1. 2012
Цайдам нуурын
мөсөн шүүний
ордын
олборлолтын
ажлын тайлан
Ордын байршил: Төв аймаг, Заамар-Цээл сумын зааг
Лицензийн дугаар: А
Лиценз эзэмшигч: “Нэйшнл Химикал ” ХХК
Захирал: Р.Эрдэнэцогт
Гүйцэтгэгч: “МБР” ХХК
Захирал: Ч.Мөнхбаатар
Гүйцэтгэгч : “МБР” ХХК

2. Захиалагч: “Нэйшнл Химикал ” ХХК Цайдам нуурын мөсөн шүүний ордын
олборлолтын ажлын тайлан
Цайдам нуурын мөсөн шүүг 2011-2012 оны шилжих өвөлд олборлосон
олборлолтын ажлын тайлан
Нэг. Ерөнхий байдал.
Олборлолтын ажлыг Төв аймгийн Заамар сумын Цайдам, Цээл сумын Цайдам, Шилийн
нуурын давсны ордуудад 1987 онд эрэл, эрэл үнэлгээний ажлын тайлан, 1989 онд Заамар,
Цээлийн Цайдам нуурын мөсөн шүүний ордод хийсэн урьдчилсан хайгуулын ажлын
тайлан, 2011 оны 11-р сард Заамар, Цээлийн Цайдам нуурын Цээл сумын нутгийн хэсэгт
хийсэн ашиглалтын өмнөх нарийвчилсан хайгуулын ажлын тайланд үндэслэн явуулав.
Тус ордын дэргэд “Нэйшнл Химикал ” ХХК нь хүхэрт натрийн давс боловсруулах үйлдвэр
байгуулах, бүтээн байгуулалтын ажлыг 2007 оноос эхлүүлсэн бөгөөд 5-р сард үйлдвэр
ашиглалтанд орох бөгөөд анхан шатны бүтээгдэхүүн болох хүхэрт натрийн давс олборлох
ажлыг “МБР” ХХК-тай хамтран гүйцэтгэлээ.
Олборлолтын ажлыг эхлүүлэхийн өмнө
“Нэйшнл Химикал ” ХХК нь ашигт малтмалын МҮ-013278 дугаартай ашиглалтын тусгай
зөвшөөрлийг эзэмшин, уул уурхайн зураг төслийн “Бал чулуу” ХХК-иар ТЭЗҮ-ийг
хийлгүүлж, уг тусгай зөвшөөрлийн талбай геологийн нөөцийн хамрагдах хэмжээ 225,577
тонн гэж тогтоожээ. ТЭЗҮ-р уг тусгай зөвшөөрлийн талбайн нөөцийг төслийн хүчин
чадлаар 3,5 жилд олборлохоор тусгасан байна.
Олборлолтын ажлыг “МБР ” ХХК-ны 2008 оны 11-р сард хийсэн хайгуулын ажил, 2011
оны 12-р сард хийсэн хайгуулын ажлын дадлага туршлагад тулгуурлан олборлолтын арга
технологийг санаачлан явууллаа. Уул технологийн маш өвөрмөц, хүнд нөхцөл, байгаль
цаг уурын эрс, тэс хүйтэн -21°С-ээс -47°С-тэй үед “Нэйшнл Химикал ” ХХК-ны болон
“МБР ” ХХК-ны удирдлага, инженер техникийн ажилтнууд, ажиллагсдын хамтын хүчээр
40,000тн давс олборлох ажлыг 2012 оны 1-р сарын 17-с 3-р сарын 25-ыг хүртэл 2 сарын
хугацаанд уг ажлыг гүйцэтгэсэн билээ.
Хоёр. Нөцийн мэдээлэл.
“Нэйшнл Химикал ” ХХК-ны эзэмшиж буй ашигт малтмалын МҮ-013278 дугаартай
ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийн талбайн мөсөн шүүний нөөцийг 225,577 тонн гэж
тооцоолсон. Уг нөөцийг 1989 онд Заамарын Цайдам нуурын мөсөн шүүний ордод хийсэн
урьдчилсан хайгуулын ажлаар тогтоосон бөгөөд энэхүү ажлыг нуурын урт тэнхлэгийн
дагуу 1-1 шугамаар хоорондоо 400 метр зайтай 6н цооног, нуурын богино тэнхлэгийн
дагуу 6н шугамаар хоорондоо 400-600 метр зайтай 12 цооног өрөмдсөнөөр тооцоолжээ.
