1. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: Στάθη Μαρία, ΠΕ02
4ο διδακτικό σενάριο
ΜΑΘΗΜΑ: ΡΗΤΟΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Β Λυκείου, εισαγωγή.
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 10-10-2013
Τίτλος
Ρητορική:
η τέχνη της πολιτικής,φιλοσοφικής,νομικής σκέψης στην αρχαία
Ελλάδα.
Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές
Η διαχείριση της ενότητας γίνεται με διαθεματική προσέγγιση.
Εμπλέκονται η Ιστορία Α λυκείου, η Γλώσσα και η Γεωγραφία.
Πιο συγκεκριμένα :Η Ιστορία της Α λυκείου παρέχει ιστορικές
πληροφορίες σχετικά με τη Μεγάλη Ελλάδα , την κοιτίδα της
έντεχνης ρητορικής. Η Γλώσσα εμπλέκεται στην οργάνωση
γραπτών κειμένων που ακολουθούν αποδεικτική πορεία και
προσπαθούν να προσεγγίσουν τη δομή και τη συγκρότηση
ιστορικού-επιστημονικού λόγου. Η Γεωγραφία θα απαιτηθεί για να
εντοπίσουν οι μαθητές τα γεγονότα στο χώρο.
Στόχοι
Α. Γνωστικοί: Να κατανοήσουν οι μαθητές τα είδη του ρητορικού
λόγου, τη δομή του, τα είδη των αποδείξεων και τις αρετές ενός
πετυχημένου προοιμίου.
Β.Τεχνογραμματικοί: Επιδιώκεται η άσκηση των παιδιών
σε ήδη γνωστούς γραμματισμούς, όπως παραγωγή συνεχούς
γραπτού λόγου σε περιβάλλον Προγραμμάτων Επεξεργασίας
Κειμένου και λογισμικού παρουσίασης και αναζήτησης υλικού στο
διαδίκτυο. Παράλληλα επιδιώκεται η σχηματική αναπαράσταση των
γνωσιακών δομών γύρω από την κεντρική δεδομένη έννοια.
Γ.Παιδαγωγικοί: Σαφής επιδίωξη γενικότερα της διδακτικής πρέπει
να είναι η καλλιέργεια δεξιοτήτων στη συνεργασία μεταξύ
εκπαιδευτικού-μαθητών, μαθητών που ανήκουν σε ομάδα και
βεβαίως μεταξύ των ομάδων. Είναι σημαντικό να προωθείται η
κοινωνιογνωστική συνεργατική μάθηση, η οποία αξιοποιεί τις
ικανότητες του κάθε μέλους, καλύπτει κενά ή αδυναμίες με τη
συμβολή της ανταλλαγής πληροφοριών και της διόρθωσης
σφαλμάτων, αντιμετωπίζει τη μάθηση ως μια κλιμακούμενη
διαδικασία οικοδόμησης πάνω στην εμπειρία, την υπάρχουσα
γνώση και την αλληλεπίδραση των συμμετεχόντων (VYGOTSKY).

2. Λογισμικά
Κρίνεται σκόπιμο να αξιοποιηθεί συνδυασμός κλειστών, ανοιχτών
και γενικής χρήσης λογισμικών, ώστε να επιτευχθούν ταχύτερα,
αποτελεσματικότερα και πιο ολοκληρωμένα οι στόχοι που τέθηκαν.
Συγκεκριμένα, είναι δυνατό να αξιοποιηθεί το κλειστό λογισμικό του
ψηφιακού σχολείου, για να αξιοποιήσουν οι μαθητές στοιχεία από
τα σχολικά εγχειρίδια και βεβαίως για να ξέρουν να ανατρέχουν σ
’αυτό και για άλλα μαθήματα. Επίσης, απαραίτητη είναι και η
αξιοποίηση
ανοιχτού
λογισμικού,
όπως
το
πρόγραμμα
Επεξεργασίας Κειμένου και του Λογισμικού Παρουσίασης για
παραγωγή γραπτού λόγου, γεγονός που θα ωφελήσει όχι μόνο τη
διδακτική του συγκεκριμένου μαθήματος αλλά και άλλων
μαθημάτων. Εξίσου σημαντική
καθίσταται και η χρήση των
διαδικτυακών εργαλείων cmap και bubbl.us καθώς και της
ιστοσελίδας Πύλη της ελληνικής γλώσσας.
