Kuwentong-Bayan Mga Pahayag sa Pagbibigay ng Patunay

1. MODYUL SA FILIPINO 7
YUNIT I: MGA AKDANG PAMPANITIKAN NG MINDNAO
ARALIN 1
PANITIKAN: Kuwentong-bayan
Elemento ng Kuwentong-bayan
WIKA: Mga Pahayag sa Pagbibigay ng mga Patunay
Unang
Linggo

2. Mga Tanong
1. Nakikilala mo ba si Pilandok?
2. Saang bahagi ng mundo matatagpuan ang ganitong uri ng hayop?
3. Ano-ano ang mga katangian ng ganitong uri ng hayop?
4. Magsaliksik ng iba pang kuwentong-bayan na nagpapakita ng tradisyon at
kaugalian ng lugar na pinagmulan nito.
5. Ibahagi sa klase ang nakalap na impormasyon.
NAGING SULTAN SI PILANDOK
(Kuwentong-bayan ng Mindanao)
Ang kinagigiliwang Juan Tamad ng Katagalugan ay may katumbas sa mga
Maranaw – si Pilandok.
Si Pilandok ay nahatulang ikulong sa isang kulungang bakal at itapon sa
dagat dahil sa isang pagkakasalang kanyang ginawa.
Pagkalipas ng ilang araw, ang Sultan ay nanggilalas nang makita si Pilandok
sa kanyang harapan na nakasuot ng magarang kasuotan ng Sultan. Nakasukbit sa
kanyang baywang ang isang kumikislap na ginintuang tabak.
” Hindi ba’t itinapon ka na sa dagat?” nagtatakang tanong ng sultan kay
Pilandok. “Siya pong tunay, mahal na Sultan,” ang magalang na tugon ni Pilandok.
“Paanong nangyaring ikaw ay nasa harap ko at nakadamit nang magara?
Dapat ay patay ka na ngayon,” ang wika ng Sultan.
”Hindi po ako namatay, mahal na Sultan sapagkat nakita ko po ang aking
mga ninuno sa ilalim ng dagat nang ako’y sumapit doon. Sila po ang nagbigay sa
akin ng kayamanan. Sino po ang magnanais na mamatay sa isang kahariang
masagana sa lahat ng bagay?” ang paliwanag ni Pilandok.

3. “Marahil ay nasisiraan ka ng bait,” ang sabi ng ayaw maniwalang Sultan.
“Nalalaman ng lahat na walang kaharian sa ilalim ng dagat.
“Kasinungalingan po iyan! Bakit po naririto ako ngayon? Ako na ipinatapon
ninyo sa gitna ng dagat. Ako na ikinulong pa ninyo sa hawla ay naririto ngayon at
kausap ninyo,” ang paliwanag ni Pilandok. “May kaharian po sa ilalim ng dagat at
ang tanging paraan sa pagtungo roon ay ang pagkulong sa hawla at itapon sa
gitna ng dagat. Ako po’y aalis na at marahil ay hinihintay na ako ng aking mga
kamag-anak.” Umakmang aalis na si Pilandok.
”Hintay,” sansala ng Sultan kay Pilandok. “Isama mo ako at nais kong
makita ang aking mga ninuno, ang Sultan ng mga Sultan at ang iba ko pang
kamag-anak.”
Tatawagin na sana ng sultan ang mga kawal ngunit pinigil siya ni Pilandok
at pinagsabihang walang dapat makaalam ng bagay na iyon. Dapat daw ay mag-
isang pupunta roon ang sultan sa loob ng isang hawla.
“Kung gayon ay ilagay mo ko sa loob ng hawla at itapon mo ako sa gitna ng
dagat,”
ang sabi ng Sultan. “Sino po ang mamumuno sa kaharian sa inyong pag-alis?” ang
tanong ni Pilandok.”Kapag nalaman po ng iba ang tungkol sa sinabi ko sa inyong
kaharian sa ilalim ng dagat ay magnanais silang magtungo rin doon.
Sandaling nag-isip ang Sultan at nakangiting nagwika, “Gagawin kitang
pansamantalang Sultan, Pilandok. Mag-iiwan ako ngayon din ng isang kautusang
ikaw ang pansamantalang hahalili sa akin.”
“Hintay, mahal na Sultan,” ang pigil ni Pilandok. “Hindi po ito dapat
malaman ng inyong mga ministro.”
”Ano ang nararapat kong gawin?” ang usisa ng Sultan. “Ililihim po natin ang
bagay na ito. Basta’t ipagkaloob ninyo sa akin ang inyong korona, singsing at
espada. Kapag nakita ang mga ito ng inyong kabig ay susundin nila ako,” ang
tugon ni Pilandok.
Pumayag naman ang Sultan. Ibinigay na lahat kay Pilandok ang hinihingi at
isinakay sa isang bangka. Pagdating sa gitna ng dagat ay inihagis ang hawlang
kinalululanan ng sultan. Kaagad lumubog ang hawla at namatay ang Sultan. Mula
noon si Pilandok na ang naging Sultan.
Paglinang sa Talasalitaan
Panuto: Ibigay ang kasingkahulugan ng mga sumusunod na salita at
gamitin ito sa pangungusap.

