CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HÓA.docx

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HÓA
1.1. Khái quát chung về hợp đồng mua bán hàng hóa
1.1.1.Khái niệm về hợp đồng mua bán hàng hóa
Hợp đồng nói chung là một hành vi pháp lý, là sự thể hiện ý chí của các bên để làm
phát sinh các quyền và nghĩa vụ. Hợp đồng là loại hành vi pháp lý cơ bản và thông dụng
nhất. Ý chí của cá nhân đóng vai trò quan trọng trong hợp đồng, khi sự thống nhất của
các ý chí là thực chất và không trái pháp luật thì nó sẽ làm phát sinh các nghĩa vụ ràng
buộc các bên.
Theo quy định tại khoản 3 điều 2 Luật thương mại 20051
: “ Hàng hóa bao gồm: tất
cả các bất động sản, kể cả bất động sản hình thành trong tương lai, những vật gắn liền với
đất đai”. Cũng tại điều 3 luật này, tại khoản 8 có quy định: “Mua bán hàng hóa là hoạt
động thương mại, là sự thỏa thuận theo đó bên bán có nghĩa vụ giao hàng, chuyển quyền
sở hữu hàng hóa cho bên mua và nhận thanh toán; bên mua có nghĩa vụ thanh toán cho
bên bán, nhận hàng và quyền sở hữu hàng hóa theo thỏa thuận”. Việc mua bán hàng hóa
được thực hiện dựa trên cơ sở hợp đồng. Hiện nay hợp đồng mua bán hàng hóa là hợp
đồng thông dụng của hợp đồng dân sự, chiếm một số lượng lớn. Tại điều 385 Bộ luật dân
sự 2015 có nêu khái niệm chung của hợp đồng dân sự: “Hợp đồng dân sự là sự thỏa thuận
giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự”.2
Đối với
hoạt động mua bán hàng hóa hay hợp đồng mua bán hàng hóa cũng là sự xác lập.
Hợp đồng mua bán hàng hóa có bản chất chung của hợp đồng, nó là sự thỏa thuận
nhằm xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt các quyền và nghĩa vụ trong quan hệ mua bán.
Luật thương mại 2005 không đưa ra định nghĩa về hợp đồng mua bán hàng hóa trong
thương mại, nhưng có thể dựa vào khái niệm hợp đồng mua bán tài sản trong luật dân sự
để xác định bản chất của hợp đồng mua bán hàng hóa. Theo Điều 430 Bộ luật dân sự
20153
: “Hợp đồng mua bán tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên bán chuyển
1
Luật thương mại 2005 - NXB Lao Động Xã Hội
2
Bộ luật dân sự 2015 - NXB Chính Trị Quốc Gia – Sự Thật TP.HCM
3
Bộ luật dân sự năm 2015 - NXB Chính Trị Quốc Gia – Sự Thật TP.HCM

quyền sở hữu tài sản cho bên mua và bên mua trả tiền cho bên bán”. Hàng hóa được hiểu
là động sản, kể cả động sản hình thành trong tương lai, và các vật gắn liền với đất. Như
vậy, hàng hóa thuộc tài sản và có phạm vi hẹp hơn tài sản. Từ đó cho thấy, hợp đồng mua
bán hàng hóa trong thương mại là một dạng cụ thể của hợp đồng mua bán tài sản.
Trong phạm vi nghiên cứu đề tài, ta xem xét hợp đồng mua bán hàng hóa giữa các
tổ chức cá nhân có đăng ký kinh doanh mà quan hệ với nhau vì mục đích lợi nhuận. Theo
khoản 8 điều 3 Luật thương mại 2005 có quy định: “ Hoạt động thương mại, theo đó bên
bán có nghĩa vụ giao hàng, chuyển quyền sở hữu hàng hóa cho bên mua và nhận thanh
toán, bên mua có nghĩa vụ thanh toán cho bên bán, nhận hàng và quyền sở hữu hàng hóa
theo thỏa thuận”. Như vậy về khái niệm chung không khác gì so với hợp đồng dân sự hay
hợp đồng mua bán hàng hóa thông thường. Trong Luật thương mại 2005 không có nêu
khái niệm về hợp đồng thương mại mà chỉ có hoạt động thương mại, trong đó mua bán
hàng hóa là một hoạt động thương mại. Các hoạt động thương mại là hoạt động nhằm
mục đích sinh lợi nhuận, và đây là điểm khác biệt giữa hợp đồng dân sự và hợp đồng mua
bán hàng hóa trong hoạt động thương mại. Các hợp đồng được giao kết không nhằm mục
đích lợi nhuận là hợp đồng mua bán hàng hóa có tính chất dân sự.
Như vậy, hợp đồng mua bán hàng hóa là hợp đồng được giao kết bởi các thương
nhân, là sự thỏa thuận giữa các bên để xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền và nghĩa vụ
của các bên, và giao kết nhằm mục đích sinh lợi.
1.1.2. Đặc điểm của hợp đồng mua bán hàng hóa
Có thể xem xét các đặc điểm của hợp đồng mua bán hàng hóa trong mối liên hệ với
hợp đồng mua bán tài sản theo nguyên lý của mối quan hệ giữa luật riêng và luật chung.
Hợp đồng mua bán hàng hóa cũng có những đặc điểm chung của hợp đồng mua bán
tài sản trong dân sự như:
+ Là hợp đồng ưng thuận: tức là nó được coi là giao kết tại thời điểm các bên thỏa
thuận xong các điều khoản cơ bản, thời điểm có hiệu lực của hợp đồng không phụ thuộc

