Thuốc kháng histamine

1. ThS.MaiPhương Thanh
HISTAMINVÀ
KHÁNGHISTAMINH1

2. MỤCTIÊUHỌCTẬP
Trình bày được phân
loại, tác dụng, tác
dụng không mong
muốn và ápdụng lâm
sàng của các thuốc
kháng histamin H1

3. HISTAMIN
❑ Histamin = histo +amin
❑ Chất trung gian hóa học quan trọng
trong phản ứng viêm, dị ứng, bài tiết
dịch vị, chất dẫn truyền TK
❑ Không có ứng dụng LS, nhưng các
thuốc kháng histamin có những ứng
dụng điều trịquan trọng

4. HISTAMIN
❑ Sinh tổng hợp
❑ Phân bố:
• Trong TB:histamin + 1 số chất = phức hợp không
có tác dụngsinh học
• Tế bào mast: kho dự trữ histamin
• Môcó chứa nhiều TBmast → nồng độ histamin
cao (da, niêm mạc đường hô hấp, tiêu hóa)
Histidin Histidin
decarboxylase Histamin

5. HISTAMIN
❑ Sự giải phóng histamin
• Phản ứng KN-KTxảyra trên bề mặt dưỡng bào
• Ánhsáng mặt trời, bỏng, nọc độc của côn trùng, morphin, chấn thương

6. HISTAMIN
❑ Receptor củahistamin
Receptor Phânbố Tácdụng
H1 Cơtrơn, TBnội mô
Cothắt khí PQ,giãn mạch,↑
tính thấm thànhmạch
H2 TBthành dạdày Kích thích tiết dịch vị dạ dày
H3 TKTW:trước synap
Điều hòa sinh tổng hợp & giải
phóng histamin, và 1số chất
dẫn truyền TK
H4 CácTBgốc tạo máu
Thay đổi hóa hướng động TB
mast, BCáitoan

7. HISTAMIN–Tác dụng sinhhọc
H1 receptor
Đường hô
hấp
Cơ trơn ruột
Tận cùng TK
cảm giác
H1 and H2
receptor
Hệ timmạch
Da
H2 receptor
Dạdày

8. HISTAMIN–Tác dụng sinhhọc
Đường hôhấp
(H1)
Tận cùng TKcảm
giác
(H1)
Cơ trơn ruột
(H1)

9. T
HISTAMIN–Tác dụng sinhhọc
Hệ timmạch
(H1 &H2)
Da
(H1 &H2)
TKTW
-Chóng mặt
-Đau đầu
-Nôn, buồn nôn

10. HISTAMIN–Tác dụng sinhhọc
Dạ dày(H2)
Bàitiết dịchvị
Kíchthích bài tiết HCldịchvị

11. THUỐCKHÁNGHISTAMIN
•Tên đầy đủ:
Thuốc đối kháng
receptor củahistamin
(histamin receptor antagonists)
•Nhóm thuốc làm giảm hoặc
làm mất các tác dụng sinh
học của histamin
• Dịứng
Thuốc
kháng
H1
• LoétDD-TT
Thuốc
kháng
H2

12. THUỐCKHÁNGHISTAMINH1
Thuật ngữ “Antihistamines”
Phân loại
• Thế hệ 1
• Thế hệ 2

13. THUỐCKHÁNGHISTAMINH1
Thếhệ 1 Thếhệ 2
Qua hàng rào máu não dễ dàng →
tác dụng trên receptor H1 cả trung
ương và ngoạivi
Rất ít đi qua hàng rào máu não → ít
tác dụng trên receptor H1trung ương,
chỉ có tác dụng trênH1ngoại vi
An thần mạnh, chốngnôn Không an thần, không chống nôn
Kháng cholinergic giốngatropin Không khángcholinergic
t/2 ngắn (4 – 6 giờ) → dùng nhiều
lần/ngày
t/2 dài (12– 24giờ) → dùng 1lần/ngày
Clopheniramin, promethazin,
diphenhydramin, alimemazin…
Loratadin, fexofenadin,
cetirizin, levocetirizin…

