Jak działac w ekonomii społecznej

Jak działad w ekonomii
społecznej?
czyli jak zgodnie z prawem wprowadzad
zmianę społeczną.
Poradnik.
1

Po pierwsze: wybierz odpowiednią formę
prawną przedsiębiorstwa społecznego
Tak jak w przypadku wyboru formy prawnej dla
zwykłej działalności gospodarczej, tak w
przypadku przedsiębiorstwa społecznego jest to
kwestia kluczowa!

2

Na co wpływa wybór formy prawnej
przedsiębiorstwa społecznego?
Tak naprawdę na wszystko!
Wybór formy prawnej wpłynie na:
• cele Twojej działalności społecznej;
• możliwości i ograniczenia prowadzenia
działalności gospodarczej w ramach działalności
społecznej;
• możliwości i ograniczenia wykorzystania zysku;
• kwestię odpowiedzialności majątkowej;
• Twoje prawa wynikające z ustaw;
• model zarządzania.
3

Polskie prawo a formy
przedsiębiorstwa społecznego
Polskie prawo przewiduje kilka form prowadzenia
przedsiębiorstwa społecznego. Każda forma jest
inna – różni się zasadami
zakładania, zarządzania, sprawozdawczości i innymi
kwestiami, których znajomośd jest bardzo ważna.
Pamiętaj, nawet najszlachetniejsze cele społeczne
muszą byd realizowane w zgodzie
z prawem!
4

Forma 1: Fundacja (1/22)
1.

Czym jest fundacja?

To forma organizacji pozarządowej, której kapitał przeznaczony jest na
określony cel, a zasady dysponowania tym kapitałem opisuje statut
fundacji. Fundacja ma własną osobowośd prawną.
Cel działalności fundacji jest społecznie lub gospodarczo użyteczny.
Chod fundacje kojarzone są głównie z działalnością humanitarną, ich
cel może dotyczyd także takich dziedzin jak ochrona zdrowia, rozwój
gospodarki/nauki, oświata, kultura i sztuka, opieka i pomoc
społeczna, ochrona środowiska czy opieka nad zabytkami.
Wśród fundacji, które możesz znad są tacy giganci jak Wielka Orkiestra
Świątecznej Pomocy (http://www.youtube.com/watch?v=MLOw6c6D7-0) czy
Fundacja TVN Nie jesteś sam
(http://www.youtube.com/watch?v=3S5qt9wVY2w).

5

Przykład:
Cel działania fundacji: dożywotnie stypendium
dla osieroconego dziecka.
Powyższy cel jest niezgodny z zasadami działao
fundacji, ponieważ nie ma charakteru
publicznego. Fundacja nie może powstad w celu
zaspokajania potrzeb fundatora czy konkretnej
osoby, ale musi działad dla dobra ogólnego.
6

2. Kto może założyd fundację?
Fundację może założyd osoba fizyczna lub
prawna (bez względu na to, czy dotychczas
realizowała cele społeczne czy zarobkowe).
Określana jest wówczas mianem
fundatora, który przeznacza określone środki na
konkretny cel. Środki te tworzą tzw. kapitał
założycielski.
7

Przykład:
Obywatel Niemiec postanawia założyd w Polsce
fundację, której celem działania jest wspieranie rozwoju
artystycznego dzieci z biednych rodzin.
Powyższa sytuacja jest zgodna z podstawą prawną, gdyż
fundatorem może zostad zarówno obywatel polski, jak i
cudzoziemiec. Zgodnie z ustawą: „fundację mogą
ustanowid osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa
i miejsca zamieszkania”. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r.
o fundacjach (Dz. U. z 1991 r., Nr 46, poz. 203 z późn.
zm.), art. 2 ust. 1.
8

3. Jakie zadania ma fundator?
Rolą fundatora jest ustanowienie fundacji
poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia
(tzw. aktu założycielskiego/aktu fundacyjnego)
i sporządzenie statutu. Fundator może też
wyznaczyd inną osobę do realizacji tych zadao
(co ważne, wtedy musi udzielid jej pisemnego
pełnomocnictwa).
9

4. Jak założyd fundację?
Krok 1. Ustalenie wysokości funduszu założycielskiego.
Chod krok ten wiąże się z innymi kluczowymi kwestiami, jak
określenie celów fundacji, to wspominamy o nim wcześniej, bo
wiele od niego zależy. Fundator musi wnieśd tzw. fundusz
założycielski. Jeśli fundatorów jest kilku, to decydują, jaki majątek
przekaże każdy z nich. Na fundusz założycielski składad się mogą
m.in. pieniądze, papiery wartościowe, rzeczy ruchome i
nieruchome oddane na własnośd fundacji (art. 3 ust. 2-3). Jeśli
jednak przeznaczamy majątek w postaci np.
mieszkania, samochodu czy dzieł sztuki, musi on zostad
wyceniony.
10

Wskazówka:
Przepisy nie określają minimalnego funduszu, ale w praktyce
przyjmuje się, że fundacja nieprowadząca działalności
gospodarczej powinna mied kapitał założycielski w wysokości
minimum 1000 zł, a fundacja prowadząca działalnośd
gospodarczą minimum 2500 zł (wartośd środków
przeznaczonych na działalnośd gospodarczą nie może byd
niższa niż 1000 zł).

11

Krok 2: Ustanowienie aktu fundacyjnego.
Na tym etapie niezwykle istotne jest wspomniane już
określenie celów fundacji. Cele to informacje o tym, po co
powołujemy fundację, na co przeznaczamy kapitał
założycielski, jak fundacja może działad i w jakich
obszarach. Informacje te fundator musi zamieścid w akcie
założycielskim (fundacyjnym), czyli oświadczeniu woli
zmierzającym do ustanowienia fundacji, określającym
jej cel i majątek przeznaczony na realizację tego celu.
12

Krok 2: Ustanowienie aktu fundacyjnego.
Oświadczenie musi mied formę aktu notarialnego, dlatego
konieczna jest wizyta u notariusza (wyjątkiem jest
ustanowienie fundacji w testamencie – art. 3 ust. 1-3). Jeśli
fundatora reprezentuje pełnomocnik, to osoba ta musi mied
pełnomocnictwo ustanowione również w formie aktu
notarialnego (art. 99 par. 1 k.c. w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy o
fundacjach). Koszt usługi podpisania aktu u notariusza zależy
od wysokości funduszu założycielskiego – stąd też krokiem
pierwszym musi byd określenie, jaki majątek fundator bądź
fundatorzy przeznaczą na fundusz założycielski.
13

Wskazówka:
Fundator lub fundatorzy winni byd pewni swojej decyzji.
Należy pamiętad, że akt fundacyjny można odwoład
jedynie w trakcie oczekiwania na wpis do Krajowego
Rejestru Sądowego (krok 4, ostatni). Odwołanie to
również musi mied formę aktu notarialnego i, jeśli
fundatorów jest kilku, musi byd złożone przez każdego z
nich. Jednocześnie w momencie uzyskania wpisu do KRSu, fundacja otrzymuje osobowośd prawną i może
dochodzid swoich praw na zasadach ogólnych, czyli
określonych w kodeksie cywilnym.
14

Krok 3. Opracowanie statutu.
Statut to najważniejszy wewnętrzny dokument, „konstytucja”
fundacjii, która wraz z ustawą o fundacjach stanowi fundament, na
którym fundacja opiera swoje działania. Działania te muszą byd zgodne
ze statutem i nie mogą mu zaprzeczad.
Statut mówi o tym, jaką działalnośd statutową prowadzi fundacja.
Działalnośd statutowa nie może byd nastawiona na zysk, ale konkretne
działania zadania mogą byd realizowane zarówno w ramach
nieodpłatnej, jak i odpłatnej działalności.

15

Przykład:
Fundacja ma w planach wydanie książki. W statucie ma zapis zarówno o
działalności nieodpłatnej, jak i odpłatnej. Dlatego może:
- dystrybuowad książkę bezpłatnie (działalnośd nieodpłatna),
- sprzedawad po kosztach bezpośrednich (działalnośd odpłatna).
Sprzedaż po kosztach bezpośrednich oznacza sprzedaż za tyle, ile kosztowała
fundację produkcja książki (np. wynagrodzenie
autora, skład, korekta, druk, dystrybucja, itd.). Stąd, jeśli koszt produkcji
jednego egzemplarza książki wyniósł 20 złotych, za tyle fundacja może ją
sprzedawad w ramach działalności odpłatnej.
Celem takiego działania jest więc nie zysk, a pokrycie kosztów produkcji.

16

Statut fundacji musi zawierad następujące informacje:
1. Nazwa i siedziba.
2. Majątek (np. jaka jest wysokośd funduszu założycielskiego).
3. Cele fundacji.
4. Sposoby realizacji celów statutowych.
5. Obowiązkowe władze fundacji (czyli zarząd).
6. Sposób reprezentowania fundacji i zaciągania zobowiązao majątkowych.
Wszystkie wymienione wyżej informacje są obowiązkowe, ale oprócz nich
mogą się też pojawid w statucie inne zapisy, np. o powołaniu drugiego
organu, czyli rady fundacji czy też o prowadzeniu działalności gospodarczej.
Szczegóły znajdziesz w portalu ngo.pl – kliknij tutaj
(http://poradnik.ngo.pl/x/370399).
17

Wskazówka:
• Zanim zaczniesz pisad statut odpowiedz sobie na pytania: Dla kogo działa
fundacja? Jakie są jej cele? Jakie działania może prowadzid? Jakie kompetencje
mają władze? Skąd może pochodzid majątek fundacji?
• Statut powinien byd napisany prosto i logicznie – pamiętaj, że statut to także źródło
informacji dla późniejszych grantodawców i sponsorów, dlatego nie komplikuj
zadania ani sobie, ani im.
• Możesz umieścid w nim ogólny zapis: „Fundacja działa w oparciu o zapisy ustawy o
fundacjach i postanowienia niniejszego statutu”.
• Statut musi byd zgodny z aktem założycielskim i polskim prawem.
• Skup się na tej części pracy, bo źle napisany statut to gwarancja późniejszych
problemów.
• Skorzystaj z bezpłatnych porad prawnych, które możesz otrzymad np. w
instytucjach wsparcia III sektora takich jak inkubatory organizacji pozarządowych.

