O concello de Catoira está situado na banda sur da Ría de Arousa, nun terreo de transición co esteiro do Ulla (espazo protexido).Ten unha costa baixa, con alternancia de zonas rochosas e areosas, con alguns seos e numerosos bancos de area e lameiros producidos polos sedimentos que achega o río. Está moi ocupada por recheos e construcións.

1. CATOIRA
A costa

2. 1-O Vilar
2-Borreiros
3-Ínsua do Rato
4-As Torres do Oeste
5-Praia do Progreso
6-Río Catoira
7-Gabeira Grande ou San Miguel
8-Gabeira Pequena ou do Cruceiro
1
2
3
4
5
6
7
8
O concello de Catoira está situado na
banda sur da Ría de Arousa, nun terreo
de transición co esteiro do Ulla.Ten
unha costa baixa, con alternancia de
zonas rochosas e areosas, con alguns
seos e numerosos bancos de area e
lameiros producidos polos sedimentos
que achega o río. Está moi ocupada
por recheos e construcións.

3. Catoira desde o monte Xiabre
O sur e leste do territorio está ocupado pola serra do Xiabre (máxima altura no Meda, con
646 m ). Das serras baixan pequenos ríos que desembocan na ría de Arousa: Catoira,
Freixeiro e Abalo.
As principais actividades son os servizos e a industria. Acolle un rico patrimonio cultural, no
que destacan os muíños de vento e marea e as Torres do Oeste

4. Vista aérea do litoral de Catoira

5. Vista aérea do litoral de Catoira

6. Muíños de vento de Abalo (Catoira).

7. Esteiro do Ulla e Ría de Arousa entre a Punta de Patiño (Rianxo) e a punta Grandoiro (Catoira).

8. PROTECCIÓNS
-LIC “Sistema Fluvial Ulla-Deza”.

9. RÍA DE AROUSA
Ábrese entre as puntas Falcoeiro, ao norte, e o Con da Aguieira (na península do Grove),
ao sur, separada da ría de Muros e Noia polo macizo montañoso da serra da Barbanza.
É a maior das rías galegas, con 25 km de lonxitude, 10 km de largor na zona máis ampla e
230 km2 de superficie. É unha ría ampla e aberta formada pola unión dos vales fluviais dos
ríos Ulla e Umia, e nela desaugan numerosos ríos de menor entidade. Ten un perfil moi
irregular e con múltiples formacións: seos, praias, cantís, illas...
Acolle áreas de grande interese ecolóxico e cultural e está intensamente poboada e
explotada
Ría de Arousa desde o Xiabre

10. RÍO ULLA
Nace no monte Picouzo, na serra da Vacaloura. Percorre varias comarcas, ás que lle da
nome: a Ulloa, a Ulla e o Ullán, e, despois de 132 km de percorrido, desemboca na ría de
Arousa, entre Padrón e Pontecesures. É a fronteira natural entre as provincias de
Pontevedra e A Coruña.
Esteiro do Ulla en Catoira

11. Na actualidade o Ulla é moi pouco navegable debido á acumulación de sedimentos, agás
para pequenas embarcacións.
Foi lugar de entrada para embarcacións cara ao porto de Pontecesures, moi importante
durante a Idade Media e Moderna. Por el penetraron invasores que pretendían chegar a
Santiago de Compostela e navegaban naves comerciais.

12. 1-O Vilar

13. Forno dunha antiga telleira en Catoira.
Un paseo a carón do esteiro do Ulla, que leva desde as Torres ata as telleiras, permite entrar en
contacto con todos os aspectos do litoral de Catoira e os diferentes hábitats da área protexida, así
como algún elemento etnográfico.

14. Imaxe antiga do traballo na telleira

15. 2-Borreiros

16. 3-Ínsua do Rato

17. O esteiro do Ulla entre Catoira e Rianxo. Antes de construírse a ponte do Ulla entre Catoira e
Rianxo cruzábase a ría en botes desde o embarcadoiro de Quintáns.

18. 4-As Torres do Oeste

19. Torres do Oeste na entrada do río Ulla desde a ría de Arousa. Formaron parte da fortaleza
“Castellum Honesti” levantado no no século XI por Alfonso V para defender Santiago da
entrada dos normandos. Das sete torres orixinais consérvanse dúas, e unha pequena
capela do século XII dedicada a Santiago Apóstolo.
O primeiro domingo de agosto celébrase aquí a Romería Vikinga.
Unha ruta une as Torres coa praia fluvial de Catoira.