14. THUỐCKHÁNGHISTAMINH1
❑ Tác dụng dược lý: Tác dụng kháng histamin thực thụ
•Ức chế cạnh tranh với histamin tại receptor H1: dư thừa histamin →
histamin đẩy chất đối kháng ra khỏi receptor → thuốc giảm hoặc hết
tác dụng khánghistamin
•Không ảnh hưởng đến sự hình thành hoặc giải phóng histamin
•Tác dụng dự phòng tốt hơn là chữa
•Tác dụng mạnh nhất ở cơ trơn PQ, cơ trơn ruột

15. THUỐCKHÁNGHISTAMINH1
Đường hôhấp
(H1)
Tận cùng TKcảm
giác
(H1)
Cơ trơn ruột
(H1)

16. THUỐCKHÁNGHISTAMINH1
Hệ timmạch
(H1 &H2)
Da
(H1 &H2)
TKTW
-Chóng mặt
-Đau đầu
-Nôn, buồnnôn

17. THUỐCKHÁNGHISTAMINH1
•Tác dụng dược lýkhác
•Kháng cholinergic: khô miệng, bí tiểu, nhìnmờ
•Kháng α-adrenergic: tụt HAtư thế, chóng mặt, nhịp nhanh phản
xạ
•Kháng serotonin (cyproheptadin): kích thích ănngon

18. THUỐCKHÁNGHISTAMINH1
❑ Tác dụng dược lýkhác
•Tác dụng an thần
-Thế hệ 1
+Có tác dụng an thần
+Mức độ an thần phụ thuộc nhóm
thuốc, đáp ứng củaBN
⇒ Không nên dùng thuốc vào ban ngày
-Thế hệ 2: rất ít có tác dụng an thần
•Tác dụng chống nôn, chống say tàu xe:
diphenhydramin và dimenhydrinat hay
được dùng chống nôn trên LS

19. THUỐCKHÁNGHISTAMINH1
❑ Tác dụng dược lýkhác
•Tác dụng chống ho
-Chống ho theo cơ chế ngoại biên
-Hiệu lực kém thuốc chống ho trung ương
•Tác dụng gây tê tạichỗ
-Diphenhydramin, promethazin gây tê tại chỗ > procain
-Sử dụng trên BNdị ứng với thuốc tê tại chỗ thông thường

20. THUỐCKHÁNGHISTAMINH1
❑ Tác dụng không mongmuốn
•Phản ứng dịứng
-Phản ứng quá mẫn sau khi dùng thuốc kháng H1 bôi ngoài da, đặc
biệt khi có tổnthương da
-Quá mẫn chéo
•Một số thuốc kháng histamin (VD:azelastin, hydroxyzin, fexofenadin)
gây quái thai trên ĐVthựcnghiệm

21. THUỐCKHÁNGHISTAMINH1
•Thế hệ 2
- Astemizol hoặc terfenadin có
thể gây RLnhịptim
⇒ hiện nay không dùng
❑ Tác dụng không mongmuốn
•Thế hệ 1
-Tác dụng trên TKTW:thay đổi tùy
theo từng cáthể
+Thường ức chếTK
+Biểu hiện kích thích (trẻ còn bú)
-Kháng cholinergic → khô miệng,
bí đái, tăng nhãnáp…
-Khác: tụt HAtư thế

22. THUỐCKHÁNGHISTAMINH1
❑ Chỉ định
•Chung: dị ứng do các nguyên nhân khác nhau
-Viêmmũi dị ứng, viêm mũi hàngnăm
-Bệnh da dị ứng: mày đay cấp tính, ngứa do dị ứng, côn trùng đốt
-Phù Quincke
-Bệnh huyết thanh
-Phản ứng dị ứng thuốc khác (mày đay, ban đỏ, phản ứng huyết thanh),
không tác dụng trên phản ứng toàn thể (sốc phản vệ)

23. THUỐCKHÁNGHISTAMINH1
❑ Chỉ định
•Thế hệ 1
-Chống say tàu xe (diphenhydramin và promethazin)
- Chốngnôn
-Phối hợp với thuốc ho để làm tăng tác dụng chống ho

24. THUỐCKHÁNGHISTAMINH1
❑ Chống chỉ định
•Chung:
-Không dùng thuốc kháng H1 ngoài da khi có tổn thương da
•Thế hệ 1
-Tăng nhãn áp, tắc nghẽn đường tiêu hóa và tiết niệu
-Láitàu xe, vận hành máy móc
•PNCTkhông dùng cyclizin và dẫn xuất(gây quái thai)