Ap8 u19 fd kristine

Copyright © 2018 Quipper Limited
1

ARALING PANLIPUNAN
BAITANG 8, YUNIT 19
Mga Pandaigdigang Organisasyon
TALAAN NG NILALAMAN
Introduksyon 3
Aralin 1: United Nations 4
Layunin Natin 4
Subukan Natin 5
Pag-aralan Natin 6
Alamin Natin 6
Suriin Natin 12
Sagutin Natin 12
Pag-isipan Natin 13
Gawin Natin 13
Aralin 2: European Union 15
Layunin Natin 15
Subukan Natin 16
Pag-aralan Natin 17
Alamin Natin 17
Suriin Natin 20
Sagutin Natin 22
Pag-isipan Natin 22
Gawin Natin 22
Aralin 3: Association of Southeast Asian Nations 24
Layunin Natin 24
Subukan Natin 25
Alamin Natin 26
Pag-aralan Natin 26
Suriin Natin 29
Sagutin Natin 30
Pag-isipan Natin 30
Gawin Natin 31
Aralin 4: Asia-Pacific Economic Cooperation 33

2
Layunin Natin 33
Subukan Natin 34
Pag-aralan Natin 35
Alamin Natin 35
Suriin Natin 39
Sagutin Natin 40
Pag-isipan Natin 40
Gawin Natin 40
Karagdagang Kaalaman 41
Pagyamanin Natin 44
Paglalagom 46
Dapat Tandaan 47
Dagdag Sanggunian 48
Gabay sa Pagwawasto 48

3
Pindutin ang Home button para
bumalik sa Talaan ng Nilalaman
BAITANG 8 | ARALING PANLIPUNAN
YUNIT 19
Ang globalisasyon ay nagbunga ng pagkakabuo ng mga pandaigdigang organisasyon.
Bunga ng globalisasyon, naging mas madali para sa mga bansa ang makapagtatag ng
ugnayan sa isa’t isa. Nagkaroon ng palitan ng mga kultura, paniniwala, at tradisyon na
nakatulong sa pagpapalawak ng kakayahan at kamuwangan ng mga bansa. Gayundin,
patuloy na umunlad ang sistema ng teknolohiya at komunikasyon na siyang lalo pang
naglapit sa mga bansa.
Ang mga pangyayari sa kasaysayan, kasama na ang globalisasyon, ay nagbunga ng
pagkakabuo ng mga pandaigdigang organisasyon na siyang pumapagitna at nangangasiwa
sa mga bansa sa iba’t ibang usapin at aspekto.

4
Aralin 1
United Nations
United Nations
Ang United Nations ay isang pandaigdigang organisasyon na nabuo noong 1945.
Kasalukuyan itong binubuo ng 193 na bansa o member-states. Layunin ng United Nations na
tugunan ang mga isyu ng kapayapaan, seguridad, climate change, sustainable development,
karapatang pantao, terorismo, humanitarian and health emergencies, pagkakapantay-
pantay, pamamahala, at produksyon ng pagkain sa pamamagitan ng mga programa at
proyekto na inilulunsad ng iba’t ibang sangay ng organisasyon.
• Paano nabuo ang United Nations?
• Ano ang kahalagahan ng paglahok sa United Nations?
Layunin Natin
Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang nasusuri ang bahaging
ginampanan ng mga pandaidigang organisasyon sa pagsusulong ng pandaigdigang
kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran.

5
Subukan Natin
Tukuyin kung anong sangay ng United Nations ang inilalarawan ng bawat pahayag.
Piliin ang sagot mula sa kahon.
General Assembly Security Council Trusteeship Council
Economic and Social
Council
International Court of
Justice
Secretariat
_________________ 1. Layunin ng konsehong ito na isaayos ang lahat ng isyu sa
pamamagitan ng mapayapang paraan.
_________________ 2. Ito ang sangay na bumubuo ng mga polisiya at tumatalakay ng
mga desisyon ng samahan.
_________________ 3. Layunin ng konseho na siguruhin ang kakayahan ng mga teritoryo
sa self-governance at independence.
_________________ 4. Layunin ng sangay na ito na talakayin at ayusin ang anumang legal
na isyu ng anumang member state o specialized institution batay sa
pamantayan ng pandaigdigang batas.
_________________ 5. Ang sangay na ito ay namamahala sa lahat ng administratibong
pangangailangan ng United Nations.