4. GAWAIN 1
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan.
1. Isalaysay ang akdang binasa batay sa iyong pagkakaunawa.
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
2. Ano-ano ang mga katangiang ipinamalas ni Pilandok bilang isang pinuno?
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
1. nanggilalas
2. magara
------------------------------------------------------
------------------------------------------------------
---------------------------------
3. tabak
4. ninuno
5. hawla
Salita Kasingkahulugan Pangungusap
6. kasulatan
7. kahalili
8. pinuno
------------------------------------------------------
------------------------------------------------------
---------------------------------
-----------------------------------------------------
-----------------------------------------------------
-----------------------------------
-----------------------------------------------------
-----------------------------------------------------
-----------------------------------
------------------------------------------------------
------------------------------------------------------
---------------------------------
------------------------------------------------------
------------------------------------------------------
---------------------------------
------------------------------------------------------
------------------------------------------------------
---------------------------------
----------------------------------------------------
----------------------------------------------------
-------------------------------------

5. 3. Anong kultura ng mga Muslim ang ipinakita sa kuwento batay sa pagmamana sa
kanilang trono.
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
4. Ano ang mga kaugalian at kalagayang panlipunan ang ipinakita sa akda?
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
5. Bakit mahalagang malaman ang kultura ng isang lugar sa pag-aaral ng panitikan?
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
6. Iugnay ang mga pangyayaring naganap sa nabasang teksto sa tunanay na buhay
na matatagpuan sa ibang bahagi ng bansa.
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
GAWAIN 2
Panuto: Magsagawa ng isang pananaliksik tungkol sa mga Kuwentong-bayan
ng mga taga-Mindanao o maaaring halawin sa lunsarang teksto
(https://www.youtube.com/watch?v=oKYnZI-jsMI&t=102s). Suriin ang mga
pangyayari batay sa usapan ng mga tauhan. Punan ang kahon ng inyong
sagot.
________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________

6. Kuwentong-Bayan
Ang kuwentong-bayan ay ang mga salaysay tungkol sa mga likhang-isip na mga
tauhan na kumakatawan sa mga uri ng mamamayan. Maiuugnay ito sa mga
salaysayin ng iba’t-ibang rehiyon ng isang bansa o lupain. Kaugnay nito ang mga
alamat at mga mito.
Ito ay mga kuwentong nagpalipat-lipat sa salinlahi sa pamamagitan ng mga bibig.
Nagmula ito sa mga ninuno at naisalin sa ibang henerasyon. Binubuo ito ng mga
alamat at pabula. May apat na uri ang kuwentong-bayan: alamat, mito, pabula at
parabula.
Ang alamat ay isang uri ng panitikan na nagsasalaysay sa pinagmulan ng isang
bagay, pook, at pangyayari. Ang alamat ay legend sa wikang ingles na mula
naman sa salitang Latin na “legendus” na ang ibig sabihin ay “upang mabasa”.
Ang Mito isang akdang pampanitikan na tumatalakay sa mga diyos at diyosa.
Ang Pabula ay akdang pampanitikan na pumapaksa sa mga nagsasalitang hayop
na inihahambing sa mga tao dahil sa mga pag-uugali at katangiang tinataglay ng
bawat isa.
Ang Parabula ay isang uri ng kuwentong-bayan na ang mga pangyayari ay hango
mula sa mga aral o mga kaganapan na matatagpuan sa Bibliya.
Elemento ng Kuwentong-Bayan
A.Banghay- Ito ang maayos na pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari sa
kuwento. Ito ang pundasyon ng mga akda. Ito ay may limang bahagi: simula,
saglit na kasiglahan, kasukdulan, kakalasan, at wakas.
1. Simula- Sa bahaging ito ipinakikilala ang mga pangunahing tauhan at ang
tagpuan.
2. Saglit na Kasiglahan- Dito makikita ang mga suliranin/tunggaliang mararanasan
ng mga pangunahing tauhan sa pag-usad ng kuwento.
3. Kasukdulan- Ito ang pinakarurok ng kuwento. Ipinakikita rito ang kapana-
panabik na bahagi ng kuwento. Ito ang inaabangan ng mga mambabasa o
manonood. Dito matatagpuan ang pinakamasidhing damdamin.
4. Kakalasan- Sa bahaging ito ay unti-unti nang humihina ang matinding emosyon
hanggang ang mga suliranin ng mga pangunahing tauhan ay tuluyan nang
malutas.
5. Wakas- Ito ang hangganan ng kuwento. Maaring malinaw na ibinigay ng may-
akda ang wakas o di naman kaya ay hinayaan niya ang mga mambabasa na ang
magbigay ng kanilang paghuhusga sa magiging wakas nito.
B. Tagpuan- Ito ang pinakamahalagang elemento ng kuwentong-bayan sapagkat
dito masasalamin ang kaangkupan ng mga ikinikilos ng bawat tauhan maging ang
kanilang paraan ng pag-iisip, hanapbuhay, at takbo ng mga pangyayari.
C. Tauhan- Nakasalalay sa mga tauhan ang maayos at makatotohanang
pagkakaugnay ng mga pangyayari sa kuwento. Ito ay nauuri sa dalawa:
protagonista o pangunahing tauhan at antagonista o katunggaling tauhan;
tauhang bilog (round character) at ang tauhang lapad o (flat character).

