Cơ sở lý luận về chào bán chứng khoán riêng lẻ.docx

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CHÀO BÁN CHỨNG KHOÁN
RIÊNG LẺ
1.1. Khái niệm về chứng khoán
1.1.1 Khái niệm
Vào khoảng thế kỷ thứ 15, “chứng khoán” có thể được hiểu là những chứng
thư, chứng từ thay thế tiền bạc chi tiêu trong các giao dịch, nó được hình thành
trong hành trình nhiều ngày trên biển của một số thương gia,…
Về sau, khái niệm về “chứng khoán” được mở rộng hơn, đó là những giấy
tờ có giá và có khả năng chuyển nhượng, xác định số vốn đầu tư (tư bản đầu tư);
chứng khoán xác nhận quyền sở hữu hoặc quyền đòi nợ hợp pháp, bao gồm các
điều kiện về thu nhập và tài sản trong một thời hạn nào đó.
Theo Wiki thì: “Chứng khoán” là bằng chứng xác nhận quyền và lợi ích
hợp pháp của người sở hữu đối với tài sản hoặc phần vốn của tổ chức phát hành.
Chứng khoán được thể hiện bằng hình thức chứng chỉ, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu
điện tử. Chứng khoán bao gồm các loại: cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ đầu
tư, chứng khoán phái sinh. Thực chất chứng khoán là một loại hàng hóa đặc biệt.
Có thể nói chứng khoán là một phương tiện hàng hóa trừu tượng có thể thỏa
thuận và có thể thay thế được, đại diện cho một giá trị tài chính. Chứng khoán gồm
các loại: chứng khoán cổ phần (ví dụ cổ phiếu phổ thông của một công ty), chứng
khoán nợ (như trái phiếu nhà nước, trái phiếu công ty...) và các chứng khoán phái
sinh (như các quyền chọn, hợp đồng quy đổi - Swap, hợp đồng tương lai, Hợp
đồng kỳ hạn). Ở các nền kinh tế phát triển, loại chứng khoán nợ là thứ có tỷ trọng
giao dịch áp đảo trên các TTCK. Còn ở những nền kinh tế nơi mà TTCK mới được
thành lập, thì loại chứng khoán cổ phần lại
3

chiếm tỷ trọng giao dịch lớn hơn. Trong tiếng Việt, chứng khoán còn được hiểu
theo nghĩa hẹp là chứng khoán cổ phần và các chứng khoán phái sinh.
1.1.2. Phân loại
Tùy theo tiêu chí lựa chọn mà người ta có thể phân loại chứng khoán thành
nhiều loại khác nhau. Với giới hạn của bài luận, em xin đề cập đến hai tiêu chí cơ
bản đó là, (a) theo tính chất của chứng khoán; (b) theo quan hệ giữa chủ thể phát
hành và chủ sở hữu chứng khoán.
Theo tính chất chứng khoán được chia thành ba loại là chứng khoán vốn,
chứng khoán nợ và các loại chứng khoán phái sinh.
Chứng khoán vốn là chứng thư xác nhận sự góp vốn và quyền sở hữu phần
vốn góp và các quyền hợp pháp khác. Đại diện cho chứng khoán vốn là cổ phiếu
và chứng chỉ quỹ đầu tư.
Chứng khoán nợ: điển hình là trái phiếu, tín phiếu là một loại chứng khoán
quy định nghĩa vụ của người phát hành (người đi vay) phải trả cho người đứng tên
sở hữu chứng khoán (người cho vay) một khoản tiền nhất địn bao gồm cả gốc và
lãi trong những khoảng thời gian cụ thể.
Chứng khoán phái sinh: là các công cụ tài chính có nguồn gốc từ chứng
khoán và có quan hệ chặt chẽ với các chứng khoán gốc. Các chứng khoán phái
sinh được hình thành do nhu cầu giao dịch của người mua và người bán và phát
triền phụ thuộc vào mức độ phát triển của TTCK. Có thể phân loại chứng khoán
phái sinh thành các loại (i) Quyền mua trước, (ii) Chứng khế, (iii) Hợp đồng kỳ
hạn, (iv) Hợp đồng tương lai, (v) Quyền chọn.
Theo quan hệ giữa chủ thể phát hành và chủ sở hữu chứng khoán
Căn cứ vào mối quan hệ giữa chủ thể phát hành và chủ sở hữu chứng khoán
có: cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ đầu tư và một số chứng khoán phái sinh
như chứng quyền, quyền chọn mua, quyền chọn bán, hợp đồng tương lai.
4

Đây là cách phân loại phổ biến và thông dụng hiện nay vì nó thể hiện được đặc
trưng của chứng khoán theo tiêu chí phân loại nói trên.
Cổ phiếu: Cổ phiếu là một loại chứng khoán được phát hành dưới dạng
chứng chỉ hoặc bút toán ghi sổ, xác nhận các quyền và lợi ích hợp pháp của người
sở hữu cổ phiếu với các tài sản hoặc vốn của một công ty cổ phần, hay nói cách
khác cổ phiếu là một giấy chứng nhận việc đầu tư vốn của một chủ thể vào công
ty cổ phần. Đây là loại chứng khoán rất quan trọng cho việc tạo lập cũng như đi
vào hoạt động của TTCK. Có nhiều định nghĩa khác nhau về cổ phiếu. Theo quy
định của pháp luật hiện hành ở Việt Nam thì: “Cổ phiếu là loại chứng khoán xác
nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn góp cổ
phần của tổ chức phát hành”. Trong thực tế, thường có nhiều loại cổ phiếu như cổ
phiếu phổ thông, cổ phiếu ưu đãi trong đó cổ phiếu ưu đãi được chia thành nhiều
lại cho nhà đầu tư những khả năng lựa chọn đồng thời tạo cơ hội cạnh tranh cho
tổ chức phát hành.
Trái phiếu: Trái phiếu là một loại chứng khoán nợ yêu cầu nhà phát hành
(người đi vay) phải trả cho nhà đầu tư trái phiếu (người cho vay) một khoản tiền
bao gồm tiền gốc và tiền lãi trái phiếu sau một thời gian nhất định. Đây là chứng
khoán nợ do DN hoặc Chính phủ phát hành xác nhận quyền của chủ sở hữu đối
với khoản nợ của chủ thể đó. Khoản nợ được tổ chức phát hành cam kết trả lại cho
chủ sở hữu tại một thời điểm trong tương lai với một khoản lãi nhất định. Trái
phiếu cũng có nhiều loại như trái phiếu DN, trái phiếu Chính phủ, trái phiếu chính
quyền địa phương.
Trái phiếu và cổ phiếu là hai loại chứng khoán phổ biến nhất hiện nay. Mỗi
loại có một ưu thế riêng, đem lại cho nhà đầu tư những khả năng lựa chọn để phù
hợp với nhu cầu của mình. Trái phiếu và cổ phiếu khác nhau ở một số điểm sau
đây:
Một là, về bản chất, nếu như cổ phiếu là một loại chứng khoán vốn thì trái
phiếu lại là chứng khoán nợ. Cổ phiếu xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của
người sở hữu đối với phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành còn trái phiếu xác
5

nhận quyền và lợi ích của chủ sở hữu đối với phần vốn nợ. Như vậy chủ sở hữu
cổ phiếu là cổ đông của tổ chức phát hành còn chủ sở hữu trái phiếu là chủ nợ của
tổ chức đó. Hệ quả là cổ đông có thể tham gia vào việc quản lý điều hành doanh
nghiệp còn chủ nợ thì không có quyền này.
Hai là, về tính sinh lời, cổ phiếu có tính sinh lời cao hơn trái phiếu. Điều
này xuất phát từ bản chất của hai loại chứng khoán này. Cổ phiếu là chứng khoán
xác nhận phần vốn cổ phần vì vậy mà khả năng đem lại một khoản thu nhập phụ
thuộc trực tiếp vào tình hình sản xuất kinh doanh của chủ thể phát hành. Một DN
“ăn nên làm ra” “lãi mẹ đẻ lãi con” thì cổ phiếu của DN đó có giá rất cao, người
sở hữu cổ phiếu có thể thu được một khoản tiền khá lớn. Trái lại khả năng sinh lời
của trái phiếu bao giờ cũng ở một mức nhất định và khoản tiền này thường không
đáng kể.
Ba là, về tính thanh khoản. Xuất phát từ tính sinh lời, cổ phiếu có tính sinh
lời cao hơn trái phiếu nên nó cũng có khả năng chuyển đổi thành tiền mặt nhanh
hơn.
Bốn là, về tính rủi ro. Cổ phiếu có tính rủi ro cao hơn trái phiếu. Chỉ cần
một biến động nhỏ của thị trường cũng có thể khiến giá cổ phiếu giảm mạnh, thậm
chí là vài lần. Trong khi đó, lãi suất của trái phiếu luôn là một tỷ lệ nhất định so
với mệnh giá.
Năm là, về tính thời hạn. Nếu cổ phiếu có tính dài hạn thì thời hạn của trái
phiếu là ngắn hơn. Thông thường kỳ hạn của trái phiếu Chính phủ và chính quyền
địa phương là năm năm.
Chứng chỉ quỹ đầu tư: Đây là một loại chứng khoán đặc biệt. Theo quy định
của pháp luật Việt Nam thì chứng chỉ quỹ đầu tư là “chứng khoán xác nhận quyền
và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư đối với phần vốn góp của quỹ đại chúng”.
Chứng chỉ quỹ cũng có một số đặc điểm giống cổ phiếu và trái phiếu, tuy nhiên
nó lại không tham gia vào việc hình thành vốn của DN. Đồng thời chủ sở hữu
chứng chỉ quỹ không được tham gia vào việc quản lý, điều hành quỹ. Pháp luật
của các quốc gia khác nhau có những quy định khác nhau về chứng chỉ
6

quỹ và công ty quản lý quỹ nên quyền và lợi ích của chủ sở hữu là khác nhau.
Tuy nhiên về bản chất, chứng chỉ quỹ luôn là một loại chứng khoán vốn.
Ngoài ra nếu chia theo chủ thể phát hành thì còn có chứng khoán do DN
phát hành và chứng khoán do chính phủ phát hành. Nội dung khóa luận dưới đây
em sẽ tập trung nghiên cứu về cổ phiếu và trái phiếu do DN phát hành.
1.1.3. Đặc điểm cơ bản
Chứng khoán là một tài sản tài chính có các đặc điểm cơ bản sau:
Tính thanh khoản (Tính lỏng): Tính lỏng của tài sản là khả năng chuyển tài
sản đó thành tiền mặt. Khả năng này cao hay thấp phụ thuộc vào khoảng thời gian
và phí cần thiết cho việc chuyển đổi và rủi ro của việc giảm sút giá trị của tài sản
đó do chuyển đổi. Chứng khoán có tính lỏng cao hơn so với các tài sản khác, thể
hiện qua khả năng chuyển nhượng cao trên thị trường và nói chung, các chứng
khoán khác nhau có khả năng chuyển nhượng là khác nhau.
Tính rủi ro: Chứng khoán là các tài sản tài chính mà giá trị của nó chịu tác
động lớn của rủi ro, bao gồm rủi ro có hệ thống và rủi ro không có hệ thống. Rủi
ro có hệ thống hay rủi ro thị trường là loại rủi ro tác động tới toàn bộ hoặc hầu hết
các tài sản. Loại rủi ro này chịu tác động của các điều kiện kinh tế chung như: lạm
phát, sự thay đổi tỷ giá hối đoái, lãi suất,… Rủi ro không hệ thống là loại rủi ro
chỉ tác động đến một tài sản hoặc một nhóm nhỏ các tài sản. Loại rủi ro này thường
liên quan tới điều kiện của nhà phát hành. Các nhà đầu tư thường quan tâm tới
việc xem xét, đánh giá các rủi ro liên quan, trên cơ sở đó đề ra các quyết định trong
việc lựa chọn, nắm giữ hay bán các chứng khoán. Điều này phản ánh mối quan hệ
giữa lợi tức và rủi ro hay sự cân bằng về lợi tức, người ta sẽ không chịu rủi ro tăng
thêm trừ khi người ta kỳ vọng được bù đắp bằng lợi tức tăng thêm.
Tính sinh lợi: Chứng khoán là một tài sản tài chính mà khi sở hữu nó, nhà
đầu tư mong muốn nhận được một thu nhập lớn hơn trong tương lai. Thu nhập này
được bảo đảm bằng lợi tức được phân chia hàng năm và việc tăng giá chứng
7

khoán trên thị trường. Khả năng sinh lợi bao giờ cũng quan hệ chặt chẽ với rủi ro
của tài sản, thể hiện trong nguyên lý ở mức độ chấp nhận rủi ro càng cao thì lợi
nhuận kỳ vọng càng lớn.
Hình thức của chứng khoán: Hình thức của các loại chứng khoán có thu
nhập (cố định hoặc biến đổi) thường bao gồm phần bìa và phần bên trong. Ngoài
bìa ghi rõ quyền đòi nợ hoặc quyền tham gia góp vốn. Số tiền ghi trên chứng khoán
được gọi là mệnh giá của chứng khoán. Đối với giấy tờ có giá với lãi suất cố định
bên trong có phiếu ghi lợi tức (Coupon) ghi rõ lãi suất hoặc lợi tức sẽ được hưởng.
Đối với giấy tờ có giá mang lại cổ tức (cổ phiếu) bên trong chỉ ghi phần thu
nhập nhưng không ghi xác định số tiền được hưởng, nó chỉ đảm bảo cho người sở
hữu quyền yêu cầu về thu nhập do kết quả kinh doanh của công ty và được phân
phối theo nghị quyết của đại hội cổ đông. Ngoài phiếu ghi lợi tức còn kèm theo
phiếu ghi phần thu nhập bổ sung (xác nhận phần đóng góp luỹ kế).
1.2. Chào bán chứng khoán
1.2.1. Khái niệm về chào bán chứng khoán
Chào bán chứng khoán là hoạt động phát hành chứng khoán để thu hút vốn
nhằm thỏa mãn nhu cầu về vốn của chủ thể chào bán. Chào bán chứng khoán được
hiểu là việc đưa chứng khoán vào giao dịch tại TTCK sơ cấp. Tại đây vốn của nhà
đầu tư sẽ được chuyển giao cho tổ chức chào bán thông qua việc nhà đầu tư mua
chứng khoán. Phải nói rằng chỉ có hoạt động chào bán mới làm tăng hàng hoá cho
TTCK. Hơn thế, thông qua hoạt động chào bán, tổ chức chào bán mới có thể thành
lập, tăng vốn điều lệ phục vụ nhu cầu kinh doanh hoặc bù đắp sự thiếu hụt tạm
thời của ngân sách nhà nước.
Chào bán chứng khoán là tiền đề của các hoạt động khác liên quan đến
chứng khoán. Nếu so sánh chào bán chứng khoán và kinh doanh chứng khoán có
thể thấy điểm khác biệt sau, đó là hoạt động chào bán chứng khoán chỉ diễn ra trên
thị trường sơ cấp trong khi kinh doanh chứng khoán lại chỉ diễn ra trên thị
8

trường thứ cấp. Nếu như hoạt động kinh doanh chứng khoán có đối tượng là chứng
khoán cùng các dịch vụ khác liên quan đến chứng khoán thì hoạt động chào bán
chứng khoán có đối tượng là chứng khoán.
Đây cũng chính là những đặc điểm đặc thù của chào bán chứng khoán. Được
thể hiện ngay ở tên gọi, “chào bán riêng lẻ” có thể thấy được đây là đặc điểm phân
biệt rõ ràng nhất đối với “chào bán ra công chúng”.
Ở Hoa Kỳ, khái niệm về chào bán chứng khoán không được định nghĩa
trong Luật Chứng Khoán (LCK) 1933 và cũng không được định nghĩa bởi Tòa
Án. Hoạt động chào bán chứng khoán trong đó tất cả những người được chào bán
cần được bảo vệ thông qua việc đăng ký chào bán của chủ thể chào bán với cơ
quan quản lý nhà nước.
Với Trung Quốc thì khái niệm về chào bán chứng khoán được hiểu là cuộc
phát hành đáp ứng các điều kiên luật định và phải được báo cáo với cơ quan quản
lý chứng khoán xem xét và phê chuẩn.
1.2.2. Đặc điểm và phương thức chào bán chứng khoán
Chào bán chứng khoán có những đặc điểm cơ bản sau:
Thứ nhất, chủ thể chào bán chứng khoán rất đa dạng: có thể là chính phủ,
chính quyền địa phương và đa dạng các loại hình DN.
Thứ hai, đối tượng của chào bán chứng khoán là chứng khoán. Chứng khoán
là bằng chứng xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với tài
sản hoặc phần vốn của tổ chức phát hành. Chứng khoán là hàng hóa không thể
thiếu của TTCK. Vì vậy, muốn TTCK đi vào hoạt động thì phải đưa hàng hóa là
chứng khoán vào lưu thông tại thị trường này.
Thứ ba, chào bán chứng khoán chỉ được thực hiện trên thị trường sơ cấp.
Thị trường này là nơi diễn ra giao dịch trực tiếp giữa tổ chức chào bán và nhà đầu
tư. Theo đó, chứng khoán được bán lần đầu cho nhà đầu tư. Điều đó có
9

nghĩa là thông qua thị trường sơ cấp, những nguồn đầu tư mới thực sự chuyển cho
tổ chức chào bán.
Phương thức chào bán chứng khoán:
Phương thức chào bán chứng khoán là phương pháp và hình thức thực hiện
việc chào bán chứng khoán. Có hai phương thức chào bán chứng khoán là chào
bán chứng khoán ra công chúng và chào bán chứng khoán riêng lẻ.
Chào bán chứng khoán ra công chúng là việc mà chủ thể chào bán đưa
chứng khoán ra đại bộ phận công chúng đầu tư. Chào bán chứng khoán ra công
chúng có một số đặc trưng sau: (i) Việc chào bán chỉ được thực hiện sau khi chủ
thể phát hành đã đăng kí chào bán với cơ quan nhà nước có thẩm quyền quản lí
TTCK; (ii) Việc chào bán thường được tiến hành thông qua tổ chức trung gian là
các công ty bảo lãnh phát hành hoặc đại lí phát hành chứng khoán; (iii) Việc chào
bán thực hiện trên phạm vi lớn, thu hút số lượng lớn nhà đầu tư bỏ vốn để mua
chứng khoán trong đợt phát hành; (iv) Giá trị chứng khoán đã chào bán thường
phải đạt tới mức độ nhất định nhằm tập trung được lượng vốn lớn, giúp chủ thể
phát hành thực hiện được dự án mở rộng quy mô kinh doanh hoặc đầu tư mới.
Chào bán chứng khoán riêng lẻ là hoạt động chào bán chứng khoán của chủ
thể phát hành cho các khách hàng đặc biệt, thường là các nhà đầu tư có tổ chức và
không bán rộng rãi ra công chúng. Chào bán chứng khoán riêng lẻ có một số đặc
trưng sau:
(i)Tính chuyên nghiệp của các nhà đầu tư. Tức là các nhà đầu tư được chào
bán chứng khoán riêng lẻ phải có khả năng tiếp cận cùng loại thông tin về việc
chào bán, có khả năng tự hiểu và tự đánh giá được những thông tin đó.
(ii)Tổ chức phát hành và bất kì tổ chức nào đại diện cho tổ chức phát hành
phải thực hiện những hành vi cần thiết để đảm bảo rằng thông tin cần thiết về tổ
chức phát hành và về chứng khoán sẽ chào bán đến với những người được chào
bán và người mua là đầy đủ và chính xác.
10

(iii)Có sự giới hạn về số lượng nhà đầu tư vì nếu số lượng lớn thì cuộc chào
bán có khả năng phải đăng kí dưới hình thức chào bán chứng khoán ra công chúng.
Việc phân biệt phát hành riêng lẻ và phát hành ra công chúng là để xác định
những người phát hành rộng rãi ra công chúng phải là những công ty có chất lượng
cao, hoạt động sản xuất kinh doanh tốt, nhằm bảo vệ cho công chúng đầu tư nói
chung, nhất là những nhà đầu tư nhỏ thiếu hiểu biết. Đồng thời, đây cũng là điều
kiện để xây dựng một TTCK an toàn, công khai và có hiệu quả.
Hoạt động phát hành chứng khoán riêng lẻ thông thường chịu sự điều chỉnh
của Luật Công ty. Chứng khoán phát hành dưới hình thức này không phải là đối
tượng được niêm yết và giao dịch trên TTCK sơ cấp.
Trong khuôn khổ của đề tài, em tập trung nghiên cứu pháp luật về chào bán
chứng khoán riêng lẻ.
1.3. Pháp luật chào bán chứng khoán riêng lẻ
1.3.1. Khái niệm về pháp luật chào bán chứng khoán riêng lẻ
Pháp luật về chào bán chứng khoán là tổng hợp các nguyên tắc, định hướng
cơ bản cho cơ chế của hoạt động chào bán chứng khoán, là tổng hợp những quy
phạm pháp luật do cơ quan có thẩm quyền bàn hành nhằm điều chỉnh các hoạt
động liên quan đến quá trình chào bán chứng khoán. Thông thường các quy định
này bao gồm: Điều chỉnh về chủ thể chào bán, điều kiện phát hành (chào bán),
thẩm quyền chào bán,… của các tổ chức phát hành. Từ khái niệm trên, có thể định
nghĩa khái niệm chào bán chứng khoán riêng lẻ là tổng hợp các quy phạm pháp
luật điều chỉnh hoạt động chào bán chứng khoán riêng lẻ bao gồm: chủ thể chào
bán, điều kiện chào bán, phương thức phát hành, thẩm quyền quyết định, trình tự
- thủ tục chào bán,…
1.3.2. Nội dung về pháp luật về chào bán chứng khoán riêng lẻ.
Một là, quy định về chủ thể phát hành: Pháp luật các nước có TTCK đều
quy định các điều kiện về chủ thể phát hành để đảm bảo chất lượng các chứng
11

khoán phát hành nhằm bảo về quyền và lợi ích của nhà đầu tư.
Việc hình thành nên số vốn ban đầu của công ty cổ phần (CTCP) được thực
hiện thông qua việc phát hành cổ phiếu. Người góp vốn vào CTCP được thực hiện
dưới hình thức mua cổ phiếu. Trong quá trình hoạt động kinh doanh, CTCP có thể
phát hành thêm cổ phiếu để tăng thêm vốn kinh doanh. Người nắm giữ cổ phiếu
là chủ sở hữu của CTCP và được gọi là cổ đông.
Có thể thấy, chính CTCP đã khai sinh ra cổ phiếu và chỉ CTCP mới có cổ
phiếu. Do vậy, có thể nói chủ thể phát hành cổ phiếu là CTCP.
Chủ thể phát hành trái phiếu riêng lẻ: là chủ thể phát hành theo quy định
của pháp luật và là một yếu tố quan trọng trong hoạt động phân tích đầu tư trái
phiếu, tác động đến mức sinh lời cũng như rủi ro không trả được nợ. Chủ thể phát
hành trái phiếu bao gồm: (a) Chính phủ: về mặt lý thuyết, trên thị trường trái phiếu
nội địa, trái phiếu chính phủ không có rủi ro không trả được nợ (còn gọi là rủi ro
vỡ nợ), do vậy trái phiếu chính phủ luôn có lãi suất danh nghĩa thấp hơn so với trái
phiếu của các nhà phát hành khác có cùng điều kiện phát hành. Chính phủ phát
hành trái phiếu nhằm huy động vốn cho ngân sách nhà nước đáp ứng nhu cầu chi
tiêu của Chính phủ. Trái phiếu được phát hành để bù đắp thâm hụt ngân sách nhà
nước, tài trợ cho các công trình công ích hoặc làm công cụ điều tiết tiền tệ. (b)
Chính quyền địa phương: trái phiếu do chính quyền địa phương phát hành cũng
nhằm mục đích huy động vốn đắp ứng nhu cầu chi tiêu cho ngân sách địa phương.
(c) Doanh nghiệp: trái phiếu DN là một loại trái phiếu do các doanh nghiệp được
phép phát hành theo quy định của pháp luật.
Như vậy có thể thấy rằng, về mặt chủ thể, thì chủ thể chào bán trái phiếu
riêng lẻ đa dạng hơn so với chào bán cổ phiếu riêng lẻ. Với giới hạn khóa luận,
em tập trung nghiên cứu pháp luật về chào bán chứng khoán riêng lẻ của DN.
Hai là, quy định về điều kiện chào bán chứng khoán riêng lẻ. Đây là quy
định quan trọng nhất để phân biệt chào bán chứng khoán riêng lẻ với chào bán
chứng khoán ra công chúng.
12

Đối với pháp luật mỗi quốc gia sẽ có những quy định riêng về điều kiện
chào bán chứng khoán riêng lẻ tùy theo điều kiện quản lý thị trường phát hành của
quốc gia mình. Tuy nhiên, các quy định thông thường đối với chào bán cổ phiếu
riêng lẻ bao gồm: (i) điều kiện về chủ thể: chỉ CTCP hoặc các hình thức công ty
khác được chuyển đổi thành CTCP. Thường thì các chủ thể phát hành này đã đi
vào hoạt động ổn định và có tình hình tài chính lành mạnh. Phần lớn pháp luật các
nước không quy định chủ thể phát hành phải đạt mức vốn điều lệ tối thiểu trong
điều kiện chào bán cổ phiếu riêng lẻ. (ii) điều kiện về phạm vi chào bán: cần xác
định rõ số lượng nhà đầu tư hướng tới, cụ thể: thông thường là dưới 100 nhà đầu
tư không bao gồm nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp tùy thuộc vào pháp luật
quốc gia mà số lượng nhà đầu tư mà DN được phép chào bán tới là khác nhau. (iii)
điều kiện về nội dung: DN tiến hành chào bán phải có phương án sử dụng số tiền
có được sau khi chào bán và được cơ quan có thẩm quyền quyết định.
Đối với chào bán trái phiếu riêng lẻ: (i) điều kiện về chủ thể: Chủ thể được
phép chào bán theo quy định của pháp luật, có thể là chính phủ, chính quyền địa
phương, DN, tổ chức tín dụng,… Thường thì những chủ thể này có khả năng tài
chính để thanh toán đủ gốc, lãi trái phiếu, hạn chế tối đa các rủi ro cho người sở
hữu trái phiếu; (ii) điều kiện về kinh doanh: hoạt động kinh doanh phải có lãi trong
một số năm gần nhất; (iii) điều kiện về mục đích sử dụng vốn: yêu cầu phải có
phương án sử dụng vốn khả thi và được cơ quan có thẩm quyền thông qua; các
báo cáo về tình hình tài chính của DN trong một số năm được kiểm toán; và (iv)
có cam kết thực hiện nghĩa vụ đối với người sở hữu trái phiếu được cơ quan có
thẩm quyền thông qua.
Ba là, quy định về phương án phát hành
Các chứng khoán được chào bán riêng lẻ có thể được chào bán thông qua
nhiều phương thức khác nhau: bán trực tiếp, thông qua các đại lý phát hành, bảo
lãnh phát hành hoặc chào bán thông qua đấu giá, đấu thầu...
13

Khi tiến hành lựa chọn phương thức chào bán chứng khoán riêng lẻ DN cần
lưu ý những quy định của pháp luật về điều kiện, cách thức phát hành, mục đích
phát hành, khả năng kiểm soát nhà đầu tư của tổ chức phát hành, điều kiện về khoa
học công nghệ, cơ sở vật chất, kỹ thuật và những đặc thù của DN, trình độ, uy tín
của tổ chức nhận đại lý, bảo lãnh phát hành... Đây là những yếu tố quan trọng giúp
DN lựa chọn phương thức chào bán phù hợp và bảo đảm thành công cho đợt chào
bán. Cụ thể:
(i) Phương thức bán trực tiếp:
Là phương thức tổ chức phát hành thực hiện chào bán chứng khoán trực
tiếp cho nhà đầu tư không qua khâu trung gian. Đây là phương thức cổ điển chứng
khoán được mua bán như hàng hoá thông thường. Tổ chức phát hành tự mình thực
hiện tất cả các công đoạn của quá trình chào bán như chuẩn bị hồ sơ, thủ tục, đăng
ký chào bán, quảng cáo, phân phối chứng khoán... Phương thức này đòi hỏi tổ
chức phát hành phải am hiểu thị trường, có hệ thống phân phối rộng, nhu cầu huy
động vốn không cấp bách. Khi đó chứng khoán sẽ đi thẳng từ nhà phát hành đến
tay nhà đầu tư, không có chi phí trung gian.
Ưu điểm của phương thức bán trực tiếp là tổ chức phát hành sẽ tối đa được
lợi nhuận, nắm bắt được nhu cầu thị trường. Nhưng tổ chức phát hành sẽ gặp khó
khăn trong việc kiểm soát tổng lượng vốn lưu động, thời gian tập trung vốn thường
kéo dài nên phương thức này ẩn chứa nhiều rủi ro.
(ii) Phương thức thông qua các đại lý phát hành:
Đại lý phát hành là phương thức một hoặc nhiều tổ chức đứng ra làm đại
diện phân phối chứng khoán cho tổ chức phát hành theo hợp đồng đại lý trong đó
có cam kết tỷ lệ hoa hồng (phí đại lý phát hành).
Thông thường tổ chức đại lý phát hành là các công ty chứng khoán hay các
định chế tài chính khác theo quy định của pháp luật. Với trình độ chuyên môn và
sự am hiểu thị trường, các đại lý phát hành sẽ tạo mạng lưới phân phối rộng, số
lượng chứng khoán bán ra lớn hơn so với bán trực tiếp. Nhưng tổ chức
14

phát hành gặp khó khăn trong việc xác định tổng lượng chứng khoán bán ra, phụ
thuộc vào khách hàng, bị động trong khả năng huy động vốn và chịu phí đại lý
phát hành. Các đại lý chỉ chịu trách nhiệm phân phối chứng khoán, không bảo đảm
thành công cho đợt chào bán.
(iii) Phương thức chào bán thông qua đấu giá:
Là phương thức các tổ chức trung gian sẽ thực hiện đấu giá đối với số lượng
chứng khoán mà DN sẽ bán ra bên ngoài. Nhà đầu tư sẽ tham gia đấu giá bằng
cách đăng ký trước, việc trả giá chứng khoán được tiến hành bỏ phiếu kín. Người
tổ chức đấu giá, tổ chức phát hành sẽ ấn định giá tối thiểu và thực hiện bán chứng
khoán theo nguyên tắc ưu tiên về giá. Thông qua đấu giá, người mua và người bán
sẽ xác định được một mức giá phù hợp, khách quan và công bằng. Giá chứng
khoán được hình thành theo hai chiều: người mua cạnh tranh với những người mua
khác để mua được với giá thấp nhất, người bán cạnh tranh với những người bán
khác để bán được với giá cao nhất.
Có nhiều phương thức đấu giá, nếu căn cứ vào hình thức đấu giá, có đấu
giá trực tiếp, đấu giá gián tiếp, đấu giá tự động. Nếu căn cứ vào phương thức đấu
giá, có đấu giá định kỳ và đấu giá liên tục.
(iv) Chào bán chứng khoán thông qua đấu thầu:
Đấu thầu chứng khoán là phương thức một hoặc nhiều nhà thầu sẽ mua toàn
bộ số chứng khoán dự định phát hành, sau đó phân phối lại trên cơ sở phân chia tỷ
lệ phần trăm với tổ chức phát hành.
Phương thức này có ưu điểm là xác định tổng lượng vốn lưu động, thời gian
huy động vốn ngắn (thường chỉ từ 1- 6 tuần). Tuy nhiên, tổ chức phát hành phải
chịu chi phí trung gian. Khoản phí này do tổ chức phát hành thoả thuận với tổ chức
đấu thầu, tổ chức được uỷ quyền. Trái phiếu Chính phủ, trái phiếu chính quyền địa
phương, trái phiếu kho bạc, trái phiếu công trình trung ương, trái phiếu được Chính
phủ bảo lãnh... thường chào bán bằng phương thức đấu thầu.
15

(v) Chào bán chứng khoán thông qua bảo lãnh phát hành:
Bảo lãnh phát hành là phương thức một hoặc nhiều tổ chức bảo lãnh cam
kết với tổ chức phát hành về việc thực hiện các thủ tục trước khi chào bán, phân
phối chứng khoán cho nhà đầu tư, nhận mua chứng khoán để bán lại và mua số
chứng khoán còn lại chưa phân phối hết. Nghĩa là có một hoặc một số tổ chức bảo
lãnh sẽ đứng ra giúp tổ chức chào bán thực hiện các thủ tục trước khi chào bán
chứng khoán. Sau đó tổ chức bảo lãnh nhận mua số chứng khoán để bán lại hoặc
nhận mua số chứng khoán còn lại sau đợt phát hành. Hiện nay các ngân hàng đầu
tư thường đứng ra bảo lãnh phát hành. Ưu điểm của bảo lãnh phát hành là tổ chức
chào bán đảm bảo huy động được nguồn vốn theo nhu cầu. Tuy nhiên tổ chức chào
bán phải trả cho tổ chức bảo lãnh một khoản chi phí trung gian.
Sự tham gia của tổ chức bảo lãnh giúp hoạt động chào bán chứng khoán
diễn ra thuận lợi hơn. Tổ chức bảo lãnh chuẩn bị hồ sơ, thủ tục cần thiết trước khi
chào bán và tiến hành phân phối chứng khoán. Tổ chức bảo lãnh có thể thành lập
tổ hợp bảo lãnh để phân tán rủi ro trong đợt chào bán.
Có nhiều phương thức bảo lãnh với mức độ cam kết khác nhau được ghi rõ
trong hợp đồng bảo lãnh. Những DN mới thành lập hoặc quy mô nhỏ có thể chọn
hình thức bảo lãnh với cam kết chắc chắn để đảm bảo thành công cho đợt chào
bán. Nếu công ty có nhu cầu một số vốn nhất định cho chiến lược kinh doanh mà
không thể sử dụng số vốn ít hơn có thể chọn bảo lãnh theo phương thức tất cả hoặc
không. Những DN phát hành bổ sung thêm cổ phiếu, nếu có những cổ đông không
muốn mua thêm cổ phiếu của công ty có thể áp dụng phương thức bảo lãnh dự
phòng cho những quyền mua không được thực hiện. Nếu tổ chức bảo lãnh không
bảo đảm khả năng phân phối hết số chứng khoán có thể thoả thuận với tổ chức
phát hành hình thức bảo lãnh với cố gắng cao nhất. Mỗi phương thức bảo lãnh đều
có ưu và nhược điểm riêng. Do đó, tổ chức phát hành cần lưu ý nhu cầu vốn và
những đặc thù của doanh để lựa chọn phương thức bảo lãnh phù hợp. nghĩa là có
một hoặc một số nhà thầu được lựa chọn, cam kết sẽ phân phối hết số chứng khoán
với điều kiện nhà thầu được hưởng một tỷ
16

lệ phần trăm nhất định theo kết quả của đợt chào bán. Với phương thức này, tổ
chức chào bán sẽ đạt được mục tiêu huy động vốn trong một thời gian ngắn nhưng
đổi lại, họ phải chịu một khoản phí trung gian cao. Tuy vậy, phương thức bán
thông qua đấu thầu đặc biệt thích hợp với việc phát hành tín phiếu.
Bốn là, quy định về trình tự, thủ tục chào bán chứng khoán riêng lẻ
Thủ tục chào bán chứng khoán riêng lẻ thường đơn giản hơn nhiều so với chào
bán chứng khoán ra công chúng. Chỉ bao gồm hai bước cơ bản như sau:
Bước một: Công bố thông tin trước khi chào bán chứng khoán riêng lẻ: Ở
các nước phát triển thì chủ thể chào bán chứng khoán riêng lẻ thường được miễn
áp dụng chế độ công bố thông tin. Nhà đầu tư vào chứng khoán riêng lẻ thường là
các tổ chức như các công ty bảo hiểm nhân thọ, quỹ hưu trí hay các ngân hàng
thương mại. Đây là những nhà đầu tư được đánh giá là chuyên nghiệp có khả năng
phân tích chuẩn xác trước khi đầu tư. Mặt khác với Việt Nam thì chủ thể nhắm
đến của hoạt động chào bán chứng khoán riêng lẻ thường là người lao động trong
DN – đây là những chủ thể được cho là những nhà đầu tư nghiệp dư (không chuyên
nghiệp) trong việc thu thập, nắm bắt thông tin cũng như khả năng phân tích.
Tuy nhiên, dù là nhà đầu tư nào thì đều phải thực hiện việc cung cấp các
loại thông tin cần thiết. Theo pháp luật mỗi nước mà thông tin cần nhà đầu tư cung
cấp là khác nhau.
Bước hai: Phân phối chứng khoán: tương tự như hoạt động chào bán chứng
khoán ra công chúng, các chứng khoán được chào bán riêng lẻ thông qua nhiều
phương thức khác nhau gọi chung là phân phối chứng khoán. Các phương thức đó
bao gồm: bán trực tiếp, thông qua các đại lý phát hành, bảo lãnh chứng khoán, đấu
giá, đấu thầu.
1.3.3. Vai trò của pháp luật về chào bán chứng khoán riêng lẻ
Nền kinh tế thị trường đặc điểm cơ bản là thị trường đóng vai trò chính
trong sự phân bổ sử dụng các nguồn lực trong xã hội, còn nhà nước chỉ là người
17