6
Pag-aralan Natin
Kasaysayan ng United Nations
Nagsimulang buuin ang United Nations sa
kasagsagan ng Ikalawang Digmaang
Pandaigidig. Ang mga usapin tungo sa
pagbubuo sa isang pandaigdigang samahan
ay naimpluwensiyahan ng pagsasailalim ng
halos buong Europa sa Kapangyarihang Axis
noong 1941, gayundin ang walang-tigil na
pagpapasabog ng iba’t ibang lungsod sa
rehiyon sa loob ng 22 buwan. Tingnan ang
timeline na nagpapakita ng mahahalagang
kaganapan na nagbunsod ng pagkakabuo ng
United Nations.
Taon Pangyayari
1941
• Dahil sa walang-tigil na pangbobomba, nangamba ang mga bansa sa
Europa na ang kasalukuyang digmaan ay magpasimula ng isang
panibagong digmaang pandaigdig na mas magulo at mas mapanganib.
• Ang mga kinatawan mula sa Britanya, New Zealand, Timog Aprika,
Belgium, Czechoslovakia, Gresya, Luxembourg, Netherlands, Norway,
Poland, Yugoslavia, at Pransya ay nagtipon sa St. James’ Palace sa London
upang lagdaan ang deklarasyon ng pagtutol sa puwersang Axis.
• Dalawang buwan matapos ang pagpupulong sa London, nagpulong sina
Pangulong Theodore Roosevelt ng Estados Unidos at Prime Minister
Winston Churchill ng Britanya upang buuin ang isang deklarasyon na
tinawag na Atlantic Charter. Ayon sa deklarasyong ito, nagkasundo ang
dalawang bansa sa pagsusulong ng isang organisasyong pangkapayapaan,
pandaigdigan, may prinsipyo ng pandaigdigang hustisya, pag-unlad ng
manggagawa, ekonomiya, at social security.
• Nagpahayag ng suporta sa Atlantic Charter ang siyam na bansa, kabilang na
ang Belgium, Czechoslovakia, Gresya, Luxembourg, Netherlands, Norway,
Poland, Yugoslavia, at Pransya.
Alamin Natin
Tandaan at gawing gabay ang
kahulugan ng sumusunod na salita:
• kinatawan – representative
• nailalapat – nabubuo,
nasisimulan, nagagawa
• magpataw – magbigay, maglagay
• self-governance – kakayahan ng
isang bansa o estado na
pamunuan ang sarili nito

7
1942
• Nilagdaan nina Pangulong Roosevelt, Prime Minister Churchill, Maxim
Litvinov ng Unyong Sobyet, at T.V. Soong ng Tsina ang isang dokumentong
kinalaunan ay tinawag na United Nations Declaration. Naglayon ang
dokumentong ito na isulong ang mga nilalaman ng Atlantic Charter.
• Kinabukasan, ang kinatawan mula sa 22 bansa ay lumagda rin sa
deklarasyon.
1943
• Ang mga sumuporta sa Kapangyarihang Allied ay sumuporta rin sa
pagkakaroon ng isang pandaigdigang organisasyon, subalit ang mga
layunin at tungkulin ng nasabing samahan ay hindi pa nailalapat.
• Isang deklarasyon ang nilagdaan sa Russia—kinilala bilang Moscow
Declaration—upang opisyal na ipahayag ang pangangailangan sa isang
pandaigidgang samahan na tutugon sa usapin ng kapayapaan at
pagkakapantay-pantay.
• Dalawang buwan matapos lagdaan ang deklarasyon sa Moscow, nagpulong
sina Churchill, Roosevelt, at Stalin sa Tehran, Iran, upang ipahayag ang
kanilang plano para sa binubuong pandaigdigang organisasyon.
1944
• Nagkaroon ng pulong sa Dumbarton Oaks sa Estados Unidos upang ilapat
ang estruktura, layunin at responsibilidad, paraan ng pagboto, at mga
programa ng pandaigdigang samahan.
• Nagpulong sa Yalta ang mga pinuno ng bansa upang talakayin ang
pagsalakay sa Alemanya.
• Sa biglaang pagkamatay ni Pangulong Roosevelt, nagkaroon ng tensiyon sa
pagpapatuloy ng samahan. Gayunpaman, ang humalili sa kaniya na si
Pangulong Truman, ay naging aktibo sa pagpapatuloy ng nasimulan ng
pumanaw na pangulo.
1945
• Nagkaroon ng isang kumperensiya sa San Francisco sa Estados Unidos.
Tinawag itong United Nations Conference on International Organizations.
Limampung estado ang itinalaga bilang sponsors at kasapi ng samahan.
• Nagkaroon ng kabuuan na 3,500 na tao ang sumama sa pulong. Nagkaroon
ng mga steering committee na tumalakay at bumuo sa apat na sangay o
komisyon ng samahan.
• Nagkaroon ng ilang araw na pagpupulong at talakayan na nagresulta sa
maraming debate at hindi pagkakasunodo. Gayunpaman, napirmahan ang
Charter of the United Nations noong Hunyo 25.

