Achtergrond over de crisis bij Vivantes ouderenzorg, dat te laat inspeelde op de transitie in de langdurige zorg en zich verslikte in een duur ICT-project.

1. 8 regio
woensdag 28 december 2016 > delimburger.nl
MA
Het rommelt
al jaren bij
Vivantes.
De organisatie
sprong te laat in
op de
verandering in de
ouderenzorg en
verslikte zich in
een ambitieus
ICT-project.
Personeel klaagt
over een veel te
hoge werkdruk
en verwijt de
toezichthouders
vriendjespolitiek.
Vorige week
barstte de bom
en begon de
Inspectie met
een breed
onderzoek.
Deerfenisvaneenzonn
‘H
et besluit was
niet makke-
lijk, maar wij
zien dit als de
enige moge-
lijkheid.Inhet
belang van de toekomst van Vivan-
tes,vanonzemedewerkerséncliën-
ten. De negatieve spiraal waar wij
als organisatie in zitten, moet wor-
den doorbroken.’
Het is een emotionele brief die de
ondernemingsraad (or) van Vivan-
tesvlakvoorKerstmisnaaralleme-
dewerkersstuurde.Najarenvante-
vergeefsaankloppenbijderaadvan
toezicht en vragen om daadkracht,
heeft ze het vertrouwen opgezegd.
De brief kwam na een drie uur du-
rend gesprek met de toezichthou-
ders.Datgingoverhetfinanciëlete-
kort en de al jaren onverantwoord
hoge werkdruk, waardoor het per-
soneelnietdevereistekwaliteitvan
zorg kan bieden. Zo groeit het aan-
tal klachten en fouten. De Inspectie
kijkt al langer kritisch mee.
„De raad van toezicht beloofde be-
terschap: een plan van aanpak. Dat
moesten ze de komende weken nog
gaan schrijven”, zo schampert or-
voorzitter Monique Troquet. „Een
triestezaak.”Debriefvathetnetjes
samen: ‘De raad van toezicht heeft
ons onvoldoende kunnen overtui-
gen dat zij tijdig, scherp en pro-ac-
tief zijn rol heeft vervuld en in de
toekomst zal vervullen.’ Een dag la-
ter zegde ook de centrale cliënten-
raadhetvertrouwenop.Daaroplie-
tendetoezichthouderswetendatze
‘inhetbelangvandeorganisatie’op
korte termijn terugtreden.
Opvallend is dat de beide medezeg-
genschapsorganenJorisdeJong,de
interim-bestuurderdieinjuniwerd
aangetrokkenalsopvolgervandein
mei dit jaar verongelukte John Ste-
german, uit de wind houden. Ster-
ker: hem wordt lof toegezwaaid als
de man die het snel water makende
schip weer op koers tracht te bren-
gen. De Jong werkte afgelopen tijd
aaneenreorganisatieplanenreken-
de af met diverse managers die hun
functie meer te danken hadden aan
degoederelatiemetStegermandan
aan kwaliteiten die nodig zijn voor
de toekomst van Vivantes.
Een intern rapport met de presta-
tiesvanVivantestotenmethetder-
de kwartaal 2016 maakt duidelijk
hoe fragiel de financiële situatie is.
Er is dit jaar - op een omzet van
36 miljoen euro - 1,4 miljoen minder
verdiend dan begroot met de zorg-
activiteiten,decorebusiness.Hetre-
sultaat komt uit op ruim een half
miljoen euro negatief.
Klachten
Het verlies wordt toegeschreven
aaneenlagereomzetindethuiszorg
en wijkverpleging, maar vooral aan
het feit dat Vivantes te laat echt an-
ticipeerde op de verandering in de
ouderenzorg: mensen moeten met
Wmo-hulp langer zelfstandig thuis
blijven wonen. Ze komen pas later,
en dus zorgbehoeftiger, in aanmer-
kingvooreenplaatsineenverpleeg-
huis. Zo zijn hoger opgeleide ver-
pleegkundigen HBO-V nodig, maar
diezijn lastigtevinden.Omdatpro-
bleem - waar alle zorgorganisaties
mee kampen - te tackelen, zette Vi-
vantes relatief dure uitzendkrach-
tenin.Mensenmetvaaknietdever-
eiste competenties, staat in interne
stukken:‘hetgevolgisdathetaantal
klachten is verdubbeld’. In septem-
ber waren het er al 34, evenveel als
in heel 2015.
