2. PERSPEKTIV PLANLAŞDIRMA
NECƏ APARILIR?
1. Məzmun standartlarına əsasən dərslikdəki (dərslik
olmayan fənlər üzrə müəllim vəsaitindəki) tədris vahidi və
mövzular dəqiqləşdirilir.
2. Hər bir mövzu üzrə reallaşdırılacaq məzmun
standartları qruplaşdırılır.
3. Tədris vahidlərinin və mövzuların ardıcıllığı
müəyyənləşdirilir.
3. İnteqrasiya imkanlarını müəyyən edilir
4. Resurslar seçilir.
5. Məqsədyönlü vaxt bölgüsü aparılır.
6. Şagirdlərin təlim fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi üçün
meyarlar müəyyənləşdirilir.
3. PLANLAŞDIRMA ILƏ ƏLAQƏDAR
TÖVSIYƏLƏR
Dərslik və müəllim üçün vəsait müəlliflərinin
müəyyənləşdirdiyi standartlar qrupuna əlavə
standartlar daxil edilə bilər.
İnteqrasiya üçün əlavə imkanlar müəyyən edilə bilər.
Əlavə resurslar seçilə bilər.
Mövzular üzrə vaxt bölgüsündə dəyişikliklər edilə
bilər.
6. FƏAL TƏLIMIN XÜSUSIYYƏTLƏRI
iştirakçıların bütün dərs zamanı fəallığı,
dərsin əvvəlində problemin qoyulması və dərsin
gedişinin problemin həllinə yönəldilməsi,
yeni biliklərin müstəqil kəşf edilməsi,
təlimin tədqiqat şəklində keçirilməsi,
təlimin interaktiv şəklində keçirilməsi: şagirdlərin
birgə fəaliyyəti, müəllim və şagirdlərin qarşılıqlı
əməkdaşlığı,
qrup işindən geniş istifadə olunması,
biliklərin yaradıcı tətbiqi,
müxtəlif tipli tapşırıqlardan, bilik mənbələrindən və
iş vərəqlərindən istifadə edilməsi və s.
7. • Ənənəvi dərslə fəal dərsin
quruluşunun fərqi nədədir?
• Fəal dərsin quruluşunu biz necə
təsvir edə bilərik?
8. FƏAL DƏRSIN QURULUŞU ƏNƏNƏVI DƏRSIN QURULUŞU
1. Motivasiya 1. Ev tapşırığının yoxlanılması
2. Tədqiqatın aparılması 2. Öyrənilən mövzuların sorğusu
(frontal və fərdi sorğu)
3. Məlumat mübadiləsi 3. Yeni mövzuya dair mühazirə
4. Məlumatın müzakirəsi və
təşkili
4. Aydın olmayan məsələlərin
açıqlanması və dəqiqləşdirilməsi
5. Nəticələrin çıxarılması 5. Yeni dərsin möhkəmləndirilməsi
üçün sual və tapşırıqlar
6. Produktiv (yaradıcı) tətbiq
etmə
6. Reproduktiv (təkraredici) tətbiq
etmə
7. Qiymətləndirmə və ya
Refleksiya
7. Qiymətləndirmə
FƏAL DƏRSLƏ ƏNƏNƏVİ DƏRSİN MÜQAYİSƏSİ
9. GÜNDƏLIK PLANLAŞDIRMA
NÜMUNƏSI
Mövzu:
Məqsəd: (reallaşdırılacaq standartlar göstərilməklə)
İnteqrasiya:
İş forması:
İş üsulları:
Resurslar:
Dərsin mərhələləri:
• Motivasiya. Problemin qoyulması
• Problemin həlli
• Məlumat mübadiləsi
• Müzakirə
• Nəticə və ümumiləşdirmələr
• Ev tapşırığı
Qiymətləndirmə (dərs boyu aparılır)
10. MOTIVASIYA: ONUN QURULUŞU
Motivasiya dərsin başlanğıc mərhələsidir. Fəal dərs motivasiyadan başlanır.
Müəllim motivasiyanı düz qurubsa, onun dərsin 50 %-i daha yerinə yetirilmiş sayıla bilər.
(Motivasiyanı qurmamışdan əvvəl Alt-standartlar - Təlim nəticələri müəyyən
olunmalıdır)
Motivasiyanın quruluşu:
Motivasiya 2 mərhələdən ibarətdir
1. Yönəldici suallar, tapşırıqlar
(mövzuya, təlim nəticələrinə yönəldirlər; dərsin başlanmasını təşkil edirlər; 1- 3 sual ola
bilər)
2. Tədqiqat sualı
Bu sualı tərtib etmək üçün müəllim əvvəlcə dərsin sonunda olan ümumiləşdirməni
müəyyən etməlidir;
tədqiqat sualı = yeni biliyi əks etdirən təlim nəticəsi;
adətən bir sual olur,
motivasiya mərhələsi tədqiqat sualına irəli sürülən fərziyyələr ilə bitir.