8
• Ang pagpirma ng Charter ay hindi nangangahulugan ng awtomatikong
pagpapatupad ng layunin ng United Nations sa lahat ng kasaping bansa. Sa
ibang bansa, kinailangan pa ng pagsang-ayon ng mga kongresista at
pinuno ng bansa. Niratipika ang batas na ito noong Oktubre ng parehong
taon, at ang United Nations ay naging isang ganap na pandaigdigang
samahan.
Mga Pangunahing Sangay ng United Nations
Ang mga pangunahing sangay ng United Nations ay binubuo ng General Assembly, Security
Council, Economic and Social Council, Trusteeship Council, International Court of Justice, at UN
Secretariat.
General Assembly
Ang General Assembly ay ang pangunahing sangay ng United Nations na bumubuo ng mga
polisiya at tumatalakay ng mga desisyon ng samahan. Binubuo ito ng mga kinatawan mula
sa 193 na kasaping bansa. Taon-taon ay nagpupulong ang samahan upang pag-usapan at
talakayin ang mga panlipunang isyu na kasalukuyang nagaganap sa daigdig.
Security Council
Ang Security Council ay ang sangay ng United Nations na tumatalakay sa pandaigdigang
kapayapaan at seguridad. Binubuo ito ng 15 kasapi. Ang konseho ang siyang nagtataguyod
ng kapayapaan at seguridad sa mundo. Layunin ng konseho na isaayos ang lahat ng
nasabing isyu sa pamamagitan ng mapayapang paraan. May kakayahan ang konseho na
magpataw ng parusa upang mapanatili ang kapayapaan at seguridad.
Economic and Social Council
Ang Economic and Social Council ang sangay na namamahala sa koordinasyon, pag-aaral,
at pagtataguyod ng mga polisiya ukol sa usapin ng ekonomiya, lipunan, at kapaligiran.
Kasama sa layunin ng konseho ang katuparan ng mga development goals ng United Nations.
Nagsisilbi ang konseho bilang pangunahing sangay na nagpapatupad ng mga proyekto ng
oragnisasyon. Kinabibilangan ito ng 54 na miyembro.
Trusteeship Council
Ang Trusteeship Council ay naglalayon na magkaloob ng pandaigdigang pagbabantay sa
11 na trust territories na nasa pamamahala ng pitong estado. Layunin ng konseho na
siguruhin ang kakayahan ng mga teritoryo sa self-governance at independence. Pagdating

9
ng taong 1994, ang mga estado ay nagkaroon na ng kalayaan at kakayahang pamunuan
ang kanilang sarili.
International Court of Justice
Ang International Court of Justice ay ang sangay-hudisyal ng United Nations. Matatagpuan
ito sa Hague, Netherlands. Layunin ng sangay na ito na talakayin at ayusin ang anumang
legal na isyu ng anumang member state o specialized institution batay sa pamantayan ng
pandaigdigang batas.
Secretariat
Ang Secretariat ay binubuo ng Secretary-General at mga kasapi ng organisasyon.
Ang sangay na ito ay namamahala sa lahat ng administratibong pangangailangan ng United
Nations. Ang mga kabilang sa sangay na ito ay ipinadadala sa iba’t ibang bahagi ng mundo
upang sumama sa peacekeeping missions o magbantay sa kanilang duty stations.
Funds, Programs, at Specialized Agencies ng United Nations
Ang sistema ng United Nations ay binubuo ng mga programa, funds, at specialized agencies
na may kani-kaniyang pinuno, kasapi, at badyet. Sa kasalukuyan, may kabuuan na 34 na
sangay at ahensiya na bumubuo sa sistemang ito.
United Nations Programmes and Funds
Ang United Nations Programmes and Funds ay binubuo ng 11 na ahensiya. Ang bawat
ahensyang nasa ilalim nito ay pinopondohan gamit ang mga boluntaryong kontribusyon
mula sa iba’t ibang grupo at tao.