18

Przykład:
Ogólnopolska fundacja zajmująca się aktywizacją bezrobotnych ma w statucie zapis o
tym, że umowy zawierane przez fundację muszą byd podpisywane przez dwóch
przedstawicieli zarządu. Zarząd składa się z trzech osób, które mieszkają w trzech
różnych miastach.
Nie jest to najlepsze rozwiązanie dla fundacji, bo przy konieczności podpisania umowy
dwie osoby z zarządu muszą się spotkad w jednym mieście lub umowa musi byd
wysłana kurierem. Chod nie jest to niemożliwe, to znacznie spowalnia pracę i
zmniejsza efektywnośd działania fundacji.
Lepiej jest więc wprowadzid do statutu zapis, że umowy i inne zobowiązania na kwoty
poniżej 10 000 zł może podpisywad jednoosobowo prezes fundacji. Dopiero w
przypadku umów na kwoty powyżej 10 000 zł muszą byd podpisy dwóch członków
zarządu działających łącznie.

19

Kto może napisad i zatwierdzid statut?
- najczęściej: fundator/fundatorzy;
- czasem: zarząd lub rada fundacji.
WSKAZÓWKA:
Dopilnuj, by projekt statutu, a przynajmniej częśd dotycząca celu/celów fundacji
powstał przed podpisaniem aktu założycielskiego fundacji. Warto zwrócid na to
uwagę, bo w akcie określamy cel/cele, dla jakich powstała fundacja i w statucie
zapis ten musi byd identyczny. Co oznacza, że nie możemy dodad jeszcze jednego
celu do statutu po podpisaniu aktu woli o założeniu fundacji.
Najlepiej więc będzie, jeśli do notariusza udasz się z ustaloną kwotą funduszu
założycielskiego i przynajmniej częściowym projektem statutu.
Przykładowy wzór statutu fundacji znajdziesz tutaj (http://www.ngo.pl/x/370456).
20

Krok 4. Zarejestrowanie fundacji w Krajowym
Rejestrze Sądowym (KRS).
Dwa pierwsze kroki należą zasadniczo do
fundatora (fundator może wyznaczyd
pełnomocnika, który będzie działał w jego
imieniu, a wniosek do KRS może złożyd też
zarząd). Wpisu do KRS-u dokonuje sąd.
21

Krok 4. Zarejestrowanie fundacji w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS).
Wniosek do KRS-u składa się na urzędowych formularzach, do których trzeba dołączyd
odpowiednie załączniki (m.in. statut, uchwały).
Pierwszym etapem jest badanie formalne wniosku (czy trafił do właściwego
wydziału, jest wypełniony na odpowiednim formularzu, itp.). Etap drugi to materialne
badanie wniosku, czyli jego zgodnośd z przepisami oraz prawdziwośd danych. Etap
trzeci to sprawdzenie załączników. Finałem jest pismo z sądu: o wpisie do
rejestru, odrzuceniu lub zwrocie wniosku. Jeśli otrzymasz informację o wpisie do
rejestru to Twoja fundacja uzyskuje automatycznie osobowośd prawną, a statut
wchodzi w życie.
Szczegóły dotyczące dokumentów załączanych do wniosku rejestracyjnego znajdziesz
tutaj (http://www.ngo.pl/x/370218). Zwród uwagę, że inne wytyczne obowiązują
fundacje planujące prowadzid działalnośd gospodarczą!
Wskazówka:
Pamiętaj! Każda zmiana w statucie po uzyskaniu wpisu do KRS-u musi byd do niego
zgłoszona.
22

5. Czy fundacja może prowadzid działalnośd gospodarczą?
Każda fundacja może prowadzid działalnośd gospodarczą, jeśli:
• prowadzenie działalności gospodarczej jest przewidziane w statucie;
• na tę działalnośd są przeznaczone środki majątkowe w wysokości co najmniej 1000
zł,
• fundacja jest zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców prowadzonym przez KRS;
• działalnośd gospodarcza ma charakter pomocniczy wobec działalności statutowej.

Wskazówka:
Fundacja, która prowadzi działalnośd gospodarczą musi jasno rozróżniad, że nie jest
ona celem, a środkiem do realizacji celów statutowych.
Warto również pamiętad, że fundacja może zakładad spółki kapitałowe, niepubliczne
zakłady opieki zdrowotnej, zakłady aktywności zawodowej, centra integracji
społecznej oraz tworzyd i przystępowad do związków (federacji) organizacji
pozarządowych, spółdzielni socjalnych i spółdzielni osób prawnych.
23

5. Czy fundacja może prowadzid działalnośd gospodarczą?
Dochody fundacji przeznaczone na działalnośd statutową są zwolnione z podatku
dochodowego od osób prawnych, jeśli celem statutowym organizacji jest: działalnośd
naukowa, oświatowa, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony
środowiska, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej
inwalidów oraz kultu religijnego – w części przeznaczonej na te cele.
Innymi słowy, fundacje, w których statutach znajduje się zapis o prowadzeniu
działalności w powyższych celach, są zwolnione z podatku dochodowego od osób
prawnych.
Wskazówka:
Fundacja, w odróżnieniu od stowarzyszenia, nie ma obowiązku przeznaczania
całości dochodów z działalności gospodarczej fundacji na działalnośd statutową.
Oznacza to, że po opodatkowaniu zyski z działalności gospodarczej fundacji mogą
zostad przekazane na dowolny cel, lecz musi to byd cel zgodny z zapisami statutu.
24

6. Czy fundacja może prowadzid działalnośd pożytku publicznego?
Fundacje mogą:
• prowadzid działalnośd pożytku publicznego i korzystad ze środków publicznych
(uczestniczyd w otwartych konkursach ofert na realizację zadao publicznych);
• korzystad z pracy wolontariuszy (oprócz działao fundacji związanych z działalnością
gospodarczą);
• ubiegad się o status organizacji pożytku publicznego.
Jeśli fundacja ma status organizacji pożytku publicznego, może otrzymywad 1% z
podatku przekazywanego przez podatników. Co więcej, w odniesieniu do prowadzonej
działalności pożytku publicznego, przysługuje jej także zwolnienie z podatku
dochodowego od osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności
cywilnoprawnych, opłaty skarbowej i opłat sądowych.

25

7. Jakie obowiązki sprawozdawcze ma fundacja?
•
•
•
•
•

•

•

Fundacje zobowiązane są do prowadzenia pełnej księgowości.
Nadzór nad fundacjami pełni właściwy minister (wskazany w statucie).
Uprawnienia kontrolne przysługują instytucjom publicznym-grantodawcom, a w
przypadku wszystkich dotacji ze środków publicznych – Naczelnej Izbie Kontroli.
Jeśli fundacja posiada status organizacji pożytku publicznego – nadzór nad nią
pełni również Minister Pracy i Polityki Społecznej.
Corocznie każda fundacja składa sprawozdanie z działalności do właściwego
ministra oraz przesyła sprawozdanie wraz z formularzem CIT-8 do urzędu
skarbowego.
Jeśli ma status organizacji pożytku publicznego dodatkowo składa roczne
sprawozdania finansowe i merytoryczne również Ministrowi Pracy i Polityki
Społecznej, a także upublicznia je w sposób umożliwiający zapoznanie się z nimi
przez zainteresowane podmioty.
Jeśli prowadzi działalnośd gospodarczą, przesyła sprawozdanie finansowe także do
KRS-u.
26

Forma 2: Stowarzyszenie (1/14)
1.

Czym jest stowarzyszenie?

Stowarzyszenie to forma organizacji pozarządowej, zrzeszająca grupę osób o
wspólnych zainteresowaniach lub wspólnych celach, które wspólnie chcą rozwijad
swoje zainteresowania lub osiągnąd wyznaczony sobie cel (np. wpisad zabudowania
fabryki do rejestru zabytków, odnowid ją itd.).
Podstawowe cechy każdego stowarzyszenia to:
• dobrowolnośd, czyli nikt nie może nas zmusid do bycia członkiem stowarzyszenia,
• samorządnośd, czyli niezależnośd od podmiotów zewnętrznych,
• trwałośd,
• cel niezarobkowy, czyli celem stowarzyszenia nie jest przysparzanie członkom
korzyści majątkowych.
Ustawa gwarantuje:
„bez względu na przekonania, prawo czynnego uczestniczenia w życiu publicznym i
wyrażania zróżnicowanych poglądów oraz realizacji indywidualnych zainteresowao”
(preambuła ustawy Prawo o stowarzyszeniach).
27

2. Jak założyd stowarzyszenie?
Krok 1. Znajdź ludzi, którzy tak jak Ty chcą działad społecznie.
Tak jak w przypadku fundacji, stowarzyszenie nie jest podmiotem, którego
celem będzie działalnośd zarobkowa. Ważne jest więc, by zgromadzid wokół
siebie ludzi, którzy rozumieją Twoją pasję i przede wszystkim chcą działad.
Stowarzyszenia mogą tworzyd obywatele polscy, mający pełną zdolnośd do
czynności prawnych (osoby, które ukooczyły 18 lat i nie są
ubezwłasnowolnione) i niepozbawieni praw publicznych.
Cudzoziemcy, niemający zameldowania na terytorium Polski, mogą wstąpid do
stowarzyszenia, ale jego statut musi przewidywad taką możliwośd.
Cudzoziemcy, mający zameldowanie w naszym kraju, mogą tworzyd
stowarzyszenia tak jak obywatele polscy.
28

Przykład:
Piętnastoletni Marcin chce wstąpid do stowarzyszenia. Czy może to zrobid?
Tak. Marcin może wstąpid do stowarzyszenia, jeśli wyrażą na to zgodę jego
przedstawiciele ustawowi (np. rodzice). Jednak jako małoletni poniżej 16 roku
życia, nie może korzystad z biernego i czynnego prawa wyborczego w
stowarzyszeniu.
Gdyby Marcin był w wieku pomiędzy 16-18 lat, czyli miał ograniczoną
zdolnośd do czynności prawnych, mógłby należed do stowarzyszenia oraz
korzystad z biernego i czynnego prawa wyborczego. W takiej sytuacji skład
zarządu stowarzyszenia większośd muszą stanowid osoby o pełnej zdolności
do czynności prawnych.

