Een goed geïsoleerd huis heeft veel voordelen: minder kou en tocht, een lagere energierekening en minder CO2-uitstoot. Maar liefst 2 van de 3 woningen in Nederland hebben nog geen goede isolatie. SMARTCirculair geeft in deze toolkit een overzicht van mogelijkheden en materialen om je woning duurzaam te isoleren en energie te besparen. TIP: gebruik biobased materialen voor een gezond binnenklimaat. Wat kun je isoleren Isolatie kiezen Welke uitvoering van isolatie kies ik best? Dat hangt vooral af van jouw situatie en wensen. Laat je je dak langs binnen of langs buiten isoleren? Hoeveel opbouwhoogte heb je voor het isoleren van je vloer? Kan je je bestaande spouwmuur isoleren of moet je je binnenmuur isoleren?

1. Woningisolatie toolkit
ROC van Twente juni 2022
Stichting SMARTCirculair
Tanja Nolten)

2. Isoleren en energiebesparen
Stg SMARTCirculair
Een goed geïsoleerd huis heeft veel voordelen: minder kou en tocht, een lagere energierekening en
minder CO2-uitstoot. Maar liefst 2 van de 3 woningen in Nederland hebben nog geen goede
isolatie. Studententeam ROC van Twente geeft in deze toolkit een overzicht van mogelijkheden en
materialen om je woning duurzaam te isoleren en energie te besparen. Goed voor het klimaat en
goed voor je portemonnee
• Hoe controleer je je woning op warmtelekken
• Waarmee kun je isoleren:
Welke uitvoering van isolatie kies ik best?
Dat hangt vooral af van jouw situatie en wensen.
• Laat je je dak langs binnen of langs buiten isoleren?
• Hoeveel opbouwhoogte heb je voor het isoleren van je vloer?
• Kan je je bestaande spouwmuur isoleren of moet je je binnenmuur isoleren?
Om een doordachte keuze te maken voor je project, vraag je best advies op maat aan een vakman.
Die informeert je over de mogelijkheden en helpt je om de meest aangewezen uitvoering te kiezen.
2
februari ’23
Inblaasisolatie
Bepaalde isolatiematerialen als glaswol,
cellulose (papiervlokken) en houtvezels kan
je ook laten inblazen. Die milieuvriendelijke
inblaasisolatie is vooral aangewezen bij
moeilijk bereikbare plaatsen en holle
ruimtes.
Een vakman kan het isolatiemateriaal
inblazen met een speciale lijm (bv.
om bestaande spouwmuren te isoleren of
bij dakisolatie) of zonder lijm (bv. bij
zoldervloerisolatie, zie foto boven).
Toepassingen: bestaande spouwmuren,
verdiepingsvloeren, hellende daken (langs
binnen), zoldervloeren, …

3. Isolatiemateriaal kiezen
februari ’23 Stg SMARTCirculair 3
Hoe terugverdientijd isolatie berekenen?
Hoe kan je nu de terugverdientijd voor
isolatie berekenen? De 2 sleutelfactoren
zijn de totale investeringskosten en de
jaarlijkse besparing op je energiefactuur
dankzij de isolatiewerken:
Totale kosten: wil je de precieze prijs van
jouw isolatiewerken kennen? Dan moet je
de mogelijke subsidies (bv. ISDE) aftrekken
van het bedrag op de eindfactuur van je
isolatiespecialist.
Jaarlijkse besparing: hiervoor moet je het
aantal m³ aan aardgas, het aantal liter
stookolie, … die je uitspaart dankzij isolatie,
vermenigvuldigen met de geldende
energieprijs. Aangezien die prijzen nu zo
hoog liggen, is de jaarlijkse besparing
uiteraard ook veel groter.
Ecologische isolatie
• Houtwol isolatie
• Schapenwol isolatie
• Cellulose isolatie
• Kurk isolatie
• Hennep isolatie
• Schelpen isolatie
• Vlas isolatie
Minerale wol
• Steenwol isolatie
• Rotswol isolatie
• Cellenglas isolatie
Kunststof isolatie
• Polyesterwol isolatie
• Polyethyleen isolatie
• Isolatiechips
• PUR-isolatie
• XPS isolatie
• EPS isolatie