10
• United Nations Development Program (UNDP)
• United Nations Children’s Fund (UNICEF)
• United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR)
• World Food Program (WFP)
• United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC)
• United Nations Population Fund (UNPF)
• United Nations Conference on Trade and Development (UNCTD)
• United Nations Environment Programme (UNEP)
• United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees (UNRWA)
• UN Women
• United Nations Human Settlements Programme (UN-Habitat)
United Nations Specialized Agencies
Ang United Nations Specialized Agencies ay binubuo ng 11 na ahensiya. Ang bawat
ahensiyang kabilang dito ay isang nakapagsasariling organisasyon.
• World Bank (WB)
• International Monetary Fund (IMF)
• World Health Organization (WHO)
• United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
• International Labor Organisation (ILO)
• World Meteorological Association (WMA)
• World Intellectual Property Organization (WIPO)
• International Civilian Aviation Organization (ICAO)
• United Nations Industrial Development Organization (UNIDO)
• Universal Postal Union (UPU)
• World Tourism Organization (UNWTO)
Ibang Ahensiya at mga Related Organization
Bukod sa specialized agencies at programmes and funds, mayroon pang ibang ahensiya na
kaakibat ng United Nations sa pagtupad ng mga layunin nito.

11
• Joint United Nations Programme on HIV/AIDS (UNAIDS)
• United Nations Office for Disaster Reduction (UNISDR)
• United Nations Office for Project Services (UNOPS)
• International Atomic Energy Agency (IAEA)
• World Trade Organization (WTO)
• Preparatory Commission for the Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty Organization
(CTBTO)
• Organization for the Prohibition of Chemical Weapons (OPCW)
• International Organization for Migration (IOM)

12
Suriin Natin
Ibigay ang mga hinihingi.
Magbigay ng apat na programang kabilang sa United Nations:
1. ______________________________________________________________________________
2. ______________________________________________________________________________
3. ______________________________________________________________________________
4. ______________________________________________________________________________
Magbigay ng apat na United Nations Specialized Agencies:
1. ______________________________________________________________________________
2. ______________________________________________________________________________
3. ______________________________________________________________________________
4. ______________________________________________________________________________
Magbigay ng dalawang ahensiya na kaugnay ng United Nations:
1. ______________________________________________________________________________
2. ______________________________________________________________________________
Sagutin Natin
Sagutin ang sumusunod na tanong:
1. Ilang estado ang bumubuo sa United Nations?
2. Bakit mahalaga ang Atlantic Charter?
3. Ano ang layunin ng International Court of Justice?

13
Pag-isipan Natin
Sa kasalukuyang panahon, ano ang pinakamahalagang programa ang dapat paigtingin at
isulong ng United Nations?
Gawin Natin
Pumili ng isang programa sa ilalim ng United Nations. Magsaliksik tungkol sa programang
ito. Itala ang dalawa sa pinakamahalagang proyekto na ipinatupad ng programa. Bigyang-
impormasyon ang natukoy na proyekto. Ilagay din ang kinahinatnan o epekto ng gawain sa
bansa o mga bansa kung saan ito inilunsad.
Gamitin ang sumusunod na rubrik bilang gabay:
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa
Inaasahan
[50%]
Kailangan pa ng
Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay
Marka
Nilalaman Halos walang
laman at
napakalabo ng
Kalahati lamang
sa nilalaman ng
tsart ang
Malinaw at tama
ang nilalaman ng
tsart; may ilang
Kumpleto,
napakalinaw, at
tama lahat ang
Programa ng UN:
Proyekto: Proyekto:
Impormasyon: Impormasyon:
Kinahinatnan: Kinahinatnan:

