Op 5 oktober 2015 stond de beleidsvergadering van de ASS-zorglijn van het Universitair Centrum (UC) van Karakter in het teken van wetenschappelijk onderzoek. Tijdens deze vergadering lichten de onderzoekers hun onderzoek toe en geven ze de behandelaren een update over het reeds behaalde (wervings)resultaat.
Digitale Transformatie Karakter, Michael Milo - Karakter Innovatiedag 16 okto...
Wetenschappelijk onderzoek binnen de ASS-zorglijn van het Universitair Centrum - diverse onderzoekers, 5 oktober 2015
1. Agenda ASS-overleg 5 oktober 2015
thema Wetenschappelijk Onderzoek
Projecten met actieve werving door behandelaren:
- MASK (Margreet)
- ORKA (Margreet)
- Emoties (Laura en Julia)
- Zebra-project (Mirjam en Loes)
- PicASSo (Iris)
Project met passieve werving
- LEAP-project (Yvette en Ineke)
Overlap tussen projecten (Iris en Mirjam)
2. Afbouw studies
Methylfenidaat | Antipsychotica
Oktober 2015
Prof. Dr. P.J. Hoekstra | Prof. Dr. J.K. Buitelaar
Anne-Flore Matthijssen - Junior onderzoeker - UMCG
Mariken Dinnissen - Junior onderzoeker - UMCG
Margreet Bierens - Onderzoeksassistent - Accare & Karakter Nijmegen
3. Doel van de onderzoeken
• Twee dubbelblinde placebo gecontroleerde afbouw
onderzoeken:
Hoe effectief is de medicatie nog op de langere termijn?
Methylfenidaat Afbouw
Studie bij Kinderen
Off-label Risperidon bij
Kinderen en Adolescenten
4. Belang van het onderzoek
• Onvoldoende wetenschappelijk bewijs voor de werkzaamheid van de
medicatie op langere termijn
• Conform de richtlijnen rondom het voorschrijven van MPH en
antipsychotica dat stoppen na de voorgeschreven periode
geprobeerd wordt.
5. Hoe ziet het onderzoek eruit?
Enkele weken afbouwen & gevolgd door placebo
- Gedurende deze periode 3 visites aan Karakter Nijmegen
- MASK: 7 weken - ORKA: 14 weken
6. Inclusie en exclusie criteria
Doel: 36 cliënten voor MASK Doel: 25 cliënten voor ORKA
Inclusiecriteria
• Leeftijd 8 t/m 17 jaar
• MPH gebruik >2 jr
• Totaal IQ > 70
Exclusiecriteria voor beiden
• MPH of AP onderbrekingen van 2 maanden of langer
• Starten van een nieuwe medicamenteuze of psychosociale behandeling in de afbouwperiode
Inclusiecriteria
• Leeftijd 6 t/m 17 jaar
• Risperidon gebruik >1 jr
• Totaal IQ > 70
7. Fase van het onderzoek
De eerste kinderen zijn gestart!
Samen met Accare Groningen, Assen en Drachten in
totaal 6 deelnemers.
Studiemedicatie, geleverd vanuit UMCG, is nu in de
maak.
8. Praktische informatie
- Voldoet dit kind
aan de criteria?
- Onderzoek
voorleggen?
- Mag de
onderzoeker jullie
benaderen voor
dit onderzoek?
behandelaar
Afspraak met
potentiële
kandidaat
onderzoeker
Mail naar m.bierens@karakter.com
9. Hartelijk dank voor
jullie hulp!
Oktober 2015
Websites:
www.karakter.com/wetenschappelijkonderzoek
www.accare.nl/professionals/wetenschappelijk-
onderzoek/lopende-onderzoeken/wat-zijn-de-
effecten-van-langdurig-gebruik-van-methylfenidaat
Margreet Bierens
m.bierens@karakter.com
10. Uitbreiding onderzoeksgroep
Emoties leren
herkennenUitvoerende onderzoekers
Laura Versteeg, MSc
Onderzoeksassistent
Julia Boere, BSc
Master stage
drs. Nina Molendijk,
Gz-psycholoog i.o.t. klinisch neuropsycholoog /
projectleider
Mw. dr. Dorine Slaats,
klinisch neuropsycholoog / hoofd
onderzoeker
Mw. dr. Helen Klip
Expert statistiek
Dhr. Prof. dr. Jan Buitelaar,
afdelingshoofd, Karakter
Universitair Centrum
11. Doel van het onderzoek
Een wetenschappelijk onderzoek naar behandeling voor kinderen met
Autisme Spectrum Stoornis (ASS) en een licht verstandelijke
beperking (LVB).