Διάρκεια
Για την υλοποίηση του σεναρίου υπολογίζεται ότι θα απαιτηθούν 2
διδακτικές ώρες. Την 1η ώρα ο διδάσκων θα την αφιερώσει στη
διανομή φύλλων εργασίας και στην καθοδήγηση της έρευνας, ενώ οι
μαθητές θα ερευνήσουν και θα καταγράψουν τα αποτελέσματα με
τη μορφή σημειώσεων. Βασική προϋπόθεση βέβαια αποτελεί να
έχουν τα παιδιά ήδη χωριστεί σε ομάδες με σαφείς και γνωστούς
ρόλους το καθένα. Τη 2η ώρα οι μαθητές θα γράψουν τα ζητούμενα
κείμενα και θα οριστικοποιήσουν τη δομή και το περιεχόμενό τους
και θα παρουσιάσουν τις εργασίες στην τάξη.
Οργάνωση της τάξης
Κατανέμονται τα παιδιά μιας κανονικής τάξης 13 ατόμων σε 3
ομάδες. Αυτή η διαδικασία έχει ήδη προηγηθεί ,ώστε να μη χαθεί
χρόνος κατά την εφαρμογή του σεναρίου. Είναι χρήσιμο να
επισημάνουμε ότι τα παιδιά της κάθε ομάδας υπηρετούν τις αρχές
της αλληλοσυμπλήρωσης και της συνεργασίας. ΄Ετσι είναι σκόπιμο
να συνυπάρχουν παιδιά υψηλών επιδόσεων με παιδιά μέτριων ή
και χαμηλών επιδόσεων. Επιλέγονται με παρέμβαση διακριτική του
διδάσκοντος, με συναίνεση των παιδιών και με τη δημιουργία ενός
ενθαρρυντικού και ευχάριστου κλίματος για τα παιδιά.
Η κάθε ομάδα αποτελείται από έναν ερευνητή, ένα χειριστή στον
υπολογιστή, ένα γραμματέα για τις σημειώσεις που θα
αξιοποιηθούν από την ομάδα για τη γραφή κειμένου και την
εξαγωγή συμπεράσματος και τέλος έναν συντονιστή, ο οποίος θα
έχει την ευθύνη της εποπτείας της εργασίας, θα επικοινωνεί με τους
συντονιστές των άλλων ομάδων και τον καθηγητή και τέλος θα

3. παρουσιάσει το συμπέρασμα της εργασίας. Κάθε ομάδα θα
χρησιμοποιεί έναν υπολογιστή.
Απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή
΄Ολοι οι μαθητές εννοείται ότι θα έχουν την αναγκαία γραφική
ύλη(σημειωματάρια, μολύβια κλπ).Είναι απαραίτητο επίσης το
σχολικό εγχειρίδιο. Θα χρειαστούν οπωσδήποτε 3 υπολογιστές,
ένας για κάθε ομάδα, στους οποίους θα έχει εγκατασταθεί από τον
διδάσκοντα σε συνεργασία με τον καθηγητή πληροφορικής το
cmap. Εννοείται ότι το μάθημα θα ήταν πιο πρόσφορο να γίνει στο
εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου. Τέλος, κρίνεται
απαραίτητο να δοθούν σημειώσεις από τον διδάσκοντα για τη
χρήση του συγκεκριμένου λογισμικού με απλά βήματα.
Περιγραφή σεναρίου:
Το σενάριο εφαρμόζεται σε κανονική τάξη 20 ατόμων, χωρισμένων
σε πενταμελείς ομάδες. Ως χώρος κατάλληλος προτείνεται το
εργαστήριο πληροφορικής. Η διάρκειά του υπολογίζεται σε 2 ώρες:
έρευνα, γραφή κειμένων και παρουσίαση. ΄Εχει γίνει προεργασία ως
προς τη διανομή ρόλων και ως προς την εξασφάλιση της
υλικοτεχνικής υποδομής. Τα παραπάνω θέματα έχουν αναλυθεί
επαρκώς στις προηγούμενες ενότητες.