tạo lập khung khổ - hành lang pháp lý và giám sát thực thi pháp luật của các chủ
thể tham gia thị trường. Chẳng hạn như việc ban hành và thực hiện Luật Doanh
nghiệp thống nhất, Luật chống độc quyền sẽ tạo ra môi trường kinh doanh bình
đẳng cho các DN thuộc mọi thành phần kinh tế, mọi loại hình hoạt động; tạo điều
kiện cho giá cả chứng khoán của các DN được hình thành theo cơ chế cạnh tranh
hơn trên thị trường. Luật thâu tóm, sáp nhập công ty có thể gây tác động tích cực
đến các công ty có chứng khoán niêm yết trên thị trường. Tương tự các chính sách
pháp luật, chính sách tài chính - tiền tệ liên quan đến hoạt động của các DN cũng
có tác động đến nhiều mặt hoạt động của TTCK và DN. Như vậy có thể thấy môi
trường pháp lý có thể tác động mạnh mẽ, là điều kiện cần để nâng cao hiệu quả
hoạt động của DN và TTCK.
Trong thời đại ngày nay, bất kì quốc gia có nền kinh tế phát triển nào cũng
có kênh huy động vốn quan trọng: kênh huy động vốn gián tiếp thông qua hệ thống
ngân hàng theo nguyên tắc tín dụng và kênh huy động vốn trực tiếp thông qua
TTCK theo nguyên tắc đầu tư. Hiện nay chúng ta không thể phủ nhận vai trò của
TTCK đối với sự phát triển của nền kinh tế mỗi quốc gia. TTCK phản ánh rõ nét
nhất các quy luật của nền kinh tế thị trường. Người ta ví TTCK như chiếc nhiệt kế
đo “nhiệt độ” của nền kinh tế. Sự tăng trưởng của nền kinh tế được đánh giá qua
chỉ số giá chứng khoán của TTCK. Lịch sử phát triển nền kinh tế thị trường ở các
quốc gia phát triển đã khẳng định TTCK ngày càng có vai trò quan trọng trong
quá trình vận hành nền kinh tế của mỗi quốc gia cũng như trong hệ thống kinh tế
toàn cầu.
Pháp luật của bất cứ lĩnh vực nào ra đời cũng nhằm mục đích điều chỉnh
những hành vi, những hoạt động của cá nhân tổ chức theo đúng chuẩn mực và
những nguyên tắc cơ bản. Bởi vậy mà pháp luật về chào bán chứng khoán nói
chung và pháp luật về chào bán chứng khoán riêng lẻ nói riêng ra đời đóng góp
một vai trò quan trọng trong hoạt động của TTCK. TTCK có thể coi là một xã hội
kinh tế thu nhỏ mà ở đó các giao dịch liên tục diễn ra, tiền thường xuyên được lưu
thông trao đổi.
18

Nếu hoạt động chào bán này không được quản lý tốt bằng pháp luật sẻ có
tác động xấu, gây khủng hoảng cho TTCK, gây thiệt hại cho các nhà đầu tư và ảnh
hưởng xấu đến nền kinh tế. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay khi pháp luật chứng
khoán đang trong quá trình hoàn thiện. Hoạt động chào bán chứng khoán riêng lẻ
vẫn chưa thực sự được quan tâm và giám sát đúng mức. Điều này đã gây ra nhiều
bất ổn cho TTCK trong thời gian qua cả về mặt lý luận và thực tiễn như: các vụ
việc xâm phạm quyền lợi của các cổ đông hiện hữu khi chào bán chứng khoán
riêng lẻ hay các văn bản pháp luật ban hành không rõ ràng khiến cho các DN cũng
như cơ quan áp dụng pháp luật lúng túng trong quá trình thực hiện. Điều này đã
làm chậm tiến độ huy động vốn của các DN, ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển
kinh tế chung của cả nước. Hay sự chồng chéo, mâu thuẫn giữa các văn bản pháp
luật…
Vì vậy, pháp luật về hoạt động chào bán chứng khoán riêng lẻ là chìa khóa
đảm bảo cho TTCK nói chung và TTCK riêng lẻ nói riêng được vận hành an toàn.

Cơ sở lý luận về chào bán chứng khoán riêng lẻ.docx

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Cơ sở lý luận về chào bán chứng khoán riêng lẻ.docx

Similar to Cơ sở lý luận về chào bán chứng khoán riêng lẻ.docx (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 👉👉 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 👉👉 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤ (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Cơ sở lý luận về chào bán chứng khoán riêng lẻ.docx