mongolia

1. Àãóóëãà
Ìîíãîë óëñûí íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí áàéäàë ......................3
I. Íèéãìèéí ¿ç¿¿ëýëò .......................................................... 7
1. Õ¿í àì ............................................................................... 7
2. Àæèëã¿é èðãýä .................................................................. 7
3. Íèéãìèéí äààòãàë, íèéãìèéí õàëàìæ ...........................9
5. Ýð¿¿ë ìýíä .......................................................................11
6. Ãýìò õýðýã ..........................................................................12
II. Ìàêðî ýäèéí çàñãèéí ¿ç¿¿ëýëò ........................................ 14
1. ¯íý .....................................................................................14
2. ̺íãº, çýýë, ¿íýò öààñ ....................................................17
3. Óëñûí íýãäñýí òºñºâ..........................................................20
4. Ãàäààä õóäàëäàà ........................................................... 22
III. ¯éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýý .................................................... 25
1. Áèçíåñ ðåãèñòð.................................................................. 25
2. պ人 àæ àõóé ................................................................. 26
2. Àæ ¿éëäâýð ....................................................................... 28
3. Áàðèëãà ........................................................................... 30
4. Òýýâýð, õîëáîî ................................................................ 30
5. Õèëýýð íýâòýðñýí çîð÷èã÷èä ............................................33
IV. Áóñàä ............................................................................... 34
1. Öàã óóð, àãààðûí áîõèðäîëò ........................................ 34
V. Õàâñðàëò ........................................................................... 35
VI. Ìîíãîë óëñûí õºãæèë îëîí óëñûí ò¿âøèíä ............... 56
VII. Äýëõèéí ýäèéí çàñàã, ãàäààä çàõ çýýëèéí òîéì ........... 70

2. Дараах тэмдэглэлүүдийг ашиглав:
... мэдээлэл байхгүй
0.0 маш бага тоо
­ гүйцэтгэл байхгүй.

3. Íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí áàéäëûí òóõàé òàíèëöóóëãà
Монгол улсын нийгэм, 166.0 тэрбум төг. болж, үүний 73.1 хувийг өндөр
эдийн засгийн байдал насны, 12.8 хувийг хөгжлийн бэрхшээлтэй
(2010 оны эхний хагас жилийн байдлаар) иргэдийн, 7.4 хувийг тэжээгчээ алдсаны, 6.7
хувийг цэргийн тэтгэвэрт зарцуулсан байна.
I. Нийгмийн үзүүлэлт
Нийгмийн халамжийн тэтгэвэрт 2010 оны
Улсын хэмжээнд амьд төрсөн хүүхдийн
эхний хагас жилд 55.7 мян.хүн хамрагдаж, 12.7
тоо 2010 оны эхний хагас жилийн байдлаар
тэрбум төг. зарцуулсан нь өмнөх оны мөн
33566 болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 500
үеийнхээс хамрагдсан иргэдийн тоо 2.5 мян.хүн
хүүхдээр, амаржсан эх 33429 болж, 520 эхээр
буюу 4.7 хувиар, олгосон тэтгэврийн хэмжээ 0.7
буюу 1.5 хувиар тус тус буурчээ.
тэрбум төг. буюу 5.7 хувиар нэмэгдсэн байна.
Эрүүл мэндийн яамны мэдээгээр 2010
оны эхний хагас жилийн байдлаар 1000 хүн амд Энэ оны эхнээс эхлэн Хүний хөгжил
ногдох төрөлт 12.2, нас баралт 3.2, хүн амын сангаас иргэн бүрт 70.0 мян.төг олгож байгаа
ердийн цэвэр өсөлт 9.0 болов. бөгөөд эхний хагас жилд 2.4 сая иргэнд 169.8
Улсын хэмжээгээр энэ оны эхний хагас тэрбум төг. олгосон байна.
жилийн байдлаар нэг хүртэлх насандаа 710
Халдварт өвчнөөр 2010 оны эхний хагас
хүүхэд эндэж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 8
жилд 19.8 мян.хүн өвчилж, өмнөх оны мөн
хүүхдээр буюу 1.1 хувь, 1­5 хүртэлх насандаа
үеийнхээс 250 хүн буюу 1.2 хувиар буурсны
эндсэн хүүхдийн тоо 190 болж, 89 хүүхдээр тус
дотор салхин цэцгээр өвчлөгчдийн тоо 799 хүн
тус нэмэгдэж, харин эхийн эндэгдэл 15 болж, 9
буюу 58.2 хувь, вируст хепатитаар өвчлөгчдийн
эхээр буурсан байна.
тоо 882 хүн буюу 28.7 хувь, тэмбүүгээр
өвчлөгчдийн тоо 564 хүн буюу 21.2 хувь, цусан
Аймаг, нийслэлийн хөдөлмөр, халамжийн
суулгаар өвчлөгчдийн тоо 219 хүн буюу 17.0
үйлчилгээний хэлтэс (ХХҮХ)­т бүртгэлтэй, ажил
хувь, трихомониазаар өвчлөгчдийн тоо 365 хүн
идэвхтэй хайж байгаа ажилгүй иргэдийн тоо
буюу 12.5 хувь, гонококкт халдвараар
2010 оны 6 дугаар сарын эцэст 39941 болж,
өвчлөгчдийн тоо 62 хүн буюу 2.0 хувиар тус тус
өмнөх оны мөн үеийнхээс 446 хүнээр буюу 1.1
буурсан бол сүрьеэгээр өвчлөгчдийн тоо 18 хүн
хувиар өсчээ. Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн тоо
буюу 0.7 хувиар нэмэгдсэн байна.
өмнөх оны мөн үеийнхээс Баянхонгор (355 хүн),
Дорноговь (461 хүн), Завхан (836 хүн), Төв (929
Манай улсад энэ оны 6 дугаар сард гар,
хүн), Ховд (1016 хүн) аймагт өссөн нь ажилгүй
хөл, амны өвчний 1048 тохиолдол
иргэдийн тооны өсөлтөнд голлон нөлөөлжээ.
бүртгэгдсэнээс 501 буюу 47.8 хувь нь
Нийгмийн даатгалд 2010 оны эхний хагас
Улаанбаатар хотод, 547 тохиолдол буюу 52.2
жилд 493.9 мян.хүн шимтгэл төлөгч,
хувь нь хөдөө орон нутагт гарснаас Дорнод
даатгуулагчаар бүртгэгдсэний 206.6 мянга буюу
аймагт 303 буюу 28.9 хувь, Хэнтий аймагт 63
41.8 хувь нь төсөвт байгууллагын, 287.3 мянга
буюу 6.0 хувь, Дорноговь аймагт 43 буюу 4.1
буюу 58.2 хувь нь аж ахуйн нэгж, байгууллагын
хувь, Төв аймагт 28 буюу 2.7 хувь нь бүртгэгдэж,
даатгуулагчид байна.
Баян­Өлгий, Говь­Алтай, Завхан, Ховд,
Хөвсгөл аймгуудад халдварын тохиолдол
Нийгмийн даатгалын сангаас олгосон
бүртгэгдээгүй ба бусад аймагт 0.1­1.6 хувьтай
тэтгэврийн хэмжээ 2010 оны эхний хагас жилд
3

4. Íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí áàéäëûí òóõàé òàíèëöóóëãà
байна. Нийт халдварын тохиолдлын 97.7 хувь 3.3 хувь буурч, өмнөх оны мөн үеийнхээс 89.7
нь 0­ээс 9 настай хүүхэд байна. тэрбум төг буюу 25.1 хувиар өсчээ.
Аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэдэд
ХДХВ/ДОХ­ын шинээр 13 тохиолдол олгосон нийт зээлийн өрийн үлдэгдэл 2010 оны
2010 оны эхний хагас жилд бүртгэгдэж, улсын 6 дугаар сарын эцэст 2882.6 тэрбум төг болж,
хэмжээнд нийт ХДХВ/ДОХ­ын тохиолдол 75 өмнөх сарын эцсийнхээс 29.9 тэрбум төг буюу
болсон байна. Улаанбаатар хотод 2010 оны 6 1.0 хувь, өмнөх оны мөн үеийнхээс 323.7 тэрбум
дугаар сард ХДХВ/ДОХ­ын 4 тохиолдол төг буюу 12.6 хувиар тус тус өсчээ.
