More Related Content
Similar to Urinary tract infectionThy Anh.ppt
Similar to Urinary tract infectionThy Anh.ppt (20)
Urinary tract infectionThy Anh.ppt
- 2. 2
• Oâng T. 45t tieàn caên khoûe, nhaäp vieân vì ong chích.
• Tình traïng löø ñöø, M 100 HA 7/5 T 37
• ñöôïc ñaët thoâng tieåu löu, ñieàu trò adrenalin (d/da)
hydrocortison (tm) antihistamine (tm) NaCl 0,9% (ttm). Sau 2 giôø
HA 9/6 tieáp tuïc ñieàu trò hydrocortison & NaCl 0.9% antihistamine
(u)
Ngaøy 1 2 3 4 5 6 7 8 9
M 100 90 90 80 80 80 80 80 110
HA 7/5 -9/6 9/6 10/7 10/7 10/7 10/7 10/7 10/7 11/7.5
T 37 37 37 37 37 37 37 37 39
Vnt (ml) 500 400 300 500 1400 3000 3000 2000 1500
Crea. 1 2 3 3.8 3.5 3 2.5 1.5 1.2
PTNT Saïch Saïch Hc + LE +
nitrite +
Caùc
vaán ñeà
khaùc
Thoâng
tieåu
BUN/CR
20
BUN/CR
30
Ruùt
thoâng
Tieåu
gaét
Tieåu
gaét laét
nhaét
Vaán ñeà: Suy thaän caáp? Nhieãm truøng tieåu trong beänh
vieän? Nhieãm truøng tieåu do thoâng tieåu? Ñieàu trò nhö theá
naøo? Coù theå phoøng ngöøa?
- 3. 3
Caùc ñònh nghóa
• Nhieãm truøng tieåu ?
• laø haäu quaû / xaâm nhaäp caùc vsv
vaøo nöôùc tieåu vaø moâ cuûa baát cöù
thaønh phaàn naøo thuoäc heä thoáng
tieát nieäu.
NTT döôùi ?
NTT treân ?
Tieåu vk coù yù nghóa ?
Tieåu vk khoâng trieäu chöùng ?
colonization / infection ?
- 4. 4
Caùc ñònh nghóa
NTT trong beänh vieän ?
> 72g sau nhaäp vieän
NTT do thoâng tieåu ?
ñöôïc thoâng tieåu < 6 ngaøy tröôùc
NTT phöùc taïp & khoâng phöùc
taïp ?
• Nhieãm truøng tieåu taùi laïi nhieàu
laàn ?
- 5. 5
Cô Cheá Beänh Sinh
Tuoåi giaø
Thai kyøø
Phaùi nöõø
Ngheõn taéc
Thuû thuaätø
BQTK
Suy giaûm MDø Nöôùc tieåuø
Aâm ñaïo
Baøng quang
Nieäu quaûn
thaän
Mieãn dòch
Baûo veä
Nguy cô
E coli
- 6. 6
Tröôøng hôïp laâm saøng
• Coâ X. 26t ñeán khaùm vì tieåu
gaét laét nhaét 3 ngaøy, nöôùc
tieåu raát khai, khoâng
soát,khoâng ñau buïng ñau löng.
Khoâng huyeát traéng, khoâng
phaùt ban.
• Bn vaãn hoïat ñoäng tình duïc
ñeàu vaø ñang söû duïng thuoác
traùnh thai.
• Khaùm : chæ ñau nheï haï vò.
• TPTNT coù 10 – 15 BC / QTX40
vaø nhieàu vi khuaån.
• 1/ Neáu nhuoäm gram, keát
quûa vk coù khaû naêng gaäp
nhieàu 1 laø?
• a/ tröïc khuaån gram (+)
• b/ tröïc khuaån gram (--)
• c/ caàu truøng gram (+)
• d/ caàu truøng gram (--)
• 2/ Oå döï tröõ vk naøy chuû
yeáu ôû ?
• a/ oáng tieâu hoùa beänh nhaân
• b/ baïn tình
• c/ nöôùc sinh hoïat trong nhaø
• d/ aâm ñaïo beänh nhaân
• Caâu ñuùng ?
- 7. 7
Fimbriae ( PILI)
2 teá baøo bieåu moâ trong nöôùc tieåu
nhieåm E coli coù adhesin
Escherichia Coli K
O H Pili Adhesin
Hemolysin
> 85% ntt ngoøai bv
< 50% ntt trong bv
Ñöôøng vaøo
Ngöôïc doøng +++
Vk gaây nhieãm truøng tieåu
- 8. 8
Vk tieát men urease
• Vk luoân tieát urease :
• Proteus M. morganii C. urealyticum
• Vk ít tieát / khoâng tieát urease :
• Klebsiella Staphylococcus
• E.coli Pseudomonas enterococcus
H2N-CO-N2H CO2 + 2NH3
6H2O + Mg2
+ + NH4
+ + PO4
3- MgNH4PO4*6H2O
UREASE + H2O
UREA AMMONIA
STRUVITE
PH > 7,2
PH < 7,2
- 11. 11
Trieäu chöùng laâm saøng
Caùc roái loaïn ñi tieåu ?
Tieåu ñuïc - tieåu maùu ?
Ñau löng ?
Soát - ôùn laïnh ?
Giuùp ñònh vò NTT
Khoâng luoân luoân trung thöïc !
- 12. 12
Caän laâm saøng
Phaân tích nöôùc tieåu laáy giöõa
doøng
Soi nöôùc tieåu khoâng ly taâm
Nhuoäm Gram 1 vk/ qt kính daàu
Soi nöôùc tieåu sau ly taâm
> 3 BC / QT40 – truï BC +/-- VK / QT40 .
