1. DeHeâpeueÛeer HeâeMeer DeeefCe keâeMceerjÛeer YeUYeUleer
peKece!
ØekeâeMe yeeU
DeHeâpeue ieg¤uee HeâeMeer efoueer, ns ÙeesiÙeÛe Peeueb. YeejleeÛÙee mebmeosJej Peeuesuee nuuee ne
osMeeÛÙee meeJe&YeewcelJeeJej IeeueCÙeele Deeuesuee Ieeuee neslee. Skeâ Øekeâejs les osMeeÛÙee efJejesOeele hegkeâejuesueb ÙegæÛe
nesleb. DeMee Ùee nuuÙeeÛÙee keâšele meeceerue DemeuÙeeÛee Deejeshe DeHeâpeue ieg¤Jej YeejleerÙe vÙeeÙeJÙeJemLesleerue
meJe& šhhÙeebJej efveefJe&JeoheCeb efmeæ Peeuee neslee. je°^heleeRveerner lÙeeÛee oÙesÛeee Depe& HesâšeUuee.
...DeeefCe DeHeâpeueuee HeâeMeer osCÙeele Deeueb.
ner iees° yengmebKÙe YeejleerÙeebvee ÙeesiÙe Jeešle Deens.
ceie peccet—keâeMceerjÛes cegKÙeceb$eer Deescej Deyoguuee ÙeebÛÙee lÙee efJeOeeveeÛee DeLe& keâmee ueeJeeÙeÛee?
Deyoguuee cnClee Deensle keâer, ‘DeHeâpeueeuee HeâeMeer osCÙeele ÙesT veÙes, lemeb PeeuÙeeme keâeefMcejer
pevelee Yeejleeheemetve ogjeJesue, Demeb ceer keWâõ mejkeâejuee meebiele neslees. heCe ceePee ÙegefòeâJeeo Sskeâuee iesuee veener.
lÙeecegUb Deelee keâeefMcejer pevelee Yeejleeheemetve ogjeJeCÙeeÛÛee cees"e Oeeskeâee Deenss. jepeerJe ieebOeer ÙeebÛÙee
ceejskeâNÙeebvee DeeefCe hebpeeyeÛes cegKÙeceb$eer efyeDeeble efmebn ÙeebÛeer nlÙee keâjCeeNÙeeuee je°^heleeRvee oÙesÛee Depe&
HesâšeUtvener HeâeMeer efoueer iesuesueer veener. Gueš hebpee Je leeefceUvee[t efJeOeevemeYeebveer Skeâceleeveb "jeJe keâ¤ve Ùee
ceejskeâNÙeebvee HeâeMeer osT veÙes, Demeb cnšueb Deens. Demee "jeJe pej peccet Je keâeMceerj efJeOeevemeYesveb kesâuee, lej
keâeÙe nesF&ue, Demeb ceer ceeieb cnCeeuees neslees, lesJåe ceuee ‘osMeõsner’ "jJeCÙeeheÙeËle ØeÛeej Peeuee neslee. heCe
DeHeâpeueÛÙee HeâeMeerveblej Deepe meJeexÛÛe vÙeeÙeeueÙeeveb efouesuÙee efMe#esÛeer DebceueyepeeJeCeer keâener peCeebyeeyeelee
keâeÙe&#ecelesveb kesâueer peele Deens, DeMeer YeeJevee keâeefMcejer pevelesÛeer Peeueer, lej efleuee keâmee oes<e oslee ÙesF&ue?
DeHeâpeueeuee HeâeMeer efouÙeeveb DeeCeKeer 100 DeHeâpeue leÙeej nesT Mekeâleele’..
Deescej Deyoguuee ÙeebÛÙee Ùee JÙeòeâJÙeÛee Yeepeheeveb ‘osMeefJeIeelekeâ’ Ùee Meyoeble efve<esOe kesâuee Deens
DeeefCe les ‘HegâšerlejleeJeeÅeeb’Ûeer Yee<ee yeesuele DemeuÙeeÛeb cnšueb Deens.
ns Kejb Deens keâeÙe?
ØeLeceoMe&veer yeIeeÙeÛeb PeeuÙeeme Deescej pes keâener yeesuele Deensle, les Flej YeejleerÙeebvee
‘HegâšerjleeJeeoer’ JeešCeb menpe MekeäÙe Deens. heCe ne KejesKejÛe ‘HegâšerjleeJeeo’ Deens keâeÙe? Deescej ÙeebÛÙee
efJeOeeveebÛeer leguevee—DeeefCe osMeeÛÙee efveJe[Cetkeâ DeeÙeesieeveb IesleuesuÙee efveJe[Cegkeâerle efJepeÙeer nesTve Deescej ÙeebÛÙee
he#eeveb mejkeâej mLeeheve kesâueb Deens, ns ve efJemejlee—‘ngefjÙele’Ûes vesles meÙÙeo Deueer Mene efieueeveer, Ùeeefmeve
ceueerkeâ Jee efcejJesPe Deescej Heâe¤keâ ÙeebÛÙeeMeer keâjlee ÙesF&ue keâe? DeeefCe lemeb keâjCeb efkeâlehele ÙeesiÙe Deens?
Ùee ØeëveebÛeer Gòejb MeesOeCÙeeemee"er pemeb Feflenemeele [eskeâeJeeJeb ueeiesue, lemebÛe JeeveieeroeKeue
Deueerkeâ[ÛÙeeÛe keâener IešveebÛee GuuesKe keâjCebner DeheefjneÙe& Deens.
meJee&le ØeLece GuuesKe keâjeJee ueeiesue, lees DeHeâpeueÛÙee HeâeMeerÛÙee efoJeMeer efouueerleerue keWâõ
mejkeâejveb efouesueb DeefOemJeerke=âleerOeejkeâ he$ekeâej FefHeälekeâej efieueeveer ÙeebÛÙee mLeeyeælesÛeeb. FefHeäeflekeâej ns
‘ngefjÙele’Ûes vesles meÙÙeo Deueer Mene efieueeveer ÙeebÛes peeJeF& Deensle. heCe efieueeveer ÙeebÛÙee jepekeâejCeeMeer lÙeeÛee

2. mebyebOe veener. iesueer oesve oMekebâ les efouueerle he$ekeâej Deensle DeeefCe ie=n ceb$eeueÙeeleHexâ lÙeebvee ceevÙelee efceUtve
DeefOemJeerke=âleerOeejkeâleener (De@ef›eâefšMeve) osCÙeele Deeuesueb Deens. heesefueme ÛeewkeâMeer veblejÛe DeMeer
DeefOemJeerke=âleerOeejkeâlee efceUle Demeles. lejerner FefHeälekeâej Ùeebvee heesefuemeebveer heeÛe leeme mLeeyeæ kesâueb. SJe{bbÛe
veJns, lej lÙeebÛÙee heeÛe Je<eeËKeeueerue oesIee cegueebveener Skeâe Keesueerle kegâuethe ueeJetve yebo keâ¤ve "sJeueb. keâener
he$ekeâejebveer ie=nceb$eer megMeeruekegâceej efMebos ÙeebÛÙee efveooMe&veeme ner iees° DeeCeuÙeeJej FefHeälekeâej Je lÙeebÛÙee
cegueebÛeer megškeâe Peeueer.
Deueerkeâ[bÛe OegUŸeele obieue Peeueer. Ùee obieueerle heesefuemeebÛeener menYeeie neslee. cegKÙeceb$eer pesJne
OegUŸeeuee Yesš osCÙeeme iesues, lesJne keâener peCeebveer lÙeebvee obieueerleerue heesefuemeebÛÙee menYeeieeÛeer ceeesyeeF&ue
HeâesveJej Iesleuesueer ÚeÙeeefÛe$eb oeKeJeueer. veblej ‘Fbef[Ùeve SkeämeØesme’ Ùee Fb«epeer owvekeâeveb 26 peevesJeejer jespeer Ùee
mebyebOeer meefJemlej Je=òeeble Úeheuee. ceneje°^eÛÙee heesefueme cenemebÛeeuekeâebveer ÛeewkeâMeerÛes DeeosMe efoues. veblej mene
heesefueme efMeheeÙeebvee obieueerleerue menYeeieeyeöue Deškeâ keâjCÙeele Deeueer. Kegö cegKÙeceb$Ùeebveer heesefue oueeleerue
peeleerÙeJeeoer ØeJe=òeeRÛÙee efMejkeâeJeeyeeyele efÛeblee JÙeòeâ kesâueer.
cee$e OegUŸeeleerue obieueerle menYeeieer DemeuÙeeÛÙee DeejesheeJe¤ve mene heesefueme efMeheeÙeebvee Deškeâ
keâjCÙeele DeeuÙeeÛeer yeeleceer cegbyeF&leerue Skeâener ceje"er Je=òehe$eeveb Úeheueer veener.Gueš heesefuemeebJej nesCeeNÙee
nuuÙeeÛÙee yeelecÙee heefnuÙee heeveeJej ÚeheuÙee peeleele.
GIe[Ûe Deens keâer, meceepeele cegefmueceebÛÙee efJejesOeele Skeâ he#eheeleer Âef°keâesve Deens DeeefCe lÙeeÛebÛe
Øeefleefyebye ØeMeemeve, heesefueme Jee Øemeej ceeOÙeceeblener he[le Demeleb.