7. GAWAIN 3
Panuto: Isulat ang patunay na ang kuwentong-bayan ay salamin ng tradisyon o
kaugalian ng lugar na pinagmulan nito.
Mga Pahayag sa Pagbibigay ng mga Patunay
1. Nagpapahiwatig- Ang salitang ito ay ginagamit kapag ang patunay ay hindi
tuwirang mahahawakan, makikita, o marirnig ngunit ito ay nagbibigay ideya
hinggil sa puntong pinatutunayan.
Halimbawa:
Ang tahasang hindi pagdalo ng ilang miyembro sa isang mahalagang pagtitipon ay
nagpapahiwatig ng hindi nila pagsang-ayon sa mga isinusulong na programa ng
samahan.
1. Nagpapakita- salitang nagsasaad na ang isang bagay na pinatutunayan ay totoo
o tunay.
Halimbawa:
Ang tulong mula sa iba’t-ibang sangay ng pamahalaan, pribado man o hindi ay
nagapakita ng pagkakaisa sa pagsugpo ng kumakalat na epidemya.
2. May dokumentaryong ebidensya- ang mga ebidensyang magpapatunay na
maaring nakasulat, nakalarawan, o naka-video.
Halimbawa:
Kitang-kita sa mga larawang nakalap ng mga pulis ang matinding karahasang
dinanas ng mga nasalanta ng bagyo.
3. Nagpapatunay/ katunayan- salitang nagsasabi o nagsasaad ng pananalig o
paniniwala sa ipinahahayag.
Halimbawa:
Libo-libong mga diboto ang humanay at sumama sa parada ng itim na
Nazareno, pinatutunayan nito ang matinding pananalig ng mga Katoliko.
4. Taglay ang matibay na konklusyon- Ito ang pahayag na ginagamit kung nais
palakasin ang ipinakikitang ibedensya, pruweba o impormasyon upang
magpatotoo o magpatunay sa isang pahayag o ideya.
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
______________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
______________
Kuwentong-bayan
ay salamin ng
tradisyon o
kaugalian