Dipstick
Leucocyte Esterase
Nitrite test ( nitrate reductase/ vk)
- 13. 13
Tröôøng hôïp laâm saøng
• Baø M 32t nhaäp vieän vì ñau
hoâng, löng P. Bn khai ñaõ tieåu
gaét laét nhaét vaøi ngaøy tröôùc,
uoáng amoxicillin khoâng giaûm.
Saùng nay, ñau quaën töøng côn
hoâng löng P, soát ôùn laïnh, tieåu
coù maùu.Bn ñaõ bò nhieãm
truøng tieåu vaøi laàn nhöng
khoâng gioáng laàn naøy.
• Khaùm: soát 380C ñau gocù söôøn
löng P. Buïng meàm khoâng ñeà
khaùng.
• BC 14000 TPTNT leucocyte
esterase (+) HC (+) pH 8 CT
scan nhieàu soûi thaän P, soûi
ngheït nieäu quaûn P, chöôùng
nöôùc thaän P.
•
• 1/ Vi khuaån naøo coù khaû
naêng gaây nhieãm truøng naøy
?
• a/ E coli
• b/ Proteus mirabilis
• c/ Pseudomonas aeruginosa
• d/ Klebsiella pneumoniae
• 2/ cô cheá laøm taêng pH nöôùc
tieåu beänh nhaân ?
• a/ vk tieát men nitrate reductase
• b/ vk leân men glucose
• c/ vk tieát men urease
• d/ uoáng amoxicillin
• Caâu ñuùng ?
- 14. 14
Caän laâm saøng
Caáy nöôùc tieåu + ks ñoà
Phöông phaùp laáy nöôùc tieåu
1.Giöõa doøng + + +
2.Thoâng tieåu
3.Choïc huùt qua baøng quang
4.Choïc huùt qua heä thoáng thoâng tieåu
kín
5.Tröôùc vaø sau xoa naén tieàn lieät tuyeán
- 15. 15
Caän laâm saøng
Caáy nöôùc tieåu + ks ñoà
Phöông phaùp laáy nöôùc tieåu
Keát quûa coù yù nghĩa chaån ñoùan
Nt giöõa doøng Kass (1956) ≥ 105 khuùm/ml
1loaïi vk ñoä chuyeân bieät >98% ñoä nhaïy #50
%
Nt giöõa doøng + Coù trieäu chöùng: bn nöõ ≥
103
bn nam ≥ 104 chỉ 1 loai vk
Choïc huùt baøng quang ≥ 1 khuùm/ml
Thoâng tieåu ≥ 103
- 16. 16
Caän laâm saøng
• Caáy maùu X 2 laàn
• Hình aûnh hoïc
– Sieâu aâm
– CT scan
– Caûn quang nieäu TM
• Xn chöùc naêng thaän - coâng thöùc
maùu
• Marker nhieãm truøng
PCT(ProCalciTonin) CRP
- 17. 17
Chaån Ñoaùn
Caùc vaán ñeà caàn löu yù trong chaån
ñoaùn
coù / khoâng trieäu chöùng ?
vò trí NTT ?
caáp / maïn ?
taùi NTT: taùi phaùt ? taùi nhieãm ?
phöùc taïp / khoâng phöùc taïp ?
bieán chöùng ?
Tieâu chuaån chaån ñoaùn
2/3 TC: laâm saøng + TPTNT + caáy NT
- 18. 18
Tieâu chuaån chaån ñoaùn
CDC centers for disease control and prevention
• NHIEÃM TRUØNG TIEÅU COÙ TRIEÄU CHÖÙNG
• Coù 1 trong caùc tieâu chuaån sau :
Tc 1 : ≥ 1 tc sau: soát > 38+/- tieåu laét nhaét+/- tieåu
gaét+/- ñau haï vò
+ caáy nt ≥ 10 5/ml ≤ 2 loaïi vk
Tc 2 : ≥ 2 tc sau: soát > 38+/- tieåu laét nhaét+/- tieåu
gaét+/- ñau haï vò
+ 1 trong caùc yeáu toá
- a/ Leucocyte esterase (+) hoaëc nitrite (+)
- b/ BC > 3/QT40
- c/ nhuoäm gram coù vk
- d/ caáy nt qua thoâng 2 laàn ≥ 10 2/ml 1 loaïi vk
- e/ caáy nt 1 laàn < 10 5/ml 1 loaïi vk khi ñaõ ñieàu trò
ks
- 19. 19
Tieâu chuaån chaån ñoaùn
CDC centers for disease control and prevention
• TIEÅU VK KHOÂNG TRIEÄU CHÖÙNG
• Coù ≥ 1 trong caùc tieâu chuaån sau :
Tc 1 : ñaõ ñöôïc thoâng tieåu ≤ 6 ngaøy ( NTT
do thoâng tieåu): khoâng soát > 38/ tieåu laét
nhaét/ tieåu gaét/ ñau haï vò
+ caáy nt ≥ 10 5/ml ≤ 2 loaïi vk
Tc 2 : khoâng ñöôïc thoâng tieåu ≤ 6 ngaøy (
NTT khoâng do thoâng tieåu ) : khoâng soát >
38/ tieåu laét nhaét/ tieåu gaét/ ñau haï vò
+ caáy nt 2 laàn ≥ 10 5/ml cuøng 1 loaïi vk
- 20. 20
Tieâu chuaån chaån ñoaùn
CDC centers for disease control and prevention
• NHIEÃM TRUØNG TIEÅU TREÂN
• Coù 1 trong caùc tieâu chuaån
• Tc1 : phaân laäp ñöôïc vk töø dòch cuûa oå nhieãm (khoâng
phaûi nöôùc tieåu)
• Tc 2 : phaùt hieän ñöôïc oå aùp xe hoaëc baèng chöùng nhieãm
truøng qua khaùm tröïc tieáp, phaãu thuaät, moâ hoïc
• Tc 3 : khi coù 2 yeáu toá
• T > 38 / tieåu gaáp / ñau khu truù taïi oå nhieãm ( hoâng löng )
• + 1 trong caùc yeáu toá sau
– Tieåu muû hoaëc caâùy nöôùc tieåu ≥ 105 /ml
– Keát quûa nhuoäm GRAM +
– Daãn löu muû töø oå nhieãm +
– Xaùc ñònh oå nhieãm qua hình aûnh hoïc ( SAÂ, CT, MRI)
- 21. 21
ÑIEÀU TRÒ & PHOØNG
NGÖØA
NHIEÃM TRUØNG TIEÅU
ngoøai beänh vieän
- 22. 22
Nguyeân taéc ñieàu trò
• Duøng khaùng sinh hôïp lyù
• Theo doõi taùi nhieãm truøng
• Giaûi quyeát caùc yeáu toá nguy
cô
– Thoâng tieåu ?