20. Torres do Oeste. Nas súa base atopáronse restos de época romana

21. Torres do Oeste

22. Capela das Torres do Oeste

23. Torres do Oeste

24. 5-Praia do Progreso

25. 6-Río Catoira. Fórmase con varios
regos que baixan do Monte Xiabre
(Beco, Casiriro e Caldón) e, despois
dun curto percorrido, desemboca en
Catoira, na ría de Arousa.

26. Muíño de mareas do Cura, na desembocadura do río Catoira. Tiña un sistema de comportas
para reter e aproveitar tanto a auga das mareas como as do río. Contaba con dúas moas.

27. 7-Gabeira Grande ou San Miguel
8-Gabeira Pequena ou do Cruceiro

28. Litoral de Catoira e nova ponte do tren

29. VALOR XEOLÓXICO
A maioría do territorio de catoira é de
rochas graníticas. No litoral abondan
as áreas sedimentarias
MAPA LITOLÓXICO

31. VALOR BIOLÓXICO
Os ecosistemas e hábitats que podemos atopar no litoral de Catoira son xunqueiras e
carrizais, praias areosas e lameiros e algunha zonas rochosas baixas, onde hai unha rica
flora e fauna adaptada ás augas salobres e ás variacións dos niveis da marea.

32. No amplo esteiro, nas marismas que se forman nas súas beiras, dominan as especies
halófitas: xunco, espartina, carrizo, portulaca, sosa, herba coral, acelga salgada...

33. Portulaca
(Halimione portulacoides),
unha planta que resiste as augas
salobres dos esteiros.

34. Carrizos (Phragmites communis), Ocupan grandes extensións nos esteiros
e lagoas e crean bos hábitats para as aves.

35. Xunco
(Juncus effusus)

36. Herba de namorar

37. Os bochos (Fucus vesiculosus) marcan a liña do mar.

38. Estripos en flor

39. No litoral de Catoira (esteiro do Ulla) a fauna máis importante está representada polos
invertebrados e aves acuáticas.
Destacan o corvo mariño real, as gaivotas (patiamarela, escura, chorona) a garza a
garzota... Nos carrizais hai rascón, lavanco real, galiña de río, becacina cabra, fulepa (lixeira
e grande), escribenta...

40. Garza real (Ardea cinerea)

41. Rascón
(Rallus
aquaticus)

42. Gaivota chorona (Chroicocephalus ridibundus)

43. Escribenta (Emberiza cirlus)

44. As augas do Ulla son ricas en lampreas e salmóns e no esteiro abondan as anguías
Anguía (Anguilla anguilla)

45. Boqueixón
LIC “SISTEMA FLUVIAL ULLA-DEZA”
Abrangue o curso do Ulla desde Arzúa ata a desembocadura e o último
tramo do Deza. É unha zona de grande interese xeolóxico e biolóxico.
Os ecosistemas máis relevantes son o esteiro e marismas da
desembocadura e os bosques de ribeira.

46. USOS/APROVEITAMENTO
-Pesca, marisqueo
-Navegación
-Turismo, lecer e deportes
-Industrias
Recreación de barcos viquingos

47. Moitas son as razóns que nos
poden levar a achegarnos a
Catoira, a súa natureza e
paisaxe, a súa historia, os
valores etnográficos, as súas
festas… Todo esto fai desta vila
un bo lugar para pasar un día
de lecer.
Podemos facer un roteiro case
chan, ben acondicionado, no
que se alternan pistas de terra
e pasarelas de madeira (8 km,
ida e volta).

49. Segundo a tradición polo
Ulla entrou ata Iria Flavia
o corpo do Apóstolo
Santiago. Desde 1965 a
Ruta Xacobea do Mar de
Arousa e río Ulla percorre
o camiño fluvial ata
unirse en Pontecesures e
Padrón co que ven de
Portugal.
Imaxe do Apóstolo
Santiago na capela das
Torres do Oeste

50. Un dos numerosos cruceiros na beira do Ulla

51. PROBLEMAS/AGRESIÓNS
-Construcións na liña de costa, dragados, recheos
-Presión humana nos espazos naturais e sobre as especies
-Especies invasoras
-Contaminación

52. Adela Leiro, Mon Daporta
maio 2021