DeMeerÛe ner DeeCeKeer Skeâ Iešvee.
ceneje°^eÛÙee DeuhemebKÙeekeâ DeeÙeesieeÛes DeOÙe#e cegveeHeâ nkeâerce keâener ceefnvÙeebhetJeea cegbyeF&le
ceesšejerveb ØeJeeme keâjerle nesles. lÙeebveer KeeoerÛes keâhe[s Ieeleues nesles DeeefCe lÙeebÛÙee [eskeäÙeeJej cegefmuece Ieeueleele,
leMeer ieesue šesheer nesleer. DeeÙeesieeÛÙee DeOÙe#eebvee ke@âefyevesš ceb$eerheoeÛee opee& DemeuÙeeveb nkeâerce ÙeebÛÙee iee[erJej
ueeue efoJee neslee. nkeâerce ÙeebÛÙee iee[erceeietve Skeâ heesefuemeebÛeer iee[er nesleer. lÙeele yemeuesuÙee ceefnuee heesefueme
efvejer#ekeâeveb heg{erue ueeue efoJÙeeÛÙee iee[erle ‘ieesue cegefmuece šesheer Ieeleuesueer JÙeòeâer’ yeefIeleueer DeeefCe ueeue
efoJÙeeÛÙee iee[erle DeMeer ieesue šesheer Ieeleuesueer cegefmuece JÙeòeâer keâMeer yemet Mekeâles, ner JÙeòeâer onMeleJeeoer lej
vemesue vee, Demeb JeešuÙeeveb lÙee ceefnuee heesefueme efvejer#ekeâeveb Deeheueer iee[er Dee[Jeer Ieeuetve nkeâerce ÙeebÛeer iee[er
De[Jeueer. cegbyeF&leerue MeerJe Yeeieeleerue iepeyepeuesuÙee jmlÙeeJej Yej efoJemee ne Øekeâej Ie[uee. Ùee ceefnkeâe
heesefueme efvejer#ekeâeveb nkeâerce ÙeebÛeer ‘ÛeewkeâMeer’ kesâueer DeeefCe meceeOeeve PeeuÙeeJej leer efveIetve iesueer. Ùee
Øekeâejeyeeyele nkeâerce Ùeebveer jepÙeeÛÙee ieÌnceb$Ùeebkeâ[b le›eâej kesâueer nesleer.
DemeeÛe ne DeeCeKeer Skeâ Øemebie. Skeâe jepekeâerÙe he#eeÛee keâeÙe&keâlee& keâener cegefmueceebvee IesTve
mejkeâejer keâeÙe&ueÙeele iesuee neslee. Ùee cegefmueceebÛeb keâener mejkeâejer keâece De[ueb nesleb. lÙee keâeÙee&ueÙeeleerue
Jeefj‰ DeefOekeâeNÙeeuee Yesštve Ùee keâeÙe&keâlÙee&veb cegefmueceebmeesyele lÙeebÛÙeeMeer ÛeÛee kesâueer. leer mebheuÙeeJej Ùee
DeefOekeâeNÙeeveb lÙee keâeÙe&keâlÙee&uee Lees[b LeebyeÙeuee meebefieleueb DeeefCe lÙeeuee megveeJeueb keâer, ‘keâMeeuee Ùee
cegefmueceebÛÙee Hebâoele he[lee legcner? keâMeeuee lÙeebÛeer keâeceb IesTve Ùeslee? lÙeehes#ee efnbotbÛeer keâeceb keâje’. lÙee
keâeÙe&keâlÙee&uee meensyeebveer ceeieb LeebyeÅetve Iesleueb DemeuÙeeveb Deelee DeeHeâuÙee keâeceeJej efveCe&Ùe nesF&ue, DeMeer yeensj
Jeeš heenle GYÙee DemeuesuÙee cegefmueceebÛeer mecepetle Peeueer DeeefCe lÙeeÛeb meceeOeeve keâjlee keâjlee lÙee
keâeÙe&keâlÙeeÛeer keâmeesšer ueeieueer.
ner Peeueer Skeâe yeepeteÛer GoenjCeb.
ogmejerkeâ[b cegbyeF&le 11 Dee@iemš jespeer obieue Peeueer, lesJne heesefuemeebJejner nuuee keâjCÙeele Deeuee
neslee. keâener ceefnuee heesefuemee efMeheÙeebÛee efJeveÙeYebie PeeuÙeeÛeener Deejeshe nesle neslee. Ùee meobYee&le Skeâe ceefnuee

3. heesefueme Gheefvejer#ekeâeveb heesefueme oueeÛÙee Debleie&le Jeešheemee"er DemeuesuÙee efveÙelekeâeefuekeâele keâefJelee efueefntve
DeeheuÙee YeeJeveebvee ceeskeâUer Jeeš keâ¤ve efoueer. lÙeeJej Ùee obieueerleerue menYeeiemee"er Deškeâ keâjCÙeele
DeeuesuÙee Skeâe Deejesheeerveb lÙee efJe®æ le›eâej kesâueer DeeefCe heesefueme oueeleerue Jeefj‰ DeefOekeâeNÙeebveer lÙee ceefnuee
DeefOekeâeNÙeeuee ceeHeâer ceeieeÙeuee ueeJeues.
DekeâyejGeföve DeesJesmeer ne DeebOeÇ ØeosMeeleerue ‘cepeefueme Sòesneotue cegefmueceerve’ Ùee mebIešvesÛee veslee
Deens. lÙeeÛeb ØekeâjCe ceOÙeblejer ieepeueb nesleb. keâener leeme heesefueme otj keâe{tve Iesleueb, lej Deecner efnbotbvee Oe[e
efMekeâJet, DeMee DeeMeÙeeÛeb efJeOeeve Ùee DeesJesmeer Ùeeveb kesâueb nesleb. ne he#e nwojeyeeo ceneheeefuekesâle keâeBiesmeÛee
heeef"jeKee Deens. lÙeecegUb lÙeeÛÙeeJej keâejJeeF& keâjCÙemee"er DeeOeÇ ØeosMeÛeb mejkeâej leÙeej veJnleb. MesJešer
ØekeâjCe jepÙeeÛÙee GÛÛe vÙeeÙeeueÙeele iesuÙeeJej, vÙeeÙecetleeeadveer efouesuÙee DeeosMeecegUb Deveskeâ veeškebâ keâ¤ve
DeesJesmeer Ùeeuee Deškeâ Peeueer. Ùee DeesJesmeer ÙeebÛes Leesjues yebOe Denogeföve nsner DeMeeÛe ØekeâejÛÙee Øe#eesYekeâ
efJeOeeveebmee"er keâeÙeÅeeÛÙee keâÛeešŸeele Deeues Deensle. ne he#e DelÙeble efJeKeejer Je peeleerÙeJeeoer ØeÛeej keâjlees
DeeefCe melele DemesÛe heefJe$es Iesle Deeuee Deens. cee$e lejerner lees DeebOeÇÛÙee jepekeâejCeele—lÙeelener nwojeyeeoceOeerue
keâener Yeeieeble---Deeheuee ØeYeeJe efškeâJetve Deens.
DeHeâpeueÛÙee HeâeMeerveblej peer ÛeÛee& meg¤ Peeueer, lÙeele Deveskeâ ceeveJeer nkeäkeâ mebIešveebÛes keâeÙe&keâlex,
Jekeâerue DeeefCe De¤bOeleer je@Ùe ÙeebÛÙeemeejKÙee uesefKekeâe DeMeer ceb[Uer peer Yetefcekeâe Iesle Deensle, leerner lesJe{erÛe
he#eheeleer Deens. YeejleeÛÙee mebmeosJej PeeuesuÙee nuuÙeeme ieghlensj mebIešveener peyeeyeoej Demet Mekeâleele, Demeb
ner ceb[Uer megÛeJele Deensle.. nuuÙeeÛeb pes efÛe$eCe ‘meermeeršerJner ke@âcesNÙee’Jej Peeueb, lÙeele mene onMeleJeeoer
DemeuÙeeÛeb efomele nesleb, ceie heeÛeÛe peCe keâmeb ceejues iesues, meneJee keâes"s Deens, Demee Øeëve ner ceb[Uer efJeÛeejle
Deensle. nuue Peeuee lesJne keWâõele YeepeheeØeCeerle mejkeâej nesleb. lÙeecegUb efnboglJeJeeÅeebÛee ne keâš DemeuÙeeÛebner
megÛeJeueb peele Deens. meJee&le Dee#esheen& iees° cnCepes meJeexÛÛe vÙeeÙeeueÙeeveb DeHeâpeueuee HeâeMeer osleevee
‘meceepeeleerue JÙeehekeâ meomeoefJeJeskeâ yegæer’Ûee pees GuuesKe kesâuee Deens, lees cnCepes ns vÙeeÙeeueÙe
‘efnboglJeJeeoe’keâ[b Pegkeâleb DemeuÙeeÛeb efÛevnb Deens, Demeb cegöece megÛeJeueb peele Deens. Jemlegle: DeHeâpeueuee oes<eer
"jJeleevee meJeexÛÛe vÙeeÙeeueÙeeveb kesâJeU lÙeeÛÙee meceesj Deeuesuee hegjeJee keâeÙe Deens, nsÛe leheemeueb Deens. Heâòeâ
pevce"she keâer HeâeMeer Ùee oesvnerhewkeâer Skeâe heÙee&ÙeeÛee efJeÛeej keâjleevee, meeJe&Yeewce YeejleeÛÙee mebmeosJej Peeuesuee
nuueee ne ‘DeheJeeoelcekeâ’ pemee OejeÙeuee nJee, lemebÛe Ùee meboYee&le pevelesÛÙee YeeJeveener ue#eele IÙeeÙeuee
nJÙeele, Demeb meJeexÛÛe vÙeeÙeeueÙeeveb cnšueb Deens. heCe vÙeeueÙeeÛÙee efvekeâeueeleerue SkeâÛe JeekeäÙe keâe{tve lÙeeJej
šerkeâe keâjCeb, ne celeueyeerheCee Peeuee.