29

Krok 2. Zdecyduj o formie stowarzyszenia.
Stowarzyszenie może mied formę stowarzyszenia zwykłego lub stowarzyszenia
zarejestrowanego w KRS-ie. Czym się różnią?
• Stowarzyszenie zwykłe: już 3 osoby wystarczą, by je założyd. Nie muszą
tworzyd statutu, bo działania są prowadzone na podstawie regulaminu.
Nie muszą także rejestrowad go w KRS-ie, jedynie w urzędzie.
ALE: nie ma osobowości prawnej, musi utrzymywad się tylko ze składek
członkowskich oraz nie może ubiegad się o dotacje.
• Stowarzyszenie zarejestrowane w KRS-ie: musi je założyd minimum 15
osób. Konieczny dla działania jest statut, a stowarzyszenie musi byd
zarejestrowane w KRS-ie. Ma osobowośd prawną, może ubiegad się o
dotacje.
Istnieją jeszcze inne formy stowarzyszeo – po więcej informacji udaj się tutaj
(http://www.ngo.pl/x/363115).
30

Krok 2. Zorganizuj zebranie założycielskie.
Chod już wiesz, że istnieje więcej niż jedna forma stowarzyszenia, my skupimy
się na tej wymagającej rejestracji w KRS-ie.
Pierwszym etapem założenia stowarzyszenia jest zwołanie zebrania
założycielskiego, podczas którego wybierzecie komitet
założycielski, podejmiecie uchwałę o powołaniu stowarzyszenia, przyjmiecie
statut i wybierzecie władze (zarząd i komisję rewizyjną). W zebraniu musi
wziąd udział co najmniej 15 osób - członków założycieli.
Wskazówka:
Zaproś kilka osób więcej – dzięki temu, jeśli ktoś nie dotrze na zebranie nie będzie
potrzeby go powtarzad. Warto także wcześniej ustalid, kto poprowadzi zebranie oraz
kto przygotuje protokół oraz niezbędne dokumenty, także te podsumowujące
spotkanie.
31

Przed zebraniem przygotuj:
1. Projekt statutu:
Dobrze, jeśli ten projekt dostarczysz przyszłym członkom stowarzyszenia. Ma to
wymiar praktyczny, bo głosowanie za przyjęciem statutu i jego zatwierdzenie musi
mied miejsce na zabraniu założycielskim.
2. Dokumenty:
• 2 egzemplarze listy członków założycieli z danymi (imię i nazwisko; data i miejsce
urodzenia; miejsce zamieszkania; nr dowodu; PESEL; własnoręczny podpis).
Dobrze, jeśli lista zawiera też oświadczenie członków o: posiadaniu obywatelstwa
polskiego, pełnej zdolności czynności prawnych i pełni praw obywatelskich.
• uchwałę o powołaniu stowarzyszenia i przyjęciu statutu;
• uchwałę o wyborze komitetu założycielskiego.
Uchwały można wpisad do protokołu zebrania lub dołączyd jako jego
załączniki. Wszystkie uchwały stanowiące załączniki do protokołu zebrania podpisuje
przewodniczący zebrania i protokolant (sekretarz).
32

Wskazówka:
Na zebraniu założycielskim możecie także wybrad zarząd i komisję rewizyjną.
Nie jest to konieczne, można to zrobid nawet po zarejestrowaniu
stowarzyszenie w KRS-ie, na pierwszym walnym zebraniu.
Jednak, jeśli zdecydujecie się na już to na zebraniu założycielskim, nie
będziecie musieli robid tego tuż po rejestracji ani uiszczad dodatkowych opłat
za zgłoszenie zmian do KRS-u.
Pamiętaj, każda zmiana zgłaszana do KRS-u kosztuje!

33

Wskazówka:
Obejrzyj film instruktażowy dotyczący zwoływania zebrania założycielskiego.
Kliknij tutaj
(http://www.youtube.com/watch?v=9_K5UlgFFU4&feature=player_embedde
d).
Źródło: ngo.pl

34

Gdy już zamknęliście zebranie założycielskie, musicie przygotowad komplet
dokumentów, który złożycie do KRS-u w celu rejestracji stowarzyszenia. Wśród
tych dokumentów znajdą się formularze urzędowe oraz załączniki, które
stworzyliście w trakcie zebrania. Procedura rejestracji w KRS-ie jest identyczna
jak w przypadku fundacji.

Wskazówka:
Szczegóły dotyczące tego, jak przygotowad dokumenty znajdziecie online, np. w
portalu ngo.pl.

35

Jeśli już otrzymaliście wiadomośd o wpisie do KRS-u (może to trochę
potrwad), musicie jeszcze:
• złożyd wniosek o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów
gospodarki narodowej, dzięki czemu stowarzyszenie uzyska numer REGON;
• założyd konto bankowe;
• zgłosid się do urzędu skarbowego w celu uzyskania numeru identyfikacji
podatkowej NIP.
Wskazówka:
Uzyskanie numeru REGON i NIP jest obowiązkowe dla każdej organizacji. Pamiętaj, że
swój numer REGON musi do KRS-u zgłosid każda organizacja. Numer NIP do KRS-u
zgłaszają tylko organizacje prowadzące działalnośd gospodarczą. Zarówno zgłoszenie
numeru REGON, jak i NIP jest bezpłatne.
36

3. Czy stowarzyszenie może prowadzid działalnośd gospodarczą?
Jak już wiesz, stowarzyszenia mogą prowadzid działalnośd gospodarczą. By
jednak było to zgodne z prawem, muszą zarejestrowad się w rejestrze
przedsiębiorców prowadzonym przez KRS – wówczas mogą prowadzid
działalnośd gospodarczą na ogólnych zasadach określonych w odrębnych
przepisach. Pamiętaj jednak, że dochód z działalności gospodarczej
stowarzyszenia musi byd przeznaczony jedynie na realizację celów
statutowych i nie może trafid do podziału między jego członków.
Jednocześnie, w odróżnieniu od fundacji, działalnośd gospodarcza
stowarzyszenia nie musi mied charakteru pomocniczego wobec działalności
głównej (wyjątkiem są stowarzyszenia o statusie pożytku publicznego).
Stowarzyszenie może też tworzyd inne formy działalności: fundacje, spółki
kapitałowe, niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, zakłady aktywności
zawodowej, itp.
37

3. Czy stowarzyszenie może prowadzid działalnośd gospodarczą?
Dochody stowarzyszenia przeznaczone na działalnośd statutową są zwolnione
z podatku dochodowego od osób prawnych, jeśli celem statutowym
organizacji jest: działalnośd naukowa, oświatowa, kulturalna, w zakresie
kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, ochrony zdrowia i pomocy
społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz kultu
religijnego – w części przeznaczonej na te cele.
Innymi słowy, fundacje, w których statutach znajduje się zapis o
prowadzeniu działalności w powyższych celach, są zwolnione z podatku
dochodowego od osób prawnych.
Wskazówka:
Pamiętaj, że w odróżnieniu od fundacji, stowarzyszenia mają obowiązek wykorzystad
dochód w całości na cele statutowe! Nie może byd więc dzielony między członków.
38

4. Czy stowarzyszenie może prowadzid działalnośd pożytku publicznego?
Stowarzyszenia mogą:
• prowadzid działalnośd pożytku publicznego i korzystad ze środków
publicznych (uczestniczyd w otwartych konkursach ofert na realizację
zadao publicznych);
• korzystad z pracy wolontariuszy (oprócz działao stowarzyszenia związanych
z działalnością gospodarczą);
• ubiegad się o status organizacji pożytku publicznego.
Jeśli stowarzyszenie ma status organizacji pożytku publicznego, może
otrzymywad 1% z podatku przekazywanego przez podatników. Co więcej, w
ramach prowadzonej działalności pożytku publicznego, przysługuje mu także
zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od
nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, opłaty skarbowej i
opłat sądowych.
39

5. Jakie obowiązki sprawozdawcze ma stowarzyszenie?
Stowarzyszenie musi prowadzid pełną księgowośd, a nadzór nad nim sprawuje
właściwy starosta (decyduje siedziba stowarzyszenia). Uprawnienia kontrolne
przysługują grantodawcom, a w przypadku wszystkich dotacji ze środków
publicznych – Naczelnej Izbie Kontroli.
Jeśli stowarzyszenie posiada status organizacji pożytku publicznego, nadzór
pełni również Minister Pracy i Polityki Społecznej. Rokrocznie stowarzyszenie
przesyła rachunek wyników lub bilans wraz z formularzem CIT-8 do urzędu
skarbowego. Jeśli ma ono status organizacji pożytku publicznego, składa także
roczne sprawozdanie finansowe i merytoryczne do oraz podaje je do
publicznej wiadomości (np. przez swoją stronę internetową). Jeśli prowadzi
działalnośd gospodarczą, przesyła sprawozdanie finansowe także do KRS-u.

