บัณฑิตศึกษา ความคาดหวัง ความท้าทาย และการแสวงหาทางออก โดย ศ.นพ.วีระศักดิ์ จงสู่วิวัฒน์วงศ์

1. บัณฑิตศึกษา
ความคาดหวัง ความท้าทาย
และการแสวงหาทางออก
วีระศักดิ์ จงสู่วิวัฒน์วงศ์

2. มุมมองของรัฐ
ความคาดหวัง
• พลเมืองมีคุณภาพสูงขึ้น
• มีงานวิจัยแก้ปัญหาประเทศทั้งด้านเทคโนโลยี
เศรษฐกิจและสังคม
• สร้างอุตสาหกรรมไทยให้เข้มแข็ง สามารถแข่งขัน
กับต่างชาติ
ความท้าทาย
• Skill-mix ของบัณฑิตศึกษายังไม่ดี สาขาด้าน
เทคโนโลยีน้อยเกินไป
• ความร่วมมือกับอุตสาหกรรมน้อยไป
• โจทย์อุตสาหกรรมกับความชานาญของอาจารย์ไม่
สอดคล้องกัน งานวิจัยจากมหาวิทยาลัยนาไปต่อ
ยอดได้ยาก
• มีมหาวิทยาลัยมากเกินไป รัฐไม่สามารถสนับสนุน
ได้ทั่วถึง

3. ทางออกของรัฐ
• ประกาศนโยบายบัณฑิตศึกษาให้ชัด (ประกาศแล้ว)
• เน้นคุณภาพ ความเป็นเลิศ ไม่ใช่การกระจายโอกาส
• ทบทวนเปลี่ยนแปลงกฎระเบียบเก่าที่ยึดสาขาวิชาของอาจารย์มากเกินไปซึ่งไม่เพียง เสริมความคล่องตัว
ของนักวิชาการในการทางานแก้ปัญหา
• ใช้วิธีการทางงบประมาณและการเก็บภาษีเป็นเครื่องมือ กระตุ้นทั้งการแข่งขันและความร่วมมือระหว่าง
สถาบัน และระหว่างภาคเอกชนกับมหาวิทยาลัย
• มีทางออกให้มหาวิทยาลัยต่าง ๆ ยุบและควบรวมปรับโครงสร้างภายในภูมิภาคเดียวกันให้มีประสิทธิภาพ

4. มุมมองของผู้เรียน
ความคาดหวัง
• ผู้เรียนจะได้อยู่ในบรรยากาศทางวิชาการที่ดี
• คนที่มีงานทาแล้ว เรียนเพิ่มพูนคุณวุฒิทาให้การ
งานก้าวหน้าดีขึ้น
• คนที่ยังไม่ได้ทางานเข้าเรียนเพื่อเพิ่มโอกาสในการ
ได้งานดี ๆ เงินเดือนสูง มั่นคง
ความท้าทาย
• บรรยากาศทางวิชาการไม่ดี ได้เรียนรู้ไม่มาก
เท่าที่ควร
• เข้ามาเรียนโดยไม่รู้แน่ว่าจบไปแล้วจะทางานอะไร
ทาให้มีส่วนร่ามน้อยในการกาหนด expected
learning outcome
• มหาวิทยาลัยเน้นหลักสูตรวิจัย ตลาดแรงงาน
ต้องการสมรรถนะหลายด้าน ซึ่งส่วนใหญ่ไม่ได้อยู่
ในหลักสูตร
• จบแล้วอยากเป็นอาจารย์แต่ตาแหน่งมีจากัด

5. ทางออกของผู้เรียน
• วิเคราะห์ตลาดการศึกษา และ แรงงาน
• ทาความรู้จักกับสถาบัน หลักสูตร และ คณาจารย์
• ร่วมออกความเห็นเรื่อง expected learning outcome
• เรียนรู้วิธีการสร้างสมรรถนะทั้งนอกและในหลักสูตร
• สร้างความคล่องตัวในการปรับตัวเองเข้ากับงานต่าง ๆ ที่มีในตลาด

6. มุมมองของมหาวิทยาลัย
ความคาดหวัง
• บัณฑิตศึกษาเป็นแรงงานสร้างผลงานวิจัย
• ผลงานวิจัยดีทาให้มหาวิทยาลัยถูกจัดอยู่ในลาดับ
ดี
ความท้าทาย
• คนนิยมเรียนมหาวิทยาลัยน้อยลงทั้ง ป.ตรี โท เอก
• ทุนวิจัยได้ยากขึ้น
• ทุนการศึกษาจากัด ไม่สามารถดึงดูดคนเก่ง
• อาจารย์จานวนมากขาดประสบการณ์วิจัย ยังไม่
สามารถแข่งขันกับสถาบันอื่น
• พื้นที่ไม่มั่นคง คนเก่งนอกพื้นที่ไม่กล้ามาเรียน

7. ทางออกของมหาวิทยาลัย
• พัฒนา conceptual framework พิเศษเจรจากับรัฐในเรื่องจุดเน้นที่เป็น comparative
advantage ของมหาวิทยาลัย เพื่อรับการสนับสนุนเป็นกรณีพิเศษ
• Reorientate & reformulate หลักสูตร เน้นปัญหาเป็นที่ตั้ง ลดหลักสูตรที่ทาตามความเคยชิน
ของสาขาวิชา อาจจะปรับองค์กรระดับคณะและภาควิชา จากการจัดหมวดหมู่ตามสาขาวิชาเป็นการจัด
หมวดหมู่ตามพันธกิจมากขึ้น
• เน้นการพัฒนาศักยภาพความเป็นผู้นาและบุคลิกเชิงบวก (positive characters) ของผู้เรียน ไม่
เพียงแต่ให้ผู้เรียนเป็นเครื่องมือทาวิจัยของอาจารย์และมหาวิทยาลัย

8. มุมมองของอาจารย์
ความคาดหวัง
• การมีนศ. ช่วยเพิ่ม livelihood, self
esteem และ motivation for life-
long learning
• มีแรงงานช่วยทาวิจัย ช่วยให้เลื่อนตาแหน่ง
วิชาการและเพิ่มรายได้ในระยะยาว
ความท้าทาย
• นักศึกษานิยมเรียนต่อน้อยลง ด้วยเหตุผลข้างต้น
• จานวนนศ. ที่น้อยลงทาให้งานสอนและงานวิจัย
น้อยลง หน้าที่การงานของอาจารย์ไม่มั่นคง
• นักศึกษาไม่มั่นคงทางการเงิน ไม่อยากลาเรียนเต็ม
เวลา ทาให้ทางานวิจัยได้ไม่เต็มที่
• คุณภาพนักศึกษาต้นน้าต่า พัฒนาได้ยาก
• งบประมาณวิจัยมีจากัด ทาให้ตีพิมพ์ผลงานใน
วารสารที่ดีได้ยาก

9. ทางออกของอาจารย์(ใหม่)
• อาจารย์ใหม่ต้องการ mentor ที่เข้มแข้ง วิชาการแก่กล้า ทุนสนับสนุนแน่นหนา (แต่หายาก)
• กาหนดจุดยืนตนเองใหม่ตามสถานการณ์และองค์กรที่กาลังเปลี่ยนไป แล้วเจรจากับสถาบันต้นสังกัดในการ
กาหนดภาระงานในแต่ละช่วง
• คณาจารย์ทบทวน stakeholder analysis ให้รอบด้าน identify ทั้ง push และ pull
components
• อาจารย์อาวุโสนาทีม engage ในการหารือกับ key stakeholders อย่างจริงจัง
• ทุกคนเรียนรู้สิ่งใหม่ ที่จาเป็นสาหรับภาระงานที่เปลี่ยนไปโดยเฉพาะการบริหารจัดการการศึกษาและการ
วิจัย เพื่อปรับเข้ากับ expected learning outcome ของสถานการณ์ใหม่