Het Zuyderlandziekenhuis laat externe accountants van Ernst&Young onderzoek doen naar het stelselmatig fout declareren van medisch onderzoek voor patiëntstudies. De kosten van longfoto’s, CT-scans of bloedproeven die werden betaald door medicijnfabrikanten zijn ook in rekening gebracht bij de zorgverzekeraars. Het gaat mogelijk om tonnen. Hoe kon het jarenlang zo misgaan en in hoeverre is er sprake van opzet: fraude dus?

1. 10 horizon
zaterdag 19 november 2016 > delimburger.nl
Hoeéén
declaratie
intwee
bussenvalt
Het Zuyderland-
ziekenhuis laat
externe accountants
van Ernst&Young
onderzoek doen naar
het stelselmatig fout
declareren van
medisch onderzoek
voor patiëntstudies.
De kosten van
longfoto’s, CT-scans of
bloedproeven die
werden betaald door
medicijnfabrikanten
zijn ook in rekening
gebracht bij de
zorgverzekeraars.
Het gaat mogelijk om
tonnen. Hoe kon het
jarenlang zo misgaan
en in hoeverre is er
sprake van opzet:
fraude dus?
A
an het op de markt
brengen van een
nieuwgeneesmiddel
gaat een lange weg
vanonderzoekvoor-
af. Nadat het medi-
cijn in het laboratorium is ontwik-
keld en op giftigheid en juiste wer-
king getest op dieren, wordt het in
verschillende fases ook bij mensen
toegediend. Dat begint bij een klei-
ne groep van gezonde proefperso-
neneneindigtbijdespecifiekepati-
entengroep.Gekekenwordtnaarde
veiligheid, werkzaamheid en effec-
tiviteit. Doet het medicijn wat men
ervanverwachtte,welkedoseringis
het beste, geeft het bijwerkingen en
ishetinderdaadbeterdanhetalbe-
staande middel voor diezelfde ziek-
te of aandoening?
De grote farmaceutische bedrijven
hebbenziekenhuizenenhunpatiën-
tenpopulatie nodig voor het doen
van dit soort wetenschappelijk on-
derzoek, clinical trials genoemd.
Voor ziekenhuizen, op hun beurt, is
het meewerken aan de studies ook
aantrekkelijk. Onderzoek doen
naarnieuwemedicatieofbehandel-
methodenkandekwaliteitvanzorg
verbeteren en, ook niet onbelang-
rijk,hetaanzienvanjeziekenhuisof
de deelnemende medisch specialis-
tenvergroten.Zekeralsdatleidttot
publicaties in vaktijdschriften.
Grote trials met veel patiënten die
lijden aan meer specifieke aandoe-
ningenvindenvaakplaatsinacade-
mische centra. Het Amsterdamse
Antoni van Leeuwenhoekzieken-
huis,gespecialiseerdindebehande-
ling van en onderzoek naar kanker,
is het aansprekendste voorbeeld.
Ook streekziekenhuizen profileren
zich echter graag met clinical trials.
ZoookZuyderland.Overigensdoen
aan eenzelfde trial altijd meerdere
ziekenhuizen mee, wereldwijd
vaak. Spreiding is een voorwaarde.
Een medicijn mag nooit in slechts
één instelling zijn getest.
Voor de deelname aan de patiënt-
studies is bij Zuyderland een speci-
ale organisatie opgetuigd: het trial-
bureau. De vijf mensen die daar
werken staan voor de interne coör-
dinatie van de trials. Ze zorgen dat
alle in het kader van de patiëntstu-
dies uit te voeren extra onderzoek
wordt verricht, dat resultaten wor-
den gebundeld en de kosten
ervan gefactureerd.