40

Forma 3: Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością non-profit (1/7)
1. Czym jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit?
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit to dosyd mało znana
forma prowadzenia działalności gospodarczej w celach społecznych. Według
kodeksu spółek handlowych spółka z o.o. może mied cele
społeczne, nienastawione na osiąganie zysku – potocznie określa się ją spółką
non-profit. Zasady jej działalności nie są szczegółowo zdefiniowane
prawnie, zazwyczaj więc uściśla się je w aktach założycielskich.
Co ważne, zyski z działalności gospodarczej takiej spółki zwykle nie mogą
podlegad podziałowi między udziałowców!
Spółkę z o.o. może założyd osoby fizyczne i prawne (np. fundacja lub
stowarzyszenie). Najważniejszym dokumentem wewnętrznym jest umowa
spółki w formie aktu notarialnego, która definiuje cele, strukturę, liczbę i
wysokośd udziałów oraz zasady podziału zysków. Spółka taka ma osobowośd
prawną i odpowiada całym majątkiem.
41

2. Jaki kapitał założycielski powinna mied spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością non-profit?
Tak jak fundacje, tak i spółka non-profit musi mied kapitał założycielski. W tym
przypadku przepisy są jednak bardziej szczegółowe: minimalna wysokośd
kapitału to 5000 zł w formie środków finansowych lub wkładu rzeczowego
(aportu).
Wskazówka:
Gdy spółkę zakłada organizacja pozarządowa majątek pozyskany przez nią na
działalnośd statutową nie może byd przekazany na wkład do spółki. Innymi słowy
organizacja musi pozyskad inne środki na wkład i mogą one pochodzid np. z działalności
gospodarczej czy też dotacji celowej z przeznaczeniem na wkład do spółki. Od tych
środków należy zapłacid podatek od osób prawnych. Ważna informacja dla
darczyoców, którzy wspomogą Was w zbieraniu takich środków – takiej darowizny nie
mogą odliczyd od podstawy opodatkowania.
42

3. Kto może zarządzad spółką z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit?
Tę kwestię szczegółowo powinna regulowad umowa spółki, o której jeszcze
wspomnimy. Jednak podstawową strukturę tworzy zgromadzenie wspólników
i zarząd, czasem za pomocą umowy wprowadza się również radę nadzorczą
lub komisję rewizyjną.
Jednak nawyższym organem władzy spółki tego typu jest zgromadzenie
wspólników. To ono powołuje zarząd, przyjmuje sprawozdania roczne oraz
absolutorium dla zarządu. Uchwały zgromadzenia podejmowane są w drodze
głosowania. Prawa i obowiązki wspólników są równe, chyba że umowa spółki
stanowi inaczej. Zaś w większości spółek siła głosu każdego wspólnika będzie
uzależniona od wielkości posiadanych przez niego udziałów.
Zarząd zaś reprezentuje spółkę i zajmuje się prowadzeniem jej bieżących
spraw (w ramach przyznanych mu kompetencji).
Dodatkowy organ, tj. rada nadzorcza lub komisja rewizyjna, jest wewnętrznym
organem kontroli nad działalnością.
43

4. Czy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit może prowadzid
działalnośd gospodarczą?
Oczywiście! Spółki bez ograniczeo, ale mieszcząc się w ramach prawa, mogą
prowadzid działalnośd gospodarczą.
Spółki mogą także tworzyd: fundacje, niepubliczne zakłady opieki
zdrowotnej, spółdzielnie osób prawnych oraz przystępowad do związków
(federacji) organizacji pozarządowych (jeśli spółka ma cele zarobkowe, może
tworzyd i przystępowad do związków organizacji pozarządowych wyłącznie
jako członek wspierający).

44

5. Czy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit może rozdzielad
zysk pomiędzy udziałowców?
Tak, gdyż prawo nie wprowadza ograniczeo w sposobie dystrybucji zysku.
Często jest tak, że spółki non-profit same decydują się na wprowadzenie
takich ograniczeo i do aktów założycielskich wprowają zapisy o nakazie
przeznaczania całości dochodu na realizację celów statutowych oraz zakazie
przeznaczania zysku do podziału między swoich
członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników. Jednak prawo tego nie
nakazuje.
Kwestie opodatkowania zysków spółek non-profit są zależne od tego, jaka
organizacja jest założycielem spółki (np. stowarzyszenie lub fundacja) oraz
tego, czy jest ona jedynym udziałowcem. Liczy się także (w przypadku
stowarzyszeo), co jest celem statutowym.
45

6. Czy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit może starad się o
środki publiczne w ramach otwartych konkursów ofert?
Tak, ale tylko w przypadku, gdy nie działa w celu osiągnięcia zysku oraz
przeznacza całośd dochodu na realizację celów statutowych. Mają taką
możliwośd jedynie spółki, które w akcie założycielskim ustalają, że nie będą
przeznaczad zysku do podziału między swoich
członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.
Mogą też ubiegad się (po spełnieniu innych warunków wynikających z Ustawy
o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie) o status organizacji
pożytku publicznego. Przy czym posiadanie statusu pożytku
publicznego, oznacza możliwośd prowadzenia działalności gospodarczej tylko
jako dodatkowej w stosunku do działalności pożytku publicznego.
Jeśli spółka ma status OPP, przysługuje jej zwolnienie z podatku dochodowego
od osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności
cywilnoprawnych, opłaty skarbowej, opłat sądowych.
46

7. Czy jako udziałowiec odpowiadam majątkiem za straty w spółce?
Tak, jednak wyłącznie do wysokości wniesionych udziałów. Jeśli straty
przewyższają majątek spółki, zarząd spółki powinien złożyd wniosek o
ogłoszenie upadłości. Jeśli tego nie zrobi, jego członkowie mogą byd z tego
tytułu pociągnięci do osobistej odpowiedzialności majątkowej.
Musisz także pamiętad o obowiązku przygotowania sprawozdania
finansowego z działalności. Sprawozdania przygotowuje zwykle zarząd, a
zatwierdzane są przez zgromadzenie wspólników wraz z odpowiednimi
uchwałami. Należy je złożyd w urzędzie skarbowym i do KRS-u. Pamiętaj, że
macie obowiązek prowadzenia pełnej księgowości!
Świetnym przykładem spółki z.o.o. jest Pensjonat i Restauracja „U Pana Cogito”
w Krakowie – obejrzy film tutaj.
(https://www.youtube.com/watch?v=dPZnWAODn6Q)
47

Forma 4: Spółdzielnia pracy (1/7)
1. Czym jest spółdzielnia pracy?

Spółdzielnia pracy to dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób, o
zmiennym składzie osobowym i funduszu udziałowym, które prowadzą
wspólną działalnośd gospodarczą. Przedmiotem działania spółdzielni jest
prowadzenie przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków.
Spółdzielnia, oprócz działalności gospodarczej, może prowadzid działalnośd
społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków i ich środowiska.

Wskazówka:
Spółdzielnia pracy i spółdzielnia socjalna to nie to samo. Spółdzielnia socjalna to
rodzaj spółdzielni pracy, w której częśd członków to osoby zagrożone wykluczeniem
społecznym. Natomiast w przypadku spółdzielni pracy, nie ma takiego obowiązku.

48

2. Jak założyd spółdzielnię pracy?
Przede wszystkim osoby pragnące założyd spółdzielnię muszą uchwalid jej statut, w
którym musi się znaleźd:
- nazwa i siedziba spółdzielni;
- przedmiot działalności i czas trwania (jeśli jest zakładana na czas określony);
- wysokośd wpisowego oraz wysokośd i ilośd udziałów do zadeklarowania przez
członków, termin wnoszenia i zwrotu udziału oraz opis skutków jego
niewniesienia, a także, jeśli przewidujecie możliwośd posiadania więcej niż jednego
udziału, górną granicę udziałów na członka;
- prawa i obowiązki członków, tryb ich przyjmowania i wykluczania;
- zasady organizacyjne (w tym: zwoływanie zgormadzeo, podejmowanie
uchwał, tryb wyboru członków organów spółdzielni);
- zasady podziału nadwyżek oraz pokrywania strat spółdzielni.

49

2. Jak założyd spółdzielnię pracy?
Należy pamiętad, że minimalna liczba założycieli spółdzielni to w przypadku osób
fizycznych 10 osób, a osób prawnych – 3 osoby. W przypadku spółdzielni produkcji
rolnej liczba założycieli – osób fizycznych to 5.
Po uchwaleniu statutu i podpisaniu go przez założycieli, muszą oni wybrad organy
spółdzielni – zwykle w myśl statutu robi to walne zgromadzenie (najwyższy organ
spółdzielni) lub komisja organizacyjna w składzie przynajmniej 3 osób. Walne
zgromadzenie wybiera i powołuje zarząd oraz radę nadzorczą, przyjmuje sprawozdania
roczne oraz absolutorium dla zarządu. Jego uchwały podejmowane są w drodze
głosowania – każdy członek spółdzielni ma 1 głos, niezależnie od wysokości udziałów.
Zarząd zaś reprezentuje spółdzielnię i zajmuje się prowadzeniem bieżących spraw
spółdzielni. Rada nadzorcza jest wewnętrznym organem kontroli nad działalnością
spółdzielni.
Następnie, spółdzielnia musi zostad zarejestrowana w KRS-ie. Z momentem uzyskania
wpisu, zyskuje też osobowośd prawną.

50

3. Kto może byd członkiem spółdzielni pracy?
Członkiem spółdzielni może byd każda osoba fizyczna o pełnej zdolności do czynności
prawnych, spełniająca wymagania określone w statucie. Dodatkowo, w statucie
możecie umieścid zapis o dopuszczeniu do członkowstwa osób o ograniczonej lub
braku zdolności do czynności prawnych, jednak takie osoby nie mogą zasiadad w
organach spółdzielni. Członkami spółdzielni mogą byd także osoby prawne (pod
warunkiem, że statut tego nie zakazuje).
By zostad członkiem spółdzielni, dana osoba musi złożyd pisemną deklarację, w której
umieści swoje imię i nazwisko (lub nazwę w przypadku osób prawnych), miejsce
zamieszkania, ilośd zadeklarownych udziałów i wszystkie inne dane przewidziane przez
statut spółki. W deklaracji powinna podad także dalsze udziały oraz ewentualne
osoby, którym spółdzielnia powinna wypłacid udziały po jej śmierci.
Członkowie wnoszą udziały, które łącznie tworzą kapitał założycielski.

Wskazówka:
Po raz kolejny zwracamy uwagę na istotnośd statutu. Źle napisany statut to źle
działająca organizacja. Spędź wystarczająco dużo czasu nad projektem!
51

3. Kto może byd członkiem spółdzielni pracy?
Założyciele spółdzielni stają się jej członkami w momencie uzyskania wpisu do KRS-u.
Osoby, które dołączają do niej później, muszą byd przyjęte przez spółdzielnię. I znów
mamy dowód na to, jak ważny jest statut, bo to w nim należy przewidzied organ
spółdzielni właściwy do przyjmowania członków. Powinien także określad tryb ich
przyjmowania, odmawiania przyjęcia i tryb odwoławczy.
Członkowie spółdzielni mają równe prawa. Mogą m.in. brad udział w walnych
zgromadzeniach, zasiadad w organach spółdzielni, mied wgląd do dokumentów
spółdzielni (niekiedy organ spółdzielni może odmówid tego prawa w celu ochrony osób
trzecich) oraz uzyskiwad swoją częśd nadwyżki bilansowej.
Pamiętaj również o tym, że spółdzielnia i członek spółdzielni muszą pozostawad w
stosunku pracy, czyli członkowie muszą byd zatrudnieni na umowę o pracę (chyba że
statut przewiduje w jakiś części inaczej). Otrzymuje także wynagrodzenie w wysokości
wynagrodzenia bieżącego i części nadwyżki bilansowej (tak jak opisuje to statut).

