2. Ի՞նչ է ԳՄՕ-ն
~Գենետիկորեն մոդիֆիկացված օրգանիզմ (ԳՄՕ) կարող ենք
կոչել ցանկացած միաբջիջ կամ բազմաբջիջ օրգանիզմ, որի
ժառանգական ապարատում ներդրված են օտարածին գեներ` նոր
որակների կամ նոր ֆունկցիաների ստացման նպատակով:
~Այսօր մշակված է ԳՄՕ բույսերի ավելի քան 120 տեսակ`
սոյա,եգիպտացորեն, բրինձ, դդմիկ, վարունգ, լոլիկ,ցորեն,
կարտոֆիլ, բամբակ, շաքարի ճակնդեղ և այլն:
~ԳՄՕ-ները իսկապես լայն կիրառում ունեն ողջ աշխարհում:
Արտադրողների համար այս միջոցը իրոք, որ ավելի ձեռնտու և
շահավետ է: Բայց մեզ համար այն վտանգ է ներկայացնում: Մարդը,
որքան, որ հեռանում է բնությունից և բնականից այնքան ավելի
աղետալի է դառնում մարդկության վիճակը, հաշվի առնելով
բազմաթիվ հիվանդությունները:
3.
4. ԳՄՕ-ի ստեղծման պատությունը
• 70-ական թվականների սկզբից արագ տեմպերով սկսեց
զարգանալ ռեկոմբինատ ԴՆԹ-ի տեխնոլոգիան և
ստեղծվեց նոր ուղղություն մոլոկուլյար գենետիկայում`
Գենային ինժեներիան:Գենային ինժեներիայի
մեթոդները հնարավորություն էին տալիս կենդանի
օրգանիզմներում տեղագրել այնպիսի գենետիկական
ծրագրեր, որոնք ավելի ցանկալի էին և գիտության մեջ և
պրակտիկայի համար: Գենային ինժեներիայի կարևոր
նպատակներից մեկը եղավ նոր տրանսգեն բույսրի և
կենդանիների ստեղծումը:
Նորաստեղծ օրգանիզմները, որոնց մեջ տեղագրել էին
օտար գեներ, անվանեցին տրանսգեն կամ գենետիկորոն
ձևափոխված օրգանիզմներ:
5.
6. ԳՄՕ-ները կիրառվում են գյուղատնտեսության,
բժշկության և այլ բնագավառում
• Ներկայումս գիտությունն այնքան է զարգացել, որ
հնարավոր է դարձել արհեստականորեն
փոփոխություններ մտցնել օրգանիզմների գեներում:
Դրա համար կիրառվում են գենային ինժեներիայի
մեթոդները:
• Գյուղատնտեսության մեջ գենային ինժեներիայի
մեթոդները կիրառվում են նոր՝ անբարենպաստ
պայմաններին ավելի դիմացկուն բուսատեսակների
ստացման համար, որոնք կունենան ավելի լավ համ,
ավելի արագ կաճեն ու ավելի շատ պտուղներ կտան:
7.
8. • Բայց Իրականում ԳՄՕ-ները այնքան էլ անվտանգ չեն:
Փաստորեն, օրգանիզմ են ներմուծում այլ օրգանիզմից
վերցված գեներ, ինչը կարող է ունենալ նաև շատ
բացասական հետևանքներ թե՛ այդ օրգանիզմի, թե՛
մարդու համար, ով հետագայում կիրառում է այն իր
սննդի մեջ:
• Այժմ աշխատանքներ են տարվում բակտերիաների վրա՝
էկոլոգիապես մաքուր վառելիք ստանալու նպատակով:
Նաև՝ 2003թ. շուկայում հայտնվեցին «GloFish» փոքրիկ
ակվարիումային ձկնիկներ
• Այդպիսի հետաքրքիր մոդիֆիկացիա ստացել էին
ձկնիկների օրգանիզմ մեդուզայի գեներ ներմուծելով:
9.
10. • Բժշկության մեջ ԳՄՕ-ները ևս կարևոր տեղ են
զբաղեցնում: Գենային ինժեներիայի շնորհիվ մարդու
օրգանիզմում արտադրվող մի շարք նյութեր հնարավոր
է ստանալ՝ մոդիֆիկացիայի ենթարկելով
բակտերիաները:
• Օրինակ, վերջին ժամանակներում այդ ճանապարհով
կարողացել են ստանալ ինսուլին, որը, ինչպես գիտենք,
շատ կարևոր դեր ունի շաքարախտով հիվանդների
համար:
11. Ինչպես տարբերել ԳՄO
մթերքները
Եթե մթերքը պարունակում
է ավելի քան 0.9% ԳՄՕ,
դրա մասին անպայման
պետք է նշված լինի
փաթեթավորման վրա:
ԳՄՕ-ի առկայությունը և
տոկոսային
հարաբերությունը պետք է
նշված լինի մթերքի
բաղադրության ցուցակում:
