгмийн даатгалын орлого 355.0 тэрбум төгрөг (21.9%) 
- нэмэгдсэн өртгийн албан татвар 288.0 тэрбум төгрөг (13.1%) 
- бусад татвар, төлбөр хураамжийн орлого 205.2 тэрбум төгрөг (28.8%) 
- онцгой албан татвар 109.0 тэрбум төгрөг (14.4%) 
- гадаад үйл ажиллагааны орлого 107.7 тэрбум төгрөг (15.8%) 

13. 2015 I-XII
2014 I-XII
ГАДААД ХУДАЛДАА
Гадаад худалдааны нийт бараа эргэлт 2019 онд 13.7 тэрбум америк
доллар, үүнээс экспорт 7.6 тэрбум америк доллар, импорт 6.1 тэрбум америк
долларт хүрлээ.
Нийт бараа эргэлтийн хэмжээ өмнөх оны мөн үеэс 860.6 (6.7%) сая америк
доллар, үүнээс экспорт 608.0 (8.7%) сая америк доллароор, импорт 252.6 (8.0%)
сая америк доллароор тус тус өссөн байна.
Экспорт 2019 онд өмнөх оны мөн үеэс 608.0 сая америк доллараар
өсөхөд эрдэс бүтээгдэхүүний экспорт 307.2 сая америк доллар, боловсруулаагүй
буюу хагас боловсруулсан алтны экспорт 273.9 сая америк доллароор өссөн нь
голлон нөлөөлсөн байна.
Импорт 2019 онд өмнөх оны мөн үеэс 252.6 сая америк доллараар
өсөхөд эрдэс бүтээгдэхүүний импорт 46.5 сая америк доллар, үүнээс дизелийн
түлш 92.7 сая америк доллар, тээврийн хэрэгсэл, тэдгээрийн эд анги 266.9 сая
америк доллароор өссөн нь голлон нөлөөлжээ.

14. ХЭРЭГЛЭЭНИЙ ҮНИЙН ИНДЕКС
Хэрэглээний бараа, үйлчилгээний үнэ 2019 оны 12 дугаар сард улсын
хэмжээнд өмнөх сараас 0.6 хувь, өмнөх оны эцсээс 5.2 хувиар өссөн
байна.
Хэрэглээний бараа, үйлчилгээний үнэ 2019 оны 12 дугаар сард өмнөх оны
эцсээс 5.2 хувиар өсөхөд хүнсний бараа, ундаа, усны бүлгийн үнэ дүнгээрээ 8.3
хувь (мах, махан бүтээгдэхүүний дэд бүлгийн үнэ 16.0 хувь, согтууруулах бус
ундааны дэд бүлгийн үнэ 4.4 хувь), согтууруулах ундаа, тамхины бүлгийн үнэ
дүнгээрээ 3.3 хувь, хувцас, бөс бараа, гутлын бүлгийн үнэ дүнгээрээ 7.1 хувь, орон
сууц, ус, цахилгаан, хийн болон бусад түлшний бүлгийн үнэ дүнгээрээ 3.2 хувь
(цахилгаан, хийн болон бусад түлшний дэд бүлгийн үнэ 1.3 хувь), эм тариа,
эмнэлгийн үйлчилгээний бүлгийн үнэ дүнгээрээ 3.3 хувиар өссөн нь голлон
нөлөөлсөн байна.
Хэрэглээний бараа, үйлчилгээний үнэ 2019 оны 12 дугаар сард өмнөх
сараас 0.6 хувиар өсөхөд хүнсний бараа, ундаа, усны бүлгийн үнэ дүнгээрээ 0.7
хувиар ( сүү, сүүн бүтээгдэхүүн 6.5 хувь), хувцас, бөс бараа, гутлын бүлгийн үнэ 1.0
хувь, бусад бараа, үйлчилгээний бүлгийн үнэ 1.4 хувиар өссөн нь голлон нөлөөлсөн
байна.

15. АЖ ҮЙЛДВЭР
Аж үйлдвэрийн салбарын нийт үйлдвэрлэл 2019 оны урьдчилсан
гүйцэтгэлээр 17.4 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос 1.8 (11.2%) их наяд
төгрөгөөр өслөө.
Үүнд, уул уурхай, олборлох аж үйлдвэрийн салбарын үйлдвэрлэл 1.2
(11.1%) их наяд төгрөгөөр, боловсруулах аж үйлдвэрийн салбарын
үйлдвэрлэл 351.8 (10.5%) тэрбум төгрөгөөр, цахилгаан, дулааны эрчим
хүч үйлдвэрлэл, усан хангамжийн салбарын үйлдвэрлэл 156.5 (15.0%)
тэрбум төгрөгөөр тус тус өссөн нь нөлөөлөв.
Аж үйлдвэрийн салбарын борлуулсан бүтээгдэхүүн 2019 оны урьдчилсан
гүйцэтгэлээр 20.1 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос 1.8 (9.8%) их наяд
төгрөгөөр өслөө.
Нийт борлуулсан бүтээгдэхүүний 13.6 (67.6%) их наяд төгрөгийг
гадаадын зах зээлд борлуулжээ. Үүнээс, уул уурхай, олборлох аж
үйлдвэрийн салбарынх 11.3 (83.4%) их наяд төгрөг, боловсруулах аж
үйлдвэрийн салбарынх 2.3 (16.6%) их наяд төгрөг байна.

16. Агаарын тээврийн орлого Төмөр замын тээврийн орлого
Төмөр замаар
тээсэн ачаа
28.1 сая тонн
9.2%
Агаарын тээврээр
зорчигчид
1.6 сая хүн
14.1%
Агаарын тээврээр
тээсэн ачаа
5.7 мянган тонн
0.3%
Төмөр замаар
зорчигчид
3.0 сая хүн
14.8%
ТЭЭВЭР
708.6
тэрбум
төгрөг
15.0%
498.2
тэрбум
төгрөг
12.6%
2019 онд

17. МАЛ ТООЛЛОГО
2019 оны жилийн эцсийн мал тооллогын дүнгээр улсын хэмжээнд 71.0
толгой мал тоологдсон. 5 төрлөөр авч үзвэл:
Үхэр – 4.8 сая
Тэмээ – 472.4 мянга
Адуу – 4.2 сая
Хонь – 32.3 сая
Ямаа - 29.3 сая толгой тус тус тоологдсон байна.
Малын тоогоор Архангай аймаг, Хөвсгөл аймаг, Өвөрхангай, Төв, Хэнтий
аймгууд тэргүүлсэн байна.
Хамгийн олон малтай сумаар Хэнтий аймгийн Өмнөдэлгэр сум, Дундговь
аймгийн Эрдэнэдалай сум, Архангай аймгийн Эрдэнэмандал сум, Хэнтий
аймгийн Хэрлэн сум, Өвөрхангай аймгийн Богд сумд тэргүүлсэн байна.