52

4. Czy spółdzielnia pracy może prowadzid działalnośd gospodarczą?
Tak, w interesie swoich członków spółdzielnia może prowadzid nieograniczoną
działalnośd gospodarczą. Ważne jest też to, że majątek spółdzielni jest prywatną
własnością jej członków, a zysk podlega podziałowi na podstawie uchwały walnego
zgromadzenia. Jednak co najmniej 5% nadwyżki przeznacza się na fundusz
zasobowy, jeżeli fundusz ten nie osiąga wysokości wniesionych udziałów
obowiązkowych.
Spółdzielnia pracy może też tworzyd fundacje, spółki, tworzyd i przystępowad do
spółdzielni osób prawnych i innych spółdzielni pracy oraz związków spółdzielczych.
Może również jako członek wspierający przystępowad do związków (federacji)
organizacji pozarządowych. Spółdzielnie mogą zakładad związki rewizyjne lub związki
gospodarcze oraz przystępowad do takich związków.
Wskazówka:
Pamiętaj jednak, że spółdzielnie pracy nie mogą prowadzid działalności pożytku
publicznego. Tym samym nie mogą brad udziału w otwartych konkursach ofert ani
korzystad z pracy wolontariuszy.
53

5. Jakie obowiązki sprawozdawcze ma spółdzielnia pracy?
Spółdzielnia pracy zobowiązana jest do prowadzenia pełnej księgowości, tak jak każdy
inny przedsiębiorca.
Każda spółdzielnia obowiązana jest przynajmniej raz na 3 lata, a w okresie
pozostawania w stanie likwidacji corocznie, poddad się lustracyjnemu badaniu
legalności gospodarności i rzetelności działania. Lustracja obejmuje okres od
poprzedniej lustracji. Lustrację przeprowadzają właściwe związki rewizyjne w
spółdzielniach w nich zrzeszonych. Spółdzielnie niezrzeszone zlecają odpłatne
przeprowadzenie lustracji wybranemu związkowi rewizyjnemu lub Krajowej Radzie
Spółdzielczej.

54

Forma 5: Spółdzielnia socjalna (1/10)
1. Czym jest spółdzielnia socjalna?
Spółdzielnia socjalna jest pierwszą w Polsce formą prawną, którą ustawa wprost
określiła jako przedsiębiorstwo społeczne. Charakteryzują ją:
• łączenie w swojej działalności funkcji społecznych i ekonomicznych;
• zakaz dystrybucji zysku;
• zasada demokratycznego zarządzania – spółdzielnia jest stowarzyszeniem ludzi, nie
kapitału;
• podejmowanie ryzyka ekonomicznego;
• wysoki stopieo autonomii.
Spółdzielnia socjalna jest przedsiębiorstwem, którego majątek jest prywatną
własnością członków. Trzeba pamiętad, że jest to zrzeszenie osób, a nie kapitału, stąd
zasada „jeden członek – jeden głos”, a każdy członek ma prawo udziału w zarządzaniu
poprzez wybrane demokratycznie organy.

55

1. Czym jest spółdzielnia socjalna?
Przedmiotem działalności spółdzielni socjalnej jest prowadzenie wspólnego
przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków. Może ona działad na rzecz:
• społecznej reintegracji jej członków, czyli odbudowanie i podtrzymanie
umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i pełnienia ról
społecznych w miejscu pracy, zamieszkania lub pobytu,
• zawodowej reintegracji jej członków, czyli odbudowanie i podtrzymanie zdolności
do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy.
Działania te nie są wykonywane w ramach prowadzonej przez spółdzielnię działalności
gospodarczej.
Spółdzielnia socjalna może prowadzid działalnośd społeczną i oświatowo-kulturalną na
rzecz swoich członków oraz ich środowiska lokalnego, a także działalnośd społecznie
użyteczną w sferze zadao publicznych – nie jest to wówczas działalnośd gospodarcza i
może byd prowadzona jako statutowa działalnośd odpłatna. Ustawa tak samo
podchodzi do statutowej działalności w części obejmującej zakres społecznej i
zawodowej reintegracji.
Wskazówka:
Spółdzielnie nie mogą otrzymad statusu organizacji pożytku publicznego i korzystad
z 1% podatku przekazywanego przez podatników.

56

2. Kto może założyd spółdzielnię socjalną?
Reguluje to art. 4 ustawy o spółdzielniach socjalnych:
• osoby bezrobotne w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,
• osoby, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1-4, 6, 7 ustawy z 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu
socjalnym, czyli:
- bezdomni realizujący indywidualny program wychodzenia z bezdomności, w rozumieniu
przepisów o pomocy społecznej,
- uzależnieni od alkoholu, po zakooczeniu programu psychoterapii w zakładzie lecznictwa
odwykowego,
- uzależnieni od narkotyków lub innych środków odurzających, po zakooczeniu programu
terapeutycznego w zakładzie opieki zdrowotnej,
- chorzy psychicznie, w rozumieniu przepisów o ochronie zdrowia psychicznego,
- zwalniani z zakładów karnych, mających trudności w integracji ze środowiskiem, w
rozumieniu przepisów o pomocy społecznej,
- uchodźcy realizujący indywidualny program integracji, w rozumieniu przepisów o pomocy
społecznej, którzy podlegają wykluczeniu społecznemu i ze względu na swoją sytuację
życiową nie są w stanie własnym staraniem zaspokoid swoich podstawowych potrzeb
życiowych i znajdują się w sytuacji powodującej ubóstwo oraz uniemożliwiającej lub
ograniczającej uczestnictwo w życiu zawodowym, społecznym i rodzinnym,
- osoby niepełnosprawne w rozumieniu ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i
57
społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

2. Kto może założyd spółdzielnię socjalną?
Spółdzielnię socjalną może założyd co najmniej 5 osób, nie więcej jednak niż 50.
Ustawa dopuszcza jeden wyjątek w odniesieniu do spółdzielni socjalnych, które
powstają w wyniku przekształcenia spółdzielni inwalidów w spółdzielnię socjalną. W
takim przypadku nie ma ograniczenia liczby członków.
Co ważne, że każdy członek spółdzielni musi zostad zatrudniony na umowę o pracę.
Czy, nie spełniając wymienionych warunków, można zostad członkiem
spółdzielni?
Tak, jeśli dana osoba ma szczególne kwalifikacje, których nie posiadają pozostali
członkowie spółdzielni. Istotne jest to, by liczba takich osób nie może byd większa
niż 50% ogólnej liczby członków spółdzielni. Jest to zapis bardzo restrykcyjny, a
łamanie go nieprzerwanie przez okres 3 miesięcy, stanowi podstawę do
postawienia spółdzielni w stan likwidacji. Członkostwo w spółdzielni socjalnej
mogą nabyd także osoby prawne – organizacje pozarządowe w rozumieniu
przepisów o działalności pożytku publicznego i wolontariacie oraz gminne osoby
prawne, których statutowym zadaniem jest działanie na rzecz reintegracji
społecznej i zawodowej mieszkaoców gminy.
58

Wskazówka:
Jeśli spółdzielnię socjalną zakładają osoby prawne, musi byd ich przynajmniej 2. Są one
zobowiązane do zatrudnienia co najmniej 5 osób z grup osób wykluczonych lub
zagrożonych wykluczeniem społecznym, w terminie 6 miesięcy od dnia wpisu
spółdzielni socjalnej do KRS-u.
Osoby zatrudnione na tych zasadach po 12 miesiącach nieprzerwanego zatrudnienia w
spółdzielni socjalnej, mają prawo do uzyskania członkostwa w spółdzielni socjalnej.

59

3. Kto może zarządzad spółdzielnię socjalną?
Najważniejszym organem spółdzielni (jej najwyższą władzą) jest walne zgromadzenie.
Walne zgromadzenie powołuje zarząd, przyjmuje sprawozdania roczne oraz
absolutorium dla zarządu. Uchwały walnego zgromadzenia podejmowane się w drodze
głosowania.
Natomiast zarząd reprezentuje spółdzielnię i zajmuje się prowadzeniem jej bieżących
spraw (w ramach statutowych kompetencji), w szczególności zarządza jej majątkiem, a
członkowie zarządu podpisują w imieniu spółdzielni umowy.

Wskazówka:
Jeśli spółdzielnia zrzesza więcej niż 15 osób, musi powoład radę nadzorczą. Rada
nadzorcza jest wewnętrznym organem kontroli nad działalnością spółdzielni.

60

4. Jak zarejestrowad spółdzielnię socjalną?
Spółdzielnie socjalne rejestrują się w KRS-ie w oparciu o ustawowe procedury
obowiązujące dla wszystkich spółdzielni. Spółdzielnie socjalne, które rejestrują się w
rejestrze przedsiębiorstw, są zwolnione z opłaty za rejestrację w KRS-ie oraz za
ogłoszenie wpisu do KRS-u w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Musicie złożyd następujące dokumenty:
• wniosek o rejestrację spółdzielni, do którego należy dołączyd dokumenty
poświadczające, iż każdy z członków założycieli jest uprawniony do zakładania
spółdzielni socjalnej,
• dokumentację założycielskiego walnego zgromadzenia spółdzielni socjalnej, m.in.
statut spółdzielni, uchwałę o przyjęciu statutu, listę obecności wraz z adresami
członków-założycieli oraz oryginałami podpisów, uchwałę walnego zgromadzenia o
powołaniu spółdzielni, uchwałę walnego zgromadzenia o powołaniu organów
spółdzielni, protokół założycielskiego walnego zgromadzenia spółdzielni socjalnej.