Βασική επισήμανση που πρέπει να γίνει εδώ είναι ο ρόλος του
διδάσκοντος. Κατά τη διάρκεια της 1ης ώρας (έρευνα, καταγραφή
στοιχείων υπό μορφή σημειώσεων) ο διδάσκων πρέπει να είναι
συνεχώς σε εγρήγορση, ώστε να διαχειριστεί πιθανά προβλήματα
στη χρήση του συγκεκριμένου εργαλείου, να επιβλέπει τη ροή
εργασίας και να αποκαθιστά τυχόν προβλήματα συντονισμού ή μη
συμμετοχικής διάθεσης. Η παρέμβαση του διδάσκοντος πρέπει να
είναι καθοδηγητική/βοηθητική στην αρχή και σταδιακά να
αποσύρεται. Ο διδάσκων θα πρέπει να ενθαρρύνει τα παιδιά και να
επαινεί την προσπάθεια. Υιοθετώντας τις βασικές αρχές του
εποικοδομητισμού στη μάθηση δίνει το χρόνο στη σταδιακή δόμηση
της μάθησης, αξιοποιεί πρότερες γνώσεις και εμπειρίες των
μαθητών, διορθώνει παρανοήσεις ( Piaget). Εφαρμόζεται εδώ η
γνωστική θεωρία μάθησης του Bruner, σύμφωνα με την οποία
προωθείται η ανακαλυπτική μάθηση μέσω της καθοδηγούμενης
αρχικά από τον διδάσκοντα διερεύνησης του θέματος και της
ολοένα αυξανόμενης εμπλοκής του μαθητή στην ανακάλυψη, στην
επαλήθευση και στην τελική εξαγωγή συμπερασμάτων.
Προάγει την ανακαλυπτική μάθηση (Bruner) και καλλιεργεί την
κοινωνιογνωστική συνεργατική μάθηση(Vigotsky).
Tη 2η ώρα τα παιδιά γράφουν τα κείμενα που ζητούνται και ο
διδάσκων βοηθά ενδεχομένως στη σωστή χρήση των όρων και

4. στην οργάνωση αποδεικτικού λόγου δίνοντας σαφείς οδηγίες. Κατά
συνέπεια, οι μαθητές αβίαστα ασκούνται σε ένα πολύ απαιτητικό
επίπεδο λόγου, του επιστημονικού. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα
συμπεράσματα από τους συντονιστές κάθε ομάδας και ακολουθεί
επαγωγικά η διατύπωση του γενικού συμπεράσματος από
διάφορους μαθητές της τάξης.
Φύλλα εργασίας
Δίνεται 1 φύλλο εργασίας .Πιο αναλυτικά:
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΟΜΑΔΑ 1,2
ΟΝΟΜ/ΜΑ ΜΑΘΗΤΩΝ:………………………………
…………………………………………………………………………….
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
ΜΑΘΗΜΑ:ΡΗΤΟΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
ΤΑΞΗ:Β ΛΥΚΕΙΟΥ
1. Μπείτε στο διαδίκτυο και στη www.google.gr αναζητήστε στο
ψηφιακό σχολείο το σχολικό εγχειρίδιο των ρητορικών κειμένων
της Β Λυκείου. Αφού διαβάσετε τη γενική εισαγωγή καταγράψτε
τα είδη των ρητορικών λόγων.
2. Επιλέξτε το εργαλείο cmaptools από τα προγράμματα και
δημιουργήστε έναν εννοιολογικό χάρτη για τα είδη ρητορικών
λόγων τοποθετώντας υποενότητες .
3. Μπείτε στο διαδίκτυο και στη www.google.gr αναζητήστε τη
διεύθυνση https://bubbl.us και δημιουργήστε έναν εννοιολογικό
χάρτη για τα είδη των ρητορικών λόγων.