– Taéc ngheõn ?
– Ñöôøng huyeát
- 23. 23
Vieâm baøng quang caáp
khoâng phöùc taïp
• Yeáu toá chaån ñoùan ?
• Tieåu gaét, laét nhaét +/- soát, tieåu maùu + khoâng coù yeáu toá
phöùc taïp
• Caáy nöôùc tieåu tröôùc ñieàu trò ?
• Bn nöõ , NTT laàn ñaàu khoâng caàn
• Khaùng sinh ban ñaàu ? E coli
• Khoâng duøng ampicillin amoxicillin TMP/SMX
• Choïn Fluoroquinolone, Cephalosporine. Amoxiclav
• Thôøi gian ñieàu trò ?
3 – 5 ngaøy . Nitrofurantoin 7 ngaøy
• Caáy nt kieåm tra sau ñieàu trò ?
• Khoâng
• Thaát baïi ?
• sau 3 ngaøy caáy nt + ñoåi ks 7 ngaøy
• sau 7 ngaøy xem nhö NTT phöùc taïp
- 24. 24
Vieâm ñaøi beå thaän caáp
khoâng phöùc taïp
• Yeáu toá chaån ñoùan ?
• soát > 38,ôùn laïnh, ñau hoâng löng +/- tc ntt döôùi
• Caáy nöôùc tieåu tröôùc ñieàu trò ? coù
• nöõ ≥ 103 khuùm/ml - nam ≥ 104 khuùm/ml 1 loai vk
• Caáy maùu X 2 ?
• Khi coù 2/4 tieâu chuaån SIRS hoaëc HA taâm thu < 9
hoaëc giaûm > 4 cmHg
• Khaùng sinh ban ñaàu ? E coli
• Fluoroquinolone, Aminoglycoside, Cephalosporine 2,3 ,
extended spectrum PNC / tieâm maïch uoáng
- 25. 25
Vieâm ñaøi beå thaän caáp
khoâng phöùc taïp
• Thôøi gian ñieàu trò ? 10 - 14 ngaøy , fluoroquinolone 7 - 10
ngaøy
• Caáy nt kieåm tra sau ñieàu trò ?
• Ñaùp öùng < 72giôø khoâng caàn
• khoâng ñaùp öùng > 72 giôø caàn caáy nt + xn hình aûnh ( soûi,
aùp xe?) hc ngoïai
• Keát quaû caáy nt tröôùc ñieàu trò vk khaùng ks ban ñaàu
• Ñoåi ks theo ksñ
• Caáy nt laàn 2, neáu (--) tieáp tuïc ks ban ñaàu
• Thaát baïi ?
• Taùi ntt sau ñôït ñieàu trò ñieàu trò theo ksñ 14 ngaøy
• Taùi ntt cuøng 1 loïai vk ñieàu trò 4 – 6 tuaàn
- 26. 26
Tieåu vi khuaån khoâng trieäu
chöùng
• Yeáu toá chaån ñoùan ?
• Khoâng tc laâm saøng + caáy nt giöõa doøng X 2
laàn caùch 24giôø ≥ 105 khuùm/ml
• hoaëc caáy qua thoâng tieåu X 1laàn ≥ 105
khuùm/ml
Caùc tröôøng hôïp caàn taàm
soùat ñieàu trò
Caùc tröôøng hôïp khoâng caàn
taàm soùat
Chuaån bò thuû thuaät phaãu
thuaät heä nieäu
Sau gheùp thaän < 6 thaùng
ÑTÑ khoâng oån ñònh ñh/ bieán
chöùng tk töï döôõng, suy thaän
Phuï nöõ coù thai/ laàn khaùm thai
ñaàu
Töø tuaàn thöù 9 tuaàn thöù 17
ÑTÑ oån ñònh
Bn giaø
Ñang thoâng tieåu löu
Suy giaûm MD
Gheùp taïng ñaëc
Taät heä nieäu
Chaán thöông coät soáng
- 27. 27
Tieåu vi khuaån khoâng trieäu
chöùng
• Khaùng sinh ?