Dərsin sonunda onlara qayıtmaq vacibdir
Motivasiya 2 əsas prinsip əsasında qurulur:
problemlilik
məqsədyönlük. Motivasiya təlim nəticələrini əks etdirməlidir.
11. ? ?
fərdi iş,
qruplarla iş,
cütlərdə iş,
kollektivlə iş
BİBÖ
karusel
şaxələndirmə,
rollu oyun,
Venn diaqramı,
beyin həmləsi,
ziqzaq
İş forması İş üsulu
14. İş vərəqi nədir? Dərs zamanı
o hansı məqsədlər üçün
istifadə olunur?
15. İş vərəqinin hazırlanması üçün nəyi
nəzərdə
tutmaq lazımdır?
- tapşırığın həcmini;
- sualların miqdarını;
- sualların növlərini;
-tərtibetmə qaydalarını.
16. İş vərəqlərinə verilən tələblər:
- cəlbedici və məzmunlu olmalıdır;
- məqsəd aydın, sual konkret olmalıdır;
- uşaqların yaş səviyyəsinə uyğun
gəlməlidir;
- dərsin məqsədinə uyğun olmalıdır.
19. DIAQNOSTIK QIYMƏTLƏNDIRMƏDƏ ISTIFADƏ
OLUNAN METOD (ÜSUL) VƏ VASITƏLƏR
Üsullar Vasitələr
Tapşırıqvermə Çalışmalar
Müsahibə Müəllimin qeydiyyat vərəqi (şagirdlə, müvafiq hallarda
qrup, yaxud siniflə aparılan sifahi yoxlama zamanı
müəllimin öyrənmək (diaqnoz qoymaq) istədiyi
məsələnin yazıldığı vərəq)
Valideynlərlə və
digər fənn
müəllimləri ilə
əməkdaşlıq
Söhbət və müəllimin sorğu vərəqi (şagirdin evdə və ya
məktəbdəki fəaliyyəti ilə bağlı suallar yazılmış vərəq)
20. FORMATIV QIYMƏTLƏNDIRMƏDƏ
ISTIFADƏ OLUNAN METOD (ÜSUL) VƏ
VASITƏLƏR
Müşahidə
Şifahi sual-cavab
Tapşırıqvermə
Valideynlərlə və digər fənn
müəllimləri ilə əməkdaşlıq
Oxu
Yazı
Layihə
Şifahi və yazılı təqdimat
Özünüqiymətləndirmə
Test
21. Üsullar Vasitələr
Müşahidə Müşahidə vərəqələri
Şifahi sual-cavab Şifahi nitq bacarıqları üzrə qeydiyyat vərəqi
Tapşırıqvermə Çalışmalar
Valideynlərlə və digər fənn müəllimləri ilə
əməkdaşlıq
Söhbət, sorğu vərəqi (şagirdin evdə və ya
məktəbdəki fəaliyyəti ilə bağlı suallar yazılmış
vərəqi)
Oxu Mətn
Yazı Yazı işləri (inşa, esse, misal və məsələ həlli)
Layihə Şagirdlərin təqdimatı və müəllim tərəfindən
müəyyən olunmuş meyar cədvəli
Şifahi və yazılı təqdimat Meyar cədvəli
Özünüqiymətləndirmə Özünüqiymətləndirmə vərəqələri
Test Test tapşırıqları
FORMATIV QIYMƏTLƏNDIRMƏDƏ ISTIFADƏ OLUNAN METOD (ÜSUL)
VƏ VASITƏLƏR
26. Qeyd:
Test tapşırıqları qiymətləndirmə vasitəsi kimi hal-hazırda
populyarlıq qazansa da, fənni tədris edən müəllim diaqnostik,
formativ və hətta summativ qiymətləndirmədə test
tapşırıqlarına aludəçilik göstərməməlidir.
Şagirdlərin şifahi və yazılı nitq bacarıqlarını, məntiqi
təfəkkürünü, müstəqil düşünmə qabiliyyətini inkişaf etdirən
üsullardan- layihə (qiymətləndirmə vasitəsi-şagirdlərin
təqdimatı və müəllimin tərtib etdiyi meyar cədvəli), şifahi
sorğu (qiymətləndirmə vasitəsi-şifahi nitq bacarıqları üzrə
qeydiyyat vərəqi), yoxlama yazı işlərindən ( imla, inşa, esse,
məsələ və misal həlli) geniş istifadə etməlidir.
Test tapşırıqlarından davamlı olmamaqla, yeri gəldikcə
yalnız summativ qiymətləndirmədə istifadə etmək tövsiyə
edilir.