61

Wskazówka:
Rejestracja w KRS-ie nie jest jednoznaczna z rozpoczęciem działalności gospodarczej.
Spółdzielnia nie musi określid we wniosku do KRS-u terminu, w którym zamierza
rozpocząd działalnośd, ale art. 115 ustawy Prawo Spółdzielcze z 16 września 1982 r.
stwierdza, iż „Jeżeli spółdzielnia nie rozpoczęła działalności gospodarczej w ciągu roku
od dnia jej zarejestrowania i nie posiada majątku, może ulec wykreśleniu z rejestru na
wniosek związku rewizyjnego”. Oznacza to, że spółdzielnia ma rok na podjęcie
działalności, potem zostaje wykreślona – bez przeprowadzania się postępowania
likwidacyjnego.
Spółdzielnia socjalna ma także przywileje takiej jak zwolnienia
podatkowe, zatrudnienia wspierane czy dotacje – zorientuj się, jakie masz prawa!

62

5. Czy spółdzielnia socjalna może prowadzid działalnośd gospodarczą?
Tak, ponieważ przedmiotem działalności spółdzielni socjalnej jest przede wszystkim
prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków.
Spółdzielnia może także tworzyd fundacje, spółki, tworzyd i przystępowad do
spółdzielni osób prawnych i spółdzielni pracy oraz związków spółdzielczych. Może
również jako członek wspierający przystępowad do związków (federacji) organizacji
pozarządowych.
Pamiętaj, że majątek spółdzielni pozostaje własnością jej członków. Ustawa
wskazuje, na jakie cele może byd przeznaczona nadwyżka bilansowa:
• zwiększenie funduszu zasobowego – co najmniej 40%;
• cele społecznej i zawodowej reintegracji członków spółdzielni, działalnośd
społeczną i oświatowo-kulturalną oraz działalnośd społecznie użyteczną – co
najmniej 40 %;
• pozostałe środki – na fundusz inwestycyjny).
Wskazówka:
Nadwyżka bilansowa nie może podlegad podziałowi pomiędzy członków spółdzielni
socjalnej, w szczególności nie może byd przeznaczona na zwiększenie funduszu
udziałowego czy oprocentowanie udziałów.

63

6. Jakie obowiązki sprawozdawcze ma spółdzielnia socjalna?
Każda spółdzielnia obowiązana jest przynajmniej raz na 3 lata, a w okresie
legalności gospodarności i rzetelności całości jej działania. Lustracja obejmuje okres od
Spółdzielczej.

Nowelizacja ustawy o rachunkowości z 2009 r. wprowadziła możliwośd prowadzenia
uproszczonej księgowości w spółdzielniach socjalnych, o ile przychody za poprzedni rok
podatkowy nie przekroczyły kwoty 1,2 mln euro. Jednak nie stworzono w tej sprawie
przepisów wykonawczych. Stąd większośd spółdzielni wybiera jednak prowadzenie
księgowości pełnej.
Obejrzyj film: http://www.youtube.com/watch?v=CRtS8SoiW0s
64

Forma 6: Spółdzielnia osób prawnych (1/6)
1. Czym jest spółdzielnia osób prawnych?
Spółdzielnia osób prawnych to forma spółdzielni zrzeszająca osoby prawne np.
organizacje pozarządowe lub inne spółdzielnie. Do jej założenia wymagane jest
współdziałanie co najmniej 3 osób prawnych.
Spółdzielnia osób prawnych ma osobowośd prawną.

Wskazówka:
Pamiętaj, że spółdzielnia osób prawnych to nie to samo, co spółdzielnia socjalna
założona przez osoby prawne. Do utworzenia tego drugiego podmiotu wystarczą 2
osoby prawne!

65

2. Jak założyd spółdzielnię osób prawnych?
Spółdzielnie socjalne rejestrują się w KRS-ie w oparciu o ustawowe procedury
obowiązujące dla wszystkich spółdzielni. Należy złożyd następujące dokumenty:
• wniosek o rejestrację spółdzielni, do którego należy dołączyd dokumenty
poświadczające, iż każdy z członków założycieli jest uprawniony do zakładania
spółdzielni socjalnej,
• dokumentację założycielskiego walnego zgromadzenia spółdzielni socjalnej, m.in.
statut spółdzielni, uchwałę o przyjęciu statutu, listę obecności wraz z adresami
członków-założycieli oraz oryginałami podpisów, uchwałę o powołaniu
spółdzielni, uchwałę o powołaniu organów spółdzielni, protokół założycielskiego
walnego zgromadzenia spółdzielni socjalnej.
Wskazówka:
Najważniejszym dokumentem wewnętrznym spółdzielni jest jej statut. Oprócz spraw
podstawowych, takich jak struktura, prawa i obowiązki członków w statucie możesz
wskazad m.in. przedmiot działalności, wysokośd wpisowego, wysokośd i ilośd udziałów
oraz zasady pokrywania strat.
66

3. Kto może zarządzad spółdzielnią osób prawnych?
Strukturę spółdzielni osób prawnych tworzą: walne zgromadzenie, rada nadzorcza i
zarząd.
Najważniejszym organem spółdzielni (jej najwyższą władzą) jest walne zgromadzenie.
Walne zgromadzenie wybiera i powołuję zarząd oraz radę nadzorczą, przyjmuje
sprawozdania roczne oraz udziela absolutorium dla zarządu. Uchwały walnego
zgromadzenia podejmowane się w drodze głosowania i obowiązuje zasada, że każdy
członek spółdzielni ma jeden głos, niezależnie od wysokości udziałów.
Natomiast zarząd reprezentuje spółdzielnię i zajmuje się prowadzeniem bieżących
spraw spółdzielni (w ramach przyznanych mu w statucie kompetencji), w szczególności
zarządza jej majątkiem, a członkowie zarządu podpisują w imieniu spółdzielni umowy.

67

4. Czy spółdzielnia osób prawnych może prowadzid działalnośd gospodarczą?
Spółdzielnie osób prawnych mogą prowadzid nieograniczoną działalnośd gospodarczą.
Mogą także tworzyd fundacje, spółki, tworzyd i przystępowad do spółdzielni osób
prawnych oraz związków spółdzielczych. Spółdzielnie mogą zakładad związki rewizyjne
lub związki gospodarcze oraz przystępowad do takich związków. Mogą również jako
członek wspierający przystępowad do związków (federacji) organizacji pozarządowych
Majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków, a zysk może byd podzielony
między członków na zasadach określonych w statucie.

Wskazówka:
Spółdzielnie osób prawnych nie mogą brad udziału w otwartych konkursach ofert ani
korzystad z pracy wolontariuszy.

68

Wskazówka:
Członkowie spółdzielni uczestniczą w pokrywaniu ewentualnych strat do wysokości
udziałów i nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spółdzielni. Jak w przypadku
wszystkich osób prawnych obowiązuje zasada, że osoba prawna odpowiada za swoje
zobowiązania. Przepisy mogą wprowadzad wyjątki, z których wymienid można osobistą
odpowiedzialnośd członków zarządu za zaległości podatkowe i składki z tytułu
ubezpieczeo społecznych.
Pamiętaj, że Ustawa Prawo spółdzielcze wprowadza zaostrzoną odpowiedzialnośd! Kto
tworząc spółdzielnię lub będąc członkiem zarządu zarazi spółdzielnię na straty, podlega
odpowiedzialności karnej oraz cywilnej. Dodatkowo, na członkach zarządu lub
likwidatorze spółdzielnie spoczywa obowiązek złożenia do sądu wniosku o upadłośd
spółdzielni w przypadku, gdy jej zobowiązania lub długi przewyższają wartośd majątku.

69

5. Jakie obowiązki sprawozdawcze ma spółdzielnia osób prawnych?
Każda spółdzielnia zobowiązana jest przynajmniej raz na 3 lata, a w okresie
legalności gospodarności i rzetelności całości jej działania. Lustracja obejmuje okres od
Spółdzielczej.

Spółdzielnia osób prawnych zobowiązana jest do prowadzenia pełnej księgowości, tak
jak każdy inny przedsiębiorca.

70

Forma 7: Centrum Integracji
Społecznej – CIS (1/4)
1. Co to jest Centrum Integracji Społecznej (CIS)?
Celem działalności Centrum Integracji Społecznej jest reintegracja społecznozawodowa. CIS to podmiot, który ma charakter edukacyjny, a jednym z elementów
edukacji może byd praca uczestników w ramach działalności handlowej, usługowej lub
wytwórczej. Ustawa o zatrudnieniu socjalnym mówi: taka działalnośd nie stanowi
działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności
gospodarczej.
Działalnośd CIS-ów obejmuje działania mające na celu zdobycie lub podwyższenie
kwalifikacji zawodowych oraz indywidualne programy zatrudnienia socjalnego.
Ogólnie chodzi o reintegrację!
CIS adresuje swoje działania do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, w tym:
bezdomnych, uzależnionych od alkoholu i narkotyków lub innych środków
odurzających, chorych psychicznie, osób zwalnianych z zakładów karnych, uchodźców
czy osób niepełnosprawnych (w rozumieniu odpowiednich przepisów).
71

2. Jak założyd Centrum Integracji Społecznej (CIS)?
Musisz pamiętad, że zakres działalności CIS-u powinien byd dostosowany do lokalnych
potrzeb. CIS nie ma osobowości prawnej i funkcjonuje jako jednostka wyodrębniona w
instytucji lub organizacji, która je utworzyła. CIS mogą utworzyd:
starosta, wójt, prezydent albo burmistrz miasta lub organizacja pozarządowa. Do
wojewody należy złożyd wniosek, który w drodze decyzji administracyjnej nadaje
jednostce status na 5 lat. Wniosek można składad 2 razy do roku: od 1.04 do 30.04 lub
od 1.09 do 30.09.
Instytucja, która CIS utworzyła podpisuje umowy i odpowiada za jego zobowiązania.
Do prowadzenia spraw CIS-u zarząd organizacji prowadzącej może wyznaczyd
osobę, której przekaże odpowiednie pełnomocnictwa.
Wskazówka:
Przed utworzeniem Centrum skonsultuj się z Powiatowym Urzędem Pracy, Miejskim
Ośrodkiem Pomocy Społecznej i samorządem – oni mogą pomóc Ci właściwie określid
ofertę wsparcia Centrum.
72

2. Jak założyd Centrum Integracji Społecznej (CIS)?

Wniosek powinien zawierad:
• nazwę instytucji tworzącej Centrum;
• informację o siedzibie Centrum i przewidywany termin rozpoczęcia działalności;
• przewidywaną liczbę uczestników i ich specyfikacja;
• planowany rodzaj działalności wytwórczej, handlowej lub usługowej;
• program prac prowadzonych w ramach reintegracji zawodowej i społecznej;
• przewidywaną liczbę pracowników oraz ich kwalifikacje, a także planowane rodzaje
umów o pracę wymiar czasu pracy pracowników;
• dane o organizacji i systemie zajęd w Centrum, a także zakładanych efektach
działania;
• szacunkowy roczny preliminarz ogólnych kosztów działalności;
• dane o wysokości zasobów własnych instytucji tworzącej;
• projekt regulaminu Centrum.
73

3. Co jeszcze jest ważne?

•
•
•

•

•

Między CIS-em a uczestnikami zajęd nie ma stosunku pracy.
Uczestnicy CIS mają status osób bezrobotnych, a od CIS-u otrzymują świadczenie
integracyjne w wysokości zasiłku dla bezrobotnych.
O sfinansowanie etapu tworzenia CIS jego organizator może ubiegad się między
innymi u marszałka województwa.
Późniejszą działalnośd CIS-u finansowad można między innymi ze środków
własnych gminy, środków z Unii Europejskiej oraz dochodów z działalności
wytwórczej, handlowej lub usługowej CIS.
Jeśli podmiotem prowadzącym CIS jest organizacja pozarządowa, jest ona
zobowiązana do prowadzenia pełnej księgowości i rachunkowego wyodrębnienia
działalności CIS w stopniu pozwalającym na określenie przychodów i kosztów z nią
związanych.

