1. TEMA 10: TEMPOS DE CONFRONTACIÓN EN ESPAÑA
(1898 - 1939)
Lara Rarís Frois 4º

2. 1. O DECLIVE DA QUENDA DINÁSTICA (1898 - 1917)
● 1.1. O REXENERACIONISMO
DINÁSTICO
● Programa de reformas
● O Reformismo conservador
● Antonio Maura
● Reformismo desde arriba
● Maior protagonismo para os partidos
da oposición
● A Semana Tráxica
● Oposición de recrutamento para a
Guerra de Marrocos
● Represión desproporcionada
(fusilamento de Ferrer Guardia)

3. ● Dimisión de Maura
● O reformismo liberal
● Reformas de Canaleja
● Límite á influencia da Iglesia
● Impulso de regular as relacións
liberais
● Regulación do servizo militar
obrigatorio
● Certa descentralización
● Aparición da Mancomunidade de
Cataluña (1914)

4. 1.2. OS GRUPOS DA OPOSICIÓN
● Os republicanos: Unión Republicana
e Partido Radical
● Os grupos catalanistas: A Soldaritat
Catalana
● Socialismo: PSOE e o sindicato
UXT. Primeiro deputado: Pablo
Iglesias
● Anarquistas: anaquistas terroristas e
o anarco-sindicalismo (CNT)

5. 1.3. A CRISE DE 1917
● Descontento político pola forma e
goberno de Eduardo Dato
● O empeoramento das condicións de
vida do pobo
● Protesta dos sectores do exército
polos ascensos da Guerra de
Marrocos
● Asemblea de Parlamentarios de
Barcelona
● Publicación das queixas dos grupos
militares
● A CNT e a UXT convocan unha
folga revolucionaria
● Demóstrase a grave crise do sistema

6. 2. CRISE DA RESTAURACIÓN E DITADURA (1917 - 1931)
● 2.1. A DESCOMPOSICIÓN DO
SISTEMA (1917 – 1923)
● Inestabilidade política
● Creación dos gobernos de
concentraciión formados por liberais,
convervadores e catalanistas
● A conflitividade social
● Mobilizacións obreiras e campesiñas
● Trienio Bolxevique (1918 – 1921)
● Asasinato de Eduardo Dato en 1921
● A Derrota de Annual
● EL Krim
● Debate e investigación polo
desastre de Annual
● Expediente Picasso
● O Golpe de Estado

7. 2.2. A DITADURA DE PRIMO DE RIVERA (1923 - 1931)
● Miguel Primo de Rivera
● Apoios
● Xustificación
● O Directorio Militar
● Suspensión da Constitución e das libertades
● Destitución dos cargos electos
● Forte represión de :
– Libertades
– Movemento obreiro: o CNT e o
Partido Comunista
– Os nacionalismos
● Desembarco de Alhucemas

8. ● O Directorio Civil
● Influencia fascista italiana
● Un partido único: Unión Patriótica
● Asemblea Nacional Consultiva non
elexida democraticamente
● Economía dirixida: obras públicas,
escolas, a exposición Internacional
de Barcelona (1929) e os monopolios
de Estado (Telefonica, Iberia,
Campsa... )
● Aumento da oposición á ditadura
● Ditabranda do xeneral Berenguer

9. 3. Da monarquía á República
● 3.1. A PROCLAMACIÓN DA
REPÚBLICA
● As eleccións municipais do 12 de
abril de 1931
● Os partidos monárquicos preséntanse
divididos
● Partidos da oposición unidos polo
Pacto de San Sebastián
● Resultados: En xeral ganan os
monárquicos pero nas principais
cidades ganan os republicanos
● Proclamación da República en Eibar
● Alfonso XIII suspende o seu cargo
● Proclamación pacífica
Fila 1
Fila 2
Fila 3
Fila 4
0
20
Columna 1
Columna 2
Columna 3

10. 3.2. O GOBERNO PROVISIONAL
● Composición do goberno:
republicanos, socialistas e nacionalistas
● Reformas:
● Amnistía xeral e liberdade de partidos
– Leis sociais
– Establecemento da
Xeneralidade provisional
de Cataluña
– Nova ordenación electoral
● Problemas de orde público: queima de
conventos e folgas obreiras anarquistas
● Convócanse elección ás Cortes
Constituíntes
● Elabórase unha nova Constitución

11. 3.3. A CONSTITUCIÓN DE 1931
● Constitución progresista e social
● Principios fundamentais:
– Gobernos autonómicos
– División de poderes:
lexislativo nas Cortes;
executivo dividido no
Consello de Ministros e o
Presidente da República; e
independencia xudicial
– Tribunal de Garantias
Constitucionais
– Sufraxio universal femenino
– Aconfesionamento do
Estado: respeto de todas as
relixións e permítese o
divorcio e o matrimonio
civil
– Dereitos individuais e
liberdades públicas:
igualdade, educación e
traballo, en ocasión
permítese a expropiación
de bens para uso do
Estado e hai defensa da
propiedade privada
– Primeiro presidente: Nieto
Alcalá Zamora
– Prsidente do goberno:
Manuel Azaña

12. 4. O BIENIO REFORMISTA
● 4.1. AS REFORMAS
REPUBLICANAS
● Obxectivos:
– Estado democrático,
descentralizado e laico
– Reformas socieconómicas
pendentes
● Reforma do exército, relixiosa,
educativa, territorial (autonomías) e a
agraria
● Obxectivos da reforma agraria:
– Conseguir apoio campesiño
á República
– Acabar co latifundismo e
cos xornaleiros
– Aumentar a capacidade
adquisitiva para
modernizar o país
● Creación de IRA

13. 4.2. OPOSICIÓN ÁS REFORMAS
● Desde o convervadorismo
● Grandes propetarios agrarios
● A xerarquía católica
● O exército
● Clases altas e medias
● Golpe do Xeneral Sanjurjo
● Ogranización da dereita antirreformista:
– A CEDA, José María Gil Robles
– Monárquicos: Renovación
Española de Calvo Sotelo e os
carlistas
– A Falange Española: José Primo
de Rivera, e as JONS

14. ● Desde o obreirismo
● Xornaleiros e obreiros
● Radicalidade da UXT
● Os anarquistas: a CNT e a FAT
● Levantamentos obreiros e
campesiños
● Casas Viejas en 1933

15. 5. O BIENIO CONSERVADOR
● 5.1. OS GOBERNOS DE
DEREITAS
● Novas eleccións en 1933
● Parlamento de centro- dereita
● Presidente do goberno: Alejandro
Lerroux, apoiado pola CEDA
● Política do novo goberno: paralizar
as reformas e amnistía para o xeneral
Sanjurjo
● Aumento da mobilización social de
esquerda por medo ao fascismo
● Revolución de 1934

16. 5.2. AS REVOLTAS DE 1934
● Entrada de 3 ministros da CEDA no
goberno
● Sublevación de Asturias
● Unión de anarquistas, socialistas e
comunistas
● Represión de Asturias polo exército
● Insurrección nacionalista en Cataluña
e proclámase o Estado Catalán
● Figura: Lluís Companys
● Suspendeuse o Estatuto de
Autonomía
● Fusílase a Lluís Companys

17. 5.3. A FRONTE POPULAR
● Causas: desavinzas entre partidos e a
corrupción
● Coalición de partidos republicanos e
de esquerdas
● Proxecto da Fronte Popular: retomar
as reformas
● Programa da dereita dividido
● Novas elección de febreiro e victoria
da Fronte Popular
● Azaña presidente da República
● Quiroga xefe do goberno

18. ● Medidas da Fronte Popular:
– Amnistía para os
sublevados de 1934
– Continuación da reforma
agraria
– Dispersión dos xenerais
sospeitosos de golpismo
– Reinstauración da
Generalitat de Cataluña
– Reiniciación do proceso
autonómico (Estatuto)
de País Vasco e Galicia

19. 5.4. A PREPARACIÓN DO GOLPE DE ESTADO
● Clima social problemático
● Sectores radicais de esquerda falan
de revolución
● A extrema dereita fala da necesidade
dun golpe de Estado
● Diversos enfrontamentos
● Asasinato de José Calvo Sotelo por
represalia da morte do tenente José
Castilla
● O asasinato de Calvo Sotelo como
pretexto do golpe de Estado

20. 6. O ESTALIDO DA GUERRA CIVIL
● 6.1. DO GOLPE DE ESTADO Á
GUERRA CIVIL
● 17 de xullo de 1936 en Canarias e en
plazas africanas
● 18 de xullo na Península
● Xeneral Mola
● Alzamento nacional con apoio das
organizacións antirrepublicanas
● Bando republicano: Garda Civil, a maior
parte da Garda de Asalto, clases
populares e parte das medias
● José Giral novo xefe do goberno
● Entrega de armas ás milicias dos
sindicatos e dos partidos da Fronte
Popular
● Xeografía: rexións agrícolas triunfa o
alzamento (conservadoras)
● Triunfa tamén en: Canarias, cidades
de Andalucía, case toda Castela e
León, Navarra, Galicia, Baleares
agás Menorca e boa parte de Aragón
e Estremadura
● República manténse en: Asturias,
Cataluña, Levante, Valencia, Madrid,
Castela- A Mancha, a maior parte do
País Vasco e Andalucía
● O golpe de Estado convírtese nunha
Guerra Civil

21. CAUSAS DA GUERRA CIVIL
● Grande desequilibrios
socioeconómicos en España
● Oposición dos grupos sociais
privilexiados ao reformismo
republicano
● Deriva das clases privilexiadas cara a
solucións autoritarias (fascismo) ante
o temor dunha revolución social
● Desengano dos traballadores ante a
lentitude das reformas republicanas
● Radicalización das forzas políticas e
sindicais de esquerda
● Tradición intervencionista do
exército
● Polarización social e violencia
política
● Conflitividade social. Deterioración
da orde pública.
● Intención de rematar co goberno da
Fronte Popular. Golpe de Estado do
18 de xullo de 1936

22. 6.2. A INTERNACIONALIZACIÓN DO CONFLITO
● Imaxe da Guerra de España:
enfrontamento entre fascismo e
democracia
● Francia e Gran Bretaña manteñen unha
política de neutralidade e non inxerencia
da guerra española (Comité de Non
Intervención)
● Axuda alemá e italiana aos sublevados
● Lexión Cóndor
● Axuda de Portugal aos sublevados
● A Non Intervención perxudica á
Republica
● Importante axuda da URSS
● As Brigadas Internacionais

23. 7. AS DÚAS ZONAS ENFRONTADAS
● 7.1. A ZONA REPUBLICANA: A
REVOLUCIÓN SOCIAL
● Causas
● Poder en mans dos partidos e
sindicatos de esquerdas
● Formación de comités obreiros
(CNT)
● Colectivización de fábricas e
confiscación de terras
● Reparto das terras
● Anticlericalismo
● Persecución dos símbolos
aristocráticos, burguese e relixiosos

24. ● Os intentos de controlar a situación revolucionaria
● Nomeamento do goberno socialita de Largo
Caballero
● Intento de manter a legalidade
● Disolución das milicias militares e formación dun
Exército Popular
● Os Sucesos de Maio de 1937 e o goberno de
Negrín
● Ante os fracasos militares enfrontamento do
POUM co goberno
● Consecuencias
● Goberno de Negrín influenciado polo comunismo
● Os Trece Puntos de Negrín

25. 7.2. A ZONA SUBLEVADA: UNHA DITADURA MILITAR
● A Xénese do Estado franquista
● A Xunta de Defensa de 1936
● Nomeado Franco como xeneralísimo
do exército
● Formación dun partido único (unión
de FET y de las JONS)
● O primeiro goberno: o goberno de
Burgos
● Novo estado: en contra da
democracia, de inspiración fascista,
obediencia ao caudillo, desprezo do
parlamento e que exalta a violencia
● Exército como defensa dos valores
tradicionais e relixiosos españois

26. ● Abolición da reforma agraria, da
lexislación laboral e social e dos
estatutos de autonomía
● Prohibición dos partidos e sindicatos
coa excepción da Falange
● Fin do Estado laico
● Unha represión sistemática
● Eliminación do inimigo ou
atemorización
● Enterramentos en fosas comúns

27. 8. A EVOLUCIÓN BÉLICA (1936 - 1939)
● 8.1. O DESENVOLVEMENTO DO
CONFLITO
● 33 meses de guerra
● O exército rebelde mellor organizado e
leva a iniciativa
● Republicanos con menos apoio exterior
e sempre á defensiva, é dicir, peor
organizados
● O avance cara Madrid
● Paso de estreito de Xibraltar (1º puente
aéreo)
● Ocupación de Estremadura e Toledo
● Goberno da república marcha de
Madrid a Valencia

28. ● O fracaso da Batalla de Madrid
● Batalla de Jarama e Guadalajara tamén
fracasan
● A Batalla do norte
● O bombardeo de Guernika
● A toma de Bilbao, en País Vasco
● Toma de Santander e Asturias
● Ofenivas republicanas: Belchite
(Zaragoza) e Brunete (Madrid)
● A Batalla do Ebro
● Batalla de Teruel
● Os franquitas chegan ao Mediterráneo e
dividen a zona republicana en dúas
Fila 1
Fila 2
Fila 3
Fila 4
0
2
4
6
8
10
12
Columna 1
Columna 2
Columna 3

29. ● Batalla do Ebro: máis longa e cruenta
da Guerra
● A caída de Cataluña
● A fin da guerra
● O goberno de Negrín crea o Consello
Nacional de Defensa para intentar
negociar con Franco
● A guerra remata o 1 de abril de 1939
coa ocupación total española

30. 8.2. CONSECUENCIAS DA GUERRA
● Perdas demográficas e económicas:
– Preto de medio millón de
mortos e medio millón
de exiliados
– Destrucción dun bo número
de infraestruturas
– Descenso da producción
agrícola e industrial
● Perda da democracia
● Ruptura da convivencia:
– División entre vencedores
e vencidos

31. 9. GALICIA NO PRIMEIRO TERZO DO SÉCULO XX
● 9.1. A CRISE DA
RESTAURACIÓN EN GALICIA
● Resistencia do caciquismo nunha
sociedade rural
● Aparición do republicanismo (A
Coruña) e o nacionalismo (A
Solidaridad Gallega, sen éxito
electoral)
● O agrarismo
● Lei de Redención de Foros de 1926

32. 9.2. A SEGUNDA REPÚBLICA E A GUERRA CIVIL
● A ORGA (Organización Republicana
Gallega Autónoma)
● Líder: Casares Quiroga
● Creación do Partido Galeguista
(1931)
● Eleccións de 1936: Galicia vota á
Fronte Popular
● A aprobación do Estatuto de
Autonomía por referendo en xuño de
1936
● Fácil control de Galicia
● Zona nacional
● Dura represión, preto de 4 mil mortos