cegefmueceebyeeyele DeeheuÙee meceepeele pemee Skeâ he#eheeleer Âef°keâesve ¤Uuee Deens, lemebÛe OeceeËOe
cegefmuece vesle=lJeeÛeer lÙee meceepeeJej hekeâ[ yemele iesueer Deens, lÙeeme meòesÛeer mJeeLeea Je ieUwkeâehet jepekeâejCeener
lesJe{bÛe peyeeyeoej Deens. lÙeeÛeØeceeCeb ‘Oece&efvejhes#e Je hegjesieeceer’ ûnCeJeNÙee ceb[UeRÛee pees Deeflejskeâ melele nesle
Deeuee Deens DeeefCe cegefmueceebveer keâenerner kesâueb, lejer lÙeekeâ[b [esUsPeekeâ keâjCÙeeÛeer peer ØeJe=òeer Ùee ceb[UerÛeer Deens,
lÙeevebner meceepeeleerue cegefmuece efJejsOeer ceeveefmekeâlesuee hetjkeâ JeeleeJejCe leÙeej keâjCÙeeme nele Yeej ueeiele
Deens.
ner JemlegefmLeleer Jejerue oesvner yeepetbÛeer GoenjCeb oeKeJetve osleele.
ceie ÙeeÛee DeHeâpeue ieg¤ÛÙee HeâeMeerMeer DeeefCe lÙee meboYee&le Deescej Deyoguue Ùeebveer JÙeòeâ kesâuesuÙee
Øeefleef›eâÙesMeer keâeÙe mebyebOe Deens?
vescekeâe DemeeÛe he#eheele DeeheuÙeeyeeyele nesCeej veener, DeMeer Kee$eer Dee@keäšesyej 1947 meeueer
peccet Je keâeMceerj ns jepÙe Yeejleele efJeueerve keâjleelee lesLeerue pevelesuee Jeešle nesleer. Deeheueb JesieUsheCe
efškeâJeleeveeÛe YeejleerÙe veeieefjkeâ cnCetve DeeheCe JeeJe¤ Meketâ, Demeb Ùee jepÙeeleerue pevelesuee Jeešle nesleb. heCe

4. lÙeeveblejÛÙee keâeUele pes keâener Ie[ueb, lÙeeveb ne efJeëJeeme Deesmejle iesuee DeeefCe lÙeeÛeerÛe heefjCeleer DeepeÛÙee
heefjefmLeleerle Peeueer Deens.
ns keâmeb Ie[le iesueb, les mecepetve IesCÙeemee"er Les[b Fefleneele [eskeâeJeeÙeuee nJeb.
Yeejle mJeleb$e Peeuee, lesJne peccet--keâeMceerj ns mebmLeeve DeeheuÙee osMeele efJeueerve Peeueb veJnleb. ns
mebmLeeve oesve ceefnvÙeebveer 27 Dee@keäšesyej 1947 jespeer Yeejleele efJeueerve Peeueb; keâejCe keâeefMcejer ueeskeâebvee-lÙeele keâeMceerjÛes cenejepe njerefmebn, MesKe Deyoguuee ÙeebÛÙeemeejKes jepekeâerÙe vesles Je meJe&meeceevÙe veeieefjkeâ
Demes meJe&peCe meeceerue Deensle--Deeheueb JesieUsheCe efškeâJeeÙeÛeb nesleb. cnCetveÛe 15 Dee@iemš 1947 hetJeea Flej
mebmLeeveebØeceeCeb keâeMceerj Yeejle Jee heekeâceOÙes efJeueerve Peeueb veener. Yeewieesefuekeâ meueielee DeeefCe cegefmuece
yengmebKÙelee Ùee efvekeâ<eeJej HeâeUCeer Peeueer. ns oevner efvekeâ<e keâeMceerjyeeyele ueeiet he[le nesles. lÙeecegUb keâeMceerj
heekeâueeueÛe efceUeÙeuee nJeb nesleb. heCe keâeefMcejer ueeskeâebvee heekeâceOÙes peeÙeÛeb veJnleb. Ùee meobYee&le Skeâ iees°
ue#eele "sJeCÙeeÛeer iejpe Deens. HeâeUCeerÛeer Ùeespevee peenerj PeeuÙeeJej efyeÇefšMeebveer Deme Øeefleheeove kesâueb keâer,
‘Deecner hejle iesuÙeeJej mebmLeeefvekeâebvee lÙeeÛeb meeJe&YeewcelJe hejle efoueb peeF&ue. Yeejle Je heekeâ Ùeehewkeâer keâesCelÙee
osMeele meeceeru JneÙeÛeb, ÙeeÛee efveCe&Ùe mebmLeeefvekeâebveer keâjeJee.’ cee$e keâeBiesÇmeÛeer Yetefcekeâe DeMeer nesleer keâer,
‘meeeJe&YeewcelJe ns mebmLeeefvekeâeÛeb vemetve mebmLeeveebleerue pevelesÛeb Deens DeeefCe pevelee pes "jJesue, les ceevÙe Peeueb
heeefnpes’. mebmLeeveer ØeosMeele ‘mšsšmed heerheume keâeBiesÇme’ nesleer DeeefCe efleves DeMeer Yetefcekeâe melele Iesleueer nesleer.
lÙeecegUb peccet Je keâeMceerjÛee Øeëve efveIeeuee, lesJn ieebOeer, hešsue Je vesn¤bmeejKÙee veslÙeebveer jepes njerefmebie Ùeebvee
melele meuuee efouesuee Dee{Ulees keâer, pevelesÛes vesles DemeuesuÙee MesKe Deyoguuee Ùeebvee mLeeveyeælesletve mees[e,
lÙeebÛÙeemen ÛeÛee& keâ¤ve ueeskeâebÛeb cele DepeceJee DeeefCe oesvnerhewkeâer keâesCelÙeener Skeâe osMeele efJeueerve nesCÙeeee
efveCe&Ùe IÙeee. mJeleb$e jenCeb, ne heÙee&Ùe mJeerkeâe¤ vekeâe. ieebOeer, hešsue Je vesn¤ ÙeebÛee pees he$eJÙeJenej
cenejepee njerefmebie ÙeebÛÙeeMeer Peeuee Deens, lÙeele Demes mhe° GuuesKe meehe[leele.
Ùee meuuÙeevegmeej cenejepee njerefmebie Ùeebveer Deyoguuee Ùeebvee mLeeveyeælesletve mees[ueb DeeefCe veblej
Deyoguuee Ùeebveer jepÙeeÛee oewje keâ¤ve pevecele mebIeefšle kesâueb. njerefmebie ÙeebÛÙee ØeceeCebÛeb Deyoguuee Ùeebveener
pecceet Je keâeMceerjÛeb ‘JesieUsheCe’ efškeâJeeÙeÛeb nesleb.
Ùee meobYee&le ‘yee@veHeâeÙej Dee@Heâ keâeefMceefjÙele: ef[keâvmš^keâefšbie o De@keämesMeve’ Ùee. meboerhe yecePeeF& Ùee
he$ekeâejeveb efueefnuesuÙee hegmlekeâeleerue ceeefnleer GuusKeveerÙe. Deens. yeecePeeF& ÙeebÛeer Deepeesyee ns keâeMceerjÛÙee
cenejepeebÛÙee mesJesle nesles DeeefCe Deepeesyeebveer "sJeuesuee he$eJÙeJenej Je lÙeebÛeer keâeieohe$eb ÙeebÛÙee DeeOeejs yeecePeeF&
Ùeebveer ns hegmlekeâ efueefnueb Deens. efMeJeeÙe yeecePeeF& ns keâeefceMjer hebef[le Demetvener lÙeebveer lešmLeheCeb IešveebÛeb
efJeëues<eCe kesâueb Deens.
yeecePeeF& Demeb oeKeJetve osleele keâer, MesKe Deyoguue ÙeebÛee efÉje°^JeeoeÛÙee efmeæebleeuee ØeKej efJejesOe
neslee DeeefCe peervee ÙeebÛÙeeMeer lÙeebvee keâOeerÛe pegUJetve Ieslee Deeueb veJnleb. keâeMceerjceOeerue mejbpeeceer JÙeJemLesÛÙee
efJejesOeele Deyoguuee Ùeebveer jCeefMebie Hegâkeâueb nesleb DeeefCe ‘veÙee keâeMceerj’Ûeer Ùeespeveener lÙeebveer cee[ueer nesleer. Jej
cnšuÙeeØeceeCeb HeâeUCeerÛÙee efvekeâ<eebvegmeej ns mebmLeeve heekeâuee efceUeÙeuee nJeb nesleb. heCe les heekeâceOÙes peeJeb,
Ùeeuee cenejepee njerefmebie leÙeej veJnles DeeefCe MesKe Deyoguuee ÙeebÛee lej peervee Je heekeâ ÙeebveeÛe ØeÛeb[ efJejesOe
neslee. Gueš keâeMceerj DeeheuÙeeueeÛe efceUeÙeuee nJe, ne heekeâÛee Dee«en neslee.