• KSÑ & FDA
• Thôøi gian ñieàu trò ?
• 7 ngaøy
• Caáy nt kieåm tra sau ñieàu trò ?
• 1 tuaàn sau khi ngöng KS
• Thai kyø : caáy nt kieåm tra 1 laàn/thaùng ñeán
khi sinh, caùc phuï nöõ ÑTÑø, soûi thaän, tieàn
saûn giaät .
- 28. 28
Nhieãm truøng tieåu / thai
kyø
• Tieåu vk khoâng trieäu chöùng # 6%
• 30% vieâm ñaøi beå thaän, xaûy thai ñeû non.
• Yeáu toá chaån ñoùan ? # khoâng coù thai
• Caáy nöôùc tieåu tröôùc ñieàu trò ?
• Caàn.
• Khaùng sinh ban ñaàu ? E coli
• Khoâng duøng ampicillin amoxicillin TMP/SMX
Fluoroquinolone, aminoglycoside
• Ñieàu chænh theo KSÑ & FDA.
• Thôøi gian ñieàu trò ?
• Vieâm ñaøi beå thaän caáp 10 - 14 ngaøy
• vieâm BQ caáp 7 - 10 ngaøy
- 29. 29
Nhieãm truøng tieåu / thai
kyø
• Caáy nt kieåm tra sau ñieàu trò ?
• Caàn / Neân caáy nt kieåm tra 1 laàn/thaùng
ñeán khi sinh, caùc phuï nöõ coù thai + vieâm
ñaøi beå thaän , ÑTÑ, soûi thaän, tieàn saûn
giaät .
• Keát quaû caáy nt tröôùc ñieàu trò, vk
khaùng ks ban ñaàu?
• Ñoåi ks theo ksñ
• Caáy laïi nt laàn 2, neáu (--) tieáp tuïc ks
ban ñaàu
- 30. 30
Nhieãm truøng tieåu phöùc
taïp
Yeáu toá chaån ñoùan ?
tieåu vk coù yù nghóa + yeáu toá phöùc taïp
Ñang thoâng tieåu löu hoaëc thoâng tieåu ngaét quaõng
Theå tích toàn ñoïng > 100ml trong baøng quang sau khi tieåu
Taéc Ngheõn Coå Baøng Quang Do Soûi hoaëc do ng nhaân khaùc
Taät traøo ngöôïc baøng quang nieäu quaûn hoaëc sau phaãu thuaät
Suy thaän taïi thaän
Sau gheùp thaän
Ñaùi thaùo ñöôøng
Suy giaûm mieãn dòch: giaûm baïch caàu haït, HIV/AIDS
NTT do caùc vk ít gaäp / khaùng thuoác
NTT ôû ñaøn oâng ( khoâng phaûi ng treû chæ coù trieäu chöùng cuûa
NTT döôùi )
Nickel 1990, Rubin 1992, Ronald 1997, Stamm 1993, Williams 1996
- 31. 31
Nhieãm truøng tieåu phöùc
taïp
• Caáy nöôùc tieåu tröôùc ñieàu trò ?
• Caàn
• Khaùng sinh ban ñaàu ?
• Theo kq nhuoäm Gram
• Nheï fluoroquinolone (u)
• Naëng ks phoå roäng (TM)
• Thôøi gian ñieàu trò ?
• 7 – 14 ngaøy
• Caáy nt kieåm tra sau ñieàu trò ?
• Caàn , sau 1 – 2 tuaàn
• Taùi phaùt sau ñôït ñieàu trò hoäi chaån chuyeân gia
veà caùc yeáu toá phöùc taïp sieâu aâm, CT scan, MRI,
test suy giaûm MD
- 32. 32
Nhieãm truøng tieåu do thoâng
tieåu
• Caùc yeáu toá thuaän lôïi
• Thôøi gian löu oáng thoâng
• Thoâng 1 laàn roài laáy ra ngay tieåu vk 1 – 5%
• Taàn suaát tieåu vk moãi ngaøy ñaët thoâng 2% - 7%
• Taàn suaát tieåu vk sau 30 ngaøy 100%
• Caùc yeáu toá khaùc
• Vi khuaån ñaõ cö truù taïi oáng thoâng, tuùi daãn löu,
quanh nieäu ñaïo ( colonization)
• Ñaùi thaùo ñöôøng
• Phaùi nöõ
• Suy thaän creatinin > 2mg/dl
• Chaát löôïng saên soùc keùm
- 33. 33
Cô cheá gaây nhieãm truøng
tieåu do thoâng tieåu
Khi tieán haønh ñaët thoâng: colonization
20%
Sau khi ñaët thoâng : qua loøng oáng thoâng (
thoâng tieåu hôû, heä thoáng kín bò hôû)
Qua beà maët oáng thoâng, quanh nieäu ñaïo :
Maøng nhaøy giöõa oáng thoâng & nieâm maïc
nieäu ñao
Maøng phim sinh hoc (Biofilm)
Heä thoáng thoâng tieåu kín + +
Löu oáng thoâng daøi haïn + +
- 34. 34
Nhieãm truøng tieåu do thoâng
tieåu
Biofilm thaønh laäp treân beà
maët thieát bò .
Biofilm trôû thaønh hang oå baûo veä
VK.