74

Forma 8: Zakład Aktywności
Zawodowej – ZAZ (1/6)
1. Czym jest Zakład Aktywności Zawodowej (ZAZ)?

Zakład Aktywności Zawodowej to rozwiązanie dostępne tylko dla organizacji
pracujących z osobami niepełnosprawnymi, w szczególności osobami z orzeczonym
znacznym stopniem niepełnosprawności. Działa on w celach rehabilitacji zawodowej i
społecznej osób niepełnosprawnych. Tego typu jednostkę mogą zakładad także
fundacje i stowarzyszenia
ZAZ nie ma osobowości prawnej i funkcjonuje jako jednostka wyodrębniona w
instytucji lub organizacji, która ZAZ utworzyła.

75

2. Kto może założyd Zakład Aktywności Zawodowej (ZAZ)?

ZAZ może założyd powiat, gmina, a także fundacja, stowarzyszenie oraz inna
organizacja społeczna, która za cele statutowe stawia sobie rehabilitację zawodową i
społeczną osób niepełnosprawnych.
Te organizacje mogą zdobyd status Zakładu Aktywności Zawodowej, dla uprzednio
wyodrębnionej organizacyjnie i finansowo jednostki, muszą jednak spełnid pewne
warunki:
• wyodrębniona z organizacji jednostka musi posiadad odpowiedni wskaźnik (co
najmniej 70%) osób niepełnosprawnych o znacznym stopniu niepełnosprawności;
• musi przeznaczad uzyskane dochody na zakładowy fundusz aktywności;
• obiekty użytkowane przez zakład pracy odpowiadają przepisom BHP i uwzględniają
potrzeby osób niepełnosprawnych;
• musi uzyskad zgodę starosty na utworzenie ZAZ-u.
Po spełnieniu warunków decyzję o przyznaniu statusu ZAZ-u wydaje wojewoda.
76

3. Jak założyd Zakład Aktywności Zawodowej (ZAZ)?

Uzyskanie zgody od wojewody to pierwszy krok. Następnie trzeba złożyd we właściwej
dla siebie jednostce organizacyjnej samorządu województwa wniosek o
dofinansowanie ze środków PFRON-u kosztów poniesionych na utworzenie i
prowadzenie zakładu.
Po zaakceptowaniu wniosku przez starostę, organizacja podpisuje umowę , w której
określa się m.in. wysokośd środków PFRON-u. Do ostatecznego założenie ZAZ –u
pozostaje jeszcze uzyskanie zaświadczenia o spełnianiu odpowiednich wymogów jako
zakład pracy od Paostwowej Inspekcji Pracy. Wtedy wojewoda może nadad formalny
status ZAZ – u.
Wskazówka:
Ważne jest tworzenie sieci wsparcia dla powstającego zakładu. Nawiązuj
kontakty, buduj współpracę z lokalnymi partnerami – wszystko to
zaowocuje, kiedy już ZAZ będzie działał. Pamiętaj, że procedura zakładania ZAZ-u
może potrwad około dwóch lat.
77

3. Jak założyd Zakład Aktywności Zawodowej (ZAZ)?

•

•

PFRON może sfinansowad nie tylko koszty utworzenia ZAZ, ale także jego
prowadzenia (z wyłączeniem kosztów działalności gospodarczej), w szczególności
działalnośd rehabilitacyjną, jak również wynagrodzenia dla pracowników (do
wysokości 130% wynagrodzenia minimalnego).
Przepisy nakładają na organizatora ZAZ obowiązek podpisania z pracownikami
umów o pracę.

Wskazówka:
Zbieraj fundusze! Niestety, koszty poniesione przed podpisaniem umowy o
utworzenie ZAZ (często już na tym etapie konieczne jest poniesienie znaczących
wydatków, np. na adaptację pomieszczeo i obiektów) nie zostaną zwrócone ani
uwzględnione jako wkład własny.
78

4. Na co można przeznaczyd dochody pochodzące z działalności Zakładu Aktywności
Zawodowej (ZAZ)?
Dochody z działalności gospodarczej oraz zwolnieo podatkowych ZAZ muszą byd
przeznaczone w całości na zakładowy fundusz aktywności. Można z niego finansowad
m.in.: usprawnienie i dodatkowe oprzyrządowanie stanowisk pracy, wspomagające
samodzielne funkcjonowanie osób niepełnosprawnych w zakładzie pracy, zakup
sprzętu i wyposażenia, dokształcanie, przekwalifikowanie i szkolenie osób
niepełnosprawnych, rekreację i uczestnictwo osób niepełnosprawnych w życiu
kulturalnym, pomoc w zaspokajaniu innych potrzeb socjalnych i związanych z
rehabilitacją społeczną zatrudnionych osób niepełnosprawnych. Środki funduszu
aktywności przeznaczone na poprawę warunków pracy nie mogą przekraczad 30%
rocznych wpływów tego funduszu.

Wskazówka:
Dochodów organizacja prowadząca nie może przeznaczyd na bieżące koszty
prowadzenia i realizację swojej działalności statutowej.
79

4. Na co można przeznaczyd dochody pochodzące z działalności Zakładu Aktywności
Zawodowej (ZAZ)?
Organizacja prowadząca ZAZ jest zwolniona z podatków w zakresie działalności ZAZu, z tym że:
• z podatków od nieruchomości, rolnego i leśnego – na zasadach określonych w
przepisach odrębnych,
• z podatku od czynności cywilnoprawnych – jeżeli czynnośd przez niego dokonana
pozostaje w bezpośrednim związku z prowadzeniem zakładu.
Zwolnienie nie obejmuje: podatku od gier, podatku od towarów i usług oraz podatku
akcyzowego, cła, podatków dochodowych, podatku od środków transportu.
Organizacja prowadząca ZAZ jest zwolniona z podatków w zakresie działalności ZAZu, z wyjątkiem opłaty skarbowej i opłat o charakterze sankcyjnym. Prowadzący ZAZ
przekazuje środki uzyskane z tytułu powyższych zwolnieo na: PFRON – w wysokości
10% oraz na zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych – w wysokości
90%.
Organizacja pozarządowa prowadząca ZAZ jest zobowiązana do prowadzenia odrębnej
i pełnej ewidencji księgowej dla działalności zakładu.
80

Forma 9: Niepubliczny Zakład Opieki
Zdrowotnej – NZOZ (1/3)
1. Czym jest Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej (NZOZ)?

Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej (NZOZ) to organizacyjnie wyodrębniony zespół
osób i środków majątkowych utworzony w celu zapewniania świadczeo zdrowotnych
i promocji zdrowia. Świadczeniem zdrowotnym są działania służące
zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz inne działania
medyczne, wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych.
NZOZ nie jest samodzielną formą prawną. Nie ma osobowości prawnej i funkcjonuje
jako jednostka wyodrębniona w instytucji lub organizacji, która go utworzyła. Zatem to
instytucja lub organizacja prowadząca NZOZ odpowiada za jego zobowiązania.
NZOZ może byd utworzony m.in. przez fundację, stowarzyszenie, kościół, związek
wyznaniowy lub spółkę. Strukturę i zasady działania zakładu opieki zdrowotnej, jego
cele i działania oraz zakres udzielanych świadczeo medycznych określa statut.

81

2. Jak założyd Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej (NZOZ)?

Etapy tworzenia NZOZ-u są następujące:
• Wybór formy prawnej prowadzenia NZOZ-u – działalnośd indywidualna czy spółka.
• Zarejestrowanie działalności gospodarczej.
• Uzyskanie numerów REGON i NIP dla NZOZ-u.
• Zapewnienie infrastruktury: pomieszczeo i urządzeo.
• Wystąpienie do SANEPID-u o potwierdzenie spełnienia wymagao.
• Wydanie uchwały o utworzeniu NZOZ-u i nadanie mu statutu.
• Dobór personelu i powołanie kierownika.
• Zarejestrowanie NZOZ-u w rejestrze zakładów opieki zdrowotnej u wojewody.

82

3. Co jest ważne?

NZOZ musi spełniad ściśle określone wymagania dotyczące wykorzystywanego na ten
cel obiektu i pomieszczeo, a świadczenia medyczne mogą byd udzielane wyłącznie
przez osoby z uprawnieniami medycznymi. Zakład może rozpocząd działalnośd po
wpisaniu do rejestru zakładów opieki zdrowotnej prowadzonego przez wojewodę.
Jeśli NZOZ jest prowadzony przez organizację pozarządową, a udzielane świadczenia
medyczne są bezpłatne, będzie to stanowiło częśd działalności statutowej
nieodpłatnej. Natomiast, jeśli pacjenci będą ponosid opłaty za usługi, będzie to
odpłatna działalnośd pożytku publicznego lub działalnośd gospodarcza.
W przypadku prowadzenia NZOZ-u jako działalności gospodarczej, wypracowany zysk i
możliwośd rozporządzania nim będzie uregulowana przepisami właściwymi dla
organizacji prowadzącej. Organizacja pozarządowa jest także zobowiązana do
prowadzenia pełnej księgowości i rachunkowego wyodrębnienia działalności NZOZ-u.