бүртгэгдлээ. Хугацаа хэтэрсэн зээлийн өрийн үлдэгдэл
2010 оны 6 дугаар сарын эцэст 112.7 тэрбум
Улсын хэмжээнд 2010 оны эхний хагас
төг болж, өмнөх сарын эцсийнхээс 14.8 тэрбум
жилийн байдлаар 9879 гэмт хэрэг бүртгэгдсэн
төг буюу 11.6 хувь, өмнөх оны мөн үеийнхээс
нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 845 хэрэг буюу 7.9
39.5 тэрбум төг буюу 25.9 хувиар тус тус
хувиар буурчээ. Гэмт хэргийн улмаас 2010 оны
буурчээ.
эхний хагас жилд 3306 хүн гэмтэж, 663 хүн нас
барсан нь өмнөх оны мөн үеийнхээс гэмтсэн
Банкны системийн хэмжээгээр чанаргүй
хүний тоо 923 буюу 21.8 хувиар, нас барсан
зээл 2010 оны 6 дугаар сарын эцэст 402.9
хүний тоо 179 буюу 21.3 хувиар тус тус буурсан
тэрбум төг болж, өмнөх сарын эцсийнхээс 11.9
байна.
тэрбум төг буюу 2.9 хувиар буурч, өмнөх оны
мөн үеийнхээс 105.0 тэрбум төг буюу 35.2
II.Макро эдийн засгийн үзүүлэлт
хувиар нэмэгдсэн байна.
Үнэт цаасны арилжаа 2010 оны 6 дугаар
Хэрэглээний үнийн улсын индекс (ХҮУИ)
сард 21 удаа явагдаж, 1.2 тэрбум төгрөгийн
2010 оны 6 дугаар сард өмнөх сарынхтай
гүйлгээ хийж, 1.6 сая ш үнэт цаас арилжсан
харьцуулахад 1.5 хувиар буурч, харин өмнөх
байна.
оны жилийн эцсийнхээс болон өмнөх оны мөн
үеийнхээс тус бүр 11.4 хувиар өссөн дүнтэй Арилжсан үнэт цаасны тоо өмнөх
байна. Ерөнхий индекс өмнөх сарынхаас сарынхаас 4.8 сая ш буюу 4.1 дахин, өмнөх оны
буурахад хүнсний бараа, ундаа, усны бүлгийн үнэ мөн үеийнхээс 10.5 сая ш буюу 7.8 дахин
4.0 хувиар буурсан нь голлон нөлөөлжээ. буурчээ.
Улсын нэгдсэн төсвийн орлого,
Mонголбанкны мэдээгээр мөнгөний тусламжийн нийт хэмжээ 2010 оны эхний хагас
нийлүүлэлт (M2) 2010 оны 6 дугаар сарын эцэст жилд 1239.6 тэрбум төг, зарлага ба эргэж
3523.6 тэрбум төг болж, өмнөх сарын төлөгдөх цэвэр зээлийн нийт хэмжээ 1407.1
эцсийнхтэй харьцуулахад 269.5 тэрбум төг буюу тэрбум төг болж, улсын нэгдсэн төсвийн нийт
8.3 хувь, өмнөх оны мөн үеийнхээс 1084.4 тэнцэл 167.5 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай
тэрбум төг буюу 44.5 хувиар өсчээ гарсан нь өмнөх оны мөн үеийнхээс алдагдлын
хэмжээ 93.8 тэрбум төгрөгөөр буурчээ.
Гүйлгээнд байгаа бэлэн мөнгө 2010 оны
6 дугаар сарын эцэст 447.4 тэрбум төг болж,
өмнөх сарын эцсийнхээс 15.2 тэрбум төг буюу
4

5. Íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí áàéäëûí òóõàé òàíèëöóóëãà
Төсвийн урсгал орлого 1205.6 тэрбум төг, Манай улс 2010 оны эхний хагас жилд
урсгал зардал 1101.0 тэрбум төг болж, урсгал дэлхийн 120 оронтой худалдаа хийж, гадаад
тэнцэл 104.6 тэрбум төгрөгийн ашигтай гарлаа. худалдааны нийт бараа эргэлт 2664.9 сая
ам.долл, үүнээс экспорт 1308.7 сая ам.долл,
Өмнөх оны мөн үеийнхээс татварын нийт импорт 1356.2 сая ам.долларт хүрчээ.
орлого 427.6 тэрбум төг буюу 66.2 хувиар
нэмэгдэхэд зарим бүтээгдэхүүний үнийн Гадаад худалдааны тэнцэл 2010 оны
өсөлтийн албан татварын орлого 99.7 тэрбум эхний хагас жилд 47.6 сая ам.долларын
төг буюу 4.2 дахин, аж ахуйн нэгжийн орлогын алдагдалтай гарсан нь өмнөх оны мөн
албан татварынх 82.7 тэрбум төг буюу 2.1 үеийнхээс 82.2 сая ам.долл буюу 63.3 хувиар
дахин, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын буурчээ.
орлого 99.1 тэрбум төг буюу 69.0 хувиар өссөн
нь голлон нөлөөлжээ. Нийт бараа эргэлтийн хэмжээ 2010 оны
эхний хагас жилд өмнөх оны мөн үеийнхээс
Өмнөх оны мөн үеийнхээс татварын бус
1009.2 сая ам.долл буюу 61.0 хувь, үүний дотор
орлого 46.9 тэрбум төг буюу 26.2 хувиар
экспортын хэмжээ 545.8 сая ам.долл буюу 71.5
буурахад газрын тосны орлого 17.4 тэрбум төг
хувь, импортын хэмжээ 463.5 сая ам.долл буюу
буюу 20.1 дахин, бусад нэр заагдаагүй орлого
51.9 хувиар өсчээ.
12.1 тэрбум төг буюу 2.6 дахин өссөн боловч
хувьцааны ногдол ашгийн орлого 85.5 тэрбум
2010 оны эхний хагас жилд экспортын
төг буюу 95.2 хувиар буурсан нь голлон
үнийн дүнгийн 93.0 хувийг эрдэс бүтээгдэхүүн,
нөлөөлсөн байна.
үнэт ба хагас үнэт чулуу, үнэт металл, гоёлын
зүйлс, нэхмэл болон нэхмэл бүтээгдэхүүн эзэлж
Улсын нэгдсэн төсвийн зарлага ба эргэж байна.
төлөгдөх цэвэр зээлийн нийт хэмжээ 2010 оны
эхний хагас жилд өмнөх оны мөн үеийнхээс III.Эдийн засгийн салбарын үзүүлэлт
319.6 тэрбум төг буюу 29.4 хувиар нэмэгдсэн
нь татаас, шилжүүлэг 177.9 тэрбум төг буюу 2010 оны эхний хагас жилийн байдлаар
48.6 хувь, бараа, үйлчилгээний бусад зардал 10.2 сая эх мал буюу оны эхэнд тоологдсон нийт
36.9 тэрбум төг буюу 20.7 хувиар өссөнөөс эх малын 53.7 хувь нь төллөсөн байна. 2010
шалтгаалжээ. оны эхний хагас жилийн байдлаар нийт гарсан
төлийн 71.1 хувь буюу 7270.4 мян.төл бойжиж
Хөрөнгийн зардалд 2010 оны эхний хагас байгаа нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 6348.2
жилд 172.5 тэрбум төг зарцуулсан нь өмнөх оны мянга буюу 46.6 хувиар бага байна.
мөн үеийнхтэй харьцуулахад 62.6 тэрбум төг
буюу 57.0 хувиар нэмэгджээ. Энэ нь гадаад эх
үүсвэрээс хийгдсэн хөрөнгийн зардал 8.7 тэрбум Улсын хэмжээгээр, 2010 оны эхний
төг буюу 87.4 хувиар буурсан хэдий ч дотоодын хагас жилийн байдлаар 12.8 мян.тэмээ, 338.2
эх үүсвэрээс хийгдсэн хөрөнгийн зардал 71.3 мян.адуу, 550.1 мян.үхэр, 4053.4 мян.хонь,
тэрбум төг буюу 71.4 хувиар өссөнөөс 4772.0 мян.ямаа буюу оны эхэнд тоологдсон
шалтгаалжээ. нийт малын 22.1 хувьтай тэнцэх 9726.6 мян.том
мал зүй бусаар хорогдсон байна. Нийт
хорогдсон малын 49.1 хувийг ямаа эзэлж байна.