Demee ne HeâeUCeerÛÙee DeeOeerheemetveÛee efle{e Deens. pevelesÛÙee DeeMee—Deekeâeb#ee DeeefCe HeâeUCeerÛeb
jepekeâejCe ÙeebÛÙeele peer ojer nesleer, lÙeeveb ne efle{e efvecee&Ce Peeuee. keâener mebmLeeefvekeâebvee neleeMeer Oe¤ve
efyeÇefšMe DeefOekeâeNÙeebÛee Skeâ ieš ceeTbšye@šve ÙeebÛÙee Dehejes#eb lÙeeJesUÛes Yeejleceb$eer uee@[& efuemšesJesue ÙeebÛÙee
mebceleerveb keâmee HeâeUCeerveblejÛÙee YeejleerÙe GheKeb[ele heeÙe jesJeCÙeeÛee ØeÙelve keâjerle neslee, ÙeeÛee leheMeerue
yeecePeeF& Ùeebveer efouee Deens. Ùee ØekeâejeÛeer kegâCekegâCe ueeieleeÛe Skeâoe hebef[le vesn¤ Ùeebveer ceeTbšye@šve ÙeebÛÙee

5. DeOÙe#elesKeeueer PeeuesuÙee yew"keâerle Ùee ke=âlÙeebÛee heoe&HeâeMe keâ¤ve efyeÇefšMe mebmeosveb kesâuesuÙee YeejleerÙe
mJeeleb$ÙeeÛÙee "jeJeeueeÛe njleeU HeâemeCeeNÙee Ùee DeefOekeâeNÙeebÛeer vÙeeÙeeueÙeerve ÛeewkeâMeerÛeer ceeieCeer kesâueer nesleer.
lÙeeÛeØeceeCeb ÛeefÛe&ue Ùeebveer peervee ÙeebÛÙeeMeer keâmee ieghle he$eJÙeJenej Ûeeuet "sJeuee neslee, nsner yeecePeeF&
meebieleele. efMeJeeÙe ceeTbšye@šve Jne@Fmeje@Ùe cnCetve Yeejleele ÙesCÙeeme efveIeeues, lesJne jepes meneJes pee@pe& Ùeebveer
lÙeebvee yeesueeJetve ‘mebmLeeefvekeâ ns efyeÇefšMe meòesÛes hetJee&heej efce$e Deensle DeeefCe lÙeebÛes efnlemebyebOe peheCÙeeuee
ØeeOeevÙe Åee’, Demee meuuee efouee neslee. heCe ceeTšye@šve ÙeebÛes mebmLeeefvekeâebyeeyele DelÙeble Øeefleketâue cele nesleb.
lÙeecegUb lÙeebveer jepebÛÙee meuuÙeekeâ[b ogue&#eÛe kesâueb.
keâeMceerj heekeâuee efceUeÙeuee nJeb, Ùee Dee«eneheeÙeer peervee Ùeebveer YeesheeUÛÙee veyeeyeebvee neleeMeer Oe¤ve
MesKe Deyoguuee ÙeebÛeb ceve JeUJeeÙeÛee ØeÙelve keâ¤ve heeefnuee. veblej Deyoguuee ÙeebÛÙee menkeâeNÙeebvee keâjeÛeerle
ÛeÛes&uee yeesueeJeCÙeele Deeueb. efueÙeekeâle Deueer ÙeebÛÙeeMeer lÙeebÛeer ÛeÛee& Peeueer. Kegö Deyoguuee Je efueÙeekeâle Deueer
ÙeebÛeer yew"keâ 1947 ÛÙee Dee@keäšesyejÛÙee ogmeNÙee hebOejJe[Ÿeele "jJeCÙeele Deeueer nesleer. heCe ner Yesš nesT
Mekeâueer veener DeeefCe 23 Dee@keäšesyejuee heekeâveb šesUerJeeues keâeefMcejele IegmeJeues. pej Deyoguee keâjeÛeeruee iesues
Demeles DeeefCe lÙeebveer heekeâuee nJÙee DemeuesuÙee lees[iÙeeuee ceevÙelee efoueer vemeleer, lej lÙeebvee De[keâJetve "sJetve
lÙeebÛÙee veeJeeveb ‘DeePeeo keâeMceerj’ÛÙee mLeehevesÛeer Iees<eCee keâjCÙeeÛeener peervee Je lÙeeÛÙee menkeâeNÙeebÛeer leÙeejer
nesleer, Demeb yeecePeeF& Ùeebveer keâener omleSsJepeebÛÙee DeeOeejs oeKeJetve efoueb Deens.
keâeMceerjveb YeejleeMeer efJeueerveerkeâjCeÛee keâjej kesâuÙeeJej DeeefCe heekeâ šesUerJeeues Je Heâewpee Ùeebvee
jesKeCÙeele YeejleerÙe mewvÙeeuee ÙeMe DeeuÙeeJejner heekeâveb Deyoguuee Ùeebvee DeeheuÙee peeUŸeele Dees{CÙeeÛes ØeÙelve
mees[ues veJnles. Ùeehewkeâer meJee&le cenlJeeÛee ØeÙelve 1948 meeueer keâjCÙeele Deeuee. keâeMceerjveb Yeejleeletve
HegâšeJeb, lÙeeuee mJeleb$e opee& osTve Deyoguee ÙeebÛeb vesle=lJe ceevÙe keâjCÙeeÛeer leÙeejer heekeâveb oeKeJeueer nesleer.
cee$e Deyoguuee "ece nesles DeeefCe lÙeebÛÙeecegUbÛe heekeâÛes ns meejs ØeÙelve Heâmeues. Demes ns DeyoguueeÛe veblej
Skeâ oer[ Je<eeËle YeejleeÛÙee efJejesOeele yeesuet ueeieues. keâeMceerj mJeleb$e jent Mekeâleb, Demeb megÛeJet ueeieues. hebef[le
vesn¤sMeer DemeuesuÙee lÙeebÛÙee mebyebOee leCeeJe efvecee&Ce nesle iesuee DeeefCe lÙeeÛeer heefjCeleer DeKesj 1953 meeueÛÙee
lÙeebÛÙee Deškesâle Peeueer. Ùee meieUŸee Iešvee›eâceeÛeb yeecePeeF& Ùeebveer pes JeCe&ve kesâueb Deens, lÙeeletve Deyoguee ÙeebÛeb
JÙeeefceße JÙeefòeâcelJe "UkeâheCeb GYeb jenleb. peeleerÙeJeeoer vemeuesuee, Oece&efvejhes#eleeJeeoeJej "ece efJeÕeeme
DemeCeeje, heCe ÛebÛeue Je cevemJeer Je=òeerÛee, lÙeecegUb FlejebÛÙee ØeYeeJeeKeeueer ÙesCeeje, heefjCeeceer JewÛeeerjkeâ
ieeWOeUele JeejbJeej he[Ceeje, efvejbkegâMe Je=òeerÛee, efJejesOe ve KeheJetve IesCeeje, cee$e ueeskeâefØeÙelesÛeb ØeKej JeueÙe
Demeuesuee Je ueeskeâebvee DeeheuÙee hee"erMeer keâmeb GYeb keâjeÙeÛeb ÙeeÛeer peeCe Demeuesuee veslee Demeb Deyoguee ÙeebÛeb
JÙeefòeâcelJe GYebb jenleb. kesâJeU Deyoguuee ÙeebÛee efJejesOe neslee, cnCetveÛe keâeMceerj Yeejleele ÙesT Mekeâueb, ns pemeb
yeecePeeF& meebieleele, lemebÛe lÙeebÛÙee JÙeefòeâcelJeeÛÙee Ùee JewefMe°ŸeebcegUbÛe YeejleeÛÙee °erveb keâeMceerjceOÙes keâmes
ØeÛeØemebie efvecee&Ce nesle iesues, ÙeeÛebner JeCe&ve keâjleele. cee$e Deyoguuee ns heg{b heekeâÛÙee neleÛeb yeengueb yeveues, ne
Deejeshe yecePeeF& Ùeebveer "esmeheCeb Kees[tve keâe{uee Deens. Deyoguuee ÙeebÛÙeeJej iegojCÙeele Deeuesuee Kešuee keâmee
hetCe&heCes yeveeJeš neslee, nsner yeecePeeF& "emetve meebieleele.
lÙeeÛeyejesyej keâeMceerj ns keâmeb MeerleÙegæeÛÙee keâeUeleerue Decesefjkeâe Je keâcÙegefvemšebÛÙee meòeemheOexÛeb keWâõ
yevet heenle nesleb, ÙeeÛebner meeOeej JeCe&ve yecePeeF& Ùeebveerb kesâueb Deens. Ùee meboYee&le [e@. jececeveesnj ueesefnÙee ÙeebÛeb
ef[meWyej 1947 ceOÙes ieebOeerpeer Je ieesheeUmJeeceer DeÙÙeieej Ùeebvee hee"JeuesuÙee efšheCeeleerue efvejer#eCe keâmeb
otjoMeea nesleb, lesner yeecePeeF& ue#eele DeeCetve osleele. Deyoguuee ÙeebÛÙeeYeesJeleer keâcÙegefvemš ieje[e Ieeuele Deensle
DeeefCe keâeMceerj mJeleb$e "sJeCÙeeÛÙee keâuhevesÛeb yeerpe lÙeebÛÙee ceveele jesJet heenle Deensle, Demee GuuesKe ueesefnÙee
ÙeebbÛÙee keâeMceerjuee Yesš efouÙeeJej leÙeej kesâuesuÙee Ùee efšheCeele Deens.

