1. Gelişen yeni teknolojiler çevresinde dijital bir
devrim yaşanmaktadır. Bu değişimin momentum
ve derinliği bir çok alanda olduğu kadar eğitim
alanında net şekilde gözlenmektedir. Bu
bağlamda gelişen uygulamalar ve teknolojilerle
yeni bir öğrenme ve öğretme paradigmasi olarak
E-öğrenme hayatımıza girmiştir. Tanımlarsak, Eöğrenme her çeşit dijital teknoloji ve elektronik
ortam desteğiyle öğrenmedir ya da kısaca
“Öğretimde elektronik teknolojilerin kullanıldığı
ortamlara e-öğrenme adı verilmektedir.” (Mutlu,
M.E., 2006).
2. Konuya ilişkin tartışmaların hızını kesmediği bir
entellektüel rekabet ortamında yaşıyor olsak da
e-öğrenme öğrenci merkezli bir yaklaşım
oluşuyla ve zamanla uzam bağımlı yöntemlerden
uzaklaşıyla öne çıkmaktadır. Zaman ve uzam
bağımsızlığının yanı sıra maliyet analizlerinde eöğrenmenin daha az maliyetli olacağı da önemli
savlardandır. Dahası, e-öğrenme yöntemi
değişimin hızı ve devrine daha kolay
uyarlanabilmektedir. E-öğrenmeye eğitimde
fırsat eşitliğine katkısı açısından da vurgu
yapılmaktadır.
3. E-öğrenmede avantajlar olduğu kadar dezavantajların
da görüldüğü ifade edilmektedir. Bunlardan bazıları
teknik eğitim ve desteğin kalitesi, erişimi, ölçme ve
değerlendirmeyle yeni pedagojik yaklaşımların
gerekliliğidir. Bireysel geri bildirim koşullarında
oluşacak zaman ihtiyacı da meydan okumalardan biri
olarak görülmektedir. Ayrıca, etkileşimin verim ve
kalitesi konusunda soru işaretleri de bulunmaktadır.
4. Kısaca E-ogrenme çesitlerine değinirsek;
Alan yazına bakıldığında farklı kavramlarla sürekli
karşılaşılmaktadır. Eğitim teknolojilerindeki gelişmelere
gore yeni kavramlarla farklı e-ogrenme çeşitleri
oluşturulmustur. Aydın (2002) ‘a göre alan yazında;
web destekli öğretim (web based instruction),
eşzamanlı öğretim (syncronize instruction), eş
zamansız öğretim (asyncronize instruction), sanal
eğitim (virtual education), bilgisayar destekli uzaktan
eğitim (computer based distance education), bilgisayar
ortamlı/destekli iletişim (computer-mediated
communicaitons), internetle eğitim İnternete
dayalı/destekli eğitim (İnternet based/aided
education), çevrimiçi eğitim (online education)
kavramları ile sık karşılaşılmaktadır. Bu taramada
Anadolu Üniversitesi Açık öğretim Fakültesi e-öğrenme
sistemi incelenecektir.
5. Tarihçe ve yapı
Anadolu Üniversitesi Açık öğretim Fakültesi 1982’de
kurulmuştur. (Mutlu, 2006).
Açık öğretimde e-Öğrenme (Tarihçe)
1989-1990 AÖF Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi’nin
kuruluşu
1992-1999 Açık öğretim BDE Laboratuvarları’nın
kuruluşu (15 laboratuvar)
Açık öğretim ders yazılımlarının üretimi (20 ders
yazılımı)
6. Açık öğretim e-Öğrenme Portalı
1999-2000 öğretim yılından günümüze kadar
uygulamaya konulan e-Öğrenme hizmetleri Mayıs 2005
ayı başında açık öğretim e- Öğrenme portalı altında
toplanmıştır.
(Mutlu, 2006).
7. İşletme, İktisat ve Açık öğretim Fakülteleri kapsamında
sunulan programlara kayıtlı uzaktan öğrenenlerin
bireysel ders çalışma süreçlerini ve faaliyetlerini
desteklemek amacıyla hazırlanmış bir öğrenme
yönetim sistemi olan Açık öğretim e-Öğrenme
Portalı’nın kuruluş öyküsü 1999 yılına dayanmaktadır.
Öğrencilerin sınavlara hazırlık süreçlerini destekleyici
çevrimiçi deneme sınavları uygulaması (e-sınav) ile
temelleri atılan Açık öğretim e-Öğrenme Portalı,
öğrenenlerin bireysel öğrenme ihtiyaçlarına
odaklanmış yenilikçi e-öğrenme uygulamalarıyla (ekitap, e-televizyon, e-alıştırma, e-ders, e-danışmanlık
ve e-sesli kitap) zenginleştirilmiştir.