Гүйцэтгэгч : “МБР” ХХК 2

3. Захиалагч: “Нэйшнл Химикал ” ХХК Цайдам нуурын мөсөн шүүний ордын
олборлолтын ажлын тайлан
Ашигт малтмал буюу хүхэрт натрийн давсны зузаан нь 0,34м-1,9 метр орчим байх ба
хучаас шаврын зузаан нь 0,5м-2 метр хүртэл байдаг. Хучаас шавар болон ашигт
малтмалын зузаан нь дээрхи хайгуулын ажлын үр дүнгээр олборлолт явуулахад нэн
бэрхшээлтэй байсан тул “МБР ” ХХК нь 2011 оны 11-р сард ашиглалтын өмнөх
нарийвчилсан хайгуулын ажлыг “Нэйшнл Химикал ” ХХК-ны захиалгаар урьдчилан
гүйцэтгэж хүхэрт натрийн давсны тархалтын хил, зузаан, нөөцийг шинэчлэн тогтоосон.
Энэхүү хайгуулын ажлаар төслийн 1-4 дэх жилийн талбайг сонгон авч хайгуулын 11-н
шугамд, 50*50 метрийн торлолоор 114 цооногт, нэмэлтээр 35 цооног нийтдээ 149 цооногт
зүсэлт хийсэн, үүнээс 54 цооногт 30 см-185см зузаантай 103417,5 м2 талбайд 88,777,5 куб
метр мөсөн шүүний нөөц байгааг тогтоосон. Мөсөн шүүний эзэлхүүний жинг 1,3 тн/м³-р
тооцож 115,410,7 тонноор урьдчилсан байдлаар тооцоолсон.
Гурав. Олборлолт.
Тус мөсөн шүүний орд нь уул геологийн өвөрмөц, хүнд нөхцөлтэйд тооцогдоно.
Олборлотын ажлыг:
Хучаас шаврыг тодорхой блокт хуваан богино зайд экскаваторын эргэлт,
технологийн радиуст тааруулан хуулан шидэх
Тээврийн хэрэгсэлд зориулан зөөврийн модон замыг хурдан хугацаанд тавих
Мөсөн шүүг тээврийн хэрэгсэлд хурдан хугацаанд ачих
Төв магистраль шороон замыг олборлолтын чиглэлд тавих
Мөсөн шүүг тээврийн хэрэгслэлээр нуурын захад хүргэж буулгах
Нуурын захын мөсөн шүүг овоолго үүсгэх, дахин ачих
Нуурын захын мөсөн шүүг үйлдвэрийн дэргэдэх талбай руу дахин тээвэрлэх
Үйлдвэрийн дэргэдэх талбайн мөсөн шүүгээр овоолго үүсгэх зэрэг технологийн
процессоор явууллаа.
Олборлолтын ажилд нийтдээ 60 орчим инженер, техникийн ажилтан, ажиллагсад
оролцсон бөгөөд Doosan-225, Hyundai-2900, Hyundai-3000, Hyundai-290, Doosan-255 зэрэг
5ш экскаватор, камаз маркийн автосамосвал 5ш, бага оврын Nissan-Canter загварын өөрөө
буулгагч автомашин 7ш, ZL-50 загварын авто ачигч 1ш, ZL-30 загварын авто ачигч 1ш,
North Benz автосамосвал 2ш, STVR автосамосвал 1ш, FAW автосамосвал 1ш, суудлын
автомашин 3ш, бага оврын Bongo Frontier 3ш нийтдээ 30 гаруй тооны машин механизм
ажилласан.
Олборлолтын ажлын төв магистраль шороон далантай замыг нуурын зүүн өмнөд хэсгээс
2011 оны 12-р сарын хайгуулын ажлын тайлангийн хайгуулын 9-р шугамын 96, 87, 77, 67,
57, 46-р цооногуудын чиглэлээс 46, 32, 20, 19, 12, 11-р цооногын чиглэлд 1-р замаар 67,
Гүйцэтгэгч : “МБР” ХХК 3

4. Захиалагч: “Нэйшнл Химикал ” ХХК Цайдам нуурын мөсөн шүүний ордын
олборлолтын ажлын тайлан
66, 65, 53, 41, 28-р цооногийн чиглэлд 2-р замаар хайгуулын 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2-р
шугамуудыг оролцуулан 1-р шугамын 5, 10, 17-р цооног орчим хүргэж зогсоосон.