27. Qiymətləndirmə vasitələrinin hazırlanmasına verilən tələblər
Qiymətləndirmə vasitələri hazırlanarkən
aşağıdakılar nəzərə alınır:
• 1-ci səviyyə üzrə suallar - 20%
• 2-ci səviyyə üzrə suallar - 30%
• 3-cü səviyyə üzrə suallar - 30%
• 4-cü səviyyə üzrə suallar - 20%
28. Qiymətləndirmə standartlarının səviyyələri
• Birinci səviyyə - aşağı
• İkinci səviyyə - orta
• Üçüncü səviyyə - yüksək
• Dördüncü səviyyə - ən yüksək
Qiymətləndirmə standartları 4 səviyyədə
müəyyən olunur.
32. Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (yarımillik
ərzində keçirilən) qiymətləndirmənin nəticələri 40%,
böyük summativ (yarımillik sonunda keçirilən)
qiymətləndirmənin nəticələri 60 % hesab olunmaqla
aşağıdakı düstur əsasında çıxarılır:
32
100
60
100
40...21
BSQ
n
ksqksqksq
Y n
Burada, Y- şagirdin I və ya II yarımil üzrə qiymətini,
ksq1, ksq2 ,..., ksqn -şagirdin müvafiq yarımil ərzində
kiçik summativ qiymətləndirmələrinin nəticələrini, n-
müvafiq yarımildə keçirilən kiçik summativ
qiymətləndirmələrin sayını, BSQ isə, I və ya II yarımildə
keçirilən böyük summativ qiymətləndirmənin nəticəsini
bildirir.
33. ŞAGIRDIN YARIMILLIK VƏ ILLIK QIYMƏTLƏRI
ÇIXARILARKƏN YUVARLAQLAŞDIRMA QAYDASI TƏTBIQ
EDILIR.
MƏSƏLƏN, ŞAGIRD 1-CI YARIMILDƏ APARILMIŞ KIÇIK
SUMMATIV QIYMƏTLƏNDIRMƏLƏRDƏ 3, 3, 4 VƏ BÖYÜK
SUMMATIV QIYMƏTLƏNDIRMƏDƏ 3 QIYMƏT ALDIQDA,
ONUN YARIMIL ÜZRƏ QIYMƏTI AŞAĞIDAKI KIMI
HESABLANIR:
Və yaxud, şagird 1-ci yarımildə kiçik summativ
qiymətləndirmələrdən 2, 3, 3 və böyük summativ
qiymətləndirmədən 3 aldıqda, onun yarımillik qiyməti
aşağıdakı kimi hesablanır:
33
31,38,13,1
100
60
3
100
40
3
433
1
Y
38,2
100
60
3
100
40
3
332
1
Y
34. 6.14. ŞAGIRDIN ILLIK QIYMƏTI
AŞAĞIDAKI DÜSTURLA MÜƏYYƏN
EDILLIR:
Burada I - şagirdin illik qiyməti, və isə 1-ci və 2-ci
yarımillər üzrə qiymətləridir.
Məsələn, şagirdin birinci yarımil üzrə qiyməti 3, ikinci
yarımil üzrə qiyməti 4 olduqda, onun illik qiyməti
34
2
21 YY
I
olur.45,3
2
43
I
37. S günlər
I
R
A nömrəsi 1 2 3 5
Q
S
K 7 8
Q
S
K
Abbasov Əli q 5 4 3
Babayev Vəli 3 3
Məmmədov Pirvəli 4 4
JURNALA FORMATİV(HƏR GÜN
ALINAN) QİYMƏT YAZMAQ OLMAZ
38. S günlər
I
R
A nömrəsi 1 2 3 5
Q
S
K 7 8
Q
S
K
Abbasov Əli q q
Babayev Vəli q
Məmmədov Pirvəli q q
JURNALA HƏR GÜN DƏRSDƏ İŞTİRAK
ETMƏYƏNLƏR YAZILIR.
39. S günlər
I
R
A nömrəsi 1 2 3 5
Q
S
K 7 8
Q
S
K
Abbasov Əli ⅔
Babayev Vəli ⅓
¾
Məmmədov Pirvəli ⅔
JURNALDA SUMMATİV QİYMƏTLƏNDİRMƏNİ
KƏSRLƏ YAZMAQ OLMAZ
40. S günlər
I
R
A nömrəsi 1 2 3 5
Q
S
K 7 8
Q
S
K
Abbasov Əli q q
4 3
Babayev Vəli q
5
q
3
Məmmədov Pirvəli q 3 2
JURNALA SUMMATİV QİYMƏTLƏNDİRMƏNİN QİYMƏTLƏRİ
KÖÇÜRÜLƏNDƏ, İŞTİRAK ETMƏYƏN ŞAGİRDİN QAİB
QOYULUR, KƏSR XƏTTİ ÇƏKİLİR, ALTDA QİYMƏT YAZILIR.