Maûnh nucleic acid
cuûa vk trong moâi
tröôøng
mucopolysaccharide
- 35. 35
Nhieãm truøng tieåu do thoâng
tieåu
• Thôøi gian löu oáng thoâng < 7ngaøy
• E coli Pseudomonas aeruginosa Klebsialla Proteus
Staphylococcus epidermidis Enterococcus Candida
• 15% ña khuaån
• Luoân keøm tieåu muû
• Thôøi gian löu oáng thoâng > 30 ngaøy
• E coli Providencia stuartii Pseudomonas Proteus
Morgenella Acinetobacter Enterococcus Candida
• 95% ña khuaån (1/4 caùc vk naøy khoâng coù trong
baøng quang )
• Thôøi gian duøng thoâng > 10 naêm
• K BAØNG QUANG ?
- 36. 36
Nhieãm truøng tieåu do thoâng
tieåu
• Chæ ñieàu trò khi ntt coù trieäu chöùng : 10 - 14
ngaøy
• Thay thoâng tieåu ngay ñeå Loïai boû vk / biofilm
• Khoâng ñieàu trò tieåu vk khg trieäu chöùng,
ngoïai leä :
– Vk coù nhieàu khaû naêng nhieãm truøng huyeát vd. Serratia
marcescens
– Sau gheùp taïng
– Thai kyø
– Giaûm baïch caàu haït
– Tieán haønh thuû thuaät treân heä nieäu
– Bn mang caùc boä phaän giaû (khôùp, tim maïch)
– Vk coù ñoäc löïc cao caàn dieät theo keá hoïach choáng nhieãm
khuaån cuûa cô quan
- 37. 37
Tröôøng hôïp laâm saøng
• Baø T. 72t nv vì soát & lô mô.
• Tieàn caên Alzheimer, naèm taïi
giöôøng töø nhieàu naêm nay.
Ñöôïc thoâng tieåu löu töø vaøi
thaùng nay vì tieåu khoâng töï
chuû.
• Khaùm : bn chæ reân ræ, da laïnh,
khoâ, khoâng loùet tö theá. Nieâm
maïc mieäng khoâ.buïng meàm,
nhu ñoäng ruoät bt. Ñau khi aán
chaån haï vò, treân xöông mu.
• Thoâng tieåu nöôùc tieåu ñuïc,
TPTNT coù nhieàu BC, nhuoäm
gram caën laéng nc tieåu coù
nhieàu caàu khuaån Gram(+)
• 1/ Nhieãm truøng tieåu cuûa
baø T coù khaû naêng do vk ?
• a/ staphylococcus epidermidis
• b/ staphylococcus aureus
• c/ enterococcus faecalis
• d/ pseudomonas aeruginosa
• 2/ Bieán chöùng nghieâm troïng
naøo coù theå xaûy ñeán vôùi
nhieãm truøng do vk naøy?
• a/ vieâm moâ teá baøo
• b/ vieâm daï daøy ruoät caáp
• c/ vieâm noäi taâm maïc baùn
caáp
• d/ vieâm khôùp muû
Caâu ñuùng?
- 38. 38
Nhieãm truøng tieåu
treân beänh nhaân ñaùi thaùo
ñöôøng
• Taàn suaát tieåu vk khoâng trieäu chöùng
• > 4 laàn bn khoâng ÑTÑ
• Tieåu vk khoâng trieäu chöùng khoâng laøm taêng
nguy cô caùc bieán chöùng
• Tieàn caên ÑTÑ laâu naêm nhieàu nguy cô ?
• NTT/ ÑTÑ thai kyø: khoâng khaùc bn khoâng ÑTÑ.
• Luoân phaûi caáy nt tröôùc vaø sau ñieàu trò
• Vk thöôøng gaëp E coli nhaïy caûm ks # bn
khoâng ÑTÑ
• Choïn ks taäp trung toát vaøo chuû moâ heä nieäu
- 40. 40
Nhieãm truøng tieåu
treân beänh nhaân ñaùi thaùo
ñöôøng
• Bn coù bieåu hieän sepsis naëng ?
• nhaäp vieän, caáy maùu X 2
• Stapleton 2002 KS phaûi keát hôïp, dieät ñöôïc
Pseudomonas Imipenem,Ticarcillin/Clavulanate, PIP/TZ
• Khoâng ñaùp öùng ñieàu trò > 48 – 72 giôø ?
• caáy nt caáy maùu laàn 2 + SAÂ - CT scan .
• Urosepsis ?
• Aùp xe thaän, quanh thaän? Vieâm ñaøi beå
thaän/vieâm baøng quang sinh hôi? Hoïai Töû nhuù
thaän ?
• keát hôïp ñieàu trò ngoïai .
- 41. 41
Nhieãm truøng tieåu
treân beänh nhaân gheùp thaän
• Nguy cô / 3 thaùng ñaàu sau gheùp
• Chaán thöông do phaãu thuaät & mieãn dòch
• Thoâng tieåu baét buoäc 1-7 ngaøy ñaàu
• Taàn suaát tieåu VK > 35% vieâm ÑBT > 50%
nhieãm truøng huyeát 10%
• Nguy cô > 6 thaùng sau gheùp thaän
• Vieâm bq hoaëc tieàn lieät tuyeán
• Baøng quang TK
• Soûi thaän /choã may baèng chæ khoâng tan
- 42. 42
Nhieãm truøng tieåu
treân beänh nhaân gheùp thaän
• Vk thöôøng gaäp ?
• Tröïc khuaån gram (-) ñöôøng ruoät E coli
klebsiella proteus enterobacter
• Pseudomonas enterococcus candida
• Caáy nöôùc tieåu + caáy maùu x 2
laàn
• Tieåu candida khoâng tr chöùng ?