Зөөврийн модон замыг ашиглан 1, 2-р төв замуудын хоорондох талбайг хайгуулын 8-р
шугамын 45, 56, 66-р цооногуудыг оролцуулан баруун зүгт хайгуулын 2-р шугамын 11,
18, 28-р цооногууд хүртэл бүрэн олборлосон.
1-р төв замын дээд хэсгийн олборлолтыг:
Хайгуулын 9-р шугамын 35-р цооног, 8-р шугамын 34-р цооног, 7-р шугамын 23-р цооног,
6-р шугамын 15-р цооног, 5-р шугамын 114-р цооног, 4-р шугамын 8-р цооног, 3-р
шугамын 7, 113-р цооногууд, 1 болон 2-р шугамын 5, 10, 17, 6, 11, 18-р цооногын дунд
орчимд явуулсан.
2-р төв замын доод хэсгийн олборлолтыг :
Хайгуулын 8-р шугамын 76-р цооног, 7-р шугамын 75-р цооног, 6-р шугамын 64, 74-р
цооногын дунд хэсэг, 5-р шугамын 73-р цооног, 4-р шугамын 62-р цооног, 3-р шугамын
51-р цооног, 2-р шугамын 50, 39, 28-р цооногын орчмоор тус тус гүйцэтгэв.
Олборлолтонд ТЭЗҮийн 1-4 дэх жилд олборлохоор төлөвлөсөн нийт талбайн 43% орчим
нь өртсөн бөгөөд 40200 тн мөсөн шүүг цэврээр авсан.
2011 оны 12-р сард хийсэн ашиглалтын өмнөх хайгуулын үр дүнгээр тооцсон нөөц нь “Бал
чулуу” ХХК-ны ТЭЗҮ-ийн уурхайн хил хязгаар доторхи геологийн нөөц 225,577 тонноос
110,166,3 тонноор буюу 48,83%-иар дутагдаж байсан. Олборлолтын процесс, технологийг
100% хаягдалгүй ашигласан гэж захиалагчийн болон гүйцэтгэгчийн зүгээс санал нэгтэй
үзэж байгаа.
Гэтэл 2011 оны 12-р сард хийсэн ашиглалтын өмнөх хайгуулын ажлын тайлангийн 1-р
блок буюу 65000 тонн орчим мөсөн шүү байх ѐстой талбайгаас 40,000 тонн мөсөн шүү авч
нарийвчилсан хайгуулын нөөц 25,000 тонн орчмоор мөн дутагдав.
Мөсөн шүүний нөөцийн дутагдал нь цооног хооронд өрх, нүх үүсэж тасалдах явдлаас
ихээхэн шалтгаалж байлаа.
Дөрөв: Төгсгөл.
Заамар, Цээлийн Цайдам нуурын мөсөн шүүний олборлолтын ажлыг “Нэйшнл Химикал ”
ХХК болон “МБР ” ХХК-ны хамт олон амжилттай хийж гүйцэтгэлээ. Олборлолтын ажлын
явцад хөдөлмөр хамгаалал, аюулгүй ажиллагааны зөрчилгүй ажиллав. Цаашид мөсөн шүү
олборлох ажлыг шинэ шатанд гаргах, улам бүр боловсронгуй болгох ажлын эхлэлийг
тавьж чадлаа.
Гүйцэтгэгч : “МБР” ХХК 4

5. Захиалагч: “Нэйшнл Химикал ” ХХК Цайдам нуурын мөсөн шүүний ордын
олборлолтын ажлын тайлан
Тайланг бичсэн: “МБР ” ХХК-ны
1. Захирал:................................../Ч.Мөнхбаатар/
2. Технологич инженер:................/С.Сонинбаяр/
3. Уулын инженер:........................./О.Баасандаш/
Гүйцэтгэгч : “МБР” ХХК 5