“Orta məktəbdə fənlərin tədrisində informasiya texnologiyalarının tətbiqi (Layihə metodu)” seçmə fənninin xüsusiyyətləri

1. Lənkəran Dövlət Universiteti,
dosent, fizika riyaziyyat elmləri namizədi
Mirnamiq Bəşirov Mirnamiq Mirəhmədağa oğlu
may 2013
“Orta m kt bd f nl rin t drisində ə ə ə ə ə ə
informasiya texnologiyalarının t tbiqiə
(Layih metodu)”ə
seçmə fənninin xüsusiyyətləri

2. • 2003–cü ilin fevralında ümummilli liderimiz Heydər
Əliyevin xüsusi Fərmanı ilə respublikamızda ilk dəfə
olaraq qəbul olunmuş İKT–nin inkişafı üzrə 10 illik Milli
Strategiya 2012–ci ildə başa çatdı. Digər tərəfdən,
Prezident İlham Əliyevin 2012-ci il dekabrın 29–da
imzaladığı fərmanla “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış”
inkişaf konsepsiyasına əsasən bu ildən ölkəmizdə yeni
bir inkişaf dövrü başlayır və konsepsiyanın hədəflərinə
çatmaq üçün İKT sahəsinin üzərinə yeni və məsuliyyətli
vəzifələr qoyulmuşdur.
“Orta məktəbdə fənlərin tədrisində
informasiya və kompüter texnologiyalarının tətbiqi (Layihə metodu)”
seçmə fənninin xüsusiyyətləri

3. • Hazırda pedaqoji kadrların hazırlanması mərhələlərində,
onların gələcək peşə fəaliyyəti zamanı müasir tələblərə
cavab verə biləcək tədris, metod və üsulları ilə təmin
etmək zərurəti yaranmışdır. Bu isə məhz onların peşə
fəaliyyətinə hazırlıq dövründə həyata keçirilməlidir.
Müasir dərs şagirdlərə biliklərin verilməsini yox, biliklərin
necə qazanılması yollarını göstərməli, öyrəndikləri
biliklərin həyatı zəruriliyini dərk etmək və həyat
fəaliyyətləri dövründə istifadə etmək kimi bacarıqların
aşılanmasını tələb edir.
“Orta məktəbdə fənlərin tədrisində
informasiya və kompüter texnologiyalarının tətbiqi (Layihə metodu)”
seçmə fənninin xüsusiyyətləri

4. • Dərslər ilk növbədə fənnə maragın artması və dərsin
daha yaxşı mənimsənilməsinə kömək edərək şagirdlərdə
tədqiqatçılıq və axtarıcılıq qabiliyyətini inkişaf etdirməli,
kompüter modellərindən istifadə edərək şagirdlərdə bir
neçə sahə üzrə bilik və vərdişlərin inkişafını təmin
etməlidir.
• Bu baxımdan seçmə fənn kimi tədris olunan “Orta
məktəbdə fənlərin tədrisində informasiya
texnologiyalarının (İT) tətbiqi (Layihə metodu)” mühüm
əhəmiyyətə malikdir.
“Orta məktəbdə fənlərin tədrisində
informasiya və kompüter texnologiyalarının tətbiqi (Layihə metodu)”
seçmə fənninin xüsusiyyətləri

5. • Qeyd etmək lazımdırki, hazırda respublikamızda bütün
fənlər üzrə orta ümumtəhsil və digər pedaqoji
müəssisələrin heyəti məcburi qaydada “İNTEL gələcək
üçün təhsil” layihə metodunun tətbiqi ilə bağlı kurslarda
təlim keçir və bu hal hazırda da davam edir. “Orta
məktəbdə fənlərin tədrisində informasiya
texnologiyalarının (İT) tətbiqi (Layihə metodu)” seçmə
fənnin pedaqoji fəaliyyətə qədərki dövrdə aparılması
kadr hazırlığı sahəsində uzaqgörənliklə atılmış bir
addımdır. Seçmə fənnə aid tədris ədəbiyyatı və bütün
kursu əhatə edən elektron formada material CD şəklində
Universitet kitabxanasına və tələbələrə verilmişdir.
“Orta məktəbdə fənlərin tədrisində
informasiya və kompüter texnologiyalarının tətbiqi (Layihə metodu)”
seçmə fənninin xüsusiyyətləri

6. • Seçmə fənnin tədrisi özündən əvvəl ixtisas fənninin
tədrisi, informatika fənnləri üzrə bilikləri tətbiq edərək
pedaqoji ixtisas tələbələrində şagirdlərdə yaradıcı
təfəkkürün inkişafını, yüksək səviyyədə düşüncə
vərdişlərinin inkişaf etdirilməsini təmin edən layihə
metodunun tətbiqi imkanlarını aşılayır. Kursun tədrisi
prosesində tələbələr öyrənilmiş biliklərinə istinaq edərək,
onları bilavasitə tədris məqsədləri üçün tətbiq edir,
gələcək peşə fəaliyyətləri dövründə fənnin tədrisi zamanı
şagirdlərdə yaradıcı düşüncənin altı pilləli səviyyəsinin
(Blum sistematikası) imkanlarını ortaya çıxara biləcək
tədris texnologiyası ilə tanış olur, praktik işləri ilə özləri
bu mərhələni keçir.
“Orta məktəbdə fənlərin tədrisində
informasiya və kompüter texnologiyalarının tətbiqi (Layihə metodu)”
seçmə fənninin xüsusiyyətləri