vào thời điểm bàn giao hàng hóa, việc bàn giao hàng hóa chỉ được coi là hành động của
bên bán nhằm thực hiện nghĩa vụ của hợp đồng mua bán đã có hiệu lực.
+ Có tính đền bù: Bên bán khi thực hiện nghĩa vụ giao hàng hóa cho bên mua thì sẽ
nhận từ bên mua một lợi ích tương đương với giá trị hàng hóa theo thỏa thuận dưới dạng
khoản tiền thanh toán.
+ Là hợp đồng song vụ: Mỗi bên trong hợp đồng mua bán hàng hóa đều bị ràng
buộc bởi nghĩa vụ đối với bên kia, đồng thời lại cũng là bên có quyền đòi hỏi bên kia
thực hiện nghĩa vụ đối với mình. Trong hợp đồng mua bán hàng hóa tồn tại hai nghĩa vụ
chính mang tính chất qua lại và liên quan mật thiết với nhau: nghĩa vụ của bên bán phải
bàn giao hàng hóa cho bên mua và nghĩa vụ của bên mua phải thanh toán cho bên bán.
- Với tư cách là hình thức pháp lý của quan hệ mua bán hàng hóa, hợp đồng mua
bán hàng hóa có những đặc điểm nhất định, xuất phát từ bản chất thương mại của hành vi
mua bán hàng hóa:
+ Về chủ thể: Hợp đồng được ký kết giữa pháp nhân với pháp nhân, giữa pháp nhân
với cá nhân có đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật. Về cơ bản, hợp đồng
mua bán hàng hóa được thiết lập giữa các chủ thể chủ yếu là thương nhân.
+ Về hình thức: Theo quy định tại Điều 400 Bộ luật dân sự 2015, ta có thể hiểu:
Hợp đồng mua bán hàng hóa có thể giao kết bằng lời nói, văn bản hoặc bằng hành vi cụ
thể. Tại điều 24 Luật thương mại 2005 cũng có quy định về hình thức của hợp đồng mua
bán hàng hóa: Hợp đồng mua bán hàng hoá được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản
hoặc được xác lập bằng hành vi cụ thể.4
Đối với các loại hợp đồng mua bán hàng hóa mà
pháp luật quy định phải được lập thành văn bản thì phải tuân theo các quy định đó. Chủ
yếu các hợp đồng trong hoạt động thương mại, hợp đồng mua bán hàng hóa được thành
lập bằng văn bản, bởi việc giao kết hợp đồng bằng văn bản mang tính đảm bảo cao hơn
so với các hình thức khác. Và do hợp đồng mua bán hàng hóa diễn ra là nhằm mục đích
sinh lợi nên việc ký kết hợp đồng phải được giao kết bằng văn bản.
4
Luật thương mại 2005 – NXB Lao Động Xã Hội

+ Về đối tượng: Hợp đồng mua bán hàng hóa có đối tượng là hàng hóa được phép
giao dịch, không nằm trong đối tượng hàng hóa bị cấm. Cùng với sự phát triển của xã
hội, hàng hóa trở nên phong phú bao gồm nhiều loại, có thể là vật hữu hình hay vô hình,
động sản hay bất động sản… đều là những đối tượng của hợp đồng mua bán hàng hóa.
Mỗi đối tượng đều có hình thức trao đổi khác nhau, nhưng vẫn phải tuân theo những
nguyên tắc chung trong hợp đồng mua bán hàng hóa.
+ Về nội dung: Hợp đồng mua bán hàng hóa thể hiện quyền và nghĩa vụ giữa các
bên trong quan hệ mua bán, theo đó bên bán có nghĩa vụ giao hàng, chuyển quyền sở hữu
hàng hóa cho bên mua và nhận tiền; còn bên mua có nghĩa vụ nhận hàng hóa và trả tiền
cho bên bán. Hành vi của các bên trong quan hệ mua bán hàng hóa có tính chất hành vi
thương mại. Mục đích thông thường của các bên là lợi nhuận.
1.2. Khái quát về giao kết và thực hiện hợp đồng mua bán hàng hóa
1.2.1. Nguyên tắc giao kết hợp đồng:
Việc quy định nguyên tắc giao kết hợp đồng nhằm bảo đảm sự an toàn pháp lý cho
các bên tham gia giao kết, hướng dẫn xử sự của các chủ thể trong quá trình giao kết và
thiết lập quan hệ hợp đồng hợp pháp.
- Tự do giao kết hợp đồng nhưng không được trái pháp luật, đạo đức xã hội:
- Theo nguyên tắc tự do giao kết hợp đồng, các bên chủ thể giao kết hợp đồng được
quyết định mọi vấn đề liên quan đến hợp đồng, không có bất kỳ cá nhân, tổ chức nào kể
cả Nhà nước được can thiệp, làm thay đổi ý chí của các bên chủ thể. Tuy nhiên sự thỏa
thuận của các bên trong hợp đồng không được trái với điều cấm của pháp luật và những
chuẩn mực đã được xã hội thừa nhận rộng rãi.
Nguyên tắc này được thể hiện tại Điều 3 Bộ luật dân sự 2015 (nguyên tắc tự do, tự
nguyện, cam kết, thỏa thuận); Khoản 1 điều 11 Luật thương mại 2005 (Các bên có quyền
tự do thỏa thuận không trái với các qui định của pháp luật mỹ tục và đạo đức xã hội để
xác lập quyền, nghĩa vụ các bên trong hoạt động thương mại và bảo hộ các quyền đó).5
5