5

6. Íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí áàéäëûí òóõàé òàíèëöóóëãà
Аж үйлдвэрийн салбарын тэрбум төг буюу 87.6 хувь нь дотоодын, 6.9
бүтээгдэхүүний нийт үйлдвэрлэл 2010 оны эхний тэрбум төг буюу 12.4 хувь нь гадаадын
хагас жилд (2005 оны зэрэгцүүлэх үнээр) 848.5 барилгын байгууллагуудад ногдож байна.
тэрбум төг болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 93.8
Бүх төрлийн тээврээр 2010 оны эхний
тэрбум төг буюу 12.4 хувиар өслөө. Энэхүү
хагас жилд 11.4 сая т ачаа, давхардсан тоогоор
өсөлтөд нүүрс, газрын тос, 47 хувийн агуулгад
112.0 сая зорчигч тээвэрлэсэн нь өмнөх оны
шилжүүлснээр молибдений баяжмал, хайлуур
мөн үеийнхээс тээсэн ачаа 1736.2 мян.т буюу
жоншны баяжмал, бүх төрлийн малын мах, сүү,
17.9 хувь нэмэгдсэн бол зорчигчдын тоо 946.5
тараг, гурил, архи, дарс, пиво, амтат ус, ундаа,
мян.хүн буюу 0.8 хувиар буурчээ.
жүүс, самнасан ноолуур, шохой, бетон дэр,
катодын зэс, металл цувимал, ган төмөр хийц
зэрэг аж үйлдвэрийн салбарын голлох нэр Ус, цаг уурын хүрээлэнгийн мэдээгээр
төрлийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл 5.6 хувиас 2010 оны 6 дугаар сард хамгийн их хур тунадас
10.3 дахин өссөн нь нөлөөлжээ. Баянхонгор аймгийн Галуут суманд (94.9 мм)
орсон байна. Агаарын хамгийн их температур
Аж үйлдвэрийн салбарын нийт
Дорнод аймгийн Чойбалсан суманд 41.2 хэм
үйлдвэрлэл 2010 оны эхний хагас жилд (2005
дулаан, хамгийн бага температур Улаанбаатар
оны зэрэгцүүлэх үнээр) өмнөх оны мөн
хотын Тэрэлж, Хөвсгөл аймгийн Хатгал суманд
үеийнхтэй харьцуулахад уул уурхай, олборлох аж
­3.3 хэм хүйтэн байлаа. Салхины хамгийн их
үйлдвэрийн салбарт: нүүрс олборлолт (83.0%),
хурд Увс аймгийн Завхан суманд 28 м/сек хүрсэн
газрын тос, шатдаг хий олборлолт (80.2%),
байна.
бусад ашигт малтмал олборлолт (22.2%);
боловсруулах аж үйлдвэрийн салбарт: хувцас Азотын давхар ислийн хоногийн дундаж
үйлдвэрлэл, үслэг арьс боловсруулалт (45.5%), агууламж 2010 оны 6 дугаар сард Улаанбаатар
хүнсний бүтээгдэхүүн, ундаа үйлдвэрлэл хотын 32­ын тойрог, 13­р хороолол,
(39.8%), химийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл Офицеруудын ордон орчимд тус бүр 1 удаа, 10
(24.2%), нэхмэлийн үйлдвэрлэл (23.0%), нийтлэх, микроноос бага хэмжээтэй тоосны агууламж 1­
хэвлэх, дуу бичлэг хийх үйл ажиллагаа (18.1%), р хороолол орчимд 1 удаа агаарын чанарын
мод, модон эдлэл үйлдвэрлэл (17.2%), стандарт дахь хүлцэх хэм хэмжээнээс давсан
төмөрлөг бус эрдэс бодисоор хийсэн эдлэл байна.
үйлдвэрлэл (11.7%), резин болон хуванцар
бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл (11.5%), тамхи Аюулт үзэгдэл, осол 2010 оны эхний
үйлдвэрлэл (10.8%), кокс, шингэн болон цацраг хагас жилийн байдлаар 1587 удаа гарсны
идэвхт түлш үйлдвэрлэл (4.4%); цахилгаан, улмаас 145 хүн амь насаа алдаж, гамшгийн
дулааны эрчим хүч үйлдвэрлэлт, усан хэмжээнд хүрсэн болон зудын байдалтай аймаг,
хангамжийн салбарт: цахилгаан, дулаан, уур сумын хэмжээнд 8.8 сая мал хорогджээ. Аюулт
үйлдвэрлэл (6.5%) зэрэг дэд салбарын үзэгдэл, ослыг төрлөөр нь авч үзвэл объектын
үйлдвэрлэл нэмэгдлээ. түймэр 1337 удаа, хүчтэй цасан болон шороон
шуурга 22 удаа, 3­аас дээш магнитудын хүчтэй
газар хөдлөлт 23 удаа бүртгэгджээ. Аюулт
Улсын хэмжээнд 2010 оны эхний хагас үзэгдэл, ослын улмаас 476.4 тэрбум төгрөгийн
жилд нийт 55.9 тэрбум төгрөгийн барилга хохирол учирсан байна.
угсралт, их засварын ажил гүйцэтгэсний 49.0
6

7. Íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí áàéäëûí òóõàé òàíèëöóóëãà
I. Нийгмийн үзүүлэлтүүд Çóðàã-I.1
I.1 Хүн ам
Эрүүл мэндийн яамны мэдээгээр 2010 оны
эхний хагас жилийн байдлаар улсын хэмжээнд 1000 хүн амд ногдох төрөлт, нас баралт, жил
33429 эх амаржиж, 33566 хүүхэд (амьд төрөлт) бүрийн эхний хагас жилийн байдлаар
төрүүлсэн байна. 1000 хүн амд ногдох төрөлт 12.2,
нас баралт 3.2, хүн амын ердийн цэвэр өсөлт 9.0 12.6 12.2
14.0 11.5
болов (Зураг I.1). Өмнөх оны мөн үеийнхтэй 12.0
харьцуулахад 1000 хүн амд ногдох төрөлт 0.4 10.0
пунктээр, хүн амын ердийн цэвэр өсөлт 0.7 8.0
пунктээр тус тус буурч, харин нас баралт 0.3
6.0
пунктээр өссөн байна (Зураг I.2). 2.9 2.9 3.2
1000 хүн амд ногдох төрөлт Дархан­Уул, Орхон, 4.0
Говьсүмбэр, Дорнод, Увс, Хөвсгөл аймаг болон 2.0
Улаанбаатар хотод улсын дунджаас 0.1­1.9 0.0
пунктээр дээгүүр, Баян­Өлгий, Ховд, Өвөрхангай, 2008 I­VI 2009 I­VI 2010 I­VI
Өмнөговь, Баянхонгор, Завхан, Дорноговь, Говь­ Төрөлт Нас баралт
Алтай, Архангай, Сүхбаатар, Хэнтий, Дундговь,
Сэлэнгэ, Булган, Төв аймагт улсын дунджаас 0.3­
Эх үүсвэр: Эрүүл Мэндийн Яамны мэдээлэл
6.7 пунктээр доогуур байна.
1000 хүн амд ногдох нас баралт Хөвсгөл, Орхон,
Дорнод, Увс, Сүхбаатар, Дунд­говь, Дархан­Уул, Çóðàã-I.2
Баянхонгор аймаг болон Улаанбаатар хотод улсын
дунджаас 0.2­0.6 пунктээр дээгүүр, Өвөрхангай,
Өмнөговь Хэнтий, Булган, Сэлэнгэ, Дорноговь, 1000 хүн амд ногдох хүн амын ердийн цэвэр
Баян­Өлгий, Төв, Ховд, Говьсүмбэр аймагт улсын өсөлт, жил бүрийн эхний хагас жилийн
байдлаар
дунджаас 0.1­1.4 пунктээр доогуур, харин Говь­
Алтай, Завхан, Архангай аймагт улсын дунджийн 11.0
түвшинд байна. 10.0 9.7
Хүн амын ердийн цэвэр өсөлт Говьсүмбэр, 9.0
9.0 8.6
Дархан­Уул, Орхон, Ховд, Увс, Дорнод, Баян­
Өлгий аймаг болон Улаанбаатар хотод улсын 8.0
дунджаас 0.1­2.6 пунктээр дээгүүр, бусад аймагт 7.0
улсын дунджаас 0.4­6.2 пунктээр доогуур байна.