• Onderzoek naar de effectiviteit van ‘De Transporters’
vs. controle interventie
• Verbetering in het herkennen van emoties binnen een context
• Verbetering in het sociaal functioneren
• Bij kinderen met ASS en LVB (IQ: 60-90)
12. Belang van het onderzoek
Het verbeteren van behandelmethoden voor kinderen
met ASS én een moeilijk lerend niveau.
13. Hoe ziet het onderzoek eruit?
Screening and Baseline Treatment Post test Follow up
Randomisation (week 1) (4 weeks) (week 4) (six months)
The Transporters
Thomas the train
Neuropsychological
assessment + parent &
teacher questionnaires
Neuropsychological
assessment + parent &
teacher questionnaires
Inclusion
Neuropsychological
assessment + parent &
teacher questionnaires
Neuropsychological
assessment + parent &
teacher questionnaires
Neuropsychological
assessment + parent
questionnaires
Neuropsychological
assessment + parent
questionnaires
14. Hoe ziet het onderzoek eruit?
Kinderen worden gerandomiseerd en blind toegewezen
aan de interventie groep of de controle groep
Interventie groep
• Kinderen bekijken DVD
“De Transporters”
• 4 weken
• 3 afleveringen per dag
Controle groep
• Kinderen bekijken DVD
“Thomas ontdekt emoties”
• 4 weken
• 3 afleveringen per dag
15. Hoe ziet het onderzoek er uit?
De rol van ouders
• Het volgen van de trainingshandleiding
• Het bijhouden van een trainingsdagboek
• Begeleiden en bespreken van de afleveringen met hun kind
• Wekelijks contact met een persoonlijke coach
• Reiskosten vergoeding
16. Inclusie en exclusie criteria
Doel: 44 deelnemers
Inclusiecriteria
• Kinderen in de leeftijd van 6;0 t/m 9;11 jaar
• Diagnose autisme spectrum stoornis
• IQ- score tussen 60 en 90 (moeite met leren)
• Diagnose van comorbide ADHD is toegestaan.
Exclusiecriteria
• een psychotische stoornis, depressieve stoornis, bipolaire stoornis, CD, reactieve
hechtingstoornis, ernstige motorische en/ of visuele handicap.
17. Voor- en nadelen deelname
Voordelen
• Innovatief.
• Laagdrempelig en Leuk.
• Uitvoerige diagnostiek.
• Uitbreiden van de behandelmogelijkheden voor
kinderen met een LVB.
Mogelijke nadelen
• De kans bestaat dat de deelnemer in de
controlegroep komt.
• Ouders reizen 3x naar een locatie van Karakter.
• Het onderzoek vraagt van ouders een
tijdsinvestering van 20 minuten per dag, 5 dagen in
de week, gedurende 4 weken.
18. Beloop van het onderzoek
• 2013 - 2014 Karakter Kennisbeurs: eerst betrokkenheid van Daphne Vinke-van Steijn,
opgevolgd door Anne van der Waa.
• Naam gewijzigd: van ‘de Transporters’ naar Emoties leren herkennen.
• Inmiddels hebben we 16 deelnemers.
• Sinds september 2015 uitbreiding van de inclusie: IQ 60-90
• Streven is om het onderzoek begin 2016 af te ronden. Daarvoor hebben we nog
veel aanmeldingen nodig!
19. Praktische informatie
Datum 05-10-2015 www.karakter.com
19
- Voldoet dit kind
aan de criteria?
- Onderzoek
voorleggen?
