1. ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
Το έπος ανήκει στην αφηγηματική ποίηση, που ψάλλει μεγάλα και ηρωικά
κατορθώματα και εξυμνεί τον ηρωικό άνθρωπο.Η ποίηση αυτή είναι προφορική,
αριστοκρατική και πολεμική κι έχει τις αρχές της στα μυκηναϊκά χρόνια (17ος-12ος αι.
π.Χ.). Παρουσιάζεται στις κοινωνίες που η οικονομία τους στηρίζεται στη γεωργία
και στην κτηνοτροφία και η κυρίαρχη τάξη τους είναι οι γαιοκτήμονες (ευγενείς).
Μεταδίδεται από στόμα σε στόμα και από τη μια γενιά στην άλλη.
Η επική ποίηση αναπτύσσεται ιδιαίτερα κατά τη γεωμετρική εποχή (11ος-8ος αι.π.Χ.)
στις πόλεις των μικρασιατικών παραλίων, όπου εγκαταστάθηκαν οι Έλληνες μετά την
κάθοδο των Δωριέων που προκάλεσε την παρακμή του μυκηναϊκού πολιτισμού. Τα
έπη των γεωμετρικών χρόνων υμνούν κατορθώματα ανθρώπων και θεών.
ΑΟΙΔΟΙ: η λέξη προέρχεται από το ΡΑΨΩΔΟΙ: αντικατέστησαν τους
ρήμα αείδω/αδω που σημαίνει τραγουδώ αοιδούς μετά τον Όμηρο.
1.Ο αοιδός ήταν ο στιχουργός, ο 1.Δεν είναι ποιητής πρωτότυπου έργου.
συνθέτης κι ο εκτελεστής του έπους, που Απομνημονεύει τα ομηρικά κυρίως έπη
έψαλλε τα κατορθώματα παλαιών ή και αυτοσχεδιάζοντας, αναπλάθει,
μυθικών ηρώων. επεκτείνει κι εμπλουτίζει το ξένο αυτό
υλικό έτσι ώστε δημιουργεί τελικά
καινούρια έπη.
2.Τραγουδά τα έπη κρατώντας φόρμιγγα, 2.Δεν τραγουδά αλλά απαγγέλλει τα έπη
κιθάρα ή λύρα. κρατώντας ένα ραβδί, που το χτυπά κάτω
ρυθμικά .
3.Οι αοιδοί εμπνέονται από τη μούσα 3.Το ραβδί που κρατούσαν το θεωρούσαν
Καλλιόπη και οι άνθρωποι τους σέβονται σύμβολο θεόδοτης εξουσίας.
και τους τιμούν για τη θεϊκή προέλευση
της τέχνης τους αλλά και για την αξία της
ποίησής τους.
4.Ζούσαν στην αυλή κάποιου βασιλιά ή 4.Ταξίδευαν από τόπο σε τόπο, για
άρχοντα, όπου και τραγουδούσαν κατά ν’απαγγείλουν τα έπη, συνήθως στις
τη διάρκεια γιορτών και γλεντιών. μεγάλες γιορτές των Ελλήνων.
5. Δεν ήταν οργανωμένοι σε 5.Ήταν οργανωμένοι σε συντεχνίες.
συντεχνίες.Ήταν μισθωμένοι
τραγουδιστές με πλούσιες απολαυές.
Η αξία των ομηρικών επών
Η αξία των ομηρικών επών αναγνωρίστηκε και από τους αρχαίους και από τους
νεώτερους.Ο Όμηρος δεν είναι μόνο ο μεγαλύτερος επικός ποιητής αλλά και ο
μεγαλύτερος δάσκαλος και παιδαγωγός της αρχαιότητας.Τα έπη του αποτελούσαν
σχολικό ανάγνωσμα και δίδασκαν την αγάπη, την αφοσίωση, τη στοργή, το σεβασμό,
τη φιλία, τη φιλοπατρία, την ελευθερία, την ευσέβεια, τη γενναιότητα, τη σεμνότητα,
τη φιλοτιμία και την ηθική συνέπεια.Δίδασκαν ακόμη τη βαθιά και αληθινή αγάπη
για τον άνθρωπο τη φύση και τα ζώα.
Από τον Όμηρο διδάσκονται και εμπνέονται:
1. Η αρχαία και η παγκόσμια φιλολογία
2. Η τέχνη
3. Η ρητορική

2. Πηγές έμπνευσης της Οδύσσειας: αυτές ήταν
1. Η ηρωική παράδοση και ιδιαίτερα η τρωική.
2. Οι λαϊκές μυθιστορίες:ο ξενιτεμένος άντρας επιστρέφει ύστερα από πολλά
χρόνια την ώρα που η γυναίκα του ετοιμάζεται να παντρευτεί και ματαιώνει
το γάμο.
3. Το παμπάλαιο πανανθρώπινο παραμύθι(Κύκλωπας, Κίρκη, Καλυψώ)
4. Οι ιστορίες των ναυτικών και των θαλασσοπόρων
5. Η καθημερινή ζωή.
6. Η λαϊκή θρησκεία.
Δομή της Οδύσσειας
Το περιεχόμενο της Οδύσσειας οργανώνεται σε τρεις κύκλους χρόνου.Ο πρώτος
κύκλος περιλαμβάνει τα δυο πρώτα χρόνια από την Τροία μέχρι τη Θρινακία, το νησί
της Καλυψώς.Ο δεύτερος περιλαμβάνει όσα συμβαίνουν στο νησί της Καλυψώς στα
οχτώ επόμενα χρόνια παρά σαράντα ημέρες.Ο τρίτος περιλαμβάνει τα γεγονότα από
το νησί της Καλυψώς μέχρι την Ιθάκη και διαρκεί σαράντα ημέρες.
Ο Όμηρος ανέτρεψε αυτή τη χρονολογική σειρά κι έβαλε τον πρώτο και το
δεύτερο κύκλο μέσα στον τρίτο(εγκιβωτισμός).Δηλαδή τα δέκα χρόνια παρά σαράντα
ημέρες εγκιβωτίστηκαν μέσα σ’αυτές τις σαράντα ημέρες.Έτσι από τον ποιητή
δίνονται μόνο οι τελευταίες περιπέτειες του ήρωα, που απαρτίζουν τον τρίτο κύκλο,
ενώ τις προηγούμενες περιπέτειες τις παρουσιάζει ο ίδιος ο Οδυσσέας, μπροστά στη
συγκέντρωση των Φαιάκων.