6.0
2008 I­VI 2009 I­VI 2010 I­VI
I.2 Ажилгүй иргэд
Аймаг, нийслэлийн хөдөлмөр, халамжийн
Эх үүсвэр: Эрүүл Мэндийн Яамны мэдээлэл
үйлчилгээний хэлтэс (ХХҮХ)­т бүртгэлтэй, ажил
идэвхтэй хайж байгаа ажилгүй иргэдийн тоо 2010
оны 6 дугаар сарын эцэст 39941 болж, өмнөх оны
Çóðàã-I.3
мөн үеийнхээс 446 хүнээр буюу 1.1 хувиар өсчээ.
Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн тоо өмнөх оны мөн
үеийнхээс Баянхонгор (355 хүн), Дорноговь (461 ХХҮХ­т шинээр бүртгүүлсэн болон ажилд зуучлагдан
хүн), Завхан (836 хүн), Төв (929 хүн), Ховд (1016 орсон хүний тоо, жил бүрийн эхний хагас жилийн
байдлаар
хүн) аймагт өссөн нь ажилгүй иргэдийн тооны
өсөлтөнд голлон нөлөөлжээ. Бүртгэлтэй ажилгүй 45000
42100
иргэдийн 49.8 хувь нь урьд нь тодорхой ажил 40000
хөдөлмөр эрхэлж байсан, 50.2 хувь нь ямар нэг 35000 30112
ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаагүй, ажил хайж анх 25329
Хүний тоо
30000 32024
22276
удаа ХХҮХ­т бүртгүүлсэн хүмүүс байна. 25000
Аймаг, нийслэлийн ХХҮХ­т бүртгэлтэй 20000
20388
ажилгүй иргэдийн хөдөлгөөнийг 2010 оны эхний 15000
хагас жилийн байдлаар авч үзэхэд, ажилгүй 32.0 10000
5000
мян.иргэн шинээр бүртгүүлж, бүртгэлтэй 20.4
0
мян.иргэн ажилд зуучлагдан орж (Зураг I.3), 9.8 2008 I­VI 2009 I­VI 2010 I­VI
мян.иргэн ажил идэвхтэй эрж, хайхгүй байгаа
ХХҮХ­т шинээр бүртгүүлсэн х үний тоо
шалтгаанаар бүртгэлээс хасагдсан байна.
ХХҮХ­ээс ажилд зуучлагдан орсон х үний тоо
7

8. Íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí áàéäëûí òóõàé òàíèëöóóëãà
Аймаг, нийслэлийн хөдөлмөр, халамжийн Çóðàã-I.4
үйлчилгээний хэлтэст энэ оны эхний хагас жилд
шинээр бүртгүүлсэн иргэдийн тоо өмнөх оны Бүртгэлтэй ажилгүй иргэд, боловсролын түвшингээр, 2010
оны 6 дугаар сарын эцсийн байдлаар, хувиар
мөн үеийнхээс 10076 хүн буюу 23.9 хувиар Боловсролгүй
буурсан байна. Харин 2010 оны 6 дугаар сард 0.5% Дээд
8914 хүн шинээр бүртгүүлсэн нь өмнөх оны мөн Бага 17.4%
3.6%
үеийнхээс 2016 хүнээр цөөн, өмнөх сарынхаас
Суурь Тусгай дунд
2797 хүнээр их байна. Шинээр бүртгүүлсэн 22.2%
5.4%
ажилгүй иргэдийг өмнөх оны мөн үеийнхтэй
харьцуулахад мэргэжлийн ажил олдоогүй 4.5
хувь, орон тооны цомхотголоор 19.1 хувь, Мэргэж лийн
анхан шатны
сургууль, курс төгсөөд бүртгүүлсэн 22.8 хувь, 6.0%
Бүрэн дунд
бусад шалтгаанаар 24.2 хувь, цалин 44.9%
багатайгаас 26.5 хувь, өөр газраас шилжиж
ирсэн 28.3 хувь, цэргээс халагдсан 35.2 хувиар Çóðàã-I.5
тус тус буурчээ. Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдээс ажилд орсон иргэдийн бүтэц,
байгууллагын төрлөөр, жил бүрийн эхний хагас жилийн
20.6 мянга буюу 51.7 хувь нь эмэгтэйчүүд байдлаар, хувиар
байгаа нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 3.8 пунктээр
буурсан байна. 50.0
%
44.3 43.3 43.8
Улсын хэмжээнд нийт бүртгэлтэй ажилгүй 45.0 40.2
иргэдийн 21.9 мянга буюу 54.9 хувь нь 16­34 40.0
35.0
насны залуучууд байгаа бөгөөд энэ үзүүлэлт 30.0
Баян­Өлгий, Дундговь, Орхон, Говь­Алтай, 25.0
Дархан­Уул, Дорноговь, Өмнөговь, Дорнод, 20.0 15.0
8.7
Сүхбаатар аймагт улсын дунджаас дээгүүр 10.0 5.9 6.5 5.9
60.3­68.3 хувьтай байна. 5.0 0.9 0.5
0.0
Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн 17.4 хувь Төрийн Төсөвт Ком пани Хоршоо Бусад
нь дээд, 5.4 хувь нь тусгай дунд, 6.0 хувь нь өмчит байгууллага
үйлдвэрийн
мэргэжлийн анхан шатны, 67.1 хувь нь бүрэн ба газар 2009 I­VI 2010 I­VI
суурь, 3.6 хувь нь бага боловсролтой, 0.5 хувь
нь боловсролгүй хүмүүс байна (Зураг I.4).
Çóðàã-I.6
Боловсролын түвшингээр нь бүртгэлтэй
ажилгүй иргэдийг өмнөх оны мөн үеийнхтэй Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдээс мэргэжлийн сургалтанд
хамрагдагчдын бүтэц, сургалтын төрлөөр, 2010 оны
харьцуулахад мэргэжлийн анхан шатны 1.2 хувь, эхний хагас жилийн байдлаар
бүрэн дунд 2.6 хувь, бага боловсролтой 4.5 Ур чадвар
хувь, дээд боловсролтой ажилгүй иргэд 7.4 олгох 3.3
хувиар тус тус өсч, харин суурь боловсролтой Мэргэшүүлэх
7.4 %
%
ажилгүй иргэдийн тоо 4.6 хувь, тусгай дунд
боловсролтой 5.4 хувь, боловсролгүй ажилгүй
иргэдийн тоо 9.4 хувиар тус тус буурсан байна.
Ажилд зуучлагдан орсон ажилгүй иргэдийн тоо
Шинээр
20.4 мянга болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 4941 89.3%
хүн буюу 19.5 хувиар буурав. Харин 2010 оны
6 дугаар сард ажилгүй 6327 хүн ажилд орсон
нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 2074 хүнээр цөөн,
Эх үүсвэр: Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний газрын мэдээгээр
өмнөх сарынхаас 1970 хүнээр их байна. Ажилд
зуучлагдан орсон иргэдийн 12.4 хувь нь төрийн
өмчит үйлдвэрийн газар, төсөвт байгууллагад, сургалтанд (Зураг I.6) хамрагдсаны 58.9 хувь
87.6 хувь нь компани, хоршоо болон бусад нь эмэгтэйчүүд байна. Сургалтанд хамрагдсан
байгууллагад оржээ .(Зураг I.5) ажилгүй иргэдийн 26.3 хувь буюу 2567 хүн
Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдээс 2010 оны эхний сургалтын дараа ажилд зуучлагдан оржээ.