83

A może...
Przedsiębiorstwa społeczne, w celu pełniejszego osiągnięcia
założonych celów społecznych, często „miksują” kilka form
prawnych, tworząc swoiste konsorcja. Dzięki temu mogą
działad wszechstronniej i efektywniej.
Przykład:
Tak było w przypadku Stowarzyszenia Pomocy Wzajemnej „Byd Razem”. Jego
członkowie chcieli działad i pomagad przez znalezienie pracy osobom bezrobotnym i
bezdomnym, dzięki czemu mogli oni wrócid do normalnego, godnego życia. Założyli
więc Fundację Rozwoju Przedsiębiorczości Społecznej „Byd Razem”, która uruchomiła
przedsiębiorstwo społeczne, w ramach któego osoby zagrożone wykluczeniem znalazły
zatrudnienie.

84

Podsumujmy...
#1 Cele
Fundacja
Stowarzyszenie

Spółdzielnia socjalna

Spółdzielnia pracy

Spółka non-profit
CIS
ZAZ
NZOZ

Cele społecznie lub gospodarczo użyteczne, w szczególności takie, jak: ochrona
zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i
pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami.
Samodzielnie określa swoje cele w statucie, przy czym cele te nie mogą byd celami
zarobkowymi.
Społeczna i zawodowa reintegracja członków poprzez prowadzenie działalności
gospodarczej. Niezależnie: działalnośd społeczna i oświatowo-kulturalna na rzecz
swoich członków oraz ich środowiska lokalnego, a także działalnośd społecznie
użyteczna w sferze zadao publicznych.
W interesie swoich członków prowadzi wspólną działalnośd gospodarczą. Może także
prowadzid działalnośd społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków i ich
środowiska. W przypadku spółdzielni inwalidów i spółdzielni niewidomych celem
społecznym jest zawodowa i społeczna rehabilitacja inwalidów i niewidomych przez
pracę w prowadzonym wspólnie przedsiębiorstwie.
Samodzielnie określa swoje cele w statucie, przy czym cele te nie mogą byd celami
zarobkowymi.
Reintegracja społeczna i zawodowa osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem
społecznym.
Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych.
Zapewnianie świadczeo zdrowotnych i promocja zdrowia.
Źródło: www.ekonomiaspoleczna.pl

85

Podsumujmy...
#2 Działalnośd gospodarcza
Fundacja
Stowarzyszenie
Spółka non-profit
CIS

ZAZ

NZOZ

Prowadzenie działalności gospodarczej w rozmiarach służących realizacji celów
społecznych.
Bez prawnych ograniczeo.
Prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków. W
ramach działalności gospodarczej prowadzona jest społeczna i zawodowa
reintegracja członków.
Przedmiotem gospodarczej działalności spółdzielni pracy jest prowadzenie
wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków.
Nie prowadzi działalności gospodarczej.
Zakłady te nie mogą prowadzid działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów
przemysłu paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego,
piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu
powyżej 1,5 % oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali lub
handlu tymi wyrobami.

Ważne! Istnieją pośrednie ograniczenia w rodzajach działalności gospodarczej podmiotów
mających status organizacji pożytku publicznego – jeśli Twoja organizacja ma taki status,
sprawdź, na co musisz zwrócić uwagę!

86

Podsumujmy...
#3 Wykorzystanie zysku z działalności
Fundacja
Stowarzyszenie


Spółka non-profit

CIS
ZAZ
NZOZ

Całkowity zakaz dystrybucji zysku na rzecz fundatorów. Dochody fundacji nie
muszą byd w całości przeznaczane na działalnośd statutową.
Całkowity zakaz dystrybucji zysku, w tym zakaz podziału dochodu między
członków. Dodatkowo istnieje prawny obowiązek przeznaczania całego dochodu
na realizację celów statutowych.
Zakaz dystrybucji zysku między członków. Zysk (nadwyżka bilansowa) może byd
przekazany jedynie ma zwiększenie funduszu zasobowego – co najmniej 40%, cele
społecznej i zawodowej reintegracji członków spółdzielni, cele społeczne i
oświatowo-kulturalne, działalnośd społecznie użyteczną – co najmniej 40%,
fundusz inwestycyjny).
Prawo nie wprowadza ograniczeo. Zysk może byd podzielony między członków na
zasadach określonych w statucie.
Prawo nie wprowadza ograniczeo. Pojawiają się one jeśli zostaną przewidziane w
akcie założycielskim.
Nie dotyczy.
Dochody ZAZ muszą byd przeznaczone w całości na zakładowy fundusz aktywności.
Zależne od formy prawnej podmiotu prowadzącego


87

Podsumujmy...
#4 Zarządzanie
Fundacja
Członkostwo osób
indywidualnych

Członkostwo osób
prawnych (instytucji,
organizacji)

Najwyższa władza

Organy

Udziałowcy
Udział w podejmowaniu
decyzji przez
udziałowców/członków

Stowarzyszenie

N

N

T

N

Spółka non-profit

N

Spółdzielnia
pracy


T

N

N

T
NGO-sy, jednostki
samorządu
terytorialnego,
kościelne osoby
prawne

walne
walne
fundatorzy lub
zgromadzenie walne zgromadzenie
zgromadzenie
ustanowiony przez
wszyscy udziałowcy członków – członków – wszyscy
członków - wszyscy
wszyscy
nich organ
członkowie
członkowie
członkowie
zarząd, rada lub
zarząd,
zgromadzenie
zarząd, walne
zarząd, walne
zarząd, walne
zgromadzenie
fundatorów,
zgromadzenie,
zgromadzenie
zgromadzenie
wspólników, rada
nieobowiązkowo
organ kontroli
członków, rada
członków, rada
nadzorcza/komisja
organ nadzoru
wewnętrznej
nadzorcza
nadzorcza
rewizyjna
wewnętrznego
osoby fizyczne,
N
N
członkowie
członkowie
prawne
n.d.

1 członek=1 głos

waga głosu zależna
od wielkości udziału

1 członek=1
głos

1 członek=1 głos


88

Podsumujmy... #5 Finanse
Fundacja
własnośd prywatna

N
ufundowany
przez
fundatorówmin
imum 1000zł,
kapitał początkowy
działalnośd
gospodarcza
minimum 1000
zł

Stowarzyszenie

Spółka non- Spółdzielnia
profit
pracy

Spółdzielnia
socjalna

ZAZ

CIS

NZOZ

N

T

T

T

N

N

T

N

kapitał
założycielski
minimum
5000 zł

fundusz
założycielski,
bez
określonego
minimum

fundusz
założycielski,
bez
określonego
minimum

N

N

N

z funduszu
pracy; w
z funduszu
z PFRON;
przypadku
pracy; osoby samorządu
N
N
N
N
uczestników
N
niepełnospraw województ
niepełnospra
ne z PFRON
wa
wnych z
PFRON
za
zobowiązani
za
za
udziałowcy
członkowie
członkowie
a
zobowiązania zobowiązania
uczestniczą w
zasady
odpowiedzialno odpowiedzialno
uczestniczą w uczestniczą w odpowiada odpowiada odpowiada
pokrywaniu
odpowiedzialności
śd całym
śd całym
pokrywaniu
pokrywaniu
całym
całym
całymmajątki
strat do
majątkowej za
majątkiem
majątkiem
strat do
strat do
majątkiem majątkiem em instytucja
wysokości
zobowiązania
fundacji
stowarzyszenia
wysokości
wysokości
instytucja instytucja lub
lub
wniesionych
udziałów
udziałów
lub
organizacja organizacja
udziałów
organizacja prowadząca prowadząca
prowadząca
możliwośd
pozyskania
środków na
rozpoczęcie
działalności


89

Pamiętaj!
Zysk społeczny w przypadku przedsiębiorstw
społecznych zawsze powinien górowad nad
zyskiem ekonomicznym.
Zysk ekonomiczny zaś zawsze powinien służyd
realizacji celów statutowych. Działaj
transparentnie: publikuj sprawozdania
finansowe, przeprowadzaj audyty, informuj o
swoich działaniach.
90

Chcesz wiedzied więcej – przeczytaj:
Ustawa z 7 kwietnia 1989 Prawo o stowarzyszeniach
Ustawa z 6 kwietnia 1984 o fundacjach
Ustawa z 24 kwietnia 2003 o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (nowelizacja
w styczniu 2010)
Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze, Dz.U. 1982 Nr 30 poz. 210, z późn.
zmianami.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych, Dz.U. 2006.94.651, z późn.
zmianami.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 kwietnia 2012 r. w sprawie
przyznawania środków na podjęcie działalności na zasadach określonych dla spółdzielni
socjalnych, Dz.U. 2012 nr 0 poz. 456.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 sierpnia 2007 r. w sprawie
określenia wzorów zaświadczeo dołączanych do wniosku o wpis spółdzielni socjalnej do
Krajowego Rejestru Sądowego, Dz.U. 2007 nr 149 poz. 1051.
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym, Dz.U. 2003.122.1143, z
późniejszymi zmianami.
Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r., Dz.U.
2004.99.1001, z późniejszymi zmianami.
Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, Dz.U. 1994, Nr
111, poz. 535, z późniejszymi zmianami.
91

Chcesz wiedzied więcej – przeczytaj:
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Dz.U. 1997, Nr 123, poz. 776, z
późniejszymi zmianami.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 lipca 2012 r. w
sprawie zakładów aktywności zawodowej, Dz.U. 2012 nr 0 poz. 850
Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r., Dz.U. 2004, nr 64, poz.
593, z poźn. zmianami
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 lutego 2009 r. w sprawie
gospodarki społecznej (2008/2250(INI))

Zajrzyj też koniecznie na:
www.ngo.pl
www.ekonomiaspoleczna.pl
My także korzystaliśmy z tych portali przygotowując e-learning, który właśnie
zakooczyłeś!
92

Jak działac w ekonomii społecznej

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Jak działac w ekonomii społecznej

Similar to Jak działac w ekonomii społecznej (20)

Jak działac w ekonomii społecznej