• cuõng phaûi ñieàu trò tích cöïc
- 43. 43
Nhieãm truøng tieåu
treân beänh nhaân gheùp thaän
• 3 thaùng ñaàu sau gheùp
• Vieâm ñbt KS tieâm maïch sau chuyeån qua
uoáng ñuû 4 – 6 tuaàn
• Sau 3 thaùng ñaàu
• Ntt coù trieäu chöùng khoâng sepsis ks
uoáng 2 tuaàn
• 6 thaùng ñaàu sau gheùp thaän
• Phoøng ngöøa Fluoroquinolone hoaëc
• TMP/SMX 160/800mg X 2 laàn/ngaøy khi naèm
vieän, tieáp theo X 1 laàn/ngaøy khi xuaát vieän
• giaûm taàn suaát ntt coøn 5%
- 44. 44
Nhieãm truøng tieåu do candida
• Tieåu candida khoâng trieäu chöùng
• Beänh nhaân thoâng tieåu ≥ 103 /ml
• Beänh nhaân khoâng thoâng tieåu ≥ 104/ml x 2
laàn
• Nhieãm truøng tieåu do candida :
• caùc tieâu chuaån treân + caùc tieâu chuaån
laâm saøng cuûa (CDC)
• Nhieãm truøng tieåu treân do candida : töông
töï caùc tieâu chuaån nhieãm truøng tieåu treân
(CDC)
- 46. 46
Ñieàu trò nhieãm truøng tieåu
do candida
• Tieåu candida khoâng trieäu chöùng
?
• Khoâng caàn ñieàu trò ks
• Giaûi quyeát caùc yeáu toá nguy cô
• Ngoïai leä :
– Bn naëng khoa SSÑB
– Sau gheùp taïng
– Giaûm BC haït
– Döï ñònh laøm thuû thuaät
- 48. 48
Vieâm TLT caáp do vk
• Soát ôùn laïnh, tieåu gaét laét nhaét ñau
döôùi thaét löng & hoäi aâm, thaêm tr. traøng
TLT to raát ñau
• Caàn caáy nt tröôùc & sau ñieàu trò
• Khoâng neân xoa naén TLT xeùt nghieäm
• Khaùng sinh ?
• E coli +++
• Enterobacter Pseudomonas Klebsiella Serratia
• Fluoroquinolone X 4 tuaàn
• Neân nhaäp vieän, buø ñuû nöôùc, nghæ
ngôi, giaûm ñau.
- 49. 49
Vieâm TLT maïn do vk
• Nhieãm truøng TLT taùi phaùt, cuøng 1 loïai vk,
nhieàu laàn > 6 thaùng thaêm tr. traøng: khoâng ñaëc
bieät
• Caàn caáy nt tröôùc & sau ñieàu trò
• Sau xoa naén TLT : maãu 3 nhieàu vk x10 maåu 1
• Khaùng sinh ? E coli +++
• Fluoroquinolone X 4 tuaàn
• Dò öùng fluoroquinolone ?
• Doxycycline 100mg x 2/ 4 tuaàn
• Minocycline 100mg x 2/ 4 tuaàn
• TMP/SMX 160/800 x 2/ 4 tuaàn
- 50. 50
Phoøng ngöøa nhieãm truøng
tieåu
ôû phuï nöõ khoâng coù thai
• Nhieãm truøng tieåu taùi laïi nhieàu laàn ?
• ≥ 2 laàn / naêm
• Ñieàu trò
• THAY ÑOÅI LOÁI SOÁNG .
• Nhieãm truøng ≥ 4 laàn/naêm hoaëc ≥ 2 laàn/6
thaùng ?
• ks phoøng ngöøa lieân tuïc 6 – 12 thaùng
• Nhieãm truøng < 4 laàn/ naêm ?
• ks phoøng ngöøa sau giao hôïp
• Ñieàu trò Hormon ?
• Phuï nöõ sau maõn kinh Estriol cream boâi 1 laàn/
ñeâm x 2 tuaàn sau ñoù 2 laàn/tuaàn x 8 thaùng
- 52. 52
Phoøng ngöøa nhieãm truøng
tieåu
ôû phuï nöõ khoâng coù thai
Taùi phaùt khi ñang ñieàu trò phoøng
ngöøa?
• Caáy nt tröôùc & sau ñieàu trò
• Choïn KS # vieâm bq khoâng phöùc taïp X 7
ngaøy
• Sau ñoù ñieàu chænh theo KSÑ
• Kieåm tra heä nieäu
Methenamine + mandelic acid ?
Formaldehyde dieät khuaån .
- 54. 54
Nhieãm truøng tieåu trong
beänh vieän
• Ñònh nghóa : Sau nhaäp vieän 72 giôø
• 6% caùc beänh nhaân noäi truù & 20% beänh
nhaân taïi caùc khoa hoài söùc bò nhieãm
truøng BV
• Vaán ñeà nan giaûi cuûa ngaønh y !
• Heä quaû nhieãm truøng beänh vieän ?
– Keùo daøi thôøi gian naèm vieän
– Taêng chi phí
– Taêng nguy cô töû vong
– Toån thöông laâu daøi
- 55. 55
Taàn suaát nhieãm truøng tieåu
trong beänh vieän
• 40% caùc nhieãm
truøng BV
• 20 – 30% caùc
nhieãm truøng
trong caùc khoa
hoài söùc
• 80% lieân quan
ñeán thoâng tieåu
Major sites of infection in medical and surgical patients in medical/surgical
intensive care units (U.S. National Nosocomial Infections Surveillance 1992-
1998). BSI, bloodstream infection; UTI, urinary tract infection; PNE, pneumonia;
LRI, lower respiratory tract infections other than pneumonia; SSI, surgical site
infections; GI, gastrointestinal; CVS, cardiovascular; EENT, eye, ear, nose, and
throat; SST, skin and soft tissue.