- Tự nguyện, bình đẳng, thiện chí, hợp tác, trung thực và ngay thẳng:
Việc tham gia hợp đồng hay không là do các bên có toàn quyền định đoạt. Không
một cơ quan, tổ chức, cá nhân nào được áp đặt ý chí của mình cho đơn vị kinh tế khi ký
kết hợp đồng. Mọi sự ép buộc ký kết hợp đồng giữa bên này với bên kia đều làm cho hợp
đồng vô hiệu.
- Áp dụng thói quen trong hoạt động thương mại đã được thiết lập giữa các bên mà
các bên đã được biết hoặc phải biết nhưng không được trái với quy định của pháp luật.
- Áp dụng tập quán trong hoạt động thương mại:
Tại Điều 13 Luật thương mại có quy định: “Trường hợp pháp luật không có quy
định, các bên không có thỏa thuận và không có thói quen đã được thiết lập giữa các bên
thì áp dụng tập quán thương mại nhưng không được trái với những nguyên tắc quy định
trong Luật thương mại 2005 và trong Bộ luật dân sự.
1.2.2. Chủ thể giao kết hợp đồng
Chủ thể của hợp đồng mua bán hàng hóa có thể là các cá nhân và tổ chức. Đối với
các cá nhân, để được thừa nhận là chủ thể của hợp đồng mua bán hàng hóa, cá nhân phải
đảm bảo có đầy đủ năng lực pháp luật dân sự và năng lực hành vi dân sự. Theo khoản 1
điều 117 Bộ Luật Dân sự năm 20156
thì đây cũng là một trong các điều kiện có hiệu lực
của hợp đồng.
Chủ thể giao kết hợp đồng có thể là thương nhân, có thể không phải thương nhân
Chủ thể là thương nhân
Trong quan hệ hợp đồng mua bán hàng hóa, ít nhất một bên phải là thương nhân.
Thương nhân bao gồm tổ chức kinh tế được thành lập hợp pháp, cá nhân hoạt động
thương mại một cách độc lập, thường xuyên và có đăng ký kinh doanh. Thương nhân có
quyền hoạt động thương mại trong các ngành nghề, tại các địa bàn, dưới các hình thức và
theo các phương thức mà pháp luật không cấm. Quyền hoạt động thương mại hợp pháp
của thương nhân được Nhà nước bảo hộ. Nhà nước thực hiện độc quyền Nhà nước có
6
Bộ luật dân sự năm 2015 - NXB Chính Trị Quốc Gia – Sự Thật TP.HCM

thời hạn về hoạt động thương mại đối với một số hàng hóa, dịch vụ hoặc tại một số địa
bàn để bảo đảm lợi ích quốc gia. Chính phủ quy định cụ thể danh mục hàng hóa, dịch vụ,
địa bàn độc quyền Nhà nước. Chính vì phải ‘đăng ký kinh doanh”, nên về nguyên tắc,
thương nhân không thể kinh doanh những ngành nghề mà pháp luật cấm. Chẳng hạn, một
doanh nghiệp mua bán chất ma túy chắc chắn là vi phạm pháp luật và cũng không có cơ
quan nào cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh cho doanh nghiệp đăng ký hoạt động
trong lĩnh vực mua bán chất ma túy. Pháp luật Việt Nam qui định mọi thương nhân đều
có quyền bình đẳng trước pháp luật trong hoạt động thương mại, không phân biệt thành
phần kinh tế.
Thương nhân sẽ không bao gồm hộ gia đình, tổ hợp tác vì tuy được thừa nhận là
chủ thể của luật dân sự, có quyền hoạt động kinh doanh dưới hình thức hộ kinh doanh, cá
thể song hộ gia đình, tổ hợp tác không phải tổ chức kinh tế, cũng chẳng phải là cá nhân.
Thương nhân gồm có thương nhân Việt Nam và thương nhân nước ngoài có thể là cá
nhân, pháp nhân hoặc chủ thể khác việc xác định tư cách thương nhân nước ngoài phải
căn cứ nước ngoài phải căn cứ theo pháp luật của nước mà thương nhân đó mang quốc
tịch. Việc xác định điều kiện để cá nhân, pháp nhân, hộ gia đình, tổ chức trở thành tư
nhân phải dựa trên quy đinh của pháp luật Việt Nam. Vì vậy, thương nhân nước ngoài là
thương nhân được thành lập hoặc đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật nước
ngoài hoặc được pháp luật nước ngoài công nhận (khoản 1, điều 16 Luật Thương mại).
Thương nhân nước ngoài hoạt động tại Việt Nam là thương nhân nước ngoài có Văn phòng
đại diện, Chi nhánh tại Việt Nam. Nếu thương nhân nước ngoài thành lập doanh nghiệp tại
Việt Nam thì doanh nghiệp này vẫn được xem là thương nhân Việt Nam chứ không phải
là thương nhân nước ngoài.
Thương nhân là cá nhân bao gồm cá nhân kinh doanh, doanh nghiệp tư nhân. Một
cá nhân được công nhân là một thương nhân thì phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ
theo quy định của pháp luật và hoạt động thương mại một cách độc lập, thường xuyên
như một nghề nghiệp.
Thương nhân là tổ chức bao gồm doanh nghiệp nhà nước, hợp tác xã, công ty trách
nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, các tổ chức

kinh tế khác có đủ điều kiện theo quy định là thương nhân.
Một tổ chức được công nhận là một pháp nhân khi có đầy đủ các điều kiện sau7
1. Được thành lập hợp pháp
2. Có cơ cấu tổ chức chặt chẽ
3. Có tài sản độc lập với cá nhân, tổ chức khác và tự chịu trách nhiệm về tài sản
đó.
4. Nhân danh mình tham gia vào các quan hệ pháp luật một cách độc lập
Chủ thể không phải là thương nhân
Trong rất nhiều trường hợp, cá nhân không phải là thương nhân cũng được coi là
chủ thể của hợp đồng thương mại. Bên không phải là thương nhân có thể là mọi chủ thể
có đủ năng lực hành vi để tham gia giao kết và thực hiện hợp đồng mua bán hàng hoá
theo quy định của pháp luật. Đó có thể là cá nhân, cơ quan, tổ chức có tư cách pháp nhân
hoặc không có tư cách pháp nhân, cũng có thể là hộ gia đình, tổ hợp và không hoạt động
thương mại độc lập và thường xuyên như một nghề.
Quyền tự do giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa
Hợp đồng có ý nghĩa quan trọng đối với việc thực hiện quyền tự do kinh doanh.
Theo định nghĩa một cách đơn giản nhất thì hợp đồng là những thỏa thuận có giá trị pháp
lý ràng buộc các bên. Như vậy thỏa thuận chính là yếu tố bản chất của hợp đồng và chính
nhờ nó mà hợp đồng có vai trò lớn trong việc định đoạt lợi ích của các bên, đưa các bên
đến những thỏa hiệp có lợi nhất cho họ. Nền kinh tế thị trường luôn được thúc đẩy bởi
động lực lợi nhuận. Các chủ thể tham gia các quan hệ kinh tế phải luôn tính toán để làm
sao đạt được lợi nhuận tối đa. Việc đàm phán và ký kết các hợp đồng không là ngoại lệ.
Bởi lẽ đó, các chủ thể phải được hoàn toàn tự do quyết định ký với ai, khi nào ký, trên
những điều kiện nào họ cần ký hợp đồng. Yếu tố bản chất của hợp đồng giúp các bên có
7
Bộ Luật Dân Sự 2015 - NXB Chính Trị Quốc Gia – Sự Thật TP.HCM

được sự lựa chọn thích hợp. Chỉ khi các chủ thể thấy lợi ích của họ có thể được đáp ứng,
họ sẽ tham gia ký kết hợp đồng.
Kể từ khi nước ta chuyển sang nền kinh tế thị trường bắt đầu là Pháp lệnh Hợp đồng
kinh tế, sau đó là Pháp lệnh Hợp đồng dân sự, Bộ luật Dân sự, Luật Thương mại là những
cố gắng của hệ thống pháp luật nước ta nhằm tạo ra những tiền đề pháp lý quan trọng cho
tự do kinh doanh. Pháp lệnh Hợp đồng kinh tế có thể được coi là phản ứng đầu tiên của
hệ thống pháp luật nước ta đối với đòi hỏi của tự do kinh doanh. Bằng việc ban hành
Pháp lệnh Hợp đồng kinh tế, lần đầu tiên, hệ thống pháp luật nước ta đã khẳng định ký
kết hợp đồng kinh tế là quyền của các tổ chức kinh tế. Tiếp theo đó, với việc ban hành Bộ
luật Dân sự và Luật Thương mại, chế định hợp đồng được hoàn thiện thêm một bước.
Quyền tự do kinh doanh là quyền cơ bản của công dân, của các chủ thể kinh doanh,
được pháp luật tôn trọng và bảo vệ. Tự do giao kết hợp đồng cũng là nguyên tắc cơ bản
của giao kết hợp đồng nói chung. Theo đó, dù thiết lập quan hệ hợp đồng trong lĩnh vực
nào (dân sự, thương mại hay lao động), các chủ thể đều được tự do về mặt ý chí, không
có chủ thể nào có quyền áp đặt ý chí để bắt buộc hay ngăn cản chủ thể khác giao kết hợp
đồng. Quyền tự do giao kết hợp đồng xuất phát từ bản chất của hợp đồng. Hợp đồng là sự
thỏa thuận và thống nhất về mặt ý chí giữa các chủ thể, nhưng không phải tất cả những
thỏa thuận giữa các chủ thể đều là hợp đồng. Sự thỏa thuận chỉ có thể trở thành hợp đồng
khi ý chí của các chủ thể được thể hiện (trong sự thỏa thuận) phù hợp với ý chí thực của
họ. Với yêu cầu đó, tự do trong giao kết hợp đồng phải được ghi nhận là một nguyên tắc
cơ bản.
1.3. Ký kết hợp đồng mua bán hàng hóa
1.3.1. Trình tự giao kết:
- Đề nghị giao kết hợp đồng: Đề nghị giao kết hợp đồng là việc một bên biểu hiện ý
chí, muốn bày tỏ cho bên kia ý muốn tham gia giao kết với họ một hợp đồng dân sự. Một
lời đề nghị được coi là đề nghị giao kết hợp đồng thì phải chứa đựng một số yếu tố cơ
bản sau:
+ Thể hiện rõ được nguyện vọng muốn đi đến giao kết hợp đồng của bên đề nghị.

+ Phải có chứa toàn bộ mọi điều kiện cơ bản của hợp đồng.
+ Phải xác định rõ bên được đề nghị.
+ Yêu cầu về thời hạn trả lời là không bắt buộc: Theo Điều 386, Điều 394 Bộ luật
dân sự 2015 còn dự liệu cả trường hợp đề nghị có thời hạn trả lời và đề nghị không có
thời hạn trả lời.
Việc đề nghị giao kết hợp đồng có thể được thực hiện bằng nhiều cách khác nhau:
người đề nghị có thể trực tiếp (đối mặt) với người được đề nghị để trao đổi, thỏa thuận
hoặc có thể thông qua điện thoại…Ngoài ra, lời đề nghị còn được chuyển giao bằng công
văn, giấy tờ…
Hiệu lực của đề nghị được bắt đầu và chấm dứt theo quy định tại Điều 390, Điều
391 Bộ luật dân sự 2015. Trình tự thay đổi, rút lại, sửa đổi hay hủy bỏ lời đề nghị được
thực hiện theo quy định của Điều 389, Điều 392, Điều 390 Bộ luật dân sự 20158
- Chấp nhận đề nghị giao kết hợp đồng: Chấp nhận đề nghị giao kết hợp đồng là sự
trả lời của bên được đề nghị chuyển cho bên đề nghị về việc chấp nhận toàn bộ các nội
dung đã nêu trong đề nghị giao kết hợp đồng.
1.3.2. Thời điểm giao kết hợp đồng:
Thời điểm giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa là thời điểm các bên đạt được sự
thỏa thuận. Theo quy định tại Điều 400 Bộ luật dân sự 2015, có thể xác định thời điểm
giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa như sau:
Hợp đồng được giao kết trực tiếp bằng văn bản: Thời điểm giao kết hợp đồng là
thời điểm bên sau cùng ký vào văn bản.
Hợp đồng được giao kết gián tiếp bằng văn bản: Hợp đồng được giao kết khi bên đề
nghị nhận được trả lời chấp nhận giao kết hợp đồng.
Hợp đồng được giao kết bằng lời nói: Thời điểm giao kết hợp đồng là thời điểm các
bên đã thỏa thuận về nội dung của hợp đồng.
8

Theo quy định hiện hành, hợp đồng mua bán hàng hóa có hiệu lực từ thời điểm giao
kết, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác hoặc luật liên quan có quy định khác
(Điều 401 Bộ luật dân sự 2015).
Trong giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa, sự im lặng của bên được đề nghị cho
đến khi hết thời hạn trả lời cũng có thể là căn cứ xác định hợp đồng đã được giao kết nếu
có thỏa thuận im lặng là sự trả lời chấp nhận giao kết hợp đồng.
1.3.3. Hợp đồng vô hiệu và việc xử lý hợp đồng vô hiệu:
Theo quy định của Điều 407 Bộ luật dân sự 2015 thì vấn đề hợp đồng vô hiệu sẽ
được áp dụng theo các quy định từ Điều 123 đến Điều 133 Bộ luật dân sự 2015, bởi hợp
đồng là một loại giao dịch dân sự.9
Giao dịch dân sự bị vô hiệu khi không có một trong các điều kiện được quy định tại
Điều 117 của Bộ luật dân sự 2015 bao gồm: Người tham gia giao dịch có năng lực hành
vi dân sự; mục đích và nội dung của giao dịch không vi phạm điều cấm của pháp luật,
không trái đạo đức xã hội; người tham gia giao dịch hoàn toàn tự nguyện. Ngoài ra, nếu
pháp luật yêu cầu giao dịch phải được thể hiện bằng một hình thức cụ thể nào đó thì hình
thức của giao dịch cũng là điều kiện có hiệu lực của giao dịch.10
Theo đó, hợp đồng vô hiệu trong các trường hợp sau:
- HĐ thương mại vô hiệu toàn bộ: Là HĐ thương mại được ký kết khi có các dấu
hiệu sau:
+ Nội dung của HĐ thương mại đó vi phạm các điều cấm của pháp luật. Điều này
có nghĩa rằng nếu giao dịch dân sự có mục đích và nội dung vi phạm điều cấm của pháp
luật tức là vi phạm những quy định của pháp luật không cho phép chủ thể thực hiện
những hành vi nhất định. Đạo đức xã hội là những chuẩn mực ứng xử chung giữa người
với người trong đời sống xã hội được cộng đồng thừa nhận và tôn trọng.
9
10

+ Một trong các bên ký hợp đồng không có giấy phép kinh doanh theo quy định
của pháp luật để thực hiện công việc đã thoả thuận trong hợp đồng.
+ Người ký hợp đồng không đúng thẩm quyền hoặc có hành vi lừa đảo. Người ký
hợp đồng không đúng thẩm quyền tức là người đó không phải là đại diện theo pháp luật,
đại diện theo uỷ quyền hoặc là đại diện theo uỷ quyền nhưng ký kết vượt quá phạm vi uỷ
quyền mà nội dung ký hợp đồng nằm toàn bộ trong phạm vi vượt quá uỷ quyền đó.
Người ký kết có hành vi lừa đảo là người có hành vi như giả danh, giả mạo giấy tờ, chữ
ký, con dấu.
Xử lý HĐ thương mại vô hiệu toàn bộ: Về nguyên tắc các hợp đồng này dù các bên
chưa thực hiện, đã thực hiện hay đã thực hiện xong đều phải xử lý theo pháp luật. Cụ thể:
+ Nếu nội dung công việc trong hợp đồng chưa thực hiện thì các bên không được
phép thực hiện.
+ Nếu nội dung công việc trong hợp đồng đã được thực hiện một phần thì các bên
phải chấm dứt việc thực hiện và bị xử lý về tài sản
+ Nếu nội dung công việc trong hợp đồng đã được thực hiện xong thì các bên bị xử
lý về tài sản.
Việc tiến hành xử lý tài sản phải theo các nguyên tắc sau:
Các bên có nghĩa vụ hoàn trả cho nhau tất cả tài sản đã nhận được từ việc thực hiện
hợp đồng. Trong trường hợp không thể hoàn trả bằng hiện vật thì phải bằng tiền, nếu tài
sản đó không bị tịch thu theo quy định của pháp luật; thu nhập bất hợp pháp phải nộp vào
ngân sách nhà nước; thiệt hại phát sinh do các bên gánh chịu.
- HĐ thương mại vô hiệu từng phần: HĐ thương mại vô hiệu từng phần là HĐ
thương mại có một phần nội dung vi phạm điều cấm của pháp luật nhưng không ảnh
hưởng đến nội dung các phần còn lại của hợp đồng hoặc có phần nội dung do người được
uỷ quyền ký hợp đồng vượt quá phạm vi uỷ quyền có nghĩa là chỉ có phần thoả thuận trái
pháp luật và phần nội dung ký vượt phạm vi uỷ quyền bị vô hiệu các phần còn lại vẫn có
hiệu lực pháp luật và vẫn được thực hiện bình thường.

- Xử lý hợp đồng vô hiệu từng phần:
+ Các bên phải sửa đổi điều khoản trái pháp luật, khôi phục các quyền và lợi ích
chính đáng của mỗi bên đồng thời bị xử lý theo quy định của pháp luật đối với phần vô
hiệu đó.
+ Nguyên tắc xử lý hợp đồng vô hiệu từng phần giống như nguyên tắc xử lý hợp
đồng vô hiệu toàn bộ.
1.4. Thực hiện hợp đồng mua bán hàng hóa.
1.4.1. Một số nguyên tắc thực hiện hợp đồng:
- Nguyên tắc thực hiện đúng: Chấp hành thực hiện đúng hợp đồng là không được tự
ý thay đối tượng này bằng một đối tượng khác hoặc không được thay thế việc thực hiện
nó bằng cách trả một số tiền nhất định hoặc không thực hiện nó. Nguyên tắc này đòi hỏi
thỏa thuận cái gì thì thực hiện đúng cái đó.
- Nguyên tắc thực hiện đầy đủ: Nguyên tắc này có nghĩa là thực hiện đầy đủ tất cả
các điều khoản đã cam kết trong hợp đồng, tức là tất cả các quyền và nghĩa vụ phát sinh
từ quan hệ hợp đồng đều phải được thực hiện đầy đủ. Cụ thể là thực hiện đúng đối tượng,
đúng chất lượng, đúng thời gian, đúng số lượng, đúng phương thức thanh toán và các
thoả thuận khác trong hợp đồng.
- Nguyên tắc giúp đỡ nhau trong quá trình thực hiện hợp đồng: Nguyên tắc này đòi
hỏi các bên phải hợp tác chặt chẽ với nhau, thường xuyên theo dõi và giúp đỡ nhau để
thực hiện đúng và nghiêm chỉnh mọi điều khoản của hợp đồng, giúp nhau khắc phục
những khó khăn trong quá trình thực hiện HĐ thương mại.
1.4.2. Thực hiện các nội dung của hợp đồng mua bán hàng hóa:
- Về giao hàng:
Bên bán phải giao hàng, chứng từ theo thỏa thuận trong hợp đồng về số lượng, chất
lượng, cách thức đóng gói, bảo quản và các quy định khác trong hợp đồng. Trường hợp
không có thỏa thuận cụ thể, bên bán có nghĩa vụ giao hàng và chứng từ liên quan theo
quy định của luật( Điều 34 Luật thương mại 2005). Nếu hợp đồng mua bán hàng hóa mà

phải qua người vận chuyển thì bên bán phải ký hợp đồng vận chuyển, hợp đồng bảo hiểm
rủi ro trên đường vận chuyển. Nếu hợp đồng quy định bên bán không ký hợp đồng bảo
hiểm mà bên mua ký thì bên bán phải cung cấp cho bên bán những thông tin về hàng hóa
để họ tiến hành ký hợp đồng bảo hiểm( khoản 3 Điều 36 Luật thương mại 2005).11
Mọi vấn đề liên quan đến giao hàng các bên có thể thỏa thuận ghi vào hợp đồng.
Nếu những vấn đề này không được ghi vào hợp đồng thì sẽ theo quy định chung của pháp
luật.
Khi thực hiện hợp đồng thì bên bán phải có nghĩa vụ đảm bảo tính hợp pháp của
hàng hóa, bảo đảm quyền sở hữu của bên mua đối với hàng hóa, bảo đảm tính hợp pháp
về sở hữu trí tuệ đối với hàng hóa đó( Điều 46 Luật thương mại 2005), chịu trách nhiệm
bảo hành hàng hóa( Điều 49 Luật thương mại 2005).
- Về địa điểm giao hàng tại Luật thương mại 2005 có quy định tại Điều 35:
Các bên có thể thỏa thuận về địa điểm, thời hạn và phương thức giao hàng tùy theo
tính chất của hàng hóa trong hợp đồng khi đã thỏa thuận về địa điểm giao hàng thì các
bên phải tôn trọng thỏa thuận và phải thực hiện đúng thỏa thuận đó. Bên bán phải có
nghĩa vụ giao hàng, bên mua phải có nghĩa vụ nhận hàng đúng địa điểm đã thỏa thuận.
Trong trường hợp không thỏa thuận địa điểm giao hàng thì địa điểm giao hàng được
xác định theo khoản 2 điều 35 Luật thương mại.
- Về thời gian giao hàng tại Điều 37 Luật thương mại 2005 có quy định12
:
Các bên thường thỏa thuận về thời điểm giao hàng trong hợp đồng. Nếu các bên
không thỏa thuận vấn đề này trong hợp đồng thì áp dụng quy định của pháp luật hoặc
theo tập quán. Nếu các bên không thỏa thuận về thời điểm giao hàng cụ thể mà chỉ nêu
thời hạn giao hàng thì bên bán có thể giao hàng vào bất kỳ thời điểm nào trong thời hạn
đó và phải báo trước cho bên mua. Nếu trong hợp đồng không có thỏa thuận về thời hạn
11
12

giao hàng thì theo quy định tại Điều 37 Luật thương mại 2005, bên bán phải giao hàng
trong một thời hạn hợp lý sau khi giao kết hợp đồng.
- Về trách nhiệm do giao hàng không phù hợp với hợp đồng tại Điều 39 Luật
thương mại 2005 có quy định13
:
Bên mua có quyền từ chối nhận hàng nếu hàng hóa không phù hợp với hợp đồng.
Bên bán phải chịu trách nhiệm trừ trường hợp những khiếm khuyết của hàng hóa bên
mua phải biết hoặc đã biết khi ký hợp đồng.
- Về Thanh toán tại Điều 50 đến Điều 55 Luật thương mại 2005 có quy định14
:
Thanh toán tiền hàng được coi là nghĩa vụ quan trọng mà người mua phải thực hiện.
Bên mua phải có nghĩa vụ thanh toán và nhận hàng theo đúng thỏa thuận và các bên có
thể thỏa thuận về phương thức, địa điểm, thời hạn thanh toán, và trình tự thủ tục thanh
toán, đồng tiền thanh toán…Khi đó bên mua phải tuân thủ đúng các phương thức thanh
toán và thực hiện thanh toán theo trình tự , thủ tục theo thỏa thuận. Nếu các bên không có
sự thỏa thuận này thì sẽ tuân theo quy định của pháp luật, điều này được quy định tại
Luật thương mại 2005: Xác định địa điểm thanh toán theo quy định tại Điều 54, thời hạn
thanh toán theo quy định tại Điều 55 và khoản 3 Điều 50.
Trong trường hợp bên mua hàng vi phạm hợp đồng chậm thanh toán tiền hàng thì
phải trả lãi trên số tiền trả chậm đó theo lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường tại
thời điểm thanh toán tương ứng với thời gian trả chậm, khi bên vị phạm yêu cầu, trừ
trường hợp có thỏa thuận khác Điều 306 Luật thương mại 2005. Khi người mua vị phạm
nghĩa vụ thanh toán thì người bán cũng có thể căn cứ vào Khoản 4 Điều 51, Điều 308 về
tạm ngưng thực hiện hợp đồng, Điều 312 về hủy bỏ hợp đồng, Điều 321về hình thức xử
lý hành vi vi phạm pháp luật thương mại.
- Chuyển rủi ro tại Điều 57 đến Điều 61 Luật thương mại 2005 có quy định15
:
13
14
15

Vấn đề chuyển rủi ro trong việc mua bán hàng hóa và một vấn đề cơ bản mà các
bên cần nắm. Các bên cần thỏa thuận về thời điểm chuyển rủi ro để tránh phát sinh tranh
chấp. Trong hợp đồng không có thỏa thuận về thời điểm chuyển rủi ro, nếu bên bán có
nghĩa vụ giao hàng cho bên mua tại một địa điểm nhất định, thì rủi ro về mất mát hoặc hư
hỏng được chuyển cho bên mua khi hàng hóa đã được giao cho bên mua. Nếu hợp đồng
không có quy định về việc vận chuyển hàng hóa cũng như địa điểm giao hàng nhất định
thì rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hóa được chuyển cho bên mua khi hàng hóa đã
được chuyển giao cho người vận chuyển đầu tiên. Trong các trường hợp cụ thể thời điểm
chuyển rủi ro được pháp luật quy định chi tiết hơn.
- Chuyển quyền sở hữu tại Điều 62 Luật thương mại 2005 có quy định16
:
Việc chuyển quyền sở hữu hàng hóa từ bên bán sang bên mua là do hai bên thỏa
thuận hoặc nếu không có thỏa thuận thì quyền sở hữu được chuyển sang người mua là tại
thời điểm giao hàng.
Ngoài ra, vấn đề này Bộ luật dân sự 2015 cũng có quy định tại Điều 238 về việc
chuyển giao quyền sở hữu của mình cho người khác.
1.4.3. Một số biện pháp đảm bảo thực hiện hợp đồng:
Các biện pháp bảo đảm thực hiện hợp đồng được quy định từ Điều 292 đến Điều
350 Bộ luật dân sự 2015 bao gồm: cầm cố tài sản, thế chấp tài sản (bao gồm cả cầm cố,
thế chấp bằng tài sản của người thứ ba), đặt cọc, ký cược, ký quỹ, bảo lãnh và tín chấp.
Theo các quy định của pháp luật hiện hành thì các bên trong hợp đồng có quyền tự
chủ, tự do cam kết và tự do thoả thuận đồng thời các bên cũng phải tự chịu trách nhiệm
đối với các cam kết, thoả thuận của mình. Điều này được thể hiện rõ nhất trong các quy
định về giao kết, thực hiện hợp đồng cầm cố, thế chấp và bảo lãnh.
1.4.4. Hợp đồng mua bán hàng hóa vô hiệu:
Vấn đề một hợp đồng vô hiệu được quy định rất cụ thể trong Bộ luật Dân sự năm
2015 từ điều 122 đến điều 133. Một hợp đồng vô hiệu khác với hợp đồng mất hiệu lực vì
16