хагас жилд 9.8 мян.хүн 3 төрлийн мэргэжлийн
8

9. Íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí áàéäëûí òóõàé òàíèëöóóëãà
Гадаадын иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийн Çóðàã-I.7
байдал
Гадаадын иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлт,
эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар,
Монгол Улсад 2010 оны эхний хагас жилд 2010 оны эхний хагас жилийн байдлаар
гадаадын 82 орны 14.2 мян.иргэн хөдөлмөр Эрүүл мэнд,
нийгмийн
эрхэлж байгаа нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 5 халамж,
Бусад,
орноор цөөрч, ажиллагчдын тоо 25.6 хувиар 5.6%
4.5%
Уул уурхай, Боловсрол,
буурчээ. Хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллагч олборлох аж 4.9%
гадаадын иргэдийн 93.0 хувь нь эрэгтэйчүүд үйлдвэр Тээвэр
38.5%
байна. агуулахын аж
ахуй, холбоо,
Хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллаж буй нийт 12.2%
ажиллагчдын 75.4 хувь нь БНХАУ­ын, 4.6 хувь
Боловсруулах
нь ОХУ­ын, 3.1 хувь нь БНСУ­ын, 2.8 хувь нь аж үйлдвэр,
БНАСАУ­ын, 2.3 хувь нь АНУ­ын, 1.4 хувь нь 3.3%
Япон улсын, 1.3 хувь нь Вьетнам улсын, 1.1 хувь Бөөний болон
нь Австрали улсын, 0.9 хувь Канад улсын, 0.6 жижиглэн
худалдаа,
хувь нь ХБНГУ­ын, 6.5 хувь нь бусад улсын 5.1%
харьяат иргэд байна. Өмнөх оны мөн үеийнхтэй Барилга,
25.9%
харьцуулахад манай улсад хөдөлмөр эрхэлж буй
иргэдийг улсаар нь авч үзвэл Австрали улсынх Эх үүсвэр: Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний газрын мэдээгээр
2.3 дахин, Канад улсынх 96.8 хувь, Япон улсынх
86.0 хувь, БНАСАУ­ынх 47.2 хувь, Вьетнам
улсынх 32.4 хувь, ХБНГУ­ынх 32.4 хувиар тус үйлдвэрийн, 3692 нь барилгын, 1732 нь тээвэр,
тус өсч, харин ОХУ­ынх 39.3 хувь, БНХАУ­ынх агуулахын аж ахуй, холбооны, 721 нь бөөний
26.6 хувь, БНСУ­ынх 23.8 хувь, АНУ­ынх 12.6 болон жижиглэн худалдааны, 696 нь
хувь, бусад улсынх 47.4 хувиар тус тус буурчээ. боловсролын, 474 нь боловсруулах аж
Монгол Улсад хөдөлмөр эрхэлж буй гадаадын үйлдвэрийн, 810 нь бусад салбарт тус тус
иргэдийн 5481 нь уул уурхай, олборлох, аж ажиллаж байна.
I.3 Нийгмийн даатгал, халамж.
Нийгмийн даатгал:
Нийгмийн даатгалын сангийн орлого 2010
Çóðàã-I.8
оны эхний хагас жилд 264.1 тэрбум төг, зарлага
241.1 тэрбум төг. болж, өмнөх оны мөн Нийгмийн даатгалын сангаас олгосон тэтгэврийн бүтэц,
үеийнхээс орлого 11.1 тэрбум төг. буюу 4.4 хувь, 2 010 оны эхний хагас жилийн байдлаар, хувиар
зарлага 4.7 тэрбум төг. буюу 2.0 хувиар тус тус Цэргийн
Тэжээгчээ
нэмэгдлээ. алдсаны
тэтгэвэр,
6.7%
Нийгмийн даатгалд 2010 оны эхний хагас тэтгэвэр,
7.4%
жилд 493.9 мян.хүн шимтгэл төлөгч,
даатгуулагчаар бүртгэгдсэний 206.6 мянга буюу
41.8 хувь нь төсөвт байгууллагын, 287.3 мянга Хөгжлийн
бэрхшээлтэй
буюу 58.2 хувь нь аж ахуйн нэгж, байгууллагын иргэдийн
даатгуулагчид байна. тэтгэвэр,
12.8%
Нийгмийн даатгалын сангаас олгосон
тэтгэврийн хэмжээ 2010 оны эхний хагас жилд Өндөр
настны
166.0 тэрбум төг. болж, үүний 73.1 хувийг өндөр тэтгэвэр,
73.1%
насны, 12.8 хувийг хөгжлийн бэрхшээлтэй
иргэдийн, 7.4 хувийг тэжээгчээ алдсаны, 6.7
хувийг цэргийн тэтгэвэрт зарцуулсан байна
(Зураг I.8).
9

10. Íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí áàéäëûí òóõàé òàíèëöóóëãà
Нийгмийн халамж: Çóðàã-I.9
Нийгмийн халамжийн тэтгэвэр, тэтгэмжид
Энэ оны эхний хагас жилд 171.3 мян.хүнд хамрагдагчдын бүтэц, 2010 оны эхний хагас
23.1 тэрбум төг. зарцуулсан нь өмнөх оны мөн жилийн байдлаар, хувиар
үеийнхээс нийгмийн халамжийн тэтгэвэр, Бүтэн өнчин
Халамжийн
хүүхэд
тэтгэмж авагчдын тоо 1.1 сая хүн буюу 86.7 үрчлэн ав ч
тэт гэв эр,
32.5%
хувь, олгосон тэтгэвэр, тэтгэмжийн хэмжээ 36.7 өсгөсний
т эт гэмж,
тэрбум төг. буюу 61.4 хувиар буурчээ. Улсын 1.6%
төсвөөс өмнөх оны мөн үед хүүхдийн мөнгөн Ж ирэмсэн
тэтгэмж, шинэ төрсөн хүүхдийн мөнгөн тусламж, болон нярай, Ахмад
хөхүүл
шинэ гэр бүлд олгосон мөнгөн тусламжийг 1.0 хүүхэдт эй
настныг
асарч буй
сая хүнд 25.6 тэрбум төг. олгосон ба нийгмийн эхчүүдийн Хөгжлийн иргэний
халамжийн тэтгэвэр, тэтгэмжийн талаарх т этгэмж, бэрхшээлт эй т этгэмж,
47.5% иргэнийг 9.3%
холбогдох хуульд оруулсан өөрчлөлтийн дагуу асарч буй
2010 оны 1­р сарын 1­нээс олгогдохгүй болсон иргэний
т эт гэмж,
байна. 9.1%
Нийгмийн халамжийн тэтгэвэр, тэтгэмжид
хамрагдагчдын бүтцийг авч үзвэл, 47.5 хувь нь Çóðàã-I.10
жирэмсэн болон нярай, хөхүүл хүүхэдтэй
эхчүүдийн тэтгэмжид, 32.5 хувь нь халамжийн Олгосон тэтгэвэр, тэтгэмжийн бүтэц, 2010 оны эхний
тэтгэвэрт, 9.3 хувь нь ахмад настныг асарч буй хагас жилийн байдлаар, хувиар
иргэний тэтгэмжид, 9.1 хувь нь хөгжлийн Ж ирэмсэн Бүт эн өнчин
бэрхшээлтэй иргэнийг асарч буй иргэний болон нярай, хүүхэд
хөхүүл үрчлэн ав ч
тэтгэмжид, 1.6 хувь нь бүтэн өнчин хүүхэд хүүхэдт эй өсгөсний
үрчилж өсгөсний тэтгэмжид тус тус хамрагдсан эхчүүдийн т эт гэмж,
т эт гэмж, 1.1%
байна (Зураг I.9). 28.5%
Нийгмийн халамжийн сангаас олгосон
Хөгжлийн Халамжийн
тэтгэвэр, тэтгэмж 2010 оны эхний хагас жилд бэрхшээлтэй тэт гэвэр,
Ахмад
12.7 тэрбум төг. буюу 55.2 хувийг халамжийн иргэнийг
наст ныг
55.2%
асарч буй
тэтгэвэрт, 6.6 тэрбум төг. буюу 28.5 хувийг иргэний
асарч буй
жирэмсэн болон нярай, хөхүүл хүүхэдтэй иргэний
тэтгэмж,
тэт гэмж,
эхчүүдийн, 1.8 тэрбум төг. буюу 7.9 хувийг ахмад 7.3%
7.9%
настныг асарч буй иргэдэд, 1.7 тэрбум төг. буюу
7.3 хувийг хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнийг асарч
буй иргэдэд, 250.1 сая төг. буюу 1.1 хувийг бүтэн Нийгмийн халамжийн үйлчилгээ,
өнчин хүүхэд үрчилж өсгөсний тэтгэмжид тус тус хөнгөлөлтөнд 217.6 мян.хүн хамрагдсаны 68.5
зарцуулсан байна (Зураг I.10). хувь нь нийгмийн халамжийн хөнгөлөлт, нөхцөлт
мөнгөн тусламжид хамрагдсан иргэд, 22.0 хувь
Нийгмийн халамжийн тэтгэвэрт 2010 оны нь ахмад настнууд, 3.5 хувь нь хөгжлийн
эхний хагас жилд 55.7 мян.хүн хамрагдаж, 12.7 бэрхшээлтэй иргэд, 3.1 хувь нь алдар цолтой
тэрбум төг. зарцуулсан нь өмнөх оны мөн ахмадууд, 2.9 хувь нь нийгмийн халамжийн
үеийнхээс хамрагдсан иргэдийн тоо 2.5 мян.хүн үйлчилгээнд хамрагдсан иргэд байна.