Daarnaast is er de
medisch ethi-
sche toetsings-
commissie. Die toetst
aanvragen van fabrikan-
ten voor nieuwe trials op de
WMO-protocollen; de Wet Me-
disch-Wetenschappelijk Onder-
zoekmetMensen.Immers:patiënt-
studies mogen dan prestigieus zijn,
er kleven ook grote risico’s aan. Je
wilt als ziekenhuis geen schandaal
dat er mensen in het kader van on-
derzoek met nog niet altijd tot de
markt toegelaten medicijnen over-
lijden.Zoishetineersteinstantiede
behandelendartsdieaangeeftofde
patiënt niet toch té verzwakt is om
aandestudiedeeltenemen.Eenpa-
tiënt moet altijd vooraf schriftelijk
toestemming geven. In de toet-
singscommissie zitten naast ethici,
eengeestelijkverzorger,eenfarma-
coloog en artsen van diverse disci-
plines, ook twee juristen.
Chronisch zieken
Het Zuyderlandziekenhuis doet
jaarlijks mee aan twintig tot dertig
clinicaltrials.Demeesteinopdracht
van grote farmaceuten. Er doen ge-
middeld drie tot vijf patiënten aan
mee. Dat zijn overigens vaker men-
sen met een chronisch ziektebeeld
danterminalepatiënten.Destudies
strekkenzichuitoververschillende
vakgroepen. Oncologie, neurologie,
cardiologie, geriatrie, heelkunde,
longziekten,psychologieeninterne
geneeskundewordenhetvaakstge-
noemd in het jaarverslag van de
toetsingscommissie.
Bijdeuitvoeringvandetrialszijntal
van ondersteunende afdelingen be-
trokken. De ziekenhuisapotheek
natuurlijk, waar het nieuwe, te tes-
tenmedicijnbinnenkomt,maarook
het laboratorium dat bijvoorbeeld
de extra bloedproeven onderzoekt
of de afdeling radiodiagnostiek die
extra CT-scans of röntgenfoto’s
moet maken.
Dat woordje extra is belangrijk.
Vooral in de administratieve ver-
werking en de declaratie, waar het
blijkbaar in het Zuyderlandzieken-
huis is misgelopen. Jarenlang zon-
der dat iemand het in de gaten had.
En stelselmatig, blijkt uit vertrou-
welijke vergaderstukken.
„Het is complex”, erkent Roel Gof-
fin, lid van de raad van bestuur. De
patiëntendiemeedoenaandetrials
zitten tegelijkertijd in de reguliere
zorginhetziekenhuis.Voordiestu-
diesmoetenallerleizakenenuitsla-
gen nauwgezet in kaart worden ge-
bracht.Neemiemandmetlongkan-
ker.Normaalzoujeéénoftweefoto’s
maken,nuwildeartspreciesweten
welk effect het nieuwe geneesmid-
del heeft dat de patiënt krijgt. En
wordenerdusextrafoto’sgemaakt.
De ‘gewone’ foto’s zouden gedecla-
reerd moeten worden bij de verze-
keraar - want vallen onder de post
reguliereofgangbarezorg-deextra
foto’s bij de fabrikant, als opdracht-
gever van de trial.
Goed administreren
Een kwestie van goed administre-
ren dus. Het liefst op beide locaties
van het fusieziekenhuis op dezelfde
manier. Volgens hetzelfde protocol.
Endatisnietgebeurd,zoleerdeeen
eigen interne quickscan begin sep-
tember. Op de locaties Heerlen en
Geleen werd niet altijd op dezelfde
wijze gewerkt. „Dan gaat het overi-
gens puur over de financiële afwik-
keling van de trials, in het werk van
de medisch ethische toetsingscom-
missie zijn geen onvolkomenheden
gevonden. Er is geen patiënt gedu-
ACHTERGROND
DECLARATIES
Demedewerkers
hebbende
gegevensnaareer
engeweten
verwerkt,zoals
zijdachtendat
hetgoedwas.
Roel Goffin, lid raad van
bestuur
MEDICIJNFABRIKANT
DOOR SERGE SEKHUIS
> delimburger.nl zaterdag 19 november 2016
11horizon
eusgenomen.Alsertwijfelontstaat
over zo’n substantiële facturatie-
stroom,danwiljediewegnemen.Je
wilt als ziekenhuis niet worden ge-
confronteerd met mensen van bij-
voorbeeld de inspectie of de NZa,
die hier komen controleren en zo-
iets ontdekken. Daarom hebben we
zelf het initiatief genomen en direct
die interne quickscan uit laten voe-
ren. Daaruit bleek dat het inder-
daad niet goed zat. Ja, daar schrok-
ken we van. Om uit te zoeken hoe
ernstig het precies is, hebben we
Ernst&Young ingehuurd.”