- Mag de
onderzoeker jullie
benaderen voor
dit onderzoek?
behandelaar
Afspraak met
potentiële
kandidaat
onderzoeker
Mail naar emoties@karakter.com
21. Zebra-project
Zusjes En BRoertjes van kinderen met Autisme
Onderzoek naar de onderliggende mechanismen in de
ontwikkeling van Autisme Spectrum Stoornissen (ASS)
22. Inhoud van de presentatie
• Onderzoeksteam
• Doel en belang van het onderzoek
• Design van het onderzoek
• Onderzoeksdag
• Inclusie en exclusie criteria
• Fase van het onderzoek
• Werving voor het Zebra-project
23. 23
Het onderzoeksteam
Verantwoordelijk onderzoekers
• Prof. dr. Jan Buitelaar
• Prof. dr. Harold Bekkering
• Dr. Iris Servatius-Oosterling
• Dr. Sabine Hunnius
Uitvoerend onderzoekers
• Ricarda Braukmann, PhD student
• Mirjam Pijl, PhD student
• Loes Vinkenvleugel, RA
• Renske van der Cruijsen, RA
• Manon de Korte, RA
24. 24
Doel en belang van het onderzoek
Doel: Het identificeren van de oorzaken en het beloop van Autisme Spectrum
Stoornissen (ASS) tijdens de vroege ontwikkeling
Belang: Bijdragen aan vroege diagnose en behandeling
25. 25
High-risk sibling design
• Baby-zusjes en –broertjes van kinderen met ASS
• 10-20% hogere kans op ASS diagnose
• Op zoek naar risico- en protectieve factoren
28. 28
De onderzoeksdag (2)
• Deelname is vrijwillig
• 4 tot 5 meetmomenten: (5), 10, 14, 24 en 36 mnd
• 6 tot 7 uur per meetmoment
• Ouders blijven bij het kind
• Als het kind ‘discomfort’ laat zien, wordt het
onderzoek onderbroken of stopgezet
• €50 vergoeding per meetmoment
• Reiskosten worden vergoed
29. 29
Inclusie criteria
High-risk baby’s
• Baby’s < 11 maanden
• Met ‘volle’ oudere broer/zus met een diagnose ASS
• Eén van de ouders spreekt Nederlands
Low-risk baby’s
De criteria zoals hierboven, maar dan…
• Een ‘volle’ broer of zus met een gezonde ontwikkeling
30. 30
Exclusie criteria
High-risk baby’s
• Epilepsie of aanvallen
• Genetisch syndroom of factor dat de hersenontwikkeling beïnvloedt
• Visuele en/of auditieve beperkingen
• Prematuur geboren (< 36 weken)
Low-risk baby’s
De criteria zoals hier boven, en:
• Ouders zijn geïnteresseerd in het onderzoek vanwege zorgen
• Eerstegraads familielid met ASS
32. 32
We zijn nog op zoek naar …
Gezinnen met een kind met ASS (autisme, Asperger, PDD-NOS), én
• een jonger kind tussen de 0 en 10 maanden oud;
• of moeder is zwanger;
• of er is een kinderwens.
Rol van behandelaren in werving belangrijk!
33. Wervingsstrategie
• Geschikt gezin in je caseload? Je kunt direct een email met de naam en het
telefoonnummer van de ouders sturen naar: L.Vinkenvleugel@karakter.com
• Optioneel: informeer ouders over het Zebra-project en geef een folder mee
Zebra-geheugenkaartjes
• Suggesties/tips voor de werving?
36. Het effect van PRT Interventies
(met en zonder de inzet van een
Robotje) in vergelijking met
gebruikelijke zorg om sociale en
Communicatieve vaardigheden te
trainen bij kinderen met een
Autisme Spectrum StOornis
Beleidsvergadering ASS 05-10-2015
37. 37
Betrokken Onderzoekers
Jeffrey Glennon Uitvoerend onderzoekers:
Jan Buitelaar
Iris Smeekens
Wouter Staal
Martine van Dongen-Boomsma Anouk Heuts
Iris Servatius-Oosterling
Marloes Rikken
Jenny den Boer
38. Belang en doel van het onderzoek
• Ontwikkelen en onderzoeken evidence-based behandelingen voor kinderen met ASS
• We weten nog niet wat het meeste effect heeft op zowel:
-kindkenmerken (sociale vaardigheden en communicatie)
-ouderkenmerken (opvoedingsbelasting)
• Het PicASSo project is belangrijk om hier meer zicht op te krijgen!
-randomiseren tussen ofwel PRT en gebruikelijke zorg
ofwel PRT + gebruik robot en gebruikelijke zorg
39. Hoe ziet het
onderzoek eruit?
Tijdens onderzoek 4 meetmomenten
-vragenlijsten ouders en leerkracht
-CGI: tel. overleg met Cber
-speekselafname (PRT/PRT+robot)
Stappenplan PicASSo project aanmelding tot start behandeling
nee
ja
nee
ja
nee ja
nee
ja
Aanmelding voor behandeling of diagnostiek op de polikliniek
Coördinerend behandelaar/KJP checkt op verdere inclusie-criteria:
leeftijd 3 t/m 8 jaar
poliklinisch behandelaanbod gericht op
kernproblemen ASS passend
voldoende draagvlak bij kind en ouders
kind kan spreken met ten minste 1-woordsuitingen
ten minste 1 ouder speekt thuis Nederlands tegen het kind
Voldoet aan alle
bovenstaande
criteria?
Onderzoeker checkt aanvullende criteria:
-IQ test afgenomen < 2jr. geleden?
-ADOS afgenomen?
Aanvullend
psycho-
diagnostisch
onderzoek
Informeren ouders over PicASSo project en mogelijkheid tot
deelname
Meegeven informatiepakket
Informeren onderzoeker(s) via picasso@karakter.om
Onderzoeker neemt contact op met ouders
Diagnose ASS
wordt gesteld?
IQ ≥ 70?
Inclusie in onderzoek
Randomisatie
Psycho-educatie ASS
3x ouderbijeenkomst
Psycho-educatie ASS
3x ouderbijeenkomst
Pivotal Response Treatment
(met/zonder inzet robot)
Gebruikelijke zorg
(bijv. OB/IPG/SOVA)
exclusie
exclusie
exclusie
Groen = Coördinerend behandelaar/KJP
Blauw = Onderzoekers
Rood = PDWer/psycholoog op locatie
Geel = Behandela(a)r(en)
40. Fase van het onderzoek
• Werving:
22/75
• Voormeting
• Behandelfase
Universitair
Centrum:
ASS
Universitair
Centrum:
infants
Gelderland
ASS/infants
Overijssel
ASS Zwolle
Overijssel
ASS Twente
12 8 1
(+exclusie van
1 ppn na IQ
onderzoek)
0 1
41. Inclusie en exclusie criteria
Inclusie criteria Exclusie criteria
-leeftijd 3;0 – 8;11 jaar
-diagnose ASS
-poliklinisch aanbod passend, gericht op
kernproblematiek ASS
-voldoende draagvlak bij ouders en kind
-totaal IQ ≥ 70
-kunnen spreken met ten minste 1 woordsuitingen
-ten minste 1 ouder spreekt thuis Nederlands tegen
het kind
-medicatie dosis kan niet stabiel blijven gedurende
het onderzoek (5 maanden behandelfase)
-eerdere behandeling gehad gebaseerd op PRT
42. Praktische info: jullie betrokkenheid is zeer belangrijk!
Vooraf
• Ouders kort mondeling informeren
• Informatiepakket meegeven
• Contact opnemen met onderzoekers (picasso@karakter.com)
Bij deelname
• Afstemmen over:
-plannen IQ en ADOS indien nodig
-is PE wenselijk/nodig? Zo ja, welke vorm?
-wat wordt voor de cliënt/het gezin de CAU, indien loting dit uitwijst?
-afstemmen wachtlijstplaatsing
Tijdens interventiefase
• Nauw contact tussen behandelaren en onderzoekers!
43. Wij waarderen jullie inzet enorm!
• Per 10 aanmeldingen voor PicASSo
per team (UC ASS):
gebak in vergadering!
44. Vragen of ideeën?
Neem contact op via tel. nr. 0646161083 of picasso@karakter.com
Meer informatie ook te vinden op H-schijf PicASSo-project
47. Doel van het Onderzoek
Stratificeren van Autisme Spectrum Stoornissen (ASS) door:
Primair:
• Identificeren van biologische markers
• Bekijken van het beloop van symptomen en biologische markers
Secundair:
• Identificeren van klinische maten voor het meten van kwaliteit van leven
• Identificeren van biologische markers die kwaliteit van leven voorspellen
• Cognitieve afwijkingen: ontwikkelingsfase, symptomen, profielen
• In kaart brengen van afwijkingen in hersenstructuren, functie en cognitie bij ASS
in combinatie met een milde verstandelijke beperking
48. Belang van het Onderzoek
Met behulp van biologische markers:
• Accurate en snelle signalering van ASS
• Bepalen van de effectiviteit van behandeling
49. Meedoen aan het Onderzoek (1)
• Twee keer een dagdeel van 4 – 5 uur
• Afspraken in overleg met ouder/ deelnemer
• Vergoeding van 145 euro
• Vergoeding van reis- en parkeerkosten
• Opnieuw benaderen na 1 tot 2 jaar
50. Meedoen aan het Onderzoek (2)
Voorbeeld dag 1:
bloedafname eye-tracking cognitieve tests EEG
Interviews
Voorbeeld dag 2:
(f)MRI ados IQ
vragenlijsten
51. Inclusie Criteria
• 6 - 30 jaar
• Autisme Spectrum Stoornis (ASS)
• Jongens en meisjes
• IQ ≥ 50
• Comorbiditeit toegestaan
• Indien van toepassing: stabiel op medicatie minimaal 8 weken
52. Exclusie Criteria
• Psychose en bipolaire stoornis
• Gehoor- en zichtproblemen die niet gecorrigeerd
kunnen worden
• Metalen in bovenlichaam (draadje achter de tanden wel
toegestaan)
• Alcohol of drugs misbruik in afgelopen 12 maanden
55. Overlap PicASSo en MASK/ORKA
• Verwachting: nauwelijks overlap
• Onderzoeken niet gelijk lopen, wel na elkaar:
-bijv. (0 mnd) medicatie stabiel krijgen – (2 mnd) evt. deelname PicASSo – (10 mnd) evt. deelname MASK/ORKA
• Andere fase van traject:
• Ouders worden niet gelijktijdig over beide onderzoeken geïnformeerd
• Afstemming tussen behandelaren en onderzoekers over verloop traject
PicASSo MASK/ORKA
Werving bij intake en/of AVG diagnostiek Werving bij medicatiecontrole
56. Overlap PicASSo en Emoties leren herkennen
• Alleen overlap bij IQ tussen de 70 en 90
• Onderzoeken kunnen niet gelijk lopen, wel na elkaar.
• In geval van dat beide mogelijk zijn:
-gezamenlijke remindermail vanuit onderzoekers
-behandelaren overleggen met onderzoekers over handige aanpak: juiste zorg bieden per cliënt/gezin
• Mogelijk daarna:
-Beide onderzoeken aanstippen in AVG: ouders hier een stem in geven
• Ideeën vanuit jullie?
PicASSo Emoties leren herkennen
Werving m.n. bij intake en/of AVG diagnostiek Werving na diagnostiek en/of tijdens behandeling
57. “Overlap” PicASSo/Emoties/MASK-ORKA en het Zebra-project
• Beide onderzoeken kunnen naast elkaar lopen
• Verschil in focus:
• In geval van dat beide mogelijk zijn: behandelaren overleggen met onderzoekers => juiste zorg bieden per
cliënt/gezin
• Mogelijk daarna:
-Eén of beide onderzoeken aanstippen in AVG: ouders hier een stem in geven
-Extra brief m.b.t. verschil in focus aan ouders meegeven en hiernaar verwijzen
• Bij vragen vanuit ouders: verwijs naar betreffende onderzoeker
PicASSo / Emoties / MASK-ORKA Zebra-project
Behandeling kind met ASS Vroege ontwikkeling van brusjes
58. Algemeen: Vragen, suggesties of klachten over onderzoek?
Voor suggesties of klachten gerelateerd aan onderzoeksbeleid;
Bij bezwaar van ouders tegen benadering voor deelname aan onderzoek;
Bij bezwaar van ouders tegen het gebruik van geanonimiseerde gegevens voor database-
onderzoek
neem contact op met Nadine Schalk (n.schalk@karakter.com)
Voor algemene informatie rondom het uitvoeren van Wetenschappelijk Onderzoek en
achtergrondinformatie van de lopende onderzoeken, zie:
www.karakter.com/wetenschappelijkonderzoek