буюу 4.7 хувиар, олгосон тэтгэврийн хэмжээ 0.7 Энэ оны эхнээс эхлэн Хүний хөгжил сангаас
тэрбум төг. буюу 5.7 хувиар нэмэгдсэн байна. иргэн бүрт 70.0 мян.төг олгож байгаа бөгөөд
эхний хагас жилд 2.4 сая иргэнд 169.8 тэрбум
төг. олгосон байна.
10

11. Íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí áàéäëûí òóõàé òàíèëöóóëãà
I.4 Эрүүл мэнд Çóðàã-I.11
Амаржсан эх, амьд төрсөн хүүхдийн тоо,
Улсын хэмжээнд амьд төрсөн хүүхдийн жил бүрийн эхний хагас жилийн байдлаар
тоо 2010 оны эхний хагас жилийн байдлаар
34 066
33 949
33566 болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 500 35 000
33 566
33 429
34 500
хүүхдээр, амаржсан эх 33429 болж, 520 эхээр 34 000
буюу 1.5 хувиар тус тус буурчээ (Зураг I.11). Энэ 33 500
Хүний тоо
оны 6 дугаар сард 5609 хүүхэд төрсөн нь өмнөх 33 000
32 500
оны мөн сарынхтай харьцуулахад 649 хүүхэд 32 000
30 658
30 555
буюу 10.4 хувиар бага байна. 31 500
31 000
30 500
Улсын хэмжээгээр энэ оны эхний хагас 30 000
29 500
жилийн байдлаар нэг хүртэлх насандаа 710 2008 I­VI 2009 I­VI 2010 I­VI
хүүхэд эндэж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 8
хүүхдээр буюу 1.1 хувь, 1­5 хүртэлх насандаа Амьд төрсөн хүүхэд Амаржсан эх
эндсэн хүүхдийн тоо 190 болж, 89 хүүхдээр тус
Çóðàã-I.12
тус нэмэгдэж, харин эхийн эндэгдэл 15 болж, 9
эхээр буурсан байна (Зураг I.12). Нэг хүртэлх Эндсэн хүүхдийн тоо, жил бүрийн эхний
хагас жилийн байдлаар
насандаа 2010 оны 6 дугаар сард 85 хүүхэд
эндэж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 22 хүүхдээр, 800
710
702
1­5 хүртэлх насандаа эндсэн хүүхдийн тоо 16 700 648
Хүүхдийн тоо
болж, 5 хүүхдээр тус тус буурч, харин эхийн 600
эндэгдэл 4 болж, 3 эхээр нэмэгджээ. 500
400
300
2010 оны эхний хагас жилийн байдлаар 190
200 132
1000 амьд төрөлтөд ногдох тав хүртэлх насны* 100
101
хүүхдийн эндэгдэл 27 болж, өмнөх оны мөн 0
үеийнхээс 3­аар нэмэгджээ. 2010 оны 6 дугаар 2008 I­VI 2009 I­VI 2010 I­VI
сард тав хүртэлх насандаа эндсэн хүүхдийн тоо 1 хүртэлх насандаа эндсэн
101 болж, өмнөх оны мөн үеийнхтэй 1­5 хүртэлх насандаа эндсэн
харьцуулахад 27 хүүхдээр буурсан байна.
өвчлөгчдийн тоо 564 хүн буюу 21.2 хувь, цусан
Улсын хэмжээнд 1000 амьд төрөлтөд суулгаар өвчлөгчдийн тоо 219 хүн буюу 17.0
ногдох нялхсын эндэгдэл 21 болж, өмнөх оны хувь, трихомониазаар өвчлөгчдийн тоо 365 хүн
мөн үеийнхтэй ижил түвшинд байна. Харин Увс, буюу 12.5 хувь, гонококкт халдвараар
Архангай, Өвөрхангай, Баянхонгор, Баян­ өвчлөгчдийн тоо 62 хүн буюу 2.0 хувиар тус тус
Өлгий, Хөвсгөл, Төв, Ховд, Дундговь, буурсан бол сүрьеэгээр өвчлөгчдийн тоо 18 хүн
Сүхбаатар, Дорнод, Говь­Алтай, Булган аймагт буюу 0.7 хувиар нэмэгдсэн байна. Халдварт
энэ үзүүлэлт улсын дундаж түвшинээс 3­25 өвчнөөр 2010 оны 6 дугаар сард 4556 хүн
хүүхдээр илүү байна. өвчилж, өмнөх оны мөн үеийнхтэй харьцуулахад
611 хүн буюу 15.5 хувиар нэмэгдсэн байна.
Халдварт өвчнөөр 2010 оны эхний хагас
жилд 19.8 мян.хүн өвчилж, өмнөх оны мөн Манай улсад энэ оны 6 дугаар сард гар,
үеийнхээс 250 хүн буюу 1.2 хувиар буурсны хөл, амны өвчний 1048 тохиолдол
дотор салхин цэцгээр өвчлөгчдийн тоо 799 хүн бүртгэгдсэнээс 501 буюу 47.8 хувь нь
буюу 58.2 хувь, вируст хепатитаар өвчлөгчдийн Улаанбаатар хотод, 547 тохиолдол буюу 52.2
тоо 882 хүн буюу 28.7 хувь, тэмбүүгээр хувь нь хөдөө орон нутагт гарснаас Дорнод
аймагт 303 буюу 28.9 хувь, Хэнтий аймагт 63
буюу 6.0 хувь, Дорноговь аймагт 43 буюу 4.1
Тайлбар: * Тав хүртэлх насны хүүхдэд 0­4 нас 364 хүртэл
хувь, Төв аймагт 28 буюу 2.7 хувь нь бүртгэгдэж,
хоногтой хүүхдийг хамруулав.
11

12. Íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí áàéäëûí òóõàé òàíèëöóóëãà
Баян­Өлгий, Говь­Алтай, Завхан, Ховд, Çóðàã-I.13
Хөвсгөл аймгуудад халдварын тохиолдол
бүртгэгдээгүй ба бусад аймагт 0.1­1.6 хувьтай 10000 хүн тутамд ногдох халдварт өвчнөөр
өвчлөгчдийн тоо, жил бүрийн эхний хагас
байна. Нийт халдварын тохиолдлын 97.7 хувь жилийн байдлаар
нь 0­ээс 9 настай хүүхэд байна. 84 82
82
Улсын дунджаар 10000 хүн тутамд ногдох
80
Хүний тоо
халдварт өвчнөөр өвчлөгчдийн тоо 2010 оны 78
эхний хагас жилд 72 болж, өмнөх оны мөн 76 74
үеийнхээс 2 хүнээр цөөрлөө (Зураг I.13). 74 72
72
ХДХВ/ДОХ­ын шинээр 13 тохиолдол 2010 оны 70
эхний хагас жилд бүртгэгдэж, улсын хэмжээнд 68
нийт ХДХВ/ДОХ­ын тохиолдол 75 болсон байна. 66
2008 I­VI 2009 I­VI 2010 I­VI
Улаанбаатар хотод 2010 оны 6 дугаар сард
ХДХВ/ДОХ­ын 4 тохиолдол бүртгэгдлээ.
Улсын хэмжээнд 2010 оны эхний хагас жилд эмчлүүлж өмнөх оны мөн үеийнхтэй
нийт 9.0 мян.хүн нас барсан нь өмнөх оны мөн харьцуулахад 1383 хүн буюу 2.4 хувиар буурсан
үеийнхээс 1242 хүн буюу 16.1 хувиар нэмэгджээ. байна.