8. 2010-11 öğretim yılına gelindiğinde yararlanan
kullanıcı sayısı ve sunduğu e-öğrenme hizmetleri
açısından Açık öğretim e-Öğrenme Portalı Türkiye’nin
en büyük eğitim portalı olarak kabul görmekteydi.
Portalin yapısını betimlersek,
Güncel teknolojilerle yeniden desenlenen Açık
öğretim e-Öğrenme Portalı, kullanıcı bazında
özelleştirilmiş modüler bir öğrenme yönetim
sistemidir. Rol tabanlı bir hiyerarşi ile yönetilen Açık
öğretim e-Öğrenme Portalı’nda her programın kendine
ait bir web sitesi bulunmaktadır. Programa ilişkin genel
bilgiler, program kapsamında okutulan derslerin
tanıtım bilgileri, akademik takvim ve duyurular ilgili
programın web sitesi üzerinden kullanıcıların bilgisine
sunulmaktadır.
9. Portal’da yayınlanan tüm e-öğrenme hizmetleri ders
bazında ve öğrenciye özel olarak sunulmaktadır.
Kullanıcı adı ve parola ile sistemde oturum açtıktan
sonra erişilebilen kişisel çalışma alanları ile öğrenciler
dersler kapsamında sunulan e-öğrenme
hizmetlerinden faydalanabilmektedirler.
Simdi Açık öğretim E-öğrenme sistemine bir az daha
yakından ele alalım:
10. e-Öğrenme Hizmetleri
•Öğrencilerin bilgisayar etkileşimli ders çalışmalarını
sağlamak amacı ile 1994 yılında başlamıştır.
•1999 yılından bu yana öğrencilerin sınavlara daha
etkin hazırlanmalarını sağlamak amacıyla İnternet
Tabanlı Deneme Sınavları uygulaması başlatılmıştır.
•İnternet Tabanlı Deneme Sınavları için soru
bankasında 134 derse ait 12 000 soru bulunmaktadır.
11. e-Öğrenme Hizmetleri
•Öğrencilerin, İnternet üzerinden istedikleri zaman ve
yerde ders çalışmalarını sağlayan bir dizi elektronik
öğrenme (e-Öğrenme) hizmetinden oluşmaktadır.
Öğrenciler, e-Öğrenme etkinliklerin ücretsiz olarak ve 7
gün 24 saat yararlanmaları mümkündür.
12. e-Öğrenme Hizmetleri
•e-Kitap (Elektronik ders kitapları)
•e-Televizyon (Televizyon Eğitim Programları)
•e-Alıştırma (Alıştırma yazılımları)
•e-Sınav (Deneme Sınavları)
•e-Danışmanlık (Akademik Danışmanlık Hizmetleri)
•e-Sesli Kitap (Sesli Kitaplar)
13. e-Kitap
•2003-2004 öğretim yılında başlatılmıştır,
•Açık öğretim Ders kitapları üniteler halinde İnternet
üzerinden PDF (Flash Paper) formatında
yayınlanmaktadır.
•e-Kitap uygulaması kapsamında bu ders yılında 2922
üniteyi kapsayan 232 e-Kitap yayınlanmaktadır.
)
14. e-Televizyon
•2003-2004 öğretim yılında e-Televizyon hizmeti
başlamıştır.
•Öğrenciler, TRT Okul da belirli tarih ve saatlerde
yayınlanan ders programlarına, İnternet aracılığıyla
izleyebilmektedirler.
•Öğrenciler bu hizmetlere T.C. Kimlik Numaraları ile
ulaşabilmektedir.
•e-Televizyon uygulamasında 172 derse ait 1780 ders
programı yayınlanmaktadır.
15. e-Alıştırma
•Alıştırma Yazılımları Projesi çerçevesinde 2003 yılında
başlatılmıştır.
•Uzaktan öğretim öğrencileri çoklu medya (TV video,
audio, metin, grafik, animasyon) ortamında etkileşimli
olarak ders içeriklerini izleyerek, soru örnekleri
çözerek, kendilerini sınayarak bu uygulamaya
katılabilmektedirler.
•Öğrenciler hem konuları daha iyi kavrayıp daha iyi
öğrenmekte hem de çok sayıda alıştırma çözerek,
sınavlara hazırlanabilmektedir.
•Şu anda sistemde 74 ders olmak üzere toplam 1029
ünite yayına girmiştir.
16. e-Sınav
•Bu hizmet, öğrencilerinin örgün sınavlar öncesi
kendilerini denemeleri ve başarı durumlarını gerçeğe
yakın biçimde ölçmeleri amaçlanarak hazırlanmıştır.
•2007-2008 öğretim yılı için 134 derse ait 12 bin
sorudan oluşan bir soru bankası yayına girmiştir.
•e-Sınav uygulamak isteyen öğrencilerimiz hiçbir ek
ücret ödemeden bu hizmetimizden
yararlanabilmektedir.
17. e-Danışmanlık
•Yüz yüze akademik danışmanlık hizmetlerinin bir
benzeri İnternet ortamında da gerçekleşmeye
başlamıştır.
•Alıştırma yazılımlarına paralel olarak, öğrencilerin
akademik danışmanlara, dersleriyle ilgili soru
sormalarına olanak tanıyan e-Danışmanlık, 2007-2008
öğretim yılında uygulamaya girmiştir.
18. e-Sesli Kitap
•e-Sesli Kitap uygulamasına 2005 yılında başlanmıştır.
•Bu uygulamadan yalnızca görme engelli öğrenciler
değil kitabı dinleyerek çalışmayı tercih edecek bütün
öğrenciler yararlanabilecektir.
•Kitaplar profesyonel seslendirme sanatçıları
tarafından radyofonik bir biçimde seslendirilmekte ve
ses efektleri ile anlatım zenginleştirilmektedir.
•e-Sesli Kitap uygulamasında 32 derse ait 474 ders
programı yayınlanmaktadır.
19. e-Öğrenme Portalı
•e-Öğrenme Portalı Mayıs 2005'de kullanıma açılmıştır.
•2 buçuk yıllık sürede, 14 milyon öğrenci e-Öğrenme
portalından, yaklaşık 1 milyar 248 milyon kez
yararlanmıştır. e-Sınav hizmetlerinden 32 milyon, eAlıştırma hizmetlerinden 15 milyon, e-Kitap
hizmetlerinden 9 milyon, e-Televizyon hizmetlerinden
4 milyon, e-Sesli Kitap hizmetlerinden de 904 bin kez
yararlanılmıştır
20. Etkileşimli e-Kitap
•Öğrenenlere video, ses ve animasyonlar ile
zenginleştirilmiş interaktif bir öğrenme ortamı
sunmaktadır.
•Öğrenenleri çalışma sürecinin merkezine çekerek
daha etkin ve verimli öğrenmenin gerçekleşmesine
olanak sağlamaktadır.
•2012-13 öğretim yılından bu yana 200 açık öğretim
kitabının etkileşimli sürümlerinin geliştirilmesi
tamamlanmıştır.
21. e-Seminer
•Eşzamanlı danışmanlık hizmeti sunmaktadır.
•2012-13 öğretim yılının bahar döneminde ilk defa
uygulanmaya başlanmıştır.
•Haftanın belirli gün ve saatlerinde dersler 45 dk’lık
süre ile gerçekleştirilmektedir.
•Eşzamanlı olarak katılamayan öğrenenler için bir
öğretim dönemi boyunca Açık öğretim e-Öğrenme
Portalı’nda yayınlanmaktadır.
22. e-Öğrenme Malzemeleri
•Öğrenenlerin bireysel ders çalışma faaliyetlerini
yönlendirmeyi amaçlamaktadır.
•Her dersin her bir ünitesi için hazırlanan konu
anlatımlarına, sunumlara, alıştırma sorularına ek
olarak öğrenme sürecine katkı sağlayabilecek web
bağlantıları, belgeseller vb. dış kaynaklar bir etkinlik
listesi biçiminde öğrenenlere sunulmaktadır.
•Ders malzemelerinin herkese açılması hareketi 2001
yılında başlamış ve buna paralel olarak bireylerin kendi
kendine öğrenmelerine olanak sağlayan dersleri
toplumun bütününe yayma amacıyla Yunus Emre Yeni
Nesil Öğrenme Portalı geliştirilmeye başlanmıştır.
•24 Ocak 2008 tarihinde başlangıç
olarak20kategorideki149ders ile yayına girmiştir.
23. Özetle sentezlersek; Ülkemizde Açık öğretim
sisteminin ve e-öğrenmenin duayeni olan Anadolu
Üniversitesi Açık öğretim Fakültesi bu alanda lider
rolünü sürdürmektedir. Yine de gözlemler
doğrultusunda sistemde bir takım modifikasyonlar ve
düzenlemeler gereklidir. Örneğin, son kertede ortaya
çıkan MOOC’lar konusunda kurumun yaklaşımı ve
çalışmaları neler olacaktır? Sesli kitap projesinde insan
sesinden bilgisayar sesine geçişte erişilebilirliğin yani
sıra kalite ve geri bildirimin güvencesi var mıdır? Eöğrenme uygulamalarında kişisel öğrenme ortamları,
kişisel araştırma ortamlarıyla yasam boyu öğrenme
süreçlerinin pedagojik, ekonomik, tasarımsal boyutları
ne ölçüde tamamlanmıştır? Bu soruların ar-ge ve
uygulama çalışmalarında dikkate alınması açık öğretim
fakültesi e-öğrenme sistemine katkıda bulunacağı gibi
ülkemizde yeni eğitim paradigmalarının verimli bir
şekilde kullanılmasına da katkıda bulunacaktır.
