2. •Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια είναι τα
αρχαιότερα έπη της ευρωπαϊκής
λογοτεχνίας και έχουν σωθεί
ολόκληρα!
•Τι είναι το έπος;
•Ρήμα ἔπω = λέω, απαγγέλλω
(εμείς λέμε «είπα»)
•Αρχικά: λόγος, διήγηση →
πολύστιχο αφηγηματικό ποίημα
με περιεχόμενο μυθολογικό,
διδακτικό, ηρωικό (μύθος –
διδασκαλία – κατορθώματα
ηρώων και θεών)
•Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια είναι
ηρωικά έπη.
3. Η σύνθεση της Ιλιάδας προηγείται
χρονικά. Έγινε γύρω στο 750 π.Χ., στα
γεωμετρικά χρόνια, τον 8ο αιώνα
δηλαδή! Ακολούθησε η Οδύσσεια…
Τα έπη χωρίζονται (αργότερα) σε 24
ραψωδίες: Ιλιάδα Α-Ω / Οδύσσεια α-ω
Ιλιάδα: 15.693 στίχοι με θέμα τον θυμό
του Αχιλλέα προς τον αρχιστράτηγο
των Αχαιών, Αγαμέμνονα. Διαρκεί 51
μέρες και μέσα σε αυτές περικλείεται ο
10ετής τρωικός πόλεμος (Τροία=Ίλιον)
Οδύσσεια: 12.110 στίχοι με θέμα τον
νόστο (επιστροφή) του Οδυσσέα από
την Τροία στην Ιθάκη που διαρκεί 10
χρόνια
4. Τ η λ ε μ ά χ ε ι α , α-ε: Ιθάκη, Πύλος, Σπάρτη
Ν ό σ τ ο ς , ε-ν209: Αγώνας για
επιστροφή του Οδυσσέα
Μ ν η σ τ η ρ ο φ ο ν ί α , ν210-ω: Ιθάκη
5. Για πρώτη φορά χρησιμοποιείται στα ομηρικά έπη η τεχνική, η οποία
ονομάζεται in medias res = στο μέσο των πραγμάτων.
Ο ποιητής ξεκινάει την ιστορία του όχι από την αρχή (δηλαδή από το
τέλος του τρωικού πολέμου), αλλά από τη μέση, από τότε που ο
Οδυσσέας βρίσκεται στο νησί της Καλυψώς και έπειτα έρχεται ο ίδιος ο
ήρωας να αφηγηθεί τις περιπέτειές του με αναδρομή στο παρελθόν.
6. Ιστορικός χρόνος: Τα έπη συντέθηκαν κατά τη
Γεωμετρική εποχή (1100 – 700 π.Χ.)
Όμως, τα γεγονότα που παρουσιάζονται σε αυτά
αναφέρονται σε προγενέστερη εποχή, τη Μυκηναϊκή
εποχή (1600 – 1100 π.Χ.), στο τέλος της οποίας
διαδραματίστηκε ο τρωικός πόλεμος (περ. 1200
π.Χ.): Δραματικός χρόνος
Έτσι, υπάρχουν ΑΝΑΧΡΟΝΙΣΜΟΙ, δηλαδή ο ποιητής
παίρνει στοιχεία της δικής του εποχής (γεωμετρικής)
και τα τοποθετεί σε παλαιότερη (μυκηναϊκή).
7. Τραγουδούσαν με
συνοδεία κιθάρας,
φόρμιγγας
Τραγουδούσαν σε
ανάκτορα ή σε
εορταστικές
εκδηλώσεις (κάθε
ανάκτορο είχε τον
αοιδό του)
Είχαν ταλέντο και
αυτοσχεδίαζαν με τη
βοήθεια της…
Μούσας
Δεν τραγουδούσαν,
αλλά έκαναν
απαγγελία και
κρατούσαν ραβδί,
σύμβολο εξουσίας
Δεν αυτοσχεδίαζαν,
αλλά συνέραπταν
(ῥάπτω +ᾠδή)
έτοιμα ποιήματα
Ταξίδευαν από τόπο
σε τόπο και ανήκαν
σε επαγγελματικά
σωματεία
8. Ο Όμηρος ήταν ραψωδός του 8ου αιώνα π.Χ.΄Η παράδοση τον θέλει
τυφλό, κάτι που δεν ευσταθεί. Πολλές περιοχές διεκδικούν την
καταγωγή του με επικρατέστερες τη Σμύρνη και τη Χίο.
9.
10. ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ
• Οι θεοί παρουσιάζονται με ανθρώπινα
χαρακτηριστικά, συνήθειες, συναισθήματα και
συμπεριφορά
ΑΝΑΧΡΟΝΙΣΜΟΣ
• Στοιχεία της γεωμετρικής εποχής τοποθετούνται στα
μυκηναϊκά χρόνια
ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
• Ο ποιητής αποκαλύπτει την εξέλιξη της ιστορίας μέσα
από τα λόγια των ηρώων ή τα δικά του
ΕΠΙΒΡΑΔΥΝΣΗ
• Όταν καθυστερείται σκόπιμα η εξέλιξη της πλοκής
11. Τα έπη καταγράφτηκαν για πρώτη φορά τον 6ο αι.
π.Χ. στην Αθήνα, όταν ήταν στην εξουσία ο
τύραννος Πεισίστρατος ή ο γιος του. Ο σκοπός του
ήταν να υπάρχει μία ολοκληρωμένη και σταθερή
μορφή για την απαγγελία τους στη γιορτή των
Παναθηναίων, ώστε να αποφεύγονται οι
παρεμβάσεις.
Από τότε μέχρι σήμερα διδάσκονται ανελλιπώς,
διαβάζονται συνεχώς και έχουν επηρεάσει όλους
τους λογοτέχνες και αυτό δείχνει την ανυπέρβλητη
αξία τους!
Ο αγώνας του Οδυσσέα είναι καρτερικός και μάς
διδάσκει την επιμονή, την υπομονή και την
προσήλωση στον στόχο μας!