Het onderzoek van de externe ac-
countants, dat in oktober begon,
kijkt vijf jaar terug. Zo’n 135 trials
worden doorgelicht, inclusief de fi-
nanciële contracten die daar onder
liggen. Het kantoor heeft er drie
mensenvoorvrijgemaakt.Allevak-
groepen van medisch specialisten -
verenigd in eigenstandige maat-
schappen - hebben inmiddels volle-
digemedewerkingtoegezegd.Wan-
neer het onderzoek klaar zal zijn, is
nog niet bekend. In december volgt
de eerste tussenrapportage. In een
later stadium zullen ook de geld-
stromen naar de BV’s van medisch
specialisten worden doorgelicht.
Goffin wil nergens op vooruitlopen,
maar denkt „zeker niet dat alle de-
claraties fout gelopen zijn” en het
ziekenhuisduszekernietmiljoenen
euro’s hoeft terug te betalen. Hij
gokt dat het een gevarieerd beeld
wordt. „We hebben onderzoeken
dubbelgedeclareerd,bijdeverkeer-
de partij of misschien wel helemaal
nietenzoonszelftekortgedaan.Het
geldmoetnaarwaarhethoort,iede-
repartijmoetkrijgenwaarhijrecht
opheeft.Ennatuurlijkzullenweook
deorganisatiezogaaninrichtendat
dit niet meer kan gebeuren”.
Complex
Blijftdevraaghoeditkongebeuren:
jarenlangstelselmatigfoutdeclare-
ren;maarvooralhoehetzolangon-
opgemerkt kon blijven. „Ik heb die
vraag hier intern ook gesteld, maar
kreeg er geen sluitend antwoord
op”,zegtGoffin.Hijbenadruktnog-
maalshoecomplexhetis,deheleaf-
rekenstructuur in de zorg. Via de
zogeheten DOT-systematiek.
Hetisnietalleencomplex,maarook
schimmig. Op de vraag met welke
farmaceuten het Zuyderland in die
trials nou eigenlijk zaken doet, ant-
woordtGoffindatdaareengeheim-
houdingsplicht op ligt. „Ook in het
kader van de patiëntenprivacy”.
Buiten de bestuurskamer klinkt in
reactiesvanartsendieanoniemwil-
len blijven cynisme door. Over het
feitbijvoorbeelddatzealjarengeen
overzicht hebben gehad van voor
trials verricht extra onderzoeks-
werk, een voor hen duidelijk bewijs
dat de boel niet op orde is.
Het onderzoek door Ernst&Young
kost „enkele tienduizenden euro’s”,
schat Goffin. Geld dat hij natuurlijk
liever had besteed aan goede zorg-
verlening. Maar, klinkt het relative-
rend,„latenwedekwestieookinde
juiste proporties zien. Ons zieken-
huis declareert jaarlijks ruim 620
miljoeneuro.Danvalthetnietaltijd
direct op als af en toe ‘kleinere’ be-
dragenonterechtzijngefactureerd,
50.000 euro of een ton. Die zijn ge-
woon‘weggelekt’indenormalefac-
turatiestroom. De bedragen zijn
ook niet zo groot dat het ziekenhuis
zichmoetopmakenvoornieuwebe-
zuinigingen, zelfs niet in het zwart-
ste scenario. Dit moeten we helaas
in onze begroting opvangen.”
de gezondheidszorg vooruit te hel-
pen, het is kostendekkend en voor
ons zeker geen big business, zoals
sommigen wellicht denken.”
Anonieme tip
Kort voor de zomervakantie kreeg
de ondernemingsraad van Zuyder-
land een anonieme tip dat het goed
mis was met de trialdeclaraties. De
ORstaptenaarderaadvanbestuur.