việc mất hiệu lực có thể xẩy ra ở bất kì thời điểm nào khi xuất hiện các điều kiện cần
thiết và không mang hiệu lực hồi tố. Hợp đồng bị vô hiệu trong các trường hợp sau:
- Nội dung, mục đích của hợp đồng vi phạm điều cấm của pháp luật, trái đạo đức xã
hội (điều 123)17
- Trong giao dịch hợp đồng có sự giả tạo (điều 124)18
- Hợp đồng do người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người bị
hạn chế năng lực hành vi dân sự xác lập, thực hiện(điều 125)19
- Trong quá trình giao dịch có sự nhầm lẫn (điều 126)20
- Giao dịch có dấu hiệu của sự đe dọa, lừa dối (điều 127)21
- Giao dịch do người xác lập không nhận thức và làm chủ hành vi của mình (điều
128)22
- Giao dịch không tuân thủ quy định về hình thức trong một số trường hợp do pháp
luật quy định23
Hợp đồng vô hiệu có hai loại là hợp đồng vô hiệu từng phần và hợp đồng vô hiệu
toàn bộ. Hợp đồng vô hiệu từng phần khi một phần của hợp đồng đó vô hiệu nhưng
không làm ảnh hưởng đến hiệu lực của các phần còn lại. Hợp đồng vô hiệu toàn bộ khi
toàn bộ nội dung của nó vô hiệu.
Việc tuyên bố một hợp đồng vô hiệu toàn bộ hay vô hiệu một phần thuộc thẩm
quyền của tòa án. Để tòa án thực hiện thẩm quyền này thì bên có nhu cầu làm đơn yêu
cầu tòa án tuyên bố hợp đồng bị vô hiệu. bên có nhu cầu ở đây có thể là một trong các
bên tham gia hợp đồng cũng có thể là bên thứ ba có liên quan.
17
Bộ luật dân sự năm 2015 – NXB Chính Trị Quốc Gia – Sự Thật TP.HCM
18
19
20
21
22
23

Hợp đồng không có hiệu lực kể từ thời điểm kí kết tuyên bố hợp đồng vô hiệu,
không làm phát sinh quyền và nghĩa vụ của các bên. Nếu các bên chưa tiến hành thì
không được phép thực hiện hợp đồng. Nếu đã thực hiện hợp đồng thì các bên phải khôi
phục lại trạng thái ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận nếu không hoàn trả lại
bằng hiện vật thì các bên hoàn trả cho nhau bằng tiền. Nếu không bên nào có lỗi trong
việc làm cho hợp đồng vô hiệu, chi phí cho việc hoàn trả nghĩa vụ cũng như các thiệt hại
thực tế xảy ra do các bên tự chịu, mỗi bên chịu thiệt hại chi phí của mình. Nếu hợp đồng
vô hiệu do lỗi của một bên có lỗi gây ra thiệt hại có trách nhiệm bồi thường.
1.5. Giải quyết tranh chấp phát sinh
1.5.1. Các phương thức giải quyết tranh chấp
Theo quy định tại Điều 317 Luật thương mại 2005, các phương thức giải quyết
tranh chấp trong thương mại bao gồm:
- Thương lượng giữa các bên.
- Hòa giải giữa các bên.
- Giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài thương mại (theo thủ tục tố tụng trọng tài
được quy định tại Luật Trọng tài thương mại năm 2010).
- Giải quyết tranh chấp tại tòa án( theo thủ tục tố tụng dân sự được quy định trong
Bộ Luật Tố tụng dân sự 2014). Thời hiệu khởi kiện đối với các tranh chấp thương mại
(tại điều 319 Luật thương mại 2005) là 2 năm kể từ thời điểm quyền và lợi ích hợp pháp
bị xâm phạm, trừ trường hợp quy định tại điểm e khoản 1 Điều 237 của Luật thương mại
2005.24
1.5.2. Chế tài áp dụng giải quyết tranh chấp
Tùy theo mức độ vi phạm sẽ áp dụng chế tài phù hợp để giải quyết tranh chấp theo
quy định tại Điều 292 Luật thương mại 2005. Sau đây là các chế tài thường được áp
dụng25
:
24
Luật thương mại 2005- NXB Lao Động Xã Hội
25

- Buộc thực hiện hợp đồng: Đây là chế tài có chức năng đảm bảo hợp đồng được
thực hiện như thoả thuận, đúng với mục đích ban đầu của các bên; được áp dụng đối với
bất kỳ hành vi vi phạm hợp đồng nào.
- Phạt vi phạm: Là chế tài có chức năng tăng cường ý thức tuân thủ hợp đồng của
các bên.Bên bị vi phạm có quyền yêu cầu bên vi phạm trả một khoản tiền phạt do vi
phạm hợp đồng.
Điều kiện để áp dụng chế tài này là phải có tồn tại thoả thuận về việc phạt vi phạm
giữa các bên, đồng thời đã xảy ra hành vi vi phạm mà các bên thoả thuận là điều kiện để
áp dụng chế tài phạt vi phạm.
- Bồi thường thiệt hại: Đây là chế tài có chức năng bù đắp tổn thất vật chất cho bên
bị vi phạm. Bên vi phạm có trách nhiệm bồi thường giá trị tổn thất thực tế và khoản lợi
trực tiếp đáng lẽ bên bị vi phạm được hưởng nếu không có hành vi vi phạm.

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HÓA.docx

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HÓA.docx

Similar to CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HÓA.docx (20)

More from Nhận Viết Đề Tài Trọn Gói ZALO 0932091562

More from Nhận Viết Đề Tài Trọn Gói ZALO 0932091562 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HÓA.docx