7. • Beləki – bilik, anlama və tətbiq etmək kimi aşağı üç
səviyyə və təhlil, sintez və qiymətləndirmə kimi yuxarı üç
səviyyəni fərqləndirməyi öyrənir, hazırladıqları fərdi
layihə ilə onu verilən ardıcılllıqla tətbiq etmiş olurlar.
Fənnin tədrisi müddətində fərdi qaydada hər tələbə
nəzərdə tutduğu mövzu üzrə təməl, məzmun və mözvu
suallar, müəllim təqdimatı, didaktik və metodik
materiallar, nəşr, test, krossvord və şagird təqdimatı
hazırlayır. Fənnin tədrisi tələbələrin hər birinin onların
portfoliolarının hazırlanması, fərqli layihəsi və onun
təqdimatı ilə nəticələnir.
“Orta məktəbdə fənlərin tədrisində
informasiya və kompüter texnologiyalarının tətbiqi (Layihə metodu)”
seçmə fənninin xüsusiyyətləri

8. Tələbələr kursun sonunda aşağıdakı tədris keyfiyyətlərinə yiyələnmiş
olurlar:
• -Layihələrdə silsilələrlə iş
• -Problemlərin həll olunması mexanizmlərinin işlənilib hazırlanması
• -Məqsədlərin qoyulması, vəzifələrin planlaşdırılması və
bölüşdürülməsi
• -Məlumatın çevik axtarışı, təhlili və qiymətləndirilməsi
• -Resursların axtarışı, tədqiqatların aparılması
• -Səbəb-istintaq əlaqələrinin başa düşülməsi, sıralama
• -Qərarların qəbul edilməsi, cavabdehliyi öz üzərinə götürmək
bacarığı
• -Səmərəli sərbəst iş və komandada iş
• -Məlumat mübadiləsi, səmərəli ünsiyyət
• -Nəticələrin təqdimatı
• -İşə yaradıcı yanaşma
“Orta məktəbdə fənlərin tədrisində
informasiya və kompüter texnologiyalarının tətbiqi (Layihə metodu)”
seçmə fənninin xüsusiyyətləri

9. • Bütün bu vərdişlər onların gələcək peşə fəaliyyəti dövründə
əvəzolumazdır. Hazırda “Riyaziyyat və informatika müəllimliyi”
ixtisası IV kurs akademik qruplarında aparılan bu seçmə fənn VIII
semestrdə tədris olunur. Tədris prosesi zamanı tələbələr fərdi
kompüterlərindən istifadə etmiş (75-80%), məktəblilərin yaş
xüsisiyyətlərindən asılı olaraq layihələrin verilməsi mexanizmi ilə
tanış olmuş, bu sahədə öyrəndikləri bilik bacarıqları tətbiq edərək
ixtisaslarına uyğun layihələr hazırlamışlar.
“Orta məktəbdə fənlərin tədrisində
informasiya və kompüter texnologiyalarının tətbiqi (Layihə metodu)”
seçmə fənninin xüsusiyyətləri

10. • Bu layihələrdə İT katalizator rolunu oynayır, onlar
təhsilalanları yeni biliklərə sövq etməyə kömək edir. Əgər
şagirdə bu və ya digər mövzunun məzmunu aydındırsa,
onun sualı yarana bilər: məhz nəyi və nə üçün öyrənmək
lazımdır. Biliyə həvəsin kökündə həyati maraq dayanır:
hansı biliklər mənə daha çox lazımdır, hansı metodların
köməyi ilə mən bu bilikləri əldə edə bilərəm. Beləliklə,
İKT biliyə can atmaqla digər həyati vacib məsələlərin
qərarı arasında bənd rolunu oynayır. Şagird təhsilin onun
həyatında hansı rolu oynadığını başa düşən kimi, o,
təhsili davam etdirməyə böyük həvəs hiss edir.
“Orta məktəbdə fənlərin tədrisində
informasiya və kompüter texnologiyalarının tətbiqi (Layihə metodu)”
seçmə fənninin xüsusiyyətləri

11. • Bütün bunları nəzərə alaraq aşağıdakıları təklif edirik:
• - Məqsədəuyğun olardı ki, “Orta məktəbdə fənlərin
tədrisində İT tətbiqi (Layihə metodu)” seçmə fənni
tələbələrin pedaqoji praktikasından əvvəlki semestrə
daxil edilsin,
• -Məqsədəuyğun olardı ki, seçmə fənnin tədrisinin
səmərəliyinin dahada artırılması üçün tələbə sayı çox
olan qruplar 12-15 tələbə olmaqla alt qruplara bölünsün,
• - Məqsədəuyğun olardı ki, seçmə fən pedaqoji profilli,
müəllimlik istiqamətli bütün ixtisaslarda tədris olunsun.
• İT-nin təlimdə istifadəsi və pedaqoji fəaliyyətə hazırlıq
dövründə tələbələrə - şagirdlərdə yaradıcı təfəkkürüm
inkişafını təmin edən kursların aparılması - hər iki tərəfin
gələcək inkişafı üçün vacib şərt olması nəzərə alınsın.
“Orta məktəbdə fənlərin tədrisində
informasiya və kompüter texnologiyalarının tətbiqi (Layihə metodu)”
seçmə fənninin xüsusiyyətləri

12. Lənkəran Dövlət Universiteti, dosent, fizika riyaziyyat elmləri namizədi
Mirnamiq Bəşirov Mirəhmədağa oğlu
“Orta məktəbdə fənlərin tədrisində
informasiya və kompüter texnologiyalarının tətbiqi (Layihə metodu)”
seçmə fənninin xüsusiyyətləri
Dinlədiyinizə görə təşəkür edirik.