6. Yeejleele efJeueerve PeeuÙeeJejÛÙee meg¤JeeleerÛÙee keâeUeleerue keâeMceerjÛeer ner DeMeer keâneCeer Deens.
keâeMceerj Yeejleele efJeueerve Peeueb, lesJne Deeheueb JesieUsheCe efšketâve jenerue, Deeheuee keâejYeej DeeheuÙeeuee keâjlee
ÙesF&ue, kesâJeU mebj#eCe Jee hejje°^ JÙeJenej, Ûeueve FlÙeeoer efJe<eÙeebhegjlebÛe Yeejle mejkeâejÛeb efveÙeb$eCe jenerue,
DeMeer keâeefMcejer ueeskeâebÛeer Dehes#ee nesleer. meeceerueveeceener lemeeÛe neslee. DeMeeÛe meeceerueveecÙeeJej Flej
mebmLeeveebveerner menŸee kesâuÙee neslÙee. heCe lÙeeveer mJeKeg<eerveb Deeheues meJe& DeefOekeâej Yeejle mejkeâejuee osTve
šekeâues. keâeMceerj keâeUeÛÙee DeesIeele lemebÛe keâjerue, DeMeer YeejleeÛeer Dehes#ee nesleer. ns keâuece jepÙeIešvesle
meceeefJe° keâjleevee Iešvee meefceleerle PeeuesuÙee ÛeÛexuee Gòej osleevee ieesheeUmJeeceer DeÙÙebieej Ùeebveerner ‘keâeUeÛÙee
DeesIeele Flej mebmLeeveebØeceeCeb keâeMceerjner Iešveelcekeâ, jepekeâerÙe Je Flej Øekeâejs Yeejleele hetCe& efJeueerve nesF&ue,
DeMeer DeeceÛeer Dehes#ee Deens’, Demeb Øeefleheeove kesâueb nesleb. cnCetveÛe jepÙeIešvesleerue keâuece 370 ns leelhegjleb
Deens, Demeb Yeejle mejkeâej Je meceepener mecepele neslee. Gueš meJe&meceJesMekeâ YeejleerÙelJeeÛÙee mebkeâuhevesJej
GYÙee jeefnuesuÙee ueeskeâMeener osMeele ns keâuece cnCepes Deeheueb JesieUsheCe efškeâJeCÙeeÛeer keâJeÛekegbâ[ueb Deensle, Demeb
keâeefMcejer ueeskeâ ceevele Deeues Deensle.
hejmhejebÛÙee mecepegleerleerue ner peer efJemebieleer Deens, leerÛe keâeMceerjÛeer Kejer mecemÙee Deens. iesuÙee
mene oMekeâeble keâeMceerj Yeejleele meJee&Leeveb efJeueerve keâjCÙeeÛes ØeÙelve pemes nesle iesues, leMeer ner efJemebieleer
DeefOekeâeefOekeâ "Ukeâ nesle iesueer. lÙeeØeceeCeele ner mecemÙee efyekeâš yeveuesueer Dee{Utve Deeueer Deens. lÙeecegUbÛe
iesuÙee oesve oMekeâeble keâeMceerj KeesNÙeele nmle#eshe keâjCÙeeÛeer mebOeer heekeâuee efceUeueer. Ùee DeeJneveeuee DeeheCe
ue<keâjer Je megj#ee oueebÛÙee yeUeÛÙee DeeOeejs leeW[ osle Deeuees Deenesle. heCe keâeefMcejer ueeskeâebÛeer cetU
JesieUsheCeeÛeer Dehes#ee YeejleerÙe jepÙeIešvesÛÙee Debleie&le keâMeer meeceeJetve Ieslee ÙesF&ue, Ùeemee"er Heâejmes ØeÙelveÛe
Peeues veenerle. ner cetU mecemÙee leMeerÛe jeefnueer Deens
..DeeefCe leer GHeâeUtve ÙesTve keâeefMcejer ueeskeâebÛÙee YeeJevee Ye[keâeJetve lÙeeuee Yeejle efJejesOeer mJe¤he
keâmeb oslee ÙesF&ue, ÙeeÛeer mebOeer heekeâ keâeÙeceÛe MeesOele Demelees. leMeer mebOeer DeOetve ceOetve DeeheuÙee osMeeleerue
meòesÛeb mheOee&Meerue jepekeâejCe heekeâuee efceUJetve osle Demeleb.
keâeMceerj KeesNÙeele Yeejle efJejesOeer JeeleeJejCe GHeâeUle jenerue, ner mecemÙee cnCepes Yeejleeuee
Yes[meeJeCeejer YeUYeUleer peKece jenerue, DeMeerÛe heeJeueb heekeâ šekeâle jenCeej Deens. Yeejle efJejesOe ne
heekeâÛÙee jepÙekeâlÙee&Jeiee&ÛÙee ceveesYetefcekesâÛee ieeYee Deens DeeefCe lÙeeÛee mebyebOe mejU HeâeUCeerÛeb lelJeb Je
lÙeemee"erÛeb Peeuesueb jepekeâejCe ÙeeÛÙeeMeer Deens. ue<keâj ne heekeâÛÙee jepÙemebmLesÛee DeefJeYeepÙe Yeeie Deens
DeeefCe ‘DeeÙeSmeDeeÙe’ ne ue<keâjeÛeeÛe Skeâ efJeYeeie Deens. ner ieghlensj mebIešvee ue<keâjeÛÙee efveÙeb$eCeeyeensj
peeTve Jeeiele Deens, Demeb ceeveCeb, ns Skeâ iee¤[ Deens. kesâJeU ue<keâjÛe veJns, lej heekeâ jepÙekeâlÙee&Jeiee&Ûes meJe&
Ieškeâ Deepe keâeMceerj ØeëveeJej Yeejleeuee oes<e osT ueeieues Deensle, nener ÙeesieeÙeesie veJns.
Ùee heekeâÛÙee [eJehesÛeebvee kesâJeU ue<keâjer yeUeÛÙee DeeOeejs Jee jepeveweflekeâ ceeesnerce GIe[tve leeW[
osTve YeeieCeej veener eEkeâJee keâeMceerj ne DeeceÛee DeefJeYeepÙe Yeeie Deens, Demeb heeuetheo DeeUJele jentvener keâener
GheÙeesie nesCeej veener. keâeefMcejer pevelesÛeer Deekeâeb#ee YeejleerÙe jepÙeIešvesÛÙee Ûeewkeâšerle jentve keâMeer peemleerle
peemle hegjer keâjlee ÙesF&ue, Ùee °erveb "esme Je leele[erveb heeJeueb šekeâueer peeÙeuee nJeerle. efJeMes<e cnCepes Demes
ØeÙelve ne meòesÛÙee mheOee&Meerue jepekeâejCeeÛee Yeeie yeveJeuee peelee keâecee veÙes. keâeefceMjer ueeskeâebÛÙee
Deekeâeb#eebvee YeejleerÙe mebIejepÙeele keâmeb meeceeJetve Ieslee ÙesF&ue, ÙeeÛee ØeÙelve keâjCeb, ÙeeleÛe osMeefnle Deens. lemeb
pej Peeueb, lej heekeâÛeb DeeJneve yeesLeš nesF&ue DeeefCe ceie les ue<keâjer yeUeJej cees[tve keâe{Ceb keâ"erCe peeCeej
veener.
DeLee&le Demes ØeÙelve meg¤ PeeuÙeeJej les kesâJeU keâeMceerjhegjlesÛe ceÙee&efole jenCeej veenerle. ÙeeÛeb
keâejCe DeefmcelesÛÙee ÛeUJeUer Deepe osMeYej GHeâeUtve Ùesle Deensle. ue<keâjeuee keâejJeeF& keâjCÙeemee"er DeeJeMÙekeâ

7. Demeuesuee keâeÙeoe –Deec[b& Heâesmexme mhesMeue hee@Jej De@keäš--keâeMceerjÛÙee keâener Yeeieebletve keâe{tve IesCÙeeÛee efJeÛeej
keWâoÇ mejkeâej keâjerle DemeuÙeeÛeb efomet ueeieuÙeeJej leMeerÛe ceeieCeer F&MeevÙe Yeejleeleerue jepÛÙeebletvener nesT
ueeieueer Deens. lesLesner ‘mJeleb$e’ yeveCÙeeÛÙee meMeŒe ÛeUJeUer iesueer 50 Je<ex ÛeeuetÛe Deensle. efkebâyengvee ne keâeÙeoe
1958 meeueer keâjCÙeele Deeuee, leesÛe Ùee ÛeUJeUeRvee leeW[ osCÙeemee"er ue<keâjeÛee Jeehej keâjCÙeeÛeer iejpe he[t
ueeieueer cnCetveÛe.
‘keâeefMceefjÙele’ÛÙee cetU YeeJevesuee meebmke=âeflekeâ Je ØeeosefMekeâ heoj nesles. lÙeeÛeb ®heeblej
Oeeefce&keâlesÛÙee YeeJevesle Peeueb, les 1990 veblej ns ue#eele "sJeCÙeeÛeer iejpe Deens. ner JesieUsheCeeÛeer YeeJevee
F&MeevÙe Yeejleele DeensÛe, heCe leer osMeeÛÙee Flej Yeeieebleerue efJeefJeOe Øeebleeblener Deens. cnCetveÛe jepeerJe ieebOeer
ÙeebÛÙee ceejskeâNÙeebvee HeâeMeer ve osCÙeeÛee "jeJe pemee leeefceUvee[t efJeOeevemeYesle Skeâceleeveb mebcele neslees, lemeeÛe
lees hebpeyee efJeOeevemeYeslener efyeDeeble efmebn ÙeebÛeer nlÙee keâjCeeNÙeeyeeyelener neslees. jepe "ekeâjs Ùeebveer KeebÅeeJej
Iesleuesuee ceje"erÛee PeW[e ne ceneje°^eleerue ceje"er ceveeuee YeeJelees; keâejCe DeeheuÙeeJej hejØeebleerÙeeÛeb Dee›eâceCe
nesle Deens, Demee mecepe lÙeebÛÙee ceveele ®pele iesuee Deens. lemeeÛe Øekeâej efkeâlÙeskeâ hešerveb DeefOekeâ keâeMceerj
KeesNÙeele Deens. lÙeecegUb Ùee YeeJeveebvee meeceeJetve IesCeeNÙee JÙeehekeâ YeejleerÙelJeeÛÙee mebkeâuhevesÛeb heefjhees<eCe
nesCÙeemee"er Kejb lej mebhetCe& YeejleerÙe mebIejepÙeeÛeer hegvej&Ûevee keâjCÙeeÛeb efMeJeOeveg<Ùe GÛeueueb peeCÙeeÛeer pe¤jer
Deens.
cee$e lemeb keâjCÙeemee"er DeeJeMÙekeâ Demeuesueer ueeskeâceevÙelee, lÙeeDeeOeejs pevelesÛÙee ieUer keâšt
ieesUerner GlejJeCÙeeÛeer jepekeâerÙe Oecekeâ, otj°er FlÙeeoer iegCe Demeuesueb vesle=lJe Deepe veener. ueeskeâevegveÙeeÉejb,
efJeefJeOe Deeefce<eb oeKeJetve meòee keâMeer efceUJelee ÙesF&ue, FlekeâeÛe ceÙee&efole efJeÛeej Deepe meJe&Ûe jepekeâerÙe he#e
keâjerle Deensle. Ùee #eefCekeâ HeâeÙeÅeeÛÙee jepekeâejCeele osMeefnleeÛee efJeÛeej keâjCÙeeme keâesCeeueeÛe JesU veener.
keâeefMcejele Jee osMeeÛÙee Flej Yeeieeble SKeeoe yee@cyemHeâesš Peeuee keâer, heekeâÛÙee ceeLÙeeJej Keehej Heâes[ueb, ce=le
Je peKeceeRÛÙee veelesJeeF&keâebvee DeeefLe&keâ ceole peenerj kesâueer, leheemeemee"er Keeme heLekebâ vesceueer, SkeâceskeâebJej
cegefmuece DevegveÙeeÛes Deejeshe kesâues keâer, DeeheuÙee jepekeâerÙe he#eebÛeb keâece Yeeieleb,
ns pes jepekeâejCe Deens, lesÛe heekeâÛÙee heLÙeeJej he[le Deeueb Deens. lÙeecegUbÛe keâeMceerj mecemÙee
efyekeâš Peeueer Deens. leer DeefOekeâeefOekeâ efyekeâš nesF&ue, lesJe{b keâeMceerj KeesNÙeele Yeejle efJejesOeer JeeleeJejCe ØeKej
nesle peeCeej Deens. lÙee ØeceeCeele ossMeele efnbot--cegefmuece les{ner Jee{le peeCeej Deens.
lesÛe heekeâuee nJeb Deens.
...keâejCe efnbot Je cegefmuece Skeâ$e veebot Mekeâle veener, ne pees efÉje°^JeeoeÛee efmeæeble neslee,
lÙeeJejÛe heekeâÛeer efveefce&leer Peeueer. lees Keje vemeuÙeeÛeb ØeLece yeebieueeosMeÛÙee efveefce&leerveb DeeefCe velebj heekeâceOÙesÛe
Ie[le iesuesuÙee IešveebveerÛe efmeæ nesle Deeueb Deens. DeMeeJesUer ‘HeâeUCeer Dehegjer jeefnuÙeeveb’ efvecee&Ce Peeuesueer
keâeMceerjÛeer mecemÙee efyekeâš nesle peeCÙeeveb ne efmeæeble Keje DemeuÙeeÛeer iJeener osCÙeeÛeer mebOeer heekeâuee efceUle
jenCeej Deens.
Ùee meboYee&keâ megceejs Skeâ oMekeâehetJeea ceepeer hebleØeOeeve vejefmebn jeJe ÙeebÛÙeeMeer PeeuesuÙee ÛeÛexÛeer Dee"JeCe
PeeuÙeeefJevee jenle veener. keâje[ ÙesLeerue meeefnlÙe mebcesueeveeÛeb GodIeešve keâ¤ve vejefmebn jeJe cegbyeF&leerue
jepeYeJeveele Deeues nesles, lesJne Deecner keâener he$ekeâej lÙeebvee YesšeJeÙeeme iesuees nesles. lÙeeJesUer iehhee ceejleevee
efJe<eÙe efveIeeuee keâeMceerjÛee. hebleØeOeeve Demeleevee 1993 meeueer mebmeosle yeesueleevee jeJe Ùeebveer ‘keâeMceerjÛee
Øeëve mees[JeCÙeemee"er lÙee jepÙeeuee mJeeÙeòelee osCÙeekeâefjlee ‘mkeâeÙe Fpeue o Deesvueer efueefceš’, Demeb efJeOeeve
kesâueb nesleb. lÙeeveblej JeepehesÙeer ÙeebÛeer yemeÙee$ee Peeueer, keâejieerue Ie[ueb, mebmeosJej nuuuee Peeuee, lesJne Deelee
Ùee heeÕe&YetceerJej legceÛebÛe ns efJeOeeve legcner keâmeb yeIelee?’ Demee Øeëve jeJe Ùeebvee efJeÛeejuee. lÙeeÛeb Gòej osleevee

8. jeJe Ùeebveer meebefieleueb keâer, ‘keâejieerueÛÙee JesUer DeeheCe Decesefjkesâuee meekeâ[b Ieeleueb, lÙeecegUb Deelee Ùeeheg{b
DecesefjkeâsÛÙee mebceleerveb heekeâ ceevÙe keâjerue, leesÛe lees[iee keâeMceerjmee"er mJeerkeâejeJee ueeieCeej Deens.’
DeMee lees[iÙeeÛeb metleesJeeÛe Decesefjkesâveb mee"ÛÙee oMekeâele pee@ve kesâves[er je°^eOÙe#e Demeleevee ØeLece kesâues
nesle. ÛeerveÛÙee Ùegæele DeeheuÙeeuee oe¤Ce hejeYeJeeÛeer veeceg<keâer mJeerkeâejeJeer ueeieuÙeeJej lÙeeJesUÛes DecesefjkesâÛes
Yeejleeleerue jepeotve pee@ve kesâvesLe ieeueyeÇsLe Ùeebveer heg{ekeâej IesTve keâeMceerjÛee Øeëve mees[efJeCÙeemee"er Yeejle Je
heekeâ ÙeebÛÙee ceOÙemLeer keâjCÙeeÛee ØemleeJe ceeb[uee neslee. lÙeevegmeej De@Jnjsue n@jerceve ns Decesefjkeâer Je [bkeâve
meB[med ns efyeÇefšMe jepeveerleer%e DecesefjkesâÛes DeOÙe#e kesâves[er Je efyeÇšveÛes hebleØeOeeve nsje@u[ ce@keäefceueve ÙeebÛÙeeleHexâ
Yeejle Je heekeâuee Yesš osCÙeeme Deeues nesles. ØelÙe#e efveÙeb$eCe js<esle Lees[e Heâej yeoue keâ¤ve ‘pewmes Les’ efmLeleer
"sJeCÙeeÛee lees[iee lÙeeJesUer heg{b keâjCÙeele Deeuee neslee. hebef[le vesn¤bÛeer lÙeeuee leÙeejer nesleer. heCe lesJneÛes
heekeâÛes ue<keâjMene DeÙegye Keeve Ùeebveer vekeâej efouee. ÛeerveMeer njuesuÙee Yeejleeleuee DeeheCe Deelee menpeheCes
veeceesnjce ke⤠Meketâ, DeMeer heekeâ ue<keâjeÛeer Yetefcekeâe nesleer. lÙeecegUb n@jerceve Je meB[med ÙeebÛeer efMe°eF& DemeHeâue
"jueer. lÙeeÛeJesUer DecesefjkesâÛÙee je°^erÙe megj#ee meefceleerÛÙee Skeâe meomÙeeveb keâeMceerj Øeëve mees[JeCÙeeÛee Skeâ
lees[iee megÛeJeuee neslee. oesvner osMeebÛÙee leeyÙeeleerue keâeMceerjuee mJeÙebMeemeveeÛee DeefOekeâej ÅeeJee, megj#ee Je
meeJe&YeewcelJe Ùee oesveÛe cegÅeebJej DeeheeheuÙee keâeMceerjceOÙes nmle#eshe keâjCÙeeÛee DeefOekeâej Ùee oesIeebvee jenerue,
Ùee lees[iÙeeuee Ùetveesveb mebceleer ÅeeJeer, Demee ne ØemleeJe neslee. lees heekeâ ceevÙe keâjCeb MekeäÙeÛe veJnleb; keâejCe
Yeejleeuee ue<keâjer°Ÿee veceJet Meketâ, DeMeer Kee$eer heekeâuee Jeešle nesleer. Yeejleevebner Ùee lees[iÙeeÛee efJeÛeej
kesâuee veener; keâejCe DeeheuÙee keâeMceerjceOÙes jepekeâerÙe le[pees[ Ie[Jetve efmLejlee DeeCeeÙeÛeer DeeefCe heekeâMeer
‘pewmes Les’ heefjefmLeleer mJeerkeâejuÙeeÛee keâjej keâjeÙeÛee, DeMeer Deeheueer keâeMceerjefJe<eÙekeâ ognsjer jCeveerleer nesleer.
hebef[le vesn¤ ÙeebÛÙee keâejefkeâoeaÙee DeKesjÛÙee keâener ceefnvÙeeble lÙeebveerner keâeMceerjuee YeejleerÙe
jepÙeIešvesÛÙee Ûeewkeâšerle 370 keâueceeÛÙee Debleie&le peemleerle peemle mJeeÙeòelee keâMeer oslee ÙesF&ue, ÙeeÛee
efJeÛeeej Ûeeuet kesâuee neslee. cnCetveÛe MesKe Deyoguuee ÙeebÛeer lÙeebveer mLeeyeælesletve megškeâener kesâueer nesleer.
Deyoguuee Ùeebveer heekeâuee peeTve DeÙegyeKeeve ÙeebÛÙeeMeer ÛeÛee&ner kesâueer nesleer. cee$e vesn¤bÛÙee efveOeveeveblej ns
ØeÙelve DemeHeâue Peeues. heg{b 1965 ÛÙee Ùegæeveblej leeMkebâo JeešeIeešerÛÙee JesUsme DeeefCe yeebieueeosMe Ùegæeveblej
efmeceuee JeešeIeešerÛÙee JesUerner DemeeÛe ØeÙelve Peeuee neslee. ns oesvner ØeÙelve Heâmeues. cee$e 1975 meeueer Fbefoje
ieebOeer Ùeebveer MesKe Deyoguuee ÙeebÛÙeeMeer keâjej keâ¤ve keâeefMceejele jepekeâerÙe efmLejlee DeeCeCÙemee"er heeJeueb
šekeâueer. YeejleeÛÙee Debleie&le jepekeâejCeeleerue Ûe{GleejebÛee HeâeÙeoe Iesle efPeÙee Ùeebveer ØeLece hebpeeye hesšJeuee
DeeefCe veblej keâeefMcejele onMeleJeeoeÛeer JeeJešU G"Jeueer. lÙee veblejÛÙee keâeUele peccet—keâeMceerjceOÙes
jepekeâerÙe lees[iee keâe{CÙeemee"er oceoej heeJeueb keâesCelÙeener veslÙeeveb šekeâueer veenerle.
keâeMceerj KeesNÙeele 1989 meeueer onMeleJeeouee leeW[ HegâšeÙeuee efveefceòe Peeueb, les efvemeie&efveefce&le nesleb.
keâeMceerj KeesNÙeele 1988 meeueeÛee efnJeeUe ne Kethe keâ[ekeäÙeeÛee neslee. keâeMceerjuee osMeeMeer pees[Ceeje
yeefveneue Yeesieoe yeHe&â he[tve yebo Peeuee neslee. peJeUheeme leerve Dee"Je[s keâeMceerj Keesjb osMeeheemetve legšueb nesleb.
peerJeveeJeMÙekeâ JemletbÛee hegjJe"e Peeuee veJnlee Je šbÛeeF&Ûeer heefjefmLeleer efvecee&Ce nesT ueeieueer nesleer. keâeefMcejer
ueeskeâebvee JeerpešbÛeeF&ueener leeW[ ÅeeJeb ueeiele nesleb. DeMeeJesUer ‘efouueerhes#ee jeJeUefheb[er peJeU Deens’, DeMeer Iees<eCee
heekeâÛÙee leeueeJej veeÛeCeeNÙee HegâšerlejleeJeeÅeebveer efoueer DeeefCe JeeleeJejCe hesšle iesueb. efouueerÛeb keâeMceerjkeâ[b
ue#e veener, efouueerleerue jepÙekeâlÙeeËvee keâeefMcejer ueeskeâeÛeer heJee& veener, Demeb YeejleeÛÙee Flej Yeeieeble Ie[ueb
Demeleb keâeÙe, ns cegös G"Jeues iesues DeeefCe lÙeeveb peveceevemeeÛeer hekeâ[ Iesleueer. yeebieueeosMe hejeYeJeeveblej
YeejleeÛÙee efJejesOeele Úgheb Ùegæ KesUCÙeeÛÙee heekeâÛÙee jCeveerleeruee hebpeeye veblej efceUeuesueb ns ogmejb ÙeMe nesleb.
keâeMceerjceOlÙes 1988-89ceOÙes jepÙekeâejYeejeÛee cegöe Jeeo«emle yeveuee neslee. lemeb yeIeeÙeuee iesuÙeeme
ne cegöe YeejleeÛÙee Flej Yeeieebleerue pevelesueener meleeJele nesleeÛe. osMeeleÛe jepÙekeâejYeejeÛee yeóŸeeyeesU Peeuee

9. neslee.. Yeejleele 1986 ÛÙee ojcÙeeve lej Yeü°eÛeejeÛeer yeesHeâesme&heemetve Deveskeâ ØekeâjCeb efveIele iesueer nesleer.
lÙeecegUb keâeMceerjceOÙes jepÙekeâejYeejeÛee yeesNÙee Jeepeuee, lej lÙeele keâeÙe SJe{b, lÙeekeâefjlee ‘DeePeeoer’Ûeer
ceeieCeer keâMeer keâeÙe keâjlee, Demee Deeheuee—cnCepes YeejleeÛÙee Flej Yeeieebleerue ueeskeâebÛee--Âef°keâesve neslee.
keâeMceerj KeesNÙeele Demeb keâener Ie[ueb, lej Flekebâ šeskeâeuee peeCÙeeÛeb keâejCe keâeÙe, Demeb meJe&meeOeejCele: ceeveueb
peele nesleb DeeefCe Deepener DeHeâpeueÛÙee HeâeMeerveblej ceeveueb peele Deens.
jepÙekeâejYeejeÛee DeYeeJe Deelee DeeheuÙee DebieJeUCeer he[uee Deens. cee$e keâeMceerj KeesNÙeele DeMee Iešveebvee
ueiesÛe Yeejle efJejesOeeÛe šeskeâ efceUle peeleb; keâejCe lesLes iesueer mene oMekebâ meceepeceveele meghleheCeb ‘efouueerleerue
jepÙekeâlÙeeËveer DeeëJeemeve osTvener Deeheueb JesieUsheCe efšketâ efoueb veener’, ner YeeJevee ¤peueer Deens.
Ùee Iešveebvee heeÕe&Yetceer nesleer, leer 1983 meeueer Fbefoje ieebOeer Ùeebveer Heâe¤Ke Deyoguuee ÙeebÛeb mejkeâej
yejKeemle keâ¤ve iegue cencebo Mene Ùeebvee meòesJej yemeJeuÙeeÛeer. efouueerleerue jepÙekeâlex DeeceÛÙee veslÙeebvee
jepÙeele meòesJej efšketâ osle veenerle’, ner YeeJevee Ùee Iešvesveb ØeyeU nesle iesueer. ceie meòesmee"er Heâe¤Ke Ùeebveer
jepeerJe ieebOeer ÙeebÛÙeeMeer neleefceUJeCeer kesâueer DeeefCe hegvne cegKÙeceb$eerheo efceUJeueb, lesJne ‘meòesmee"er DeeceÛÙee
veslÙeebvee efouueerÛÙee jepÙekeâlÙeeËÛeer ceveceeveer heÛeJeeJeer ueeieues’, ner YeeJevee yeUeJele iesueer. MesKe Deyoguuee ÙeebÛeer
Deveskeâ Je<eeËÛeer mLeeveyeælee DeeefCe veblej keâeMceerjÛÙee hetCe& efJeueerveerkeâjCeeuee ceevÙelee efouÙeJejÛe lÙeebvee meòee
efceUCeb, Ùee IešveebÛÙee Dee"JeCeer peeieJeuÙee iesuÙee. keâeMceerj KeesNÙeeleerue 1988 leerue efnJeeUŸeeÛÙee
keâ[ekeäÙeeÛÙee efveefceòeeveb Ùee Dee"JeCeercegUb efvecee&Ce Peeuesuee jeie GHeâeUtve Deeuee. ‘DeePeeoer’efJevee heÙee&Ùe veener,
Demeb ceeveCÙeekeâ[b le¤CeebÛee keâue Jee{le iesuee.
lesJnheemetve keâeMceerj Oegcemele Deens. Ùee OegcemeCÙeeuee DeeJej IeeueCÙeeÛee ØeÙelve Yeejleeveb ue<keâjer yeUeJej
kesâuee Deens DeeefCe lees Deveskeâoe ue#eCeerÙejerlÙee ÙeMemJeerner Peeuee Deens. cee$e keâeMceerjÛeer peKece YeUYeUleÛe
jeneJeer, DemeeÛe heekeâÛee ØeÙelve jeefnuee Deens.
keâejieerueveblej cegMej&Heâ ue<keâjMene yeveuÙeeJej ØeLece JeepehesÙeer Je heg{b ceveceesnve efmebn ÙeebÛÙee mejkeâejebMeer
DeefOeke=âle Je ieghlejerlÙee heekeâveb pÙee JeešeIeešer kesâuÙee DeeefCe lÙeeletve keâeMceerj Øeëve mees[JeCÙeemee"er cees"er
Øeieleer Peeueer nesleer, Demee pees oeJee cegMej&Heâ Deueerkeâ[ÛÙee keâeUele keâjerle Deensle, lees lees[iee cnCepes
DecesefjkesâÛee mee"ÛÙee oMekeâeleerue ØemleeJeÛe Deens, ns ue#eele IesCÙeeÛeer iejpe Deens. nsÛe cegMej&Heâ Deepe
keâejieerueuee Ùegæeuee Skeâ lehe hetCe& PeeuÙeeJej cnCele Deensle keâer. Ùee Ùegæele DeeceÛeeÛe efJepeÙe Peeuee ;keâejCe
Yeejle keâeMceerjyeeyele DeeceÛÙeeMeer yeesueeÙeuee leÙeej Peeuee.
jeJe ÙeebÛÙee lÙee efJeOeeveele efkeâleer Keesue leLÙe o[ueb Deens, les ÙeeJe¤ve mhe° nesleb.
Yeejleeleuee ue<keâjer°Ÿee njJelee Ùesle veener, ns 1971 ÛÙee yeebieueeosMeÙegæeveblej heekeâuee keâUtve Ûegkeâueb.
lesJne lÙeeveb Deeheueer jCeveerleer yeoueueer DeeefCe Úgheb Ùegæ meg¤ kesâueb. keâeMceerjÛee Øeëve megšle veener, leesheÙeËle
onMeleJeeo MeceCeej veener, Demeb meòee mees[tve hejeieboe JneJeb ueeieuesues cegMej&Heâ ueb[ve ÙesLes yemetve Deepener
meebiele Deensle. nerÛe iees° iesuÙee Je<eea efouuerle ÙesTvener lÙeebveer SskeâefJeueer nesleer. cee$e lÙeeÛÙee pees[eruee cegMej&Heâ
Demebner meebiele Deensle keâer, Yeejleeleerue cegefmueceeble peer DevÙeeÙe nesle DemeuÙeeÛeer YeeJevee Deens, lesner
onMeleJeeoeceeieÛeb Skeâ keâejCe Deens. lÙeebÛÙee Ùee efJeOeeveeÛee mebyebOe heekeâÛÙee efveefce&leerMeer Deens
keâeMceerjyeeyeleÛee lees[iee heekeâuee nJee Deens, lees neÛe Deens DeeefCe DecesefjkesâÛÙee ceOÙemLeerveb lees keâe{CÙeeÛee
lÙeeÛee ØeÙelve Deens. lemeb nesle veener, leesheÙeËle onMeleJeeoÛeer šebieleer leueJeej heekeâ YeejleeJeÙej Oejerle
jenCeejÛe Deens. DeHeâieeefCemleeveeleerue jCeveerleermee"er Decesefjkesâuee Deeheueer iejpe Deens DeeefCe lÙee yeouÙeele
Yeejleele onMeleJeeo hemejJeCÙeeÛÙee ØeÙelveebyeeyele efkeâleerner Deesj[ kesâueer, lejer Decesefjkeâe ØelÙe#eele keâener
keâjCeej veener, ÙeeÛeer heekeâuee Kee$eer Deens. cnCetveÛe leeefueyeeve Je ‘Deue—keâeÙeoe’uee mebheJeCÙeemee"er heekeâÛÙee

10. JeefPejermleeve Je Flej ØeebleeJej Jewceeefvekeâ efJejefnle efJeceeveebletve #eheCeeŒeebÛes nuues keâjCeejer Decesefjkeâe heekeâJÙeehle
keâeMceerjceOeerue onMeleJeeoer ÚeJeCÙeebyeeyele cetie efieUtve yemeueer Deens.
keâeMceerj KeesNÙeele onMeleJeeoeÛeb Lewceeve 1989 meeueeheemetve meg¤ PeeuÙeeJej lÙeeuee leeW[ osleevee
mLeeefvekeâ pevelesÛÙee DeeMee-Deekeâeb#ee meeceeJetve IesCeeje JeemleJeJeeoer lees[iee keâe{CÙeeÛeer otj°er DeeefCe lees
meeNÙee osMeeÛÙee ieUer GlejJeCÙeeÛeer jepekeâerÙe Oecekeâ oeKeeCÙeeme Deeheueb vesle=lJe keâceer he[uÙeeveb YeejleeJej
Deepe DecesefjkesâÛÙee leeueeJej veeÛeCÙeeÛeer heeUer Deeueer Deens.
vescekebâ nsÛe 65 Je<eeËle kesâueb iesuesueb veener. iesuÙee 10 Je<eeËle 2002 Je 2008 DeMee oesve yengleebMeer
KeguÙee Je efve:he#e efveJe[Cegkeâe PeeuÙee. keâeefMcejer pevelesveb YeejleeleÛe jenCÙeeÛee Deeheuee keâue lÙeeÉejb
oMe&Jeuee. heCe leesÛe ‘Debeflece lees[iee’ ceeveuee iesuee. Deelee Heâòeâ heekeâMeer le[pees[ yeekeâer Deens, Demeb mecepeue
iesueb. Kejb lej Yeejleele jentve keâeefMcejer ueeskeâebvee Deeheueb JesieUsheCe efškeâJelee ÙesCÙeepeesie lees[iee efveIet
MekeâuÙeeme heekeâuee Men yemesue. heekeâuee ns vekeâes Deens DeeefCe lemeb Ie[t veÙes cnCetve lees Deešeskeâeš ØeÙelve keâjerle
jenCeej Deens.
DeHeâpeue ieg¤ÛÙee HeâeMeerveb hegvne Skeâoe keâeMceerjÛee Øeëve SsjCeerJej Deeuesuee Deens. heCe cegUele keâeefceMjer
pevelesÛÙee DeeMee—Deekeâeb#ee DeeefCe YeejleeÛÙee Flej Yeeieebleerue veslÙeebÛeer Je pevelesÛeer mecepetle Ùeeble peer efJemebieleer
nesleer, leer Deepener keâeÙece Deens.
leer otj keâjCÙeemee"er "esme ØeÙelve he#eerÙe Âef°keâesve mees[tve Je osMeefnleeuee ØeeOeevÙe osTve pees heÙeËle kesâues
peele veenerle, leesheÙeËle ner keâeefMcejÛeer peKece YeUYeUleÛe jenCeej Deens.
...DeeefCe meceepeele cegefmueceebyeöueeÛee he#eheele Jee{le iesuÙeeme Je meòesÛÙee jepekeâejCeeheeÙeer SkeâmeeÛeer
meebmke=âeflekeâ je°^JeeoeÛee hegjmkeâej keâjCeeNÙeebÛeer mejMeer nesle jeefnuÙeeme cegefmuece meceepeeleerue ‘DeueieleeJeeoer’
ØeJe=òeeRveener yeU efceUCeej Deens. ‘efnboglJeJeeoer onMeJeeÅee’veer iesuÙee 10 Je<eeËle pÙee keâejJeeÙee kesâuÙee, lÙeeÛeer
meg¤Jeele ceneje°^eleerue veebos[ ÙesLes 2003 meeueer Peeueer nesleer. Deelee Ùee MenjeÛÙee ceneheeefuekesâle keâOeer veJns,
les DeesJesmeer ÙeebÛÙee ‘cepeueerme Fòesneotue cegefmueceerve’ Ùee he#eeuee veT peeiee efceUeuÙee Deensle. ‘cegefmueceebmee"er
cegefmueceebÛee he#e’ ner heefjefmLeleer mJeeleb$Ùeeveblej ØeLeceÛe GodYeJele Deens. ns HeâeUCeerhetJe& cegefmuece ueerieÛeb
jepekeâejCe Deens. les ossMeefJeIelekeâ Deens. cee$e SkeâmeeÛeer meebmke=âeflekeâ je°^Jeeoner lesJe{eÛe efJeIeelekeâ Deens.
MesJešer Yeejle ne yengmeebmke=âeflekeâ Deens. leerÛe Kejer ‘DeeÙeef[Ùee Dee@Heâ Fbef[Ùee’ Deens. cnCetveÛe 1947 meeueer
keâeefMcejer pevelesuee Yeejleele meeceerue nesleevee efJeÕeeme Jeešle neslee, ns ue#eele IesCÙeeÛeer iejpe Deens.
ner ‘DeeÙeef[Ùee Dee@Heâ Fbef[Ùee’ cees[erle efveIele iesueer, lej osMeeÛeer Mekeâueb G[CÙeeme JesU ueeieCeej veener.
DeHeâpeueÛÙee HeâeMeerveblej GmeUuesuee ieoejesU Ùee OeeskeäÙeeÛeer efÛevnb oMe&JeCeej Deens.
-------