14
tsart; ito ay
resulta ng
kawalan ng
kasanayan at
interes sa
pananaliksik
malinaw at tama;
kailangan pa ng
ibayong
pananaliksik
upang
makumpleto ang
gawain
lumang entry;
ang resulta ng
gawain ay bunga
ng pananaliksik
nilalaman ng
tsart; ang
makabuluhang
resulta ng
gawain ay bunga
ng pananaliksik
Kaayusan at
Kalinisan
Walang
kaayusan at
napakadumi ng
output;
napakaraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Kailangang
matutong
maging maayos
at malinis sa
paggawa;
maraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Maayos at
malinis ang
output; may
ilang nakitang
bura, dumi, o
pagkakamali
Napakaayos at
napakalinis ng
ipinasang output;
walang nakitan g
bura, dumi, o
pagkakamali
Kasanayan at
Kahusayan
Matatamo ang
kasanayan at
kahusayan sa
pagsulat kung
magiging
seryoso
Kung
magsasanay,
may potensiyal
na maging
bihasa at
mahusay sa
pagsulat
May sapat na
kasanayan at
kahusayan sa
pagsulat
May
katangi-tanging
kasanayan at
likas na
kahusayan sa
pagsulat
Panahon ng
Paggawa
Nakapagpasa
ng output sa
loob ng ilang
panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan dahil
ipinaalala ng
guro
Nakapagpasa ng
output sa loob
ng ilang
panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan
Nakapagpasa ng
output sa
itinakdang
panahon ng
pagpapasa
Nakapagpasa ng
output bago pa
ang itinakdang
panahon ng
pagpapasa
KABUUAN

15
Aralin 2
European Union
Watawat ng European Union
Ang European Union (EU) ay isang pang-ekonomiko at pampulitikang samahan sa pagitan
ng 28 bansa sa Europa. Ang samahan ay nabuo sa pagtatapos ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig. Sa araling ito, susubukan nating sagutin ang sumusunod na tanong:
• Ano-ano ang layunin ng European Union?
• Ano ang kahalagahan ng union sa pagpapanatili ng kaayusan sa Europa?
• Paano nakaapekto ang European Union sa mga bansang wala sa Europa?
Layunin Natin

16
Subukan Natin
Tukuyin kung alin sa sumusunod na pahayag ang tumutukoy sa layunin ng European
Union.
1. Pagtatanggal ng border sa kasaping bansa
2. Pagpapalaganap ng one child policy sa mauunlad na bansa
3. Pagsusulong ng iisang pamilihan para sa mga kasaping bansa
4. Pagreregularisa sa mga dayuhang manggagawa sa Europa
5. Pagpapalaki ng kakayahan ng mga Europeong bansa sa larangan ng pagmimina
6. Pagsusulong ng liberisasyon at demokrasya
7. Pag-aangat ng halaga ng Euro at antas ng salapi
8. Pagbubukod ng mga mamamayan ayon sa socioeconomic status

17
Pag-aralan Natin
Ang European Union (EU) ay isang
pang-ekonomiko at pampulitikang samahan sa
pagitan ng 28 bansa sa Europa. Ang samahan
ay nabuo sa pagtatapos ng Ikalawang
Digmaang Pandaigdig. Unang naging layunin
ng samahan na bumuo ng isang unyong
ekonomikal sa pamamagitan ng pagpapalitan
ng mga bansa ng kani-kanilang produkto upang
maiangat ang pangkalahatang ekonomiya ng
rehiyon.
Nagsimula ang European Union nang mabuo
ang European Economic Community (EEC)
noong 1958 upang iangat ang pamilihan at
ekonomiya sa mga bansang Belgium, Alemanya,
Pransya, Italya, Luxembourg, at Netherlands.
Simula nito, nagkaroon ng isang malaking
pamilihan sa loob ng Europa, at ito ay ginamit ng mga bansa sa kanilang
pag-unlad. Sa pagdaan ng panahon at pagtalakay ng komunidad ng iba’t ibang usapin,
napalitan ang pangalan ng samahan bilang European Union noong 1993.
Mga Layunin ng European Union
Nagsimula ang European Union bilang
isang samahan na dapat ay tatalakay
lamang sa mga usaping pampulitika at
pang-ekonomiya ng Europa.
Gayunpaman, sa pagdaan ng panahon,
ang samahan ay tumalakay na rin sa
mga isyu ng kalusugan, kapaligiran,
migrasyon, at seguridad.
Katatagan at Pag-unlad
Alamin Natin
kahulugan ng sumusunod na
salita:
• Ikalawang Digmaang
Pandaigdig – digmaan sa
pagitan ng kapagyarihang Axis
at Allied mula taong 1941
hanggang 1945
• charter – dokumentong
batayan para sa pagbabatas
• patakarang pananalapi –
isang patakarang pang-
ekonomiya kung saan sangkot
ang Bangko Sentral ng bansa