4. Bouwjaar
Het bouwjaar van je huis zegt veel over de mate van
isolatie. Huizen van voor 1975 zijn bijvoorbeeld niet of
nauwelijks geïsoleerd bij de bouw. Daar valt vaak nog veel
te verbeteren. Terwijl huizen van ná 2000 redelijk tot
goede isolatie hebben: daar hoef je weinig meer aan te
doen. Kijk op Alles over isoleren van Mileucentraal om te
zien wat het bouwjaar zegt over de mate van isolatie
Hoe oud huis isoleren?
De volgorde van de isolatiewerken bij een oude woning
kan verschillen volgens je budget, het type woning, je
persoonlijke wensen, … De aard van de werkzaamheden is
echter bij elke woning dezelfde.
Voor een lagere energierekening en aangenaam
wooncomfort zijn de volgende klussen essentieel:
1. Dakisolatie
2. Zoldervloerisolatie
3. Spouwmuurisolatie
4. Buitengevel isolatie
5. Binnenmuur isolatie
Hoe controleer je je woning op warmtelekken
Stg SMARTCirculair
Hoe kom je er achter waar al isolatie zit, waar warmte lekt en wat je kunt
verbeteren? Doe de handige Isolatie-zelfscan.
Meten is weten
• Je kunt een infrarood scan laten maken. Deze spoort warmtelekken op in je
huis. Bijvoorbeeld hoe goed je ramen geïsoleerd zijn, of deuren kieren of
koudebruggen detectie
• Vraag een Quick scan aan bij de gemeente
De beelden geven een beeldende eerste indruk van onnodig energieverlies in
een huis. Zo word je aan het denken gezet over de energiezuinigheid van je
woning. Dit soort beelden worden ook door bedrijven voor 100 à 150 euro
aangeboden.
• Let op
Voor een goed warmtebeeld moet er minstens 10 graden verschil zijn tussen
binnen- en buitentemperatuur. En er mag geen verstoring door zonnestralen
of neerslag zijn. 's Winters vroeg in de ochtend of bij bewolking zijn de
omstandigheden daarom het beste.
• Wil je zelf een scan doen? De tool van Milieu Centraal staat vol met handige
tips, instructies, foto’s en video’s, zodat je makkelijk zelf kan checken of (en
hoe goed) jouw dak, buitenmuren, ramen en vloer zijn geïsoleerd. Tijd om te
beginnen!
4
februari ’23

5. Verbetercheck
Stg SMARTCirculair
Op naar een energiezuinig huis
Heb je je isolatie gecheckt? En ben je nieuwsgierig wat je nog meer kunt doen om je huis energiezuinig te
maken? Kijk dan op Verbeterjehuis.nl en vul de Verbetercheck in. Op basis van de kenmerken van jouw
huis krijg je advies op maat: je ziet wat je kunt verbeteren en krijgt inzicht in de kosten, subsidie en
besparing.
Doe de check
5
februari ’23