- 56. 56
Cô cheá nhieãm truøng tieåu
trong beänh vieän
• Khoâng do thoâng tieåu :
• ngöôïc doøng # ntt ngoøai BV
• Do thoâng tieåu :
• 80% NTT/BV do caùc vk cuûa chính beänh nhaân
• 20% NTT/BV do caùc vk töø moâi tröôøng hoaëc
laây nhieãm cheùo do nhaân vieân y teá
• Caùc thuû thaät khaùc treân heä nieäu .
• Ñöôøng Maùu , Baïch Huyeát .
- 57. 57
Ñaëc ñieåm nhieãm truøng tieåu
trong beänh vieän
Trieäu chöùng thöôøng mô hoà khoâng
ñieån hình
Thöôøng laø nhieãm truøng tieåu “phöùc
taïp”
Vk khaùng nhieàu loaïi khaùng sinh
Taàn suaát nhieãm vi naám cao
Chaån ñoaùn sôùm chaéc chaén caûi thieän
tieân löôïng
Phaàn lôùn coù theå phoøng ngöøa bieän
phaùp kinh teá nhaát !
- 58. 58
Khi naøo caàn ñieàu trò ?
• Nhieãm truøng tieåu coù trieäu chöùng ñieàu
trò ks
• Nhieãm truøng tieåu khoâng trieäu chöùng :
• Khoâng ñieàu trò :
– Thoâng tieåu löu.
– Ñaùi thaùo ñöôøng.
– Baøng quang thaàn kinh.
• Ñieàu trò neáu coù nguy cô buøng phaùt töû
vong.
– Giaûm baïch caàu haït/ Suy giaûm mieãn dòch.
– Coù thai.
– Khi phaãu thuaät heä nieäu hoaëc ñaët caùc boä
phaän giaû.
– Beänh nhaân mang caùc boä phaän giaû ( khôùp,
- 59. 59
Ñieàu trò nhö theá naøo ?
1. Giaûi quyeát taéc ngheõn
2. Baûo ñaûm khoâng thieåu nieäu
3. Choïn khaùng sinh hôïp lyù
4. Ñieàu trò ñuû thôøi gian
5. Giaûi quyeát oáng thoâng tieåu
- 60. 60
1 - Giaûi quyeát taéc ngheõn
2 - Baûo ñaûm khoâng thieåu
nieäu
• Caùc nguyeân nhaân taéc ngheõn coù
theå giaûi quyeát ?
• Caùc nguyeân nhaân taéc ngheõn
khoâng theå giaûi quyeát ?
• Theå tích nöôùc tieåu baûo ñaûm > 1,5
l / 24g
• Toát nhaát 100ml/giôø .
• Ña nieäu : khoâng caàn thieát
- 61. 61
3 - Choïn khaùng sinh hôïp lyù
• Choïn khaùng sinh ban ñaàu ?
• keát quaû nhuoäm Gram .
• hoaëc theo thoáng keâ ñòa phöông .
• Sau ñoù ñieàu chænh theo ksñ
• Neân choïn phoå heïp ñeå traùnh choïn loïc caùc vk
khaùng thuoác .
• Thöïc teá thöôøng phaûi choïn . . . phoå roäng !
• Phoái hôïp khaùng sinh töø ñaàu ?
• tình traïng nguy kòch .
• nhieãm truøng Pseudomonas aeruginosa, Serratia
marcescens, Acinetobacter baumanii
- 62. 62
4 - Ñieàu trò ñuû thôøi gian
• Tieåu vk khoâng trieäu chöùng 5 – 7
ngaøy
• Nhieãm truøng tieåu coù trieäu chöùng
nheï vaø khoâng coù thoâng tieåu ≥ 7
ngaøy
• Nhieãm truøng tieåu naëng (chuû moâ)
hoaëc coù thoâng tieåu 10 – 14 ngaøy
• Nhieãm truøng tieàn lieät tuyeán ≥ 4
tuaàn
- 63. 63
5 - Giaûi quyeát oáng thoâng
tieåu
• Ruùt ngay hoaëc thay oáng thoâng khi
nhieãm truøng tieåu .
• Thoâng tieåu ngaét quaõng thay theá
thoâng tieåu löu.
• Khoâng röûa baøng quang khi ñieàu trò
nhieãm truøng tieãu (duø khoâng ñaët
thoâng).
• Khoâng duøng khaùng sinh phoøng
ngöøa khi ñaët thoâng tieåu.
- 64. 64
Phoøng ngöøa nhieãm truøng
tieåu trong beänh vieän
1. Bieän phaùp chung
2. Caùc beänh nhaân ñang ñöôïc thoâng
tieåu
3. Caùc bieän phaùp thay theá thoâng
tieåu löu cho beänh nhaân Baøng
quang thaàn kinh
4. Khi tieán haønh caùc thuû thuaät
hoaëc phaãu thuaät
- 65. 65
1 - Bieän phaùp chung
• Haïn cheá chaët cheõ caùc chæ ñònh vaø
thôøi gian ñaët thoâng tieåu .
• Caàn coù khoa choáng nhieãm khuaån
trong beänh vieän,ø hoïat ñoäng phaûi hieäu
quaû, thöôøng xuyeân.
• Baét buoäc phaûi röûa tay moãi khi saên
soùc beänh nhaân .
• Caám mang gaêng tay thöôøng xuyeân
maø khoâng thay gaêng khi saên soùc beänh
nhaân.
- 66. 66
2 - Phoøng ngöøa cho caùc
beänh nhaân ñang ñöôïc thoâng
tieåu
• 2.1/ Nhaân vieân saên soùc ?
• Phaûi ñöôïc huaán luyeän.
• Baûo ñaûm röûa tay tröôùc vaø sau khi
saên soùc bn.
• Baïn coù bieát
• Ai laø nguôøi ñaàu tieân phaùt hieän
lôïi ích cuûa vaán ñeà röûa tay ñeå
phoøng ngöøa nhieãm khuaån ?
- 67. 67
2 - Phoøng ngöøa cho caùc
beänh nhaân ñang ñöôïc thoâng
tieåu
• 2.2/ Bieän phaùp lieân quan ñeán thuû thuaät
?
• Moãi ngaøy, xeùt lai chæ ñònh ñaët thoâng
tieåu löu.
• Baûo ñaûm voâ truøng chaët cheõ khi ñaët
thoâng vaø khi laáy maãu nöôùc tieåu xeùt
nghieäm.
• Phaûi söû duïng heä thoáng thoâng tieåu kín
(closed systems) thay thoâng tieåu ngay khi heä
thoáng khoâng coøn . . . kín !
• Duøng oáng thoâng meàm vaø nhoû nhaát.
- 68. 68
• 1- Röûa tay baèng dd saùt khuaån
• 2- Keïp phía döôùi choã laáy maãu
• 3- Saùt truøng choã laáy maãu baèng
coàn 70
• 4- Huùt 5 – 10 ml nöôùc tieåu
• 5- Ñöïng nöôùc tieåu trong loï voâ
truøng
• 6- Saùt truøng choã laáy maãu baèng
coàn 70
• 7- Thaùo keïp
•LAÁY MAÃU NÖÔÙC TIEÅU XEÙT NGHIE
•QUA THOÂNG TIEÃU
- 69. 69
2 - Phoøng ngöøa cho caùc
beänh nhaân ñang ñöôïc thoâng
tieåu
• 2.2/ Bieän phaùp lieân quan ñeán thuû
thuaät ( tt )
• Coá ñònh oáng thoâng chaéc chaén.
• Khoâng thay thoâng tieåu ñònh kyø 1
caùch thöôøng qui, coù theå löu thoâng
daøi haïn > 3 thaùng.
• Thay tuùi moãi tuaàn hoaëc moãi khi
thay thoâng tieåu môùi.
- 70. 70
2 - Phoøng ngöøa cho caùc
beänh nhaân ñang ñöôïc thoâng
tieåu
• 2.2/ Bieän phaùp lieân quan ñeán thuû
thuaät ( tt )
• Baûo ñaûm doøng nöôùc tieåu luoân
löu thoâng toát.
• Tuùi daãn löu phai luoân luoân thaáp
hôn beänh nhaân .
- 71. 71
2 - Phoøng ngöøa cho caùc
beänh nhaân ñang ñöôïc thoâng
tieåu
• 2.3/ Ngöøa nhieãm truøng noäi sinh ?
• Khoâng caàn röûa loå tieåu moãi ngaøy
baèng dd saùt khuaån.
• Phaûi veä sinh vuøng hoäi aâm moãi
ngaøy vôùi xaø boâng.
• 2.4/ Ngöøa nhieãm truøng ngoïai sinh ?
• Caùch ly caùc bn ñang thoâng tieåu coù
tieåu vk vôùi caùc bn khoâng tieåu VK.
• Traùnh röûa BQ qua thoâng.
- 72. 72
• 2.4/ Ngöøa nhieãm truøng ngoïai sinh ? (tt)
• Chæ röûa BQ khi caàn laáy maùu cuïc sau
phaãu thuaät tieàn lietä tuyeán hoaëc ñeå laáy
heát caën trong BQ.
• Khoâng caàn duøng caùc oáng thoâng traùng
baïc.
• Khoâng caàn cho khang sinh vaøo tuùi daãn
löu.
• Neân duøng Ks phoøng ngöøa cho bn gheùp
thaän.
2 - Phoøng ngöøa cho caùc
beänh nhaân ñang ñöôïc thoâng
tieåu
- 73. 73
3 - Caùc bieän phaùp thay theá thoâng
tieåu löu / Baøng quang thaàn kinh
1. Bao cao su thoâng tieåu
(condom catheter)
2. Ñaët thoâng treân
xöông mu
3. Môû baøng quang ra da
4. Huaán luyeän beänh
nhaân hoaëc thaân
nhaân töï thoâng tieåu
ngaét quaõng
5. Methenamine +
mandelic acid
6. nöôùc coát Cranberry
•
- 74. 74
4 - Khi tieán haønh thuû thuaät
hoaëc phaãu thuaät
• Thoâng tieåu ngaét quaõng caùc bn phaãu thuaät
xöông khôùp
• Taàm soùat vaø ñieàu trò tieåu vk tröôùc khi phaãu
thuaät hoaëc tieán haønh thuû thuaät heä nieäu
• Khaùnh sinh phoøng ngöøa khi caét ñoát noäi soi
tieàn lieät tuyeán
• Taàm soùat vaø ñieàu trò tieåu vk khi ruùt thoâng JJ
nhöng khoâng neân ñieàu trò ks phoøng ngöøa
• Khoâng ñieàu trò ks phoøng ngöøa khi taùn soûi
neáu khoâng tieåu vk