18
Isang mahalagang layunin ng EU ay
iangat ang halaga ng Euro, ang sistema
ng pananalapi sa maraming bahagi ng
Europa. Sa loob ng halos kalahating siglo, nagsikap ang Europan Union na matamo ang
layuning ito, kaanlisabay ng paglulunsad ng mga programang nakatutulong sa pag-unlad
at katatagan ng mga programa.
Narito ang mga hakbang na ginawa ng European Union upang maisulong ang pag-unlad sa
Europa:
• Pagtatanggal ng mga border sa mga kasaping bansa
• Kakayahan ng mga mamamayan ng kasaping bansa na pumunta at pumasok sa
ibang kasaping bansa
• Pagsusulong ng iisang pamilihan para sa mga kasaping bansa
• Paggawa ng mga programang sumusuporta sa kapayapaan, demokrasya, at
karapatang pantao
Karapatang Pantao at Pagkakapantay-pantay
Isang mahalagang layunin ng European Union ay
ang pagsusulong ng karapatang pantao at
pagkakapantay-pantay sa daigdig. Para sa EU,
ang mga usapin ng dignidad pantao, demokrasya,
kalayaan, pagkakapantay-pantay, at pagbibigay-
respeto sa mga karapatang pantao ay mga
pinaka-pinahahalagahan na dapat ipatupad ng
organisasyon.
Ang pamantayang ito ay isinaad ng EU sa
kanilang Charter of Fundamental Rights, kaya
naman lahat ng sangay ng unyon ay
kinakailangang pangalagaan at sundin ang mga patakarang may kinalaman sa mga
nasabing mga pinahahalagahan.
Transparency at Demokrasya
Layunin ng European Union na gawing mas transparent ang mga pamahalaan sa Europa at
mga sangay nito. Alinsunod sa paniniwala ng unyon, isang layunin din para sa mga
European Union
Layunin ng EU na kilalanin ang
karapatang pantao sa rehiyon.

19
samahang napasasailalim nito ang pagpapatupad ng demokrasya. Kaakibat ng unyon ang
Parliyamentaryo ng Europa sa pagpapatupad nito. Gayundin, ang mga mamamayan ay
nabibigyan ng pagkakataon na lumahok sa mga prosesong pampulitika ng Europa.
Mga Institusyong Napapaloob sa European Union
Ang institusyon ng European Union ay binubuo ng iba’t ibang konseho. Ang European
Council ang siyang tumatalakay sa lahat ng mga pangunahing isyu at prayoridad ng
samahan. Walang kapangyarihan ang Konseho na magpatupad ng batas. Sa kasalukuyan,
ang European Council ay pinamumunuan ni Donald Tusk. Nagpupulong ang konseho ng
dalawang beses sa loob ng anim na buwan.
Mayroong tatlong institusyon na tumatalakay sa pagbabatas ng European Union:
• European Parliament – Kumakatawan ito sa mga mamamayan ng Europa; ang mga
kasapi rito ay inihahalal ng taumbayan.
• Council of the European Union – Kumakatawan ito sa pambansang pamahalaan ng
mga kasaping bansa.
• European Commission – Kumakatawan ito sa kabuuang interes ng unyon.
Bukod sa mga nabanggit, mayroon pang iba’t ibang sangay ang European Union. Ating isa-
isahin ang mga ito.
Institusyon Tungkulin
European Central Bank Nagpapatupad ng patakarang pananalapi ng
Europa
European External Action Service Tumutugon sa pangangailangan ng High
Representative of the Union for Foreign Affairs and
Security Policy
European Economic and Social
Committee
Nagbibigay tulong sa mga sibilyan, manggagawa,
at namumuhunan
European Committee of the Regions Mga awtoridad sa lokal at panrehiyon na antas
European Investment Bank Nagbibigay pondo sa mga proyekto ng European
Union at tumutulong sa maliliit na negosyo sa
pamamagitan ng European Investment Fund