6. Alles over isolatie
Isolatie | Waar kun je aan denken?
• Dakisolatie
• Spouwmuurisolatie
• Buitenmuur isoleren
• Afdichten van kieren
• Vloerisolatie
• Dubbel Glas, HR Glas, Triple gals
februari ’23 Stg SMARTCirculair 6
Waarom is isoleren nu zo interessant?
Is je woning niet optimaal geïsoleerd? Dan zijn isolatiewerken overduidelijk de meest rendabele verduurzamingsmaatregel die je kan nemen. Je
investeert in dat geval beter in woningisolatie dan in een warmtepomp of zonneboiler. Zo geniet je namelijk snel en eenvoudig van…
Lagere energierekening: hoe beter je woning geïsoleerd is, hoe minder je moet stoken. En hoe minder je moet stoken om het lekker warm te
hebben, hoe lager je energiefactuur uiteraard ligt. Dat is meer dan ooit het geval nu de energieprijzen zo de pan uitswingen.
Zalig woon- en warmtecomfort: dankzij isolatie dalen je energiekosten én je wooncomfort stijgt. Op koude dagen blijft het langer warm in je
woning, maar in de zomer hou je ook de hitte beter buiten. Geen overbodige luxe, gezien de steeds warmere zomers.
Minder geluidshinder: voor de terugverdienperiode kijken we in eerste instantie naar het thermische effect van isolatie, maar
ook geluidsisolatie is essentieel voor je wooncomfort. Door je woning te isoleren, demp je namelijk doeltreffend omgevingsgeluiden en geluid in
je woning zelf.
ISDE: via deze subsidie kan je de kosten drukken voor jouw isolatiewerken. Daarnaast zijn er ook nog financiële voordelen als het verlaagde btw-
tarief voor woningen ouder dan 2 jaar, de Energiebespaarlening, …
Hogere waarde van je woning: door je woning te isoleren, stijgt die ook in waarde. Zo zorg je bv. voor een hoger energielabel, wat erg
interessant is met het oog op een eventuele latere verkoop.

7. Dakisolatie
februari ’23 Stg SMARTCirculair 7
Voordelen van dakisolatie
Zelfs als je dak nu matige isolatie heeft, is een verbetering
naar goede isolatie de moeite waard. De besparing is dan
wel iets lager.
Met dakisolatie bespaar je veel energie en dus geld. Voor
een hoekwoning is dat zo’n 800 m3 gas per jaar.
Gemiddeld betaal je € 900 aan materialen als je een
schuin dak zelf isoleert en € 4.500 als je het werk
uitbesteedt.
Met een geïsoleerd dak voelt je huis prettiger aan. Zie het
als een dikke deken die je over je dak legt: de kou van
buiten komt er niet doorheen en onder de deken blijft het
lekker warm.
Ook stoot je minder broeikasgassen uit, omdat je minder
gas verbruikt. Goed voor het klimaat dus!
1. Binnenkant van het dak isoleren
Tegen de binnenkant van een schuin dak kun je isolatiemateriaal aanbrengen. Doe het
meteen goed en kies voor goede isolatie op basis van natuurlijke materialen. Gezond,
veilig en goed voor het klimaat
2. Dakpannen eraf, isolatie bovenop je dak, pannen er weer op
Voordeel: Het isolatiemateriaal wordt niet onderbroken door de balken van het dak en er
is ruimte voor een dikke laag. Dit is altijd een klus voor een professioneel bedrijf. Door het
isolatiemateriaal wordt het dak hoger en moet de aansluiting met de dakgoot opnieuw
worden gemaakt.
3. Isolatie onder de dakpannen spuiten of blazen
Je kunt ook isolatiemateriaal onder de dakpannen laten spuiten of blazen. Bijvoorbeeld
PUR-schuim, vlokken van glaswol of steenwol, of EPS thermoparels (piepschuim balletjes).
Een na-isolatiebedrijf doet dit vanaf de buitenkant.
4. Zoldervloer isoleren
Een makkelijke manier om de zoldervloer te isoleren, is met isolatieplaten waar je ook op
kan lopen. Die leg je op de zoldervloer en daarmee ben je in één keer klaar.
Kijk voor isolatietips op deze webpagina

8. Spouwmuur isolatie
februari ’23 Stg SMARTCirculair 8
Huizen na 1920 hebben meestal een spouwmuur
In ongeveer 3 jaar heb je de kosten voor
spouwmuurisolatie dus terugverdiend! En als je een
tweede maatregel neemt, kan je gebruikmaken van de
subsidie waardoor je het nóg sneller terugverdient.
Spouwmuurisolatie is één van de snelste, makkelijkste en
goedkoopste manieren om je huis te isoleren. En het
levert veel voordelen op: een warmer huis, een lagere
energierekening en een beter klimaat. Een aanrader dus!
Maar kan het in jouw huis? Hoeveel betaal en bespaar je
precies? En waar moet je op letten?
Een spouwmuur bestaat uit 2 muren met een paar
centimeter ruimte ertussen (de spouw). Die ruimte kun je
laten vullen met isolatiemateriaal. Maar niet ieder huis
heeft een spouwmuur: huizen die voor 1920 zijn gebouwd,
hebben vaak alleen enkelsteens muren. Die kun je ook
isoleren, maar dan met voorzetwanden aan de
binnenkant of isolatie tegen de buitenkant.
Soorten isolatiemateriaal
In ongeveer 3 jaar heb je de kosten voor spouwmuurisolatie dus terugverdiend! En als je
een tweede maatregel neemt, kan je gebruikmaken van de subsidie waardoor je het nóg
sneller terugverdient.
• Perliet
kleine vulkanische steentjes die een glasachtig uiterlijk hebben. Perliet dat wordt
gebruikt als spouwmuurisolatie moet eerst nog worden voorbehandeld met een
waterafstotend middel. Doorgaans met siliconen
• Glaswol
Glaswol wordt via kleine gaatjes in de muur gespoten waar het effect vervolgens
hetzelfde is als glaswol platen. Ook bij de productie van glaswol wordt gebruik
gemaakt van natuurlijke materialen als gereccycled glas en zand
• Minerale wol vlokken
Deze vlokken zijn gemaakt van anorganissche isolatematerialen. Als ze ingespoten zijn,
hecten ze zich aan elkaar door hun vlokkerige substandite. Dit wordt meestal gebruikt
bij na-isolatie
• Polystyreen korrels
Dit zijn piepschuimkorrels die eigenlijk maar 2% polystyreen bevat en de resterende
98% is luchgt. Met lijm worden de korrels in de spouwmuur bijeen gehouden.
Piepschuim korrels of parels zijn goed verwerkbaar in smalle spouwen

9. Buitenmuur isoleren
februari ’23 Stg SMARTCirculair 9
Huizen na 1920 hebben meestal een spouwmuur
In ongeveer 3 jaar heb je de kosten voor
spouwmuurisolatie dus terugverdiend! En als je een
tweede maatregel neemt, kan je gebruikmaken van de
subsidie waardoor je het nóg sneller terugverdient.
Spouwmuurisolatie is één van de snelste, makkelijkste en
goedkoopste manieren om je huis te isoleren. En het
levert veel voordelen op: een warmer huis, een lagere
energierekening en een beter klimaat. Een aanrader dus!
Maar kan het in jouw huis? Hoeveel betaal en bespaar je
precies? En waar moet je op letten?
Een spouwmuur bestaat uit 2 muren met een paar
centimeter ruimte ertussen (de spouw). Die ruimte kun je
laten vullen met isolatiemateriaal. Maar niet ieder huis
heeft een spouwmuur: huizen die voor 1920 zijn gebouwd,
hebben vaak alleen enkelsteens muren. Die kun je ook
isoleren, maar dan met voorzetwanden aan de
binnenkant of isolatie tegen de buitenkant.
Soorten isolatiemateriaal
In ongeveer 3 jaar heb je de kosten voor spouwmuurisolatie dus terugverdiend! En als je
een tweede maatregel neemt, kan je gebruikmaken van de subsidie waardoor je het nóg
sneller terugverdient.
• Perliet
kleine vulkanische steentjes die een glasachtig uiterlijk hebben. Perliet dat wordt
gebruikt als spouwmuurisolatie moet eerst nog worden voorbehandeld met een
waterafstotend middel. Doorgaans met siliconen
• Glaswol
Glaswol wordt via kleine gaatjes in de muur gespoten waar het effect vervolgens
hetzelfde is als glaswol platen. Ook bij de productie van glaswol wordt gebruik
gemaakt van natuurlijke materialen als gereccycled glas en zand
• Minerale wol vlokken
Deze vlokken zijn gemaakt van anorganissche isolatematerialen. Als ze ingespoten zijn,
hecten ze zich aan elkaar door hun vlokkerige substandite. Dit wordt meestal gebruikt
bij na-isolatie
• Polystyreen korrels
Dit zijn piepschuimkorrels die eigenlijk maar 2% polystyreen bevat en de resterende
98% is luchgt. Met lijm worden de korrels in de spouwmuur bijeen gehouden.
Piepschuim korrels of parels zijn goed verwerkbaar in smalle spouwen

10. Binnenmuur isoleren
februari ’23 Stg SMARTCirculair 10
1. Isoleren met voorzetwanden
Binnenmuurisolatie wordt meestal toegepast door gebruik te maken van een
voorzetwand. Deze wordt op een houten of metalen rooster aangebracht dat verankerd is
in de draagmuur. De ruimte tussen het rooster en de muur wordt met een geschikt
isolatiemateriaal opgevuld. Een gips- of spaanplaat wordt vervolgens als wandmateriaal
aangebracht op het rooster. De wand kan naar keuze geschilderd of behangen worden.
2. Isoleren met Multipor-isolatieplaten
Er zijn ook gips- of spaanplaten met isolatie verkrijgbaar die rechtstreeks op de muren
gelijmd kunnen worden. Zo kan je de binnenmuur isoleren met Multipor-isolatieplaten
van de fabrikant Xella, beter bekend van de Ytong cellenbeton blokken.
Deze isolatieplaten hebben een warmtegeleidingscoëfficiënt van 0,045 W/mK. Dat is
vergelijkbaar met de meeste isolatiematerialen. Door de poreuze structuur is het product
damp-open, waardoor je een natuurlijke vochtregulatie krijgt. Het materiaal kan bijna op
elke ondergrond verlijmd worden. Beschadigde muren moeten eerst uitgevlakt worden
met een kalkcementmortel.
Belangrijke aandachtspunten bij isolatie binnenmuur
Ook wanneer je een muur die grenst aan de
binnenomgeving wil isoleren, moet je met enkele
belangrijke zaken rekening houden:
Los bestaande vochtproblemen eerst op: zie je
vochtplekken op de binnenmuren, dan moet de oorzaak
eerst aangepakt worden alvorens binnenmuur isolatie aan
te brengen. Anders zal de isolatie het vochtprobleem
alleen maar groter maken.
Vermijd koudebruggen en luchtlekken: dit is vooral een
aandachtspunt als je de binnenmuren isoleert om
thermische redenen. Een luchtdichte isolatielaag zonder
koudebruggen (plaatsen waar de isolatieschil onderbroken
is) is essentieel voor een optimaal resultaat.
Hou rekening met de vereiste aanpassingen aan de
technische voorzieningen en leefruimte: wil je de muren
van binnenuit isoleren, dan moet je die muren ook
opnieuw afwerken. De ruimte zal ook kleiner worden door
het aanbrengen van de isolatielaag. Hou er ook rekening
mee dat radiatoren mogelijks verplaatst moeten worden,
venstertabletten verlengd moeten worden, het
schakelmateriaal opnieuw aangesloten moet worden, …

11. Overzicht subsidies muurisolatie 2022
februari ’23 Stg SMARTCirculair 11
Isolatie 3 keer sneller terugverdiend door
hoge energieprijzen
De terugverdientijd voor
isolatiemaatregelen in je woning is
gemiddeld 3 keer korter dan aan het begin
van 2021. Dat blijkt uit een onderzoek van
het onafhankelijke adviesbureau CE Delft.
De oorzaak van die kortere
terugverdienperiode? De fel gestegen
energieprijzen. Momenteel is het dus
interessanter dan ooit om je woning
optimaal te isoleren!
1. ISDE subsidie voor muurisolatie (vanaf € 8 per m²)
2. SEEH subsidie muurisolatie (vanaf € 8 per m²)
3. Energiebespaarlening (min. € 1.000)
4. Verlaagd btw-tarief (van 21% naar 9%)
5. Andere financiële voordelen