8. Halimbawa:
Taglay ang matibay na konklusyon, hinatulan ng habambuhay na
pagkakabilanggo ang bise presidente ng isang malaking korporasyon sa salang
pagpatay.
5. Kapani-paniwala- Ito ang pahayag na ginagamit kung nais sabihin na ang
ebidensyang ipinakikita ay makatotohanan at maaaring makapagpatunay.
Halimbawa:
Batay sa mga ebidensyang ipinasa sa korte suprema at sa pahayag ng mga
saksi, kapani-paniwala ang alibi ng nasasakdal.
6. Pinatutunayan ng mga detalye- Ito ay ginagamit kapag ang puntong inilalahad
ay nangangailangan ng masusing pagsusuri upang matiyak ang katotohanan nito.
Halimbawa:
Mula sa mga inilahad na datos, pinatutunayan ng mga detalye ang tunay bilang
ng naaapektuhan ng kumakalat na epidemya.
GAWAIN 4
Panuto: Basahin ang artikulo tungkol sa COVID-19 na nasa ibaba pagkatapos
sagutin ang mga tanong gamit ang mga pahayag na nagpapatunay.
Batas sa panahon ng COVID-19
ni: Atty. Rudolf Philip Jurado - March 19,2020
Maaari bang magpatupad ang ating estado ng community quarantine?
Ano naman ang karapatan ng mga mamamayan sa ganitong panahon habang
ipinatutupad ang community quarantine? Ano naman ang obligasyon natin bilang
mamamayan sa ganitong panahon? May batas ba tayo laban sa mga
nagsasamantala sa ganitong panahon ng COVID-19?
Ang kapangyarihang magdeklara at magpatupad ng isang community
quarantine ay nasasakop sa likas ng kapangyarihan (inherent power) ng estado.
Ito ay ang “police power” o kung saan maaring gumawa ang estado ng mga
alituntunin at patakaran (regulation) para masiguro ang kaligtasan at
pangkalahatang kapakanan ng mamamayan.
Ang “quarantine” ay isang teknikal na salita na tumutukoy sa paghihigpit sa
galaw o ang paglabas-masok ng mga tao at mga bagay sa isang lugar para
mapigilan ang paglaganap ng sakit. Sa community quarantine, umiiral pa rin ang
karapatang sibil (civil right) ng mga mamamayan; ang operasyon at
pagpapatupad ng batas sa pangkalahatan ay nananatili at nananaig pa rin. Ang
nililimitahan lang ng quarantine ay ang paglabas at pagpasok sa isang lugar o
iyong karapatang pagbyahe ayon sa Konstitusyon.
Ano naman ang ating legal obligation sa panahon ng COVID-19? Ayon
sa RA 11332, mayroon tayong obligasyon na maging “socially and medically
responsible”. Ayon sa Section 9 ng RA 11332, sa panahon ngayon

9. ipagbabawal ang pagkakalat ng mga “fake news” sa iba’t ibang social media
platforms kagaya ng Facebook.
Sa mga tao ring nakasalamuha o may alam at kinalaman sa pagkatao
ng mga pasyente, sila ay pinagbabawalan i-disclose ang mga impormasyon
tungkol sa mga ito, maliban nalang kung ito ay bibigyang pahintulot sa
pamamagitan ng isang court order. Bawal din ang pinapakalat na mga litrato
ng mga pasyente at mga prosesong medikal na nilalapat sa mga ito.
Ang RA 11332 ay nag-oobliga rin sa mga may alam (kagaya ng mga doktor,
medical personnel, opisina, eskewelahan at iba’t ibang establisimyento) ng may
COVID-19 na i-report ang mga ito sa Department of Health sa pamamagitan ng
Epidemiology Bureau. Ang mga tao naman na may COVID-19, at institusyon na
may COVID19 patient, ang kanilang pasilidad ay obligado rin na mag-report sa
Epidemiology Bureau ng DOH para sa karampatang paggamot. Parusang
pagkakulong ng isa hanggang anim na buwan o multa mula Php20,000.00
hanggang Php50,000.00 ang hindi pagsunod at paglabag sa
legal obligation na ito.
May batas din tayo na umiiral laban sa “profiteering” o “hoarders” sa
panahon ngayon ng COVID-19. Ito ay ang Republic Act 7581 o yung Price Act.
Ang batas na ito ay kadalasang nalalabag ng mga negosyante sa ganitong
panahon.
Ayon sa R.A. No. 7581, ang profiteering ay isang sistema kung saan ang
tao o negosyante ay minamanipula ang presyo ng isang pangunahing bilihin
sa pamamagitan ng labis na pag-angat ng presyo nito, na wala namang
katumbas na pagtaas ng mga kostas o kapital nito. Masasabing minamanipula o
labis ang pagtataas ng presyo ng pangunahing bilihin kung ang pagtaas ay hindi
bababa sa sampung porsyento (10%) kumpara sa nakaraang buwan. Masasabi rin
na minamanipula ang presyo pag walang price-tag ang pangunahing bilihin, kapag
nagbigay ng maling impormasyon sa bigat o sukat ng bilihin, o kaya naman
nagpangiwi o pinalabnaw ang mga bilihin.
Sanggunian: https://bandera.inquirer.net/244697/batas-sa-panahon-ng-covid-19
TANONG KO, SAGUTIN MO!
1. Ano ang kabuuang paksa ng artikulong iyong binasa?
__________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
2. Naging makatotohanan ba ang mga patunay na inilahad sa artikulong
iyong binasa? Bakit?
__________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
3. Paano kaya kinalap ang mga patunay o ebidensiya sa artikulong iyong
binasa?
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________

10. _________________________________________________________________
_________________________________________________________________