Нас барсан хүний тоо 2010 оны 6 дугаар сард Хувийн эмнэлгүүд 2010 оны эхний хагас
1436 болж, өмнөх оны мөн сарынхаас 138 хүн жилийн байдлаар 483.1 мян.хүнд үйлчилж,
буюу 10.6 хувиар өссөн байна. 7431.1 сая төгрөгийн төлбөртэй үйлчилгээ
Энэ хугацаанд эмнэлэгт нийт 361.2 мян.хүн үзүүлсэн байна. Өмнөх оны мөн үеийнхтэй
хэвтэж эмчлүүлсэн нь өмнөх оны мөн үеийнхээс харьцуулахад хувийн эмнэлгээр үйлчлүүлсэн
25.4 мян.хүн буюу 7.6 хувиар өссөн байна. 2010 хүний тоо 38.1 хувиар өсч, төлбөрт үйлчилгээний
оны 6 дугаар сард 55.9 мян.хүн хэвтэн хэмжээ 2.2 дахин нэмэгджээ.
I.5. Гэмт хэрэг
Улсын хэмжээнд 2010 оны эхний хагас Çóðàã-I.14
жилийн байдлаар 9879 гэмт хэрэг бүртгэгдсэн Бүртгэгдсэн гэмт хэргийн тоо, жил
нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 845 хэрэг буюу 7.9 бүрийн эхний хагас жилийн байдлаар
хувиар буурчээ (Зураг I.14). Тээврийн хэрэгслийн
10565 10724
хөдөлгөөний аюулгүй байдал, ашиглалтын 12000 9879
10000
журмын эсрэг гэмт хэрэг (119), хүн амын эрүүл 8000
мэндийн эсрэг гэмт хэрэг (38), нийгмийн аюулгүй 6000
байдлын эсрэг гэмт хэрэг (27), захиргааны 4000
журмын эсрэг гэмт хэрэг (19), хүүхэд, гэр бүл, 2000
0
нийгмийн ёс суртахууны эсрэг гэмт хэрэг (18), 2008 I­VI 2009 I­VI 2010 I­VI
хүний эрх, эрх чөлөө, алдар хүнд, нэр төрийн
эсрэг гэмт хэрэг (10), иргэдийн улс төрийн болон
бусад эрх, эрх чөлөөний эсрэг зэрэг гэмт хэрэг аймагт 25.7 хувь, Архангай аймагт 10.9 хувь,
(6) өмнөх оны мөн үеийнхээс 237­гоор өссөн Дархан­Уул аймагт 4.0 хувь, Баян­Өлгий аймагт
боловч өмчлөх эрхийн эсрэг гэмт хэрэг (902), 1.7 хувиар тус тус өсч, харин Завхан аймагт 44.9
байгаль хамгаалах журмын эсрэг гэмт хэрэг хувь, Дундговь аймагт 32.7 хувь, Төв аймагт
(62), хүний амь бие, эрүүл мэндийн эсрэг гэмт 27.0 хувь, Булган аймагт 26.7 хувь, Дорнод
хэрэг (57), шүүн таслах ажиллагааны эсрэг гэмт аймагт 24.3 хувь, Хэнтий аймагт 22.0 хувь,
хэрэг (27), үндэсний аюулгүй байдлын эсрэг гэмт Хөвсгөл аймагт 18.9 хувь, Ховд аймагт 17.2
хэрэг (25), аж ахуйн эсрэг гэмт хэрэг (6), цэргийн хувь, Сүхбаатар аймагт 16.2 хувь, Говьсүмбэр
албаны эсрэг гэмт хэрэг (3) буурсан нь нийт гэмт аймагт 13.9 хувь, Өвөрхангай аймагт 12.6 хувь,
хэргийн тоо буурахад нөлөөлжээ. Өмнөговь аймагт 12.2 хувь, Баянхонгор аймагт
Бүртгэгдсэн гэмт хэргийн тоо 2010 оны 11.1 хувь, Сэлэнгэ аймагт 4.0 хувь, Дорноговь
эхний хагас жилийн байдлаар өмнөх оны мөн аймагт 3.0 хувь, Улаанбаатар хотод 6.8 хувиар
үеийнхээс Орхон аймагт 49.7 хувь, Говь­Алтай тус тус буурчээ.
12

13. Íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí áàéäëûí òóõàé òàíèëöóóëãà
Энэ оны эхний хагас жилд гэр бүлийн Çóðàã-I.15
хүчирхийллийн гэмт хэргийн 524 тохиолдол
бүртгэгдсэн байна. Харин малын хулгайн гэмт Гэмт хэргийн ангилал, жил бүрийн
хэрэг 435 бүртгэгдэж, өмнөх оны мөн үеийнхээс эхний хагас жилийн байдлаар, хувиар
253 хэрэг буюу 36.8 хувиар буурсан байна. 60.0
50.8 49.9
Бүртгэгдсэн нийт гэмт хэргийн 55.7 хувь 47.0
45.0 36.7 40.2
нь Улаанбаатар хотод, 42.6 хувь нь аймгуудад, 37.2
1.7 хувь нь бусад газарт бүртгэгджээ. 30.0
Бүртгэгдсэн гэмт хэргийн 47.0 хувийг 11.1 11.0 10.8
15.0
хүндэвтэр, 40.2 хувийг хөнгөн, 10.8 хувийг хүнд, 1.4 1.9 2.0
2.0 хувийг онц хүнд гэмт хэрэг эзэлж, өмнөх оны 0.0
мөн үеийнхээс хөнгөн хэргийн эзлэх хувь 3.0 Хөнгөн Хүндэв тэр Хүнд Онц хүнд
пунктээр, онц хүнд хэргийнх 0.1 пунктээр тус тус
2008 I­VI 2009 I­VI 2010 I­VI
нэмэгдэж, хүндэвтэр хэргийнх 2.9 пунктээр, хүнд
хэргийнх 0.2 пунктээр тус тус буурсан байна
(Зураг I.15).
Энэ оны 6 дугаар сард 1553 хэрэг Çóðàã-I.16
бүртгэгдсэн нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 94
хэрэг буюу 5.7 хувиар буурсан байна. Гэмт хэргийн илрүүлэлт, жил бүрийн
эхний хагас жилийн байдлаар, хувиар
18 ба түүнээс дээш насны 10000 хүн тутамд
улсын дунджаар 2010 оны эхний хагас жилийн 45.0 40.3 39.1
37.6 39.4
байдлаар 55 гэмт хэрэг ногдож байгаа нь өмнөх 40.0
35.0 30.2 29.5
оны мөн үеийнхээс 7 хэрэг буюу 11.3 хувиар 30.0
25.0
буурсан байна. 20.0
Энэ хугацаанд бүртгэгдсэн гэмт хэргийн 15.0
10.0
сэжигтнээр тооцогдох этгээд нь тогтоогдоогүй 5.0
0.0
байсан 3227 хэргийн 1263 буюу 39.1 хувийнх нь Улсын хэмжээнд Нийслэлийн хэмжээнд
холбогдогч нь тогтоогдон яллагдагчаар
татагдсанаар гэмт хэргийн илрүүлэлт өмнөх 2008 I­VI 2009 I­VI 2010 I­VI
оны мөн үеийнхээс улсын хэмжээнд 1.2 пунктээр
буурч, нийслэлийн хэмжээнд 1.8 пунктээр өссөн
байна (Зураг I.16). Çóðàã-I.17
2010 оны эхний хагас жилд гэмт хэрэгт
холбогдсон 8892 сэжигтэн, яллагдагч Хэрэгт холбогдсон сэж игтэн, яллагдагчдын
байгаагийн 416 буюу 4.7 хувь нь 18 хүртэлх нийгмийн байдал, 2010 оны эхний хагас ж илийн
байдлаар, хувиар
насны хүүхэд, 1162 буюу 13.1 хувь нь
эмэгтэйчүүд байна. Гэмт хэрэгт холбогдогчдын Хув ийн
4.9 хувь нь өмнө нь ял шийтгэгдсэн хүмүүс хэв шлийн
Төрийн албан байгууллагад
байгаа бөгөөд өмнөх оны мөн үеийнхээс 4.3 хаагч ажиллагч
Төрийн бус
пунктээр буурчээ. 4.7% 7.7%
байгууллагын
Гэмт хэрэгт холбогдсон сэжигтэн, ажилтан
Бусад 1.4%
яллагдагчдад ажилгүй иргэдийн эзлэх хувь 2010 1.0%
оны эхний хагас жилийн байдлаар 57.1 хувь,
Хув иараа
ажилчид, малчдынх 14.0 хувь, хувийн хэвшлийн хөдөлмөр
байгууллагад ажиллагчдынх 7.7 хувь, оюутан, эрхлэгч
6.6%
сурагчдынх 7.5 хувь, хувиараа хөдөлмөр
эрхлэгчдийнх 6.6 хувь, төрийн албан хаагчдынх Аж илчин,
4.7 хувь, төрийн бус байгууллагад ажиллагчдынх Ажилгүй малчин
57.1% 14.0%
1.4 хувь, бусад хүмүүсийнх 1.0 хувь байна
Оюутан,
(Зураг I.17). сурагч
7.5%
13

14. Íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí áàéäëûí òóõàé òàíèëöóóëãà
Согтуугаар үйлдэгдсэн хэрэг өмнөх оны мөн Гэмт хэргийн улмаас учирсан
үеийнхээс 2.9 хувиар нэмэгдэж, харин хүүхэд оролцсон хохирлын хэмжээ, жил бүрийн эхний
гэмт хэрэг 30.4 хувь, бүлэглэн үйлдсэн гэмт хэрэг 26.8 хагас жилийн байдлаар
хувь, эмэгтэй хүн оролцсон гэмт хэрэг 12.5 хувиар тус 30.0
тус буурчээ. 24.9
25.0
2010 оны эхний хагас жилд гэмт хэргийг
Тэрбум төг
19.9
үйлдэгдсэн газраар нь авч үзвэл, 36.0 хувь нь гэр, орон 20.0
15.9
сууцанд, 19.6 хувь нь гудамж талбайд, 13.2 хувь нь олон 15.0
нийтийн газарт, 6.3 хувь нь авто зам дээр, 6.0 хувь нь 10.0
аж ахуйн нэгжид, 3.0 хувь нь төрийн байгууллагад, 2.4 3.1 4.3 3.7
5.0
хувь нь төрийн бус байгууллагад, 1.1 хувь нь нийтийн
тээвэрт, 12.4 хувь нь бусад газарт үйлдэгджээ. 0.0
Гэмт хэргийн улмаас 2010 оны эхний хагас жилд 2008 I­VI 2009 I­V I 2010 I­V I
3306 хүн гэмтэж, 663 хүн нас барсан нь өмнөх оны мөн Нийт хохирол Нөхөн төлүүлсэн
үеийнхээс гэмтсэн хүний тоо 923 буюу 21.8 хувиар, нас Гэмт хэргийн улмаас нийт 9301 иргэн хохирсны
барсан хүний тоо 179 буюу 21.3 хувиар тус тус буурсан 543 буюу 5.8 хувь нь 18 хүртэлх насны хүүхэд, 3469
байна. буюу 37.3 хувь нь эмэгтэйчүүд, 664 буюу 7.1 хувь нь
Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол 2010 оны өөрийн буруугаас хохирсон иргэд байна.
эхний хагас жилд 19890.2 сая төг, нөхөн төлүүлсэн Гэмт хэргийн улмаас нийт 217 байгууллагад
хохирлын хэмжээ 3742.8 сая төг болж, өмнөх оны мөн хохирол учирсны 143 нь төрийн байгууллага, 51 нь
үеийнхээс учирсан хохирлын хэмжээ 4980.9 сая төг хувийн хэвшлийн аж ахуйн нэгж, 23 нь төрийн бус
буюу 20.0 хувиар, нөхөн төлүүлсэн хохирлын хэмжээ байгууллага байна.
547.8 сая төг буюу 12.8 хувиар тус тус буурсан байна Улсын хэмжээнд 2010 оны эхний хагас жилд
(Зураг I.18). Гэмт хэргийн улмаас учирсан нийт хохирлын 58.4 мян.хүн эрүүлжүүлэгдэж, 5.8 мян.хүн
11441.5 сая төг буюу 57.5 хувь нь хувийн өмчид ногдож баривчлагдсан нь өмнөх оны мөн үеийнхээс
байна. эрүүлжүүлэгдсэн хүний тоо 11.5 мян.хүн буюу 16.5
хувиар, баривчлагдсан хүний тоо 935 буюу 14.0 хувиар
тус тус буурсан байна.
II. Макро эдийн засгийн үзүүлэлт
II.1 Үнэ
Хэрэглээний бараа, үйлчилгээний үнэ бараа, үйлчилгээнийх 0.2 хувь, амралт, чөлөөт цаг,
Хэрэглээний үнийн улсын индекс (ХҮУИ) 2010 оны 6 соёлын бараа, үйлчилгээнийх 0.5 хувиар тус тус буурсан
дугаар сард өмнөх сарынхтай харьцуулахад 1.5 хувиар байна. Харин тээврийн үйлчилгээний бүлгийн дүн 0.2
буурч, харин өмнөх оны жилийн эцсийнхээс болон хувь, эм, тариа, эмнэлгийн үйлчилгээнийх 0.5 хувь,
өмнөх оны мөн үеийнхээс тус бүр 11.4 хувиар өссөн холбооны хэрэгсэл, шуудангийн үйлчилгээнийх 0.7 хувь,
дүнтэй байна. гэр ахуйн тавилга, барааных 0.8 хувь, зочид буудал,
Ерөнхий индекс өмнөх сарынхаас буурахад нийтийн хоол, дотуур байрны үйлчилгээнийх 0.9 хувь,
хүнсний бараа, ундаа, усны бүлгийн үнэ 4.0 хувиар орон сууц, ус, цахилгаан, түлшнийх 3.4 хувиар тус тус
буурсан нь голлон нөлөөлжээ. Түүнчлэн хувцас, бөс өсчээ. Согтууруулах ундаа, тамхи болон боловсролын
бараа, гутлын бүлгийн үнэ дүнгээрээ 0.1 хувь, бусад үйлчилгээний бүлгийн үнэ дүнгээрээ тогтвортой байв.
Х эрэ гл ээ ний ү ний н улс ын и нде к с, бү лгийн д үнгээ р
х увь
2010 V I 201 0 V I 2 010 VI
Бараа , үйл чи лгээний бү лэг Ж ин
2009 V I 2 009 XII 20 10 V
Е рөнхий инд екс 100.0 1 11.4 111 .4 98.5
Х үнс ний бараа , унд аа, ус 39.7 114.9 1 23.3 9 6.0
Со гтууруул ах ун даа, тамх и 2.8 102.8 1 01.1 10 0.0
Х увцас, бөс ба раа, гутал 15.3 111.7 1 03.7 9 9.9
Орон су уц, ус, ца хил га ан, түл ш 10.8 108.6 1 03.9 10 3.4
Гэр а хуйн тавил га, гэр а хуй н б араа 5.6 107.4 1 03.8 10 0.8
Эм, тари а, эмнэл гий н ү йлчил гээ 1.8 103.9 1 01.0 10 0.5
Тээвэр 9.0 107.9 1 01.0 10 0.2
Х олб ооны хэрэгс эл , шуу дангийн ү йлчил гээ 2.9 113.8 1 14.7 10 0.7
А мралт, чөл өөт ц аг, соёл ын бара а, үйл чи лгээ 3.0 101.2 1 00.9 9 9.5
Б оловс ролы н ү йлчил гээ 5.4 109.9 1 00.0 10 0.0
Зочид буудал , нийтий н х оол, дотуур б айрны үй лчилгэ э 1.0 112.7 1 09.2 10 0.9
Б усад б араа, ү йл чил гээ 2.7 107.0 1 02.1 9 9.8
Х ҮУ И 2 00 9 оны 6 д у гаар с ар д өм нө х о ны ж и л ий н эц сий нх ээс 4 .2 х у виа р ө с ч б ай са н бо л 20 10 он ы
6 д угаа р с ар д энэ ү зү үл эл т ө м нө х о ны м өн үе ий нх ээс 7.2 пу нктээр ө нд ө р б ай на (Зу ра г).
14