4. Μπείτε στο διαδίκτυο και στη www.google.gr αναζητήστε την
ΠΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, βρείτε το προοίμιο του
ρητορικού λόγου: Λυσία, Υπέρ αδυνάτου, βρείτε τη μετάφραση
και στη συνέχεια δημιουργήστε ένα κείμενο στο Πρόγραμμα
Επεξεργασίας Κειμένου όπου θα αναφέρετε τα στοιχεία ενός
πετυχημένου προοιμίου (με αναφορές στο κείμενο). Μπορείτε να
ανατρέξετε στο σχολικό εγχειρίδιο από το ψηφιακό σχολείο.
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΟΜΑΔΑ 2
ΟΝΟΜ/ΜΑ ΜΑΘΗΤΩΝ:………………………………
…………………………………………………………………………….
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
ΜΑΘΗΜΑ:ΡΗΤΟΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
ΤΑΞΗ:Β ΛΥΚΕΙΟΥ
1. Μπείτε στο διαδίκτυο και στη www.google.gr αναζητήστε στο
ψηφιακό σχολείο το σχολικό εγχειρίδιο των ρητορικών κειμένων

5. της Β Λυκείου. Αφού διαβάσετε τη γενική εισαγωγή καταγράψτε
τη δομή των ρητορικών λόγων.
2. Επιλέξτε το εργαλείο cmaptools από τα προγράμματα και
δημιουργήστε έναν εννοιολογικό χάρτη για τη δομή των
ρητορικών λόγων.
3. Μπείτε στο διαδίκτυο και στη www.google.gr αναζητήστε τη
διεύθυνση https://bubbl.us και δημιουργήστε έναν εννοιολογικό
χάρτη για τη δομή των ρητορικών λόγων.
4. Μπείτε στο διαδίκτυο και στη www.google.gr αναζητήστε την
ΠΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, βρείτε το προοίμιο του
ρητορικού λόγου: Δημοσθένους,Υπέρ της Ροδίων ελευθερίας,
βρείτε τη μετάφραση και στη συνέχεια δημιουργήστε ένα κείμενο
στο Πρόγραμμα Επεξεργασίας Κειμένου όπου θα αναφέρετε τα
στοιχεία ενός πετυχημένου προοιμίου (με αναφορές στο κείμενο).
Μπορείτε να ανατρέξετε στο σχολικό εγχειρίδιο από το ψηφιακό
σχολείο.
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΟΜΑΔΑ 3
ΟΝΟΜ/ΜΑ ΜΑΘΗΤΩΝ:………………………………
…………………………………………………………………………….
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
ΜΑΘΗΜΑ:ΡΗΤΟΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
ΤΑΞΗ:Β ΛΥΚΕΙΟΥ
1. Μπείτε στο διαδίκτυο και στη www.google.gr αναζητήστε στο
ψηφιακό σχολείο το σχολικό εγχειρίδιο των ρητορικών κειμένων
της Β Λυκείου. Αφού διαβάσετε τη γενική εισαγωγή καταγράψτε
τα είδη των αποδείξεων των ρητορικών λόγων.
2. Επιλέξτε το εργαλείο cmaptools από τα προγράμματα και
δημιουργήστε έναν εννοιολογικό χάρτη για τα είδη του ήθους ,τα
οποία αξιοποιούνται από τους ρήτορες.
3. Μπείτε στο διαδίκτυο και στη www.google.gr αναζητήστε τη
διεύθυνση https://bubbl.us και δημιουργήστε έναν εννοιολογικό
χάρτη για τα είδη των ηθών των ρητορικών λόγων.
4. Μπείτε στο διαδίκτυο και στη www.google.gr αναζητήστε την
ΠΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, βρείτε το προοίμιο του
ρητορικού λόγου: Ισοκράτους,Περί ειρήνης, βρείτε τη μετάφραση
και στη συνέχεια δημιουργήστε ένα κείμενο στο Πρόγραμμα
Επεξεργασίας Κειμένου όπου θα αναφέρετε τα στοιχεία ενός
πετυχημένου προοιμίου (με αναφορές στο κείμενο). Μπορείτε να
ανατρέξετε στο σχολικό εγχειρίδιο από το ψηφιακό σχολείο.
5. Παρουσιάστε σε ένα λογισμικό παρουσίασης τα πορίσματα της
προηγούμενης άσκησης.