12. Kelder isoleren
februari ’23 Stg SMARTCirculair 12
Kelderplafond isoleren met harde isolatieplaten
• Is je kelderplafond mooi egaal en lopen er geen leidingen op? Dan kan je kiezen voor
harde, drukvaste isolatieplaten die goed bestand zijn tegen vocht (gemaakt van
kunststof hardschuim zoals XPS, EPS, PUR, …). Let op: dergelijke isolatieplaten zijn in
kleine kelderruimtes moeilijker te hanteren dan PUR-schuim. Een isolatiespecialist
moet ze ook verankeren op je kelderplafond. Die complexere plaatsing zorgt voor
hogere arbeidskosten dan wanneer je het kelderplafond isoleert met PUR-schuim.
• Richtprijs isolatieplaten: € 20 à 45 per m², incl. btw en plaatsing.
Kelderplafond isoleren met PUR-schuim
• Het plafond van je kelder isoleren gaat erg snel met PUR-schuim. Zo bespaar je flink op
arbeidskosten in vergelijking met isolatieplaten. Bovendien ben je met
deze spuitisolatie zeker van een naadloze, volledig dichte isolatieschil zonder
koudebruggen. Liggen er leidingen op je kelderplafond? Dan zijn isolatieplaten sowieso
geen optie en moet je voor PUR-schuim kiezen. Een isolatiespecialist brengt deze
isolatie in je kelder probleemloos en eenvoudig aan rond die buizen.
• Richtprijs PUR-schuim: € 30 à 40 per m², incl. btw en plaatsing.
Alternatief: bodem van de kelder isoleren
Gaat het om een kleine, lage kelder met weinig
manoeuvreerruimte? Dan kan je ook de bodem van
de kruipruimte isoleren met isolatiechips, isolatieschelpen
of isolatieparels (bvb. EPS-parels).
Een isolatiespecialist vult de kruipruimte dan gedeeltelijk
of volledig op met deze vochtbestendige isolatie voor de
kelder.
TIP: wil je zeker zijn van de juiste isolatiemethode voor
jouw kelder met het meest geschikte isolatiemateriaal? En
wil je zeker zijn dat de isolatielaag voldoende dik is om
recht te hebben op de premie voor kelderisolatie? Doe
dan zeker een beroep op een isolatie-expert.

13. Kruipruimte isoleren
februari ’23 Stg SMARTCirculair 13
Geschikte isolatie voor kruipkelders
Aangezien kruipruimtes in nauw contact staan met grondvocht, is het belangrijk
isolatiematerialen te kiezen die geen vocht opnemen. Traditionele producten zoals
glaswol en rotswol zijn niet geschikt
Isolatieplaten
• Voor het isoleren van kelders worden heel vaak harde isolatieplaten gebruikt. Enkele
van de meest gebruikte materialen zijn XPS, PUR, EPS, PIR en XPS Li. Isolatieplaten zijn
licht in gewicht en vochtbestendig. Niet onbelangrijk wanneer je een kelder of
kruipkelder wil isoleren.
• Dankzij hun tand-en-groef systemen sluiten ze ook mooi aan op elkaar zodat je een
verzorgd geheel krijgt. Het plaatsen van de platen kan gebeuren door middel van
isolatiepluggen, lijm of een combinatie van beide.
Hoe dik moet je isoleren?
• Om in aanmerking te komen voor isolatie subsidies moet je bij het isoleren van de
vloer een minimale Rd-waarde van 3,5 m²K/W halen. De benodigde dikte van het
isolatiemateriaal om deze waarde te halen hangt natuurlijk af van het gekozen
materiaal. Er is trouwens ook een minimale te isoleren oppervlakte, die afhankelijk is
van het type woning.
• De meeste mensen kiezen voor een dikke laag isolatie omdat de meerprijs voor een
dikkere laag meevalt en het rendement dan hoger ligt. Een gemiddelde dikte van 6 à
10 centimeter is dan ook ideaal om bestaande woningen met kruipkelders te isoleren.
Kijk ook naatr isolatiefolie om je kruipruimte mee te
isoleren. Met name het plafond van de kruipruimte om
koude tegen te houden
• Soorten isolatiefolie
• Prijs isolatiefolies
• Zelf isolatiefolie plaatsen of vakman?