„Erisallemogelijkedrukoponsuit-
geoefend om niet naar de raad van
toezichttestappen”,onthulteenin-
gewijde. „We hebben het toch ge-
daan omdat dit gewoon een mis-
standis.” Goffinontkentdathetme-
dezeggenschapsorgaanonderdruk
isgezet.OokdeNZa,deNederland-
seZorgautoriteit,werdanoniemge-
tipt, zo meldt Goffin blijkens notu-
len tijdens een vergadering met de
medisch specialisten op 13 oktober.
Tegen de krant houdt hij vol dat de
raad van bestuur zelf de NZa op de
hoogte heeft gebracht. Pro-actief.
De NZa bevestigt die lezing.
„We hebben het signaal direct seri-
peerd; iedereen heeft zijn zorg ge-
kregen”, benadrukt Goffin. En ook
voor wat betreft de ‘administra-
teurs’ neemt hij het voor zijn men-
sen op. Want: „Die medewerkers
hebben de gegevens naar eer en ge-
weten verwerkt, zoals zij dachten
dathetgoedwas.Immers:zodeden
ze het al jaren. We hebben geen en-
kele aanwijzing dat er bewust on-
rechtmatig is gedeclareerd.”
Vervelend blijft het. Zorgverzeke-
raarsdiefacturenhebbengekregen
énbetaaldvoormedischonderzoek
datisuitgevoerdinopdrachtvan,én
ook vergoed door, farmaceutische
bedrijven. Dubbele declaraties. Om
inbeeldtekrijgenoverwelkbedrag
het zou kunnen gaan, vragen we
naar de jaarlijkse omzet van de
twintigtotdertigclinicaltrials.„Dat
varieertperjaar,wantisafhankelijk
van de aard en complexiteit van de
studie.Hetenejaargaathetomdrie
ton,hetandereomeenhalfmiljoen.”
Hoeveel Zuyderland daarvan over-
houdt?„Niets”,zegtGoffin.„Dietri-
als,waarwegraagaanmeedoenom
Wehebbenhet
signaaldirect
serieus
genomen.Alser
twijfelontstaat
overzo’n
substantiële
facturatie-
stroom,danwil
jedie
wegnemen.
Roel Goffin, lid raad van
bestuur
Reageren?
serge.sekhuis@delimburger.nl
De door de onrechtmatige declaraties van Zuyderland be-
nadeelde zorgverzekeraars noemen het „verstandig” dat
het ziekenhuis hen actief heeft geïnformeerd over het on-
derzoek dat daar is gestart. Woordvoerders van CZ en VGZ,
detweegrootstespelersinLimburg,latenwetenderesulta-
ten ervan af te wachten. Ze maken wel duidelijk dat „dit na-
tuurlijk niet de bedoeling is” en „exact willen weten hoe het
zit”, maar zien geen reden nu zelf onderzoek te doen.
Datzelfde geldt voor de Nederlandse Zorg Autoriteit (NZa).
Diekwambeginoktobermeteendelegatieopbezoekinhet
ziekenhuisenlietzichinformerendoorderaadvanbestuur.
Detoezichthouderlaatweten„nauwbetrokkenteblijvenbij
deze zaak”. Op de vraag of de NZa soortgelijke signalen van
declaratiefouten uit andere ziekenhuizen heeft vernomen,
kon men gisteren geen antwoord geven. Volgens Zuyder-
landbestuurder Goffin kwam de NZa vooral naar Limburg
„omdat dit de eerste keer was dat ze zoiets hoorde”.
Jacques Verhaegen, voorzitter van de raad van toezicht,
prijstdeziekenhuisleidingvoorhunpro-actievehouding.Hij
is vol vertrouwen dat deze zaak „snel wordt opgelost”.
Overigens erkent de woordvoerder van CZ dat het ook voor
deverzekeraarslastigistecontrolerenofderekeningenwel
altijd kloppen. „Onder één ZBC-code kunnen meer
facturenhangenvoordezelfdebehandeling.Danzie
je niet altijd welke medische onderzoeken precies in
het kader van een trial zijn gedaan en welke als onderdeel
van de reguliere zorg.”
NZa en verzekeraars wachten
onderzoek van Ernst&Young af
ILLUSTRATIE THINKSTOCK/MGL
ZORGVERZEKERAAR