Vorig jaar ook begon Vivantes met
hetuitrollenvaneenambitieusICT-
project getiteld Transformatie-
GELEEN
Zorgcentrum La Famille in Elsloo
FOTO ANNEMIEK MOMMERS
In reactie op het opgezegde
vertrouwen door de mede-
zeggenschap in de raad van
toezicht is de Inspectie voor
de Gezondheidszorg een or-
ganisatiebreed onderzoek
gestart naar de kwaliteit van
de zorg in alle tehuizen van
Vivantes. Gezien de slechte
financiële situatie van de or-
ganisatie wordt ook gekeken
naarinhoeverredecontinuï-
teitvanzorgisgewaarborgd.
De Inspectie wil niet zeggen
hoehetonderzoekerprecies
uit ziet, maar onaangekon-
digdebezoekenalseerderbij
La Famille kunnen er deel
van uitmaken. Hoeveel en
wat voor soort klachten de
inspectie afgelopen tijd van-
uit Vivantes kreeg, blijft om-
wille van de privacy geheim.
Wanneer het onderzoek zal
zijn afgerond, is onduidelijk.
Pas dan zal de Inspectie be-
sluiten of het nodig is Vivan-
tes onder verscherpt toe-
zicht te plaatsen. Overigens
voert Vivantes, na eerdere
kritische gesprekken met de
Inspectie, sinds medio dit
jaar zelf ook op alle locaties
kwaliteitsscans uit.
Inspectie licht
Vivantes door
modelOuderenzorg(TMO).Domo-
tica, slimme zorgtechniek ‘kan de
zelfstandigheidvandecliëntbevor-
deren’, heet het in een wervingsfol-
der.Alleappartementenindetehui-
zenwordenvoorzienvaneentouch-
screen, in de gangen komen
camera’s.In2013tekendeJohnSte-
germanhetcontractvoorTMO,een
investering van 17 miljoen euro.
Deze last, weliswaar over tien jaar
uitgesmeerd, hangt Vivantes nu als
een molensteen om de nek.
Ontslagen
De producent spiegelde de zorg-
organisatie voor dat er met TMO
ook‘minderhandenaanhetbed’no-
dig zijn. Techniek vervangt de
mens.Inpraktijkblijktdat veelmin-
der het geval. Vivantes heeft zich,
onderdrukvandeslechtefinanciële
stand, te snel rijk gerekend. Vorig
jaar werden direct al tientallen me-
dewerkersontslagenterwijlzehard
nodig bleken. Daarbij komt dat de
installatievanTMOinallenegente-
huizen achterloopt op schema.
De or laakt het feit dat ze nog nooit
een gedegen evaluatie heeft gezien
van het project. „We hebben boven-
dien het idee dat het nogal aan toe-
zichtheeftontbroken”,zegtvoorzit-
ter Troquet. Interim-bestuurder
DeJongbevestigtdat„bijTMOaan-
namesoverdeterugverdiencapaci-
teit niet goed hebben uitgepakt”.
Het te laat inspelen op de door Den
Haag afgeroomde intramurale ou-
derenzorg - feitelijk het verdwijnen
ACHTERGROND
CRISIS BIJ VIVANTES
DOOR
SERGE
SEKHUIS
> delimburger.nl woensdag 28 december 2016
MA
9regio
MEUBELEN VERHEY
MEERSSEN
BEEKSTRAAT 35-37 MEERSSEN
Deze week nog geopend t/m vrijdag
Eindejaarsvoordeel
40%
50%
20%
30%
EINDEJAARS-
ACTIES
nekoning
Reageren?
serge.sekhuis@delimburger.nl
vanhetoudeverzorgingshuis-leid-
de ertoe dat Vivantes werd gecon-
fronteerd met lege kamers. Minder
inkomsten, gelijkblijvende kosten.
De som van tegenvallers brengt de
organisatieinseptembernogophet
idee een forse hap te nemen uit het
eigen vermogen van 9,1 miljoen
euro, blijkt uit interne stukken. Een
‘voorziening’ van 4,5 miljoen voor
verlieslatende huur- en ICT-lease-
contractenbiedtadempauze.Maar,
waarschuwt het rapport: daarmee
komtdesolvabiliteit-hetvermogen
om schulden te voldoen - ‘sterk on-
der druk te staan’.
VolgensDeJongishetideevaninte-
ren op het eigen vermogen achter-
haald. „Er zijn afgelopen tijd goede
stappen gezet met de werving van
nieuwemensenenerligteenbegro-
ting voor 2017 met zwarte cijfers.
Nee,hetvoortbestaanvanVivantes
is niet in gevaar.”
La Famille
ErgaanveelverhalenbinnenVivan-
tes. Zo zou de bouw van het nieuwe
zorgcentrum La Famille in Elsloo
fors duurder zijn uitgepakt dan be-
groot. Feit is dat de kosten in 2009
werden geschat op 9 miljoen en die
bij oplevering in 2013 waren geste-
gentot11,7miljoen.Oud-bestuurder
John Stegerman zou een ‘gat in zijn
hand’ hebben gehad en weinig te-
genspraak hebben geduld. Sommi-
gen typeren hem als een zonne-
koning:eenkoningdieeenbrokken-
paleis achter liet. Niemand waagt
zich hardop aan zulke verwijten.
Stegerman verongelukte in mei dit
jaaropvakantieinFrankrijk.Hetis
niet kies hem nu te bekladden. Zo-
wel Jef Pleumeekers, de voorzitter
van de raad van toezicht, als inte-
rimmer De Jong willen met hetzelf-
deexcuusnietingaanopdebeschul-
digingen. Over La Famille zeggen
beiden: „Dat was voor mijn tijd.”
Juist ook bij dat zorgcentrum trekt
de Inspectie in september 2015 na
een onaangekondigd bezoek snoei-
hardeconclusiesoverdezorgkwali-
teit. Die voldoet op 17 punten niet
aan de normen en is ‘risicovol’. Het
moet beter met de deskundigheid
van het personeel, de medicatie-
veiligheid en vrijheidsbeperking
van cliënten. Bij een hertoets-be-
zoekinmeiditjaarzietdeInspectie
wel verbetering, maar is nog altijd
vooral de registratie niet op orde.
Een oproep aan getuigen heeft zo-
veel filmpjes opgeleverd, dat de
Rijksrecherche een goed beeld
heeft van wat er is gebeurd tijdens
de dodelijke arrestatie vorige week
dinsdag in winkelcentrum Brussel-
se Poort in Maastricht. Hierbij
kwam een 35-jarige man uit Mace-
donië om het leven.
Het onderzoek naar de precieze
toedracht is desalniettemin nog
niet afgerond, meldt het openbaar
ministerie (OM), dat verder geen
mededelingen wil doen over wat er
opdebeeldentezienis.Volgenseen
woordvoerder kan het nog wel ge-
ruime tijd duren voor het onder-
zoekvandeRijksrechercheklaaris.
De Rijksrecherche deed een dag na
de arrestatie een oproep in de me-
dia aan omstanders om zich te mel-
den. Ook werd de mogelijkheid ge-
boden beeldmateriaal via Whats-
appteverstrekken.VolgenshetOM
leverde dit bruikbaar materiaal op.
‘Goedbeeld’
dodelijke
arrestatie
MAASTRICHT
DOOR ONZE VERSLAGGEVER
Jef Pleumeekers, voorzitter van
deraadvantoezicht,betreurtde
vertrouwensbreuk met de or en
de centrale cliëntenraad: „Net
nu we bezig zijn met een verbe-
tertraject.” De oud-gedeputeer-
de weerspreekt dat zijn raad af-
gelopenjaren‘dingenheeftlaten
lopen’: „De zorgen van de or zijn
ook onze zorgen. We hebben tel-
kens zeer intensief analyses op-
geëistbijdebestuurder.Diehele
ombuiging in de ouderenzorg, dat
regel je niet zo één, twee, drie.”
Pleumeekers erkent dat er een fors
financieel probleem is, maar is niet
bezorgd over de continuïteit van Vi-
vantes: „We hebben genoeg poten-
tie in huis, iedereen werkt vol enga-
gement.” Wat betreft het ICT-pro-
ject:„Hetkloptdatderevenuenhier
wattragertotstandkomen,maarik
blijf ervan overtuigd dat domotica
detoekomstis.”Overdebenoeming
van Gerard Marinus: „Alles is
exact volgens de regels gegaan.
Er was een open procedure. We
hebben vijftig reacties gehad op
de advertentie en met drie men-
sen gesproken, onder wie me-
neer Marinus. Hij rolde eruit als
beste. Jean-Paul Essers zat bij
datgesprek,maardatmaakthet
noggeenvriendjespolitiek.Ofhij
Marinus op de advertentie heeft
gewezen? Dat weet ik niet.”
Raad van toezicht: geen vriendjespolitiek
Volgende week wordt inte-
rim-bestuurderJorisdeJong
bij Vivantes opgevolgd door
GerardMarinus.Deonderne-
mingsraad verwijt de raad
van toezicht dat bij diens be-
noeming de procedure niet
juist is gevolgd. Ze is tussen-
tijds niet op de hoogte ge-
houden en was verrast om te
horen dat was gekozen voor
Gerard Marinus, nu nog di-
recteur volwassenen-revali-
datiebijAdelante.Indiefunc-
tie werkt hij onder bestuurs-
voorzitter Jean-Paul Essers.
Die is niet alleen lid van de
raad van toezicht bij Vivan-
tes, maar had ook zitting in
de driekoppige selectiecom-
missie én schoof aan bij het
gesprek met Marinus.
De or spreekt van vriendjes-
politiek, maar stemde in no-
vember „onder druk gezet”
toch in met de benoeming.
Ook De Jong solliciteerde op
de vaste baan als bestuurder
van Vivantes, daartoe mede
aangespoord door de mede-
zeggenschap. Hij pakt het
verlies manmoedig op: „Dit
hoort bij het interimschap.”
Anderen, zoals Wim van der
Hoorn van FNV Zorg en Wel-
zijn die de or bijstaat, nemen
het voor hem op. Hij spreekt
schande van de vriendjespo-
litiekenvindtdatmethetop-
stappen van de raad van toe-
zichtookdepositievanMari-
nus onhoudbaar wordt. „Hij
is gewoon te besmet. Na ja-
ren van wanbestuur en niet
ingrijpen door de raad van
toezicht staat Vivantes op de
rand van faillissement. Mari-
nus werkt in de revalidatie-
zorg, dat is echt wat anders
dan de ouderenzorg. Het is
zijneerstebaanalsbestuurs-
voorzitter.OfhijVivanteskan
redden? Ik betwijfel het.”
Nieuwe topman
is ‘te besmet’
Vorige week doorzocht de politie
diens bedrijven in Maasbracht en
Helmond, Weert en Nederweert.
BM-Recycling ging in september
failliet. Dat kon gebeuren nadat di-
recteur Wim B. vijf jaar geleden ru-
zie kreeg met de pensioenmaat-
schappij van de familie Werens uit
Weert, de eigenaar en verhuurder
van de bedrijfspanden in Maas-
bracht. Vanwege die ruzie besloot
de verhuurder de provincie te tip-
pendatWimB.demilieuvergunnin-
gen overtrad, door illegaal che-
misch afval op te slaan.
De provincie legde BM-Recycling
eenflinkedwangsomop.Bovendien
mocht hij geen nieuw afval meer in-
zamelen totdat de voorraad zover
was geslonken dat hij weer aan de
vergunning voldeed. Dat was voor
WimB.aanleiding flinkehoeveelhe-
den afval te verplaatsen naar Hel-
mond en Appingedam. In Maas-
brachtontdektedepolitiebijeenin-
val in september op een verborgen
locatie nog 200 vaten met - volgens
gedeputeerdeDaanPrevoo-‘heftig
chemisch materiaal’.
Het opruimen kostte de Limburgse
belastingbetaler enkele tonnen.
BM Recycling ging vlak na de inval
failliet. De curator, mr. Bob van
Brink, verwacht niet dat hij uit het
faillissement voldoende geld zal
overhoudenomdegepeperdesane-
ringsrekeningen van de provincies
Noord-Brabant en Limburg volle-
dig te kunnen voldoen.
Prevoo: ,,We mogen in onze handen
knijpen als we ook maar een fractie
vandekostenterugkrijgen.”Hetaf-
gelopen jaar draaide Limburg al op
voor drie andere dure saneringen:
de failliete bedrijven van afvalinza-
melaar John Peeters in Maastricht,
Edelchemie in Panheel en Milieu-
service Zuid in Maasbracht. De to-
tale kosten liepen op ‘richting tien
miljoen euro’ aldus Prevoo.
Degedeputeerde kondigdemeeren
scherpere controles aan, evenals
strengere straffen en een integri-
teitstoets. Prevoo: „Als u afval op
straat dumpt, krijgt u een bekeu-
ring, maar deze boeven komen er-
meewegenhetkostdesamenleving
miljoenen.”
In het verleden zijn al eerdere po-
gingen ondernomen om bij afval-
bedrijveneenstokachterdedeurte
krijgen. In 2008 moesten afvalinza-
melaars die een vergunning aan-
vroegen, geld in een depot storten
omlatereeneventuelebodemsane-
ring te bekostigen. Die regel werd
echter na een jaar alweer ingetrok-
ken in verband met het deregule-
ringsbeleid: er moesten minder re-
geltjes komen.
WatPrevoobetreftwordtzo’nsane-
ringspotje opnieuw ingevoerd.
Daarmee, en met het invoeren van
geblokkeerde rekeningen voor af-
valverwerkers,hopendeprovincies
nu toch een instrument te hebben
omkwaadwilligeafvalbedrijvenaan
te pakken.
RECYCLING
OnderzoekOMnaar
eigenarenafvalbedrijven
MAASBRACHT
DOOR PETER BRUIJNS
Het functioneel parket van het
Openbaar Ministerie is een
strafrechtelijk onderzoek
gestart naar de eigenaar van
Bruekers Recycling en van
enkele andere recycling-BV’s.
Alsuafvalopstraat
dumpt,krijgtueen
bekeuring,maardeze
boevenkomenermee
wegenhetkostde
samenlevingmiljoenen.
Gedeputeerde Daan Prevoo