20
European Ombudsman Nag-iimbestiga ng mga reklamo tungkol sa mga
awtoridad at pamamalakad ng unyon
European Data Protection Supervisor Nangangalaga sa mga pribadong impormasyon
ng mga mamamayan
Publications Office Nagpo-prodyus ng mga babasahin tungkol sa
European Union
European Personnel Selection Office Namamahala sa pagtatakda at recruitment ng mga
empleyado ng unyon
Suriin Natin
Isa-isahin ang mga hinihingi.
Magbigay ng limang institusyon na napapaloob sa European Union:
1. ______________________________________________________________________________
2. ______________________________________________________________________________
3. ______________________________________________________________________________
4. ______________________________________________________________________________
5. ______________________________________________________________________________
Magbigay ng tatlong layunin ng European Union:

21
1. ______________________________________________________________________________
2. ______________________________________________________________________________
3. ______________________________________________________________________________
Magbigay ng dalawang institusyon na tumatalakay sa pagbabatas sa European Union:
1. ______________________________________________________________________________
2. ______________________________________________________________________________

22
Sagutin Natin
1. Kailan nabuo ang European Union?
2. Paano nagsimula ang European Union?
3. Ano ang papel ng European Council sa European Union?
Pag-isipan Natin
Paano naaapektuhan ng European Union ang mga pang-ekonomiyang gawain ng mga
bansang sakop nito?
Gawin Natin
Gumawa ng isang pagsasalarawan na nagpapakita ng papel ng European Union sa mga
bansang kasapi nito. Maaari kang magsaliksik upang tugunan ang gawaing ito.
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa
Inaasahan
[50%]
Kailangan pa ng
Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay
Marka
laman at
napakalabo ng
paglalarawan;
ito ay resulta
ng kawalan ng
kasanayan at
interes sa
pananaliksik
Kalahati lamang
sa nilalaman ng
paglalarawan
ang malinaw at
tama; kailangan
pa ng ibayong
pananaliksik
upang
makumpleto ang
gawain
Malinaw at tama
ang nilalaman ng
paglalarawan;
ang resulta ng
gawain ay bunga
ng pananaliksik
Kumpleto,
napakalinaw, at
tama lahat ang
nilalaman ng
paglalarawan;
ang
makabuluhang
resulta ng
gawain ay bunga
ng pananaliksik

23
Kaayusan at
Kalinisan
Walang
kaayusan at
napakadumi ng
output;
napakaraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Kailangang
matutong
maging maayos
at malinis sa
paggawa;
maraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Maayos at
malinis ang
output; may
ilang nakitang
bura, dumi, o
pagkakamali
Napakaayos at
napakalinis ng
ipinasang output;
walang nakitan g
bura, dumi, o
pagkakamali
Kasanayan at
Kahusayan
Matatamo ang
kasanayan at
kahusayan sa
pagsulat kung
magiging
seryoso
Kung
magsasanay,
may potensiyal
na maging
bihasa at
mahusay sa
pagsulat
May sapat na
kasanayan at
kahusayan sa
pagsulat
May
katangi-tanging
kasanayan at
likas na
kahusayan sa
pagsulat
Panahon ng
Paggawa
Nakapagpasa
ng output sa
loob ng ilang
panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan dahil
ipinaalala ng
guro
Nakapagpasa ng
output sa loob
ng ilang
panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan
Nakapagpasa ng
output sa
itinakdang
panahon ng
pagpapasa
Nakapagpasa ng
output bago pa
ang itinakdang
panahon ng
pagpapasa
KABUUAN

