Zachowania organizacyjne cz. 1 dr in . seweryn cicho d

1. 11
Istota organizacjiIstota organizacji
1. Organizacja jako instytucja, gdy mówi
się o przedsiębiorstwie, szpitalu,
urzędzie państwowym, czy drużynie
koszykówki.
2. Organizacja jako grupa funkcjonalna,
odnosi się do procesu organizowania
– sposobu ułożenia i przydziału pracy
członkom organizacji dla sprawnego
osiągnięcia jej celów.

2. 22
Rola przedsiębiorcówRola przedsiębiorców
w gospodarcew gospodarce
1. Są podmiotem, który na własny rachunek
prowadzą działalność produkcyjną, handlową,
budowlaną lub usługową w celu osiągnięcia
zysku.
2. Są uczestnikami rynku dóbr i usług, rynku
pracy i rynku finansowego.
3. Dostarczanie na rynek towarów i usług, które
są wykorzystywane do zaspokajania potrzeb
ludzi i zapotrzebowania innych organizacji.

3. 33
Przedsiębiorcy, zatrudniając pracowników,
przyczyniają się do ograniczenia
bezrobocia.
4. Z prowadzeniem działalności gospodarczej
wiąże się obowiązek płacenia podatków, ceł
i innych opłat na rzecz budżetu państwa
i budżetów lokalnych. Świadczenia te stanowią
znaczne wpływy dla państwa.
5. Wpływają na środowisko naturalne. Stosując
nowoczesne i ekologiczne technologie
przedsiębiorcy przyczyniają się do ochrony
środowiska. Natomiast stosując przestarzałe
metody produkcji powodują zwiększenie
zanieczyszczenia środowiska naturalnego
i szkody ekologiczne.

4. 44
Klasyfikacja organizacjiKlasyfikacja organizacji
1. Według wielkości (liczby zatrudnionych
pracowników):
• mali przedsiębiorcy (zatrudniający do 50
pracowników),
• średni przedsiębiorcy (zatrudniający od
50 do 200 pracowników),
• duże organizacje (zatrudniający powyżej
250 pracowników).

5. 55
2. Według przychodów osiągniętych przez
organizację w poprzednim roku i sumę
aktywów (składników majątku) na koniec
poprzedniego roku:
• mali przedsiębiorcy (przychody do 7 mln.
Euro, suma aktywów do 5 mln. Euro)
• średni przedsiębiorcy (przychody do 40
mln. Euro, suma aktywów do 27 mln.
Euro)
• Duże organizacje (przychody powyżej 40
mln. Euro, suma aktywów powyżej 27 mln.
Euro).

6. 66
3. Według form własności:
• sektor prywatny (przedsiębiorcy prywatni i
podmioty o mieszanej strukturze
własności z przewagą kapitały
prywatnego),
• sektor publiczny (przedsiębiorcy należący
do państwa, do gmin i przedsiębiorców o
mieszanej strukturze własności z
przewagą kapitału państwowego lub
gminnego).

7. 77
4. Według rodzaju działalności.
Najpełniejszy podział jest zawarty w
Polskiej Klasyfikacji Działalności,
hierarchicznie usystematyzowanym
podziale działalności rodzajów działalności
społeczno-gospodarczych, jakie prowadzą
organizacje.

8. 88
Wyróżnia się następujące rodzaje działalności:
• rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo,
• rybołówstwo i rybactwo,
• górnictwo i kopalnictwo,
• przetwórstwo przemysłowe,
• wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę,
• budownictwo,
• handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów mechanicznych, motocykli oraz
artykułów użytku osobistego i domowego,
• hotele i restauracje,
• transport, gospodarka magazynowa i łączność,
• pośrednictwo finansowe,
• obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem
organizacji,
• administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ubezpieczenie społeczne i
powszechne ubezpieczenie zdrowotne,
• edukacja,
• ochrona zdrowia i opieka społeczna,
• pozostała działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna,
• gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników,
• organizacje i zespoły eksterytorialne (działalność organizacji międzynarodowych np.:
ONZ czy Unia Europejska.

9. 99
Pochodzenie terminu „organizacja”Pochodzenie terminu „organizacja”
Już w starożytności starano się określić
termin „organizacja”. Znaczeniowo wiąże
się on z łacińskim słowem organum, co
pierwotnie oznaczało narzędzie. Wtórnie
oznaczało narząd stanowiący
wyspecjalizowaną pod względem funkcji
i dostosowania do potrzeb całości jej
część (np. organ jako część organizmu).

10. 1010
Organizacja oznaczała pierwotnie
w ogóle „posiadanie organów”, „bycie
całością, złożoną z części funkcyjnie
wyspecjalizowanych i przystosowanych do
potrzeb całości”.
Słowo „organizacja” wraz z pokrewnymi
terminami zaczęło się różnicować pod
względem znaczeniowym znaczeniowym
począwszy od lat dwudziestych naszego
stulecia. Rozpowszechnienie terminu
„organizacja” było związane
z popularyzacją koncepcji F. W. Taylora.

11. 1111
Podjęto wiele prób usystematyzowania
pojęcia „organizacja”.
Według Russell L. Ackoffa organizacja to
system zachowujący się rozmyślnie, zawierający
przynajmniej dwa składniki zachowujące się
rozmyślnie i mające wspólne zamierzenie, ze
względu na które w systemie zachodzi
funkcjonalny podział pracy; jego funkcjonalne
oddzielne składniki mogą na wzajemne
zachowania się, odpowiadać w formie
obserwacji albo łączności i przynajmniej jeden
podzestaw systemu pełni w nim funkcję
kontrolno-kierowniczą.

12. 1212
Definicja ta zawiera w sobie cztery istotne cechy
charakterystyczne dla organizacji, które można
rozpatrywać osobno:
1. Organizacja jest systemem zachowującym się
rozmyślnie.
2. W organizacji zachodzi funkcjonalny podział pracy.
3. Funkcjonalnie różne podzestawy mogą odpowiadać na
zachowanie się każdego z nich przez obserwację
i łączność.
4. Przynajmniej jeden podzestaw systemu pełni w nim
funkcję kontrolno-kierowniczą.

13. 1313
1. Organizacja znajdująca się w tym
samym stanie wewnętrznym lub
zewnętrznym może w różny sposób
doprowadzić do tych samych wyników
i może doprowadzić do różnych
wyników znajdując się w tych samych i w
różnych stanach. Może ona więc
zmieniać swoje cele w stałych
warunkach, wybierając cele, środki, a
więc ujawniać swoją wolę
(np. istoty ludzkie).

14. 1414
2. W organizacji zachodzi funkcjonalny
podział pracy w dążeniu do zrealizowania
wspólnego zamierzenia, które je określa.
Chodzi o to by dokonać wyboru między
wariantami czynności, które trzeba
wykonać. Wybór taki potrzebny jest do
realizacji wspólnego zamierzenia.
3. Wybory dokonywane przez składniki lub
podzestawy muszą wzajemnie na siebie
oddziaływać, w przeciwnym razie nie
stworzą systemu.

15. 1515
4. Podzestaw systemu porównuje osiągnięte
wyniki z pożądanymi i dokonuje
w zachowaniu się systemu korekt
(redukcja uchybień) oraz ustala jakie
wyniki są pożądane. Funkcje kontrolne
wykonuje zwykle ciało kierownicze,
opierając się na zasadzie sprzężenia
zwrotnego (składnik albo system
kontroluje inny składnik albo system).

16. 1616
Swoistym uzupełnieniem definicji terminu
„organizacja” są określenia wypracowane przez
polskich autorów przedmiotu: T. Kotarbińskiego,
J. Zieleniewskiego, A. K.
Koźmińskiego.
Według T. Kotarbińskiego „organizacja to
pewien szczególny rodzaj stosunków części do
siebie i do złożonej z nich całości; stosunek ten
polega na tym, iż części współprzyczyniają się
do powiedzenia całości”.
A. K. Koźmiński słusznie zauważył jednak, że
uzasadnione jest również twierdzenie odwrotne
do tej definicji: „organizacja to taka całość, która
przyczynia się do powodzenia swych części”.

17. 1717
J. Zieleniewski wyróżnia trzy znaczenia terminu
„organizacja”:
1. czynnościowe – pod którym rozumie się
procesy organizowania,
2. atrybutowe – oznaczające cechę rzeczy, czyli
ustrój lub układ powiązanych ze sobą
elementów składających się na określoną
całość,
3. rzeczowe – czyli rzeczy zorganizowanej,
istniejącej w wymiarach przestrzennych
i zmieniającej się w czasie, złożonej z ludzi
i innych elementów współgrających ze sobą.

18. 1818
Komponenty organizacjiKomponenty organizacji
Organizacja to system społeczno
- techniczny uporządkowany w pewien
sposób. Istnieje wiele zasad i sposobów
podziału organizacji na najważniejsze
elementy. Rozpowszechnionym
przykładem jest pogląd Leavitta, że
organizacja stanowi wewnętrznie
zintegrowaną całość (system) złożoną
z następujących elementów:

19. 1919
- elementy społeczne:
a) cele i wynikające z nich zadania,
b) ludzie i indywidualne i zbiorowe dążenia,
wzorce zachowania,
- elementy techniczne:
a) wyposażenie materialno-techniczne
i technologiczne oraz zasady
posługiwania się nimi,
b) formalna struktura, czyli zasady podziału
zadań, odpowiedzialności za nie, władzy
i związanej z nią odpowiedzialności oraz
informacji.

20. 2020
Struktura organizacyjnaStruktura organizacyjna
Struktura organizacyjna to ogół takich
stosunków między częściami
zorganizowanej całości oraz między nimi
a całością, które mają znaczenie ze
względu na organizację.
Jeżeli każdą instytucję uzna się za
„rzecz” istniejącą w rzeczywistości, to
można stwierdzić, że istnieje ona w
wymiarach czasu i przestrzeni.

21. 2121
Na tej podstawie J. Zieleniewski
rozróżnia następujące spojrzenia na
rzeczy zorganizowane:
- czasowe:
a) w ujęciu statycznym (statyczny punkt
widzenia przedstawia strukturę
organizacyjną w „przekroju” danej chwili)
b) w ujęciu dynamicznym (punkt widzenia
daje obraz z wzajemnego
ustosunkowania się do siebie zdarzeń
zachodzących w określonych okresach)

22. 2222
- przestrzenne, dotyczy rozmieszczenia
elementów organizacji w przestrzeni,
biorąc pod uwagę stosunek czasu.
Opracował: dr inż. Seweryn Cichoń