Presentatie op 5 oktober 2011 - BNA bijeenkomst Energieke Zorgbouw Door Wijnanda Willemse – adviseur NL Energie & Klimaat - Agentschap NL Voorheen SenterNovem Energiebesparing in de gebouwde omgeving - Utiliteitsbouw en Stefan van Heumen – onderzoeker / technisch consultant TNO Expertisegroep: Dutch Centre for Health Assets (DuCHA), Utrecht Jaarprogramma VWS: Duurzaamheid en energiebesparing in de zorg Thema: Gebouwde Omgeving Innovatiegebied: Duurzaam Bouwen Propositie: Energie Gebouwde Omgeving

1. Energieke Zorgbouw 5 oktober 2011 Wijnanda Willemse (Agentschap NL) Stefan van Heumen (TNO)

5. Duurzaamheid in de zorg

6. Kostenbesparing

7. Goed binnenklimaat en veiligheid

8. Goed binnenklimaat en veiligheid

9. Omvang van de voorraad

13. Energiegebruik in de zorg Komt grofweg overeen met het energiegebruik van 600.000 huishoudens

14. Trias energetica

15. Energiegebruik V&V en GGZ 1.360 MJ/m2 per jaar Ziekenhuizen 1.900 MJ/m2 per jaar

16. n=209 Verpleging en verzorging: verlichtingsmaatregelen

17. Verpleging en verzorging: isolatiemaatregelen

18. Energiegebruik en besparingspotentieel Berekend besparingspotentieel is ruim 20%

19. Maatregelen Gebouw: Oriëntatie Gebouwvorm Kwaliteit van de schil isolatiewaarde, raamopeningen Installaties: verlichting verwarming, koeling, ventilatie warm tapwater duurzame energie Apparaten: keuken, koeling, ict, medische apparaten Organisatie: energiezorg, gedrag www.energiebesparingindezorg.nl www.slimmeenergie.nl

24. Wet- en regelgeving: Bestaande bouw artikel 2.15 Activiteitenbesluit: ondernemers met een jaarlijks verbruik van meer dan 50 000 kWh elektriciteit of 25 000 m3 gas zijn verplicht energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van vijf jaar of minder uit te voeren

25. Innovatiebenadering EPC in bouwbesluit Groenregeling G A C F