24
Aralin 3
Association of Southeast Asian Nations
Sagisag ng ASEAN
Kabilang ang Pilipinas sa limang bansang nagtatag ng Association of Southeast Asian Nations.
Ang sampung bansang kabilang sa samahang ito ay nagtutulungan upang maiangat ang
kakayahan ng mga bansa sa Timog-Silangang Asya sa larangan ng ekonomiya, pulitika,
lipunan, at kultura.
• Paano nakatutulong ang ASEAN sa iba’t ibang sangay ng estado?
• Bakit mahalaga ang paglahok ng Pilipinas sa ASEAN?
Layunin Natin

25
Subukan Natin
Ang Association of Southeast Asian Nations ay tumutugon sa iba’t ibang aspekto ng
pagkabansa ng bawat kasaping estado. Gamit ang tsart sa ibaba, tukuyin ang iba’t
ibang paraan ng pagtugon ng ASEAN sa sumusunod na larangan o usapin.
Usapin Paliwanag
Pulitika
Ekonomiya
Lipunan
Kultura

26
Pag-aralan Natin
Ang Association of Southeast Asian Nations
(ASEAN) ay isang samahan na nabuo noong
Agosto 8, 1967 sa Bangkok, Thailand sa
pamamagitan ng ASEAN Declaration. Kabilang
sa mga unang kasapi ng samahan ang
Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, at
Thailand. Kinalaunan ay sumapi na rin sa
samahan ang Brunei, Cambodia, Vietnam,
Myanmar, at Laos.
Layunin ng ASEAN
Kabilang sa mga layunin ng ASEAN ang
sumusunod:
• Isulong ang pag-unlad sa larangan ng
ekonomiya, lipunan, at kultura sa
pamamagitan ng mga programang
nagpapalakas ng pagkakapantay-pantay
at kapayapaan sa rehiyon
• Isulong ang kapayapaan at katatagan sa
pamamagitan ng pagbibigay-tuon sa hustisya
at batas na naaayon sa United Nations Charter
• Tulungan ang mga kasaping bansa sa kanilang
pangangailangang pampulitika, pang-
ekonomiya, pang-kultura, panlipunan, at
pang-siyentipiko
• Magbigay ng tulong sa isa’t isa sa larangan ng
pagsasaliksik at edukasyon,
• Magtulungan sa pagpapaunlad ng agrikultura,
kalakalan, transportasyon, at komunikasyon
• Pagyamanin ang pag-aaral tungkol sa Timog-
Silangang Asya
• Panatilihin ang kooperasyong pandaigdigan at panrehiyon sa organisasyon.
Alamin Natin
salita:
• tuon – pagbibigay-pansin;
ginawang prayoridad o
pangunahing layunin
• pundasyon – batayan,
kalakasan
• intergovernmental –
komunikasyon at interaksiyon
sa pagitan ng dalawang
magkaibang sangay ng
pambansang pamahalaan
• forum pagpupulong
Sagisag ng ASEAN

27
Patakaran ng ASEAN
Batay sa Treaty of Amity and Cooperation in Southeast Asia na sinimulan noong 1976,
inaasahan na ang bawat miyembro ng ASEAN ay susunod sa mga patakarang ito:
1. Pagbibigay-respeto sa kalayaan, soberanya, teritoryo, at pagkakapantay-pantay ng
bawat bansa
2. Pagbibigay-respeto sa kalayaan ng bawat estado na pamunuan ang kaniyang sarili
3. Hindi pakikialam sa usaping panloob ng bawat bansa
4. Pag-aayos ng hindi pagkakasundo sa isang mapayapang paraan
5. Pag-iwas sa paggamit ng dahas
6. Epektibong kooperasyon ng mga bansa sa isa’t isa
Ang ASEAN Charter
Ang ASEAN Charter ay nagbibigay ng pundasyon sa pagpapatupad ng mga layunin ng
samahan. Isinasaayos nito ang lahat ng batas, panuntunan, at pagpapahalaga ng ASEAN.
Gayundin, ipinatutupad ng Charter ang accountability at compliance sa lahat ng kasaping
bansa. Sinimulang ipatupad ito noong 2008 matapos ang pulong ng mga ministro ng
ugnayang-panlabas ng mga bansa.
Paglagda sa ASEAN Charter

28
Ang Estruktura ng ASEAN
Ang Association of Southeast Asian Nations ay pinamumunuan ng isang Secretary-General, na
siyang namamahala sa lahat ng sangay at gawain ng samahan. Ang ASEAN ay binubuo ng
apