Wij dagen studenten en hun opdrachtgevers uit om nieuw licht te werpen op de circulaire (bouw)transitie en alles wat daarvoor nodig is. Onze slogan is ‘Empowering the Future’. Wij geloven dat in elke jongere iets groots schuilt. Dat ze beschikken over een grenzeloze inventiviteit en de aanjager zijn van alles waar we in Nederland trots op zijn. We willen de transitie rond de klimaatthema’s circulair bouwen en de energietransitie versnellen. Op en met scholen, bedrijven en overheden. Met deze thema’s en ontwerpopdrachten gaan leerlingen- en studententeams op hun creatieve, eigen’wijze’ en soms ook eigengereide manier aan de slag, wat leidt tot vernieuwende en verfrissende productconcepten. Slimme innovatieve concepten voor de bouw- en de energietransitie waarmee we bijdragen aan de human capital agenda, de klimaatambities en het circulair, toekomstbestendig worden in een snel veranderende wereld.

1. SMARTCirculair Bouw OntwerpChallenges versnelt de
Circulaire Transitie in de Bouw
Wij dagen vooral veel studenten uit om nieuw licht te werpen op de circulaire
(bouw)transitie en alles wat daarvoor nodig is.
Frisse blikken, talentontwikkeling, trots, bewustwording, schaalsprong in professionalisering, 21st century skills,
onderwijsvernieuwing, wetenschap & techniek verbinden, en vernieuwende productconcepten, dat is hoe onze
Challenges bijdragen aan de Nederlandse klimaat-, energie- en circulaire transitie.
PO VO mbo hbo wo

2. Nederland loopt met het terugdringen van CO2 ernstig achter op andere landen. En dat terwijl we in Nederland
uitblinken in kennis, ondernemerschap, geld en een infrastructuur om koploper te worden in de circulaire- en
energietransitie.
Er zijn voorbeelden waarvan de hele wereld riep: het kan niet. Terwijl er ondertussen in een schuurtje in Nederland
iets kwam, wat wel kon. Denk aan de ledlamp van Ruud Koornstra en de waterstofkorrels van Gerard Lugtigheid.
Onderscheidend vermogen | Circulaire economie in het onderwijscurriculum
Stichting SMARTCirculair zorgt er steeds meer voor dat de circulaire bouw een vast onderdeel wordt van het curriculum
op het mbo. En dan vooral ook deze ‘onderwijs 3.0 aanpak’ waarbij studenten onderzoek doen, concepten en ontwerpen
ontwikkelen en materialen testen in samenwerking met bedrijven uit de regio. De rol van docenten verandert van
klassieke docent naar coach, inspirator en facilitator.
Johan van der Made, docent bouwkunde Technova Ede: “De studenten maken we ‘eigenaar’ van het probleem. Ze
voelen zich serieus genomen. Dan gaan ze ervoor en leren ze snel. Er gaat veel energie van zo’n challenge uit. We
vragen nadrukkelijk om originele, vernieuwende oplossingen. We willen dat ze zich nergens door laten beperken.
De vrije geesten komen boven drijven. Originele ideeën, ongebruikelijke oplossingen. Studenten ontwikkelen zich in
een steile leercurve. Ze zijn pragmatisch, praktisch en laten zich niet beperken door wat zogenaamd niet zou
kunnen.”
Bedrijven kunnen toptalent kiezen
De bouwsector is verantwoordelijk voor 50% van het grondstoffenverbruik en circa 33% van de landelijke CO2-uitstoot
(MVO-NL). We zullen dus flexibel, circulair moeten gaan bouwen. En snel. Daar zijn veel young professionals voor nodig.
Bedrijven kunnen via de challenges van Stichting SMARTCirculair kiezen uit een geselecteerde talentenpool. Juist ook mbo
niveau 3 en 4. SMARTCirculair is er om studenten sneller en beter in het arbeidsproces te krijgen.
Waarom SMARTCirculair?
“SMARTCirculair
onderscheidt zich positief
tov andere programma’s.
Door de challenges van
SMARTCirculair komen
‘gedreven futurepreneurs’
boven.“
Arjen Walinga, Bouwend
Nederland Future Builders
Day

3. “Met die technieken, die soms in een schuurtje ontstaan, moeten we aan de
slag. En dat is wat we doen in de challenges van SMARTCirculair. Ruimte geven
aan al die inventieve jongeren die soms letterlijk in hun schuurtje een
vernieuwing bedenken die bijdraagt aan de circulaire bouw/energie transitie.
We hebben de techniek, het vernuft, de financiële middelen en het
ondernemerschap in huis om wereldkampioen te worden in de energietransitie.
SMARTCirculair jongeren zorgen slimme concepten, ze zijn klimaatbewust en
ontwikkelen zich in een paar maanden tot toptalenten. Zij leveren de economie
geld op en het is goed voor ons allemaal.”
Ruud Koornstra
Nationale energiecommissaris, SMARTCirculair juryvoorzitter en
documentairemaker ‘Het paradijs op aarde begint in Nederland’
“SMARTCirculair legt verbindingen. Tussen onderwijs, overheid en ondernemers.
Tussen energie en bouw met ontwerpopgaven die er toe doen en studenten die
het verschil maken. Nu en in de toekomst.
We staan voor een enorme uitdaging in de woningbouw. Studenten, in je leven
kom je heel veel mensen zoals ik tegenkomt die zeggen dat kan niet. Maar
tegen de tijd dat je zo ver bent als ik, dus ook in een grijs pak, doe dat pak dan
uit, doe die das af en onthoud wat je vandaag geleerd hebt, realiseer je
concepten en je dromen die de wereld verbeteren.”
Coen van Rooyen
Directeur NVB Bouw – vereniging van met name woningbouwers

4. Onze slogan is ‘Empowering the Future’. Wij geloven dat in elke jongere iets groots schuilt. Dat ze beschikken over een grenzeloze
inventiviteit en de aanjager zijn van alles waar we in Nederland trots op zijn.
We willen de transitie rond de klimaatthema’s circulair bouwen en de energietransitie versnellen. Op en met scholen, bedrijven en
overheden. Met deze thema’s en ontwerpopdrachten gaan leerlingen- en studententeams op hun creatieve, eigen’wijze’ en soms ook
eigengereide manier aan de slag, wat leidt tot vernieuwende en verfrissende productconcepten.
Slimme innovatieve concepten voor de bouw- en de energietransitie waarmee we bijdragen aan de human capital agenda, de
klimaatambities en het circulair, toekomstbestendig worden in een snel veranderende wereld.
Missie Stichting SMARTCirculair
Wat Stichting
SMARTCirculair sterk
maakt is dat we
samenwerken met
bevlogen mensen uit
onderwijs,
bedrijfsleven,
onderzoek en
overheden.

5. Door onderwijs te verbinden met ondernemers, overheid en onderzoek, en door jongeren uit te dagen in challenges
met echte opdrachtgevers, dragen we enorm bij aan talentontwikkeling. Opdrachtgevers zorgen voor ontwerpopgaven
die er toe doen. Op thema's die zorgen dat jongeren zich realiseren dat de wereld van gisteren echt een gepasseerd
station is. Dat als ze nu niet eigen-wijs zijn, lef tonen en initiatief nemen, de welvaart en het welzijn van morgen niet
meer vanzelfsprekend is. Zij zijn de futurepreneurs. Zij zijn de young professionals waar Nederland naar op zoek is.
Visie
MBO- studenten dagen we uit in de Bouw OntwerpChallenge waarin
ze werken aan een echte ontwerpopdracht nieuwbouw,
herbestemming of renovatie, met een echte opdrachtgever die de
intentie heeft om ook echt te gaan (ver)bouwen.

6. Stichting SMARTCirculair versnelt de circulaire transitie, we zorgen voor maatschappelijke meerwaarde.
Hierbij richten we ons op vier hoofddoelen:
1. Versnellen circulaire transitie bouw
De circulaire ontwerpen voor gebouw en omgeving hebben een grote impact op lokale economieën,
maatschappij, klimaat en woon/werkcomfort.
• Klimaatdoelen: Klimaat bewustwording in heel Nederland
• Energietransitie: Versnellen energietransitie en innovatie
• Circulaire economie: Nieuwe bouw/energieproposities met (inter)nationale marktwaarde
2. Human Capital Agenda
100.000 jongeren dragen bij aan Nederlandse Klimaat- en Energiedoelen
Meer instroom in techniek, bedrijven in kunnen hun young professionals kiezen
3. Techniekonderwijs 3.0
Ambitieus programma met vernieuwende werkvormen en circular skills voor het technisch onderwijs
(3.0) waarin jongeren intrinsiek gemotiveerd zijn om oplossingen te zoeken voor de circulaire
(bouw)economie. Wetenschap, onderzoek en techniek komen hierin samen. Studenten innoveren en
experimenteren met oplossingen waarin energie, grondstoffen en klimaat vooropstaan.
4. Meetbare groei- en kwaliteitsimpulsen voor het MBO, HBO en WO
Versnelde professionalisering studenten, vakmanschap, 21st century skills, student companies en
futurepreneurs, netwerkfunctie en kennisontwikkeling cq. kruisbestuiving met bedrijven en andere
onderwijsinstellingen en –leerlijnen
De SMARTCirculair OntwerpChallenges sluiten naadloos aan bij deze SDG-doelen: Voedsel (2), Gezondheid en
Welzijn (3), Kwaliteitsonderwijs (4), Schoon Water en Sanitair (6), Betaalbare Duurzame Energie (7), Eerlijk
werk en economische groei (8), Industrie, Innovatie en Infra (9), Duurzame steden en Gemeenschappen (11),
Klimaatactie (13), Partnerschap om Doelstellingen te Bereiken (17)
Doelen
Fries Heinis, directeur Bouwend
Nederland: “Hier zie je hoe het
toekomstgericht curriculum, op
scholen eruit ziet. Techniek en
wetenschap komen bij elkaar. Hoe
mooi is het als dat doorwerkt in
doorlopende leerlijnen zodat nog
meer jongeren kennismaken met de
diversiteit van techniek.”

7. Resultaat
1. De Bouw OntwerpChallenge
• circa 750 studenten van 80% van de techniek mbo’s zijn aangesloten
• 300 bedrijven uit de regio’s die bijdragen met gastlessen en masterclasses
• Talloze experts die bijdragen met keynotes en workshops tijdens de excellencedag en tijdens hackatons
• 20+ overheden van gemeenten tot provincies
• De mooiste circulaire bouw/infra ontwerpen variërend van nieuwbouw tot herbestemming en renovatie,
veelal miljoenenprojecten
Een aantal hiervan zijn of worden hiervan al uitgevoerd zoals de herbestemmingen van een kantoorpand in
Nieuwegein en in Leerdam, de herbestemming van een brandweerkantoor naar tijdelijke huisvesting voor
statushouders in Heemskerk en het WO2 barak in Zuidwolde (Drenthe).
2. De Energie OntwerpChallenge
• Circa 100 jongeren in VO en MBO (pilotjaar 2021)
• Samenwerking in doorlopende leerlijnen VO – mbo zorgt voor meer instroom richting techniek
• Multidisciplinaire samenwerking zorgt voor slimme, innovatieve concepten en diversiteit (sociaal inclusief)
• Talloze experts die bijdragen met keynotes en workshops tijdens hackatons
• Slimme energieconcepten ‘ontwerp je energiesysteem van de toekomst’ die doorontwikkeld kunnen worden
tot een marktrijp product - Futurepreneurs
• Energieoplossingen die variëren van circulaire energieopwek, energieopslag, infrastructuur en smart city
concepten
• Winnende concepten worden geholpen bij de doorontwikkeling en toegankelijk gemaakt voor de markt.
SMARTCirculair organiseerde in 2018 voor de eerste keer de Bouw OntwerpChallenge voor mbo studententeams. In
2021 lanceerden we de Energie OntwerpChallenge voor alle leerlijnen.
Doorontwikkelen energieconcept in Kortrijk (Belgie)
Op uitnodiging van InnoQuarter.eu en de Hogeschool West-Vlaanderen mogen 2 energieteams hun energieconcept 2 dagen testen en
doorontwikkelen tijdens het Howest Festival 2021.

8. Ecosysteem van innoveren en ondernemerschap
• 2 studententeams mogen hun innovatieve energieconcept testen tijdens het Howest Festival dat
georganiseerd wordt door Innoquarter en de Hogeschool West-Vlaanderen in Brugge en Kortrijk.
• Team Blue Glow test het energiesysteem waarin Algen zorgen voor een prachtig licht op
energieopbrengst en toepassingsmogelijkheden
• Team DoNE test hun windmolenconcept op energieopbrengst en toepassingsmogelijkheden
• Het doel is om jonge ondernemers en onderzoekers te stimuleren om hun prototypes te testen en
doorontwikkelen voordat hun product of dienst de markt opgaat. De directe feedback van het testpubliek
op festivals zorgt dat prototypes snel en zinvol kunnen aangepast worden.
Dit project wordt gerealiseerd met de steun van Interreg North Sea Region

9. Samenwerking met partners
Stichting SMARTCirculair is de roadmap naar een sterke alliantie om te komen tot de circulaire bouw voor de groene toekomst
Als Stichting SMARTCirculair werken we nauw samen met organisaties en bedrijven in de triple helix en koepelorganisaties:
Koepelorganisaties
• Leren voor Morgen, SDG Nederland, Knooppunt Techniek, Platform voor Techniek, Sterk Techniekonderwijs, PO Raad, VO Raad, MBO Raad,
HBO Koepel
• Van Gogh nationaal park, Talent Innovation Pool Hogeschool Rotterdam
• SDG Nederland, WNF
• Regionale EnergieStrategie (RES) en dan vooral Jong RES
Jongerenorgansiatiies:
• Studenten voor Morgen, Jonge Klimaatbeweging, NJR, Youth for Climate
Gemeenten en provincies
• Gemeenten zijn regelmatig opdrachtgever van de studententeams van de Bouw OntwerpChallenge: Heemskerk, Heerhugowaard, Stadskanaal,
Hoogeveen, Emmen, Den Bosch, Dordrrecht, Vlissingen, Veere, Rotterdam, Vijfheerenlanden, Nieuwegein …
• Provincies als opdrachtgever: Overijssel, Friesland, Zeeland
• Provincies als sponsorpartners Arbeidsmarkt & Onderwijs en/of Circulaire Economie en/of Energietransitie: Friesland, Brabant, Utrecht,
Overijssel
Bedrijven
• Bouwend Nederland Future Builders, link naar circa 300 bedrijven in de circulaire bouweconomie.
• Federatie Bio –Economie Nederland
• NVB-Bouw
Scholen
• MBO Techniekscholen en HBO scholen met technische opleidingen
• PO en VO
• Hogeschool West-Vlaanderen in Brugge en Kortrijk
• Hogeschool Rotterdam innovatiecentrum TIP

10. Werkwijze
Landelijke challenges met regionale impact
Opdrachtgever
van de
ontwerpopdracht
Oogstrelende,
vernieuwende,
slimme bouw- en
energieconcepten
die vaak
opschaalbaar zijn
Studententeams worden
geholpen door bedrijven uit de
regio en landelijke experts
Systeemvernieuwing, meervoudige waarde creatie, High Tech én Low Tech oplossingen
SMARTCirculair biedt een reeks van stappen die helpen om van probleeminventarisatie naar productconcept (oplossing) te werken dat na
oplevering kan worden doorontwikkeld in samenwerking met of door het bedrijfsleven.

11. Van probleem tot oplossing
SMARTCirculair biedt een reeks van stappen die helpen om van probleeminventarisatie naar productconcept (oplossing) te werken
dat na oplevering kan worden doorontwikkeld in samenwerking met of door het bedrijfsleven.
De stappen zijn gebaseerd op Design Thinking en omvat onder
andere uitgebreide kennis- en inspiratie toolkits op alle relevante
thema’s inclusief video’s van gastlessen en presentaties.
Per Challenge faciliteren we de teams verder met:
• Inspirerende kick offs
• Hackatons / pressure cookers
• Workshops en masterclasses met bedrijven in de regio
(maatwerk)
• De landelijke excellence dag met 15 parallelle workshops en
inspirerende keynotes
• Hulp bij het projectmatig uitvoeren van het project, het
(pitch)verhaal en de eindpresentatie
• De communicatie rondom de publieksprijs
• Finales

12. Eindresultaat van de Bouw/Energie
OntwerpChallenge
• Honderden goed opgeleide, communicatieve en ondernemende jong professionals in de Circulaire bouweconomie. Sinds 2018
hebben we circa 750 studenten techniektoppers opgeleid
• Opdrachtgevers die verrast en verbaasd zijn over het hoge niveau van het ontwerp en de uitwerkingen
• Circa 300 betrokken bedrijven in de circulaire economie
• Uitdagende business cases inclusief financiële verantwoording
Circular Skills
Onderzoek toont aan dat de ontwikkeling van de juiste
scholing cruciaal is in de transitie naar een circulaire
economie.
Circulair opgeleide jongeren hebben niet alleen kennis van de
nieuwste technologie, ze zijn ook creatief, wendbaar, denken
analytisch en systemisch en werken effectief samen. Met
elkaar en met andere disciplines en leerlijnen.
Technova wint Special Award met hun ‘Kantoor van de Toekomst’ dat
moet komen op het terrein van het World Food Center in Ede (2021)

13. Finale van de Bouw OntwerpChallenge
juni 2021
Winnend team 2021 ‘Circulair Delven’ – herbestemming
kantoorpand, opdrachtgever Provincie Gelderland
De jury van Smart Circulair noemt de ontwerpen van de Rijn IJssel-
studenten ‘spraakmakend en gedurfd’. “Herbestemmen van oude
kantoorpanden is keihard nodig om het woningtekort te kunnen
verkleinen”, stelt juryvoorzitter en nationaal energie-commissaris
Ruud Koornstra. “Dit team heeft zijn ontwerp heel strak uitgelegd
en vormgegeven. Een verdiende winnaar.”
Herbestemming Kantoorpand Bestuurskwartier Arnhem. Klik hier voor het winnende ontwerp
Winnaars publieksprijs 2021 Viridis – Bezoekerscentrum
Nationaal Park Oosterschelde, opdrachtgever Provincie Zeeland
en Geopark Oosterschelde
“Een spraakmakend en oogstrelend bezoekerscentrum met
kantoortorens. Natuurinclusief, klimaatpositief en een echte
blikvanger voor Nationaal Park Oosterschelde. Dat jullie zoveel
publieksstemmen gekregen hebben is geen verrassing. Proficiat.”
Tanja Nolten Stichting SMARTCirculair
Bezoekerscentrum Oosterschelde – Neeltje Jans Veere. Klik hier voor het winnende ontwerp

14. “De energietransitie gaan we niet halen als we
het grondstoffen- en materialenprobleem niet
oplossen.”
“Wat jullie aan vernieuwing brengen snappen
wij soms niet. Maar laat je daardoor zeker niet
weerhouden.
Jullie kunnen de ellende oplossen met mooie
dingen. Never give up!”
Ruud Koornstra
Nationale Energiecommissaris en voorzitter van
SDG 7
Stichting SMARTCirculair
Tanja Nolten
initiatiefnemer en programma
manager
T. 06 16342889
E. tanja@smartcirculair.com
W. Smartcirculair.com
S. #smartcirculair
1 organisatie, 2 challenges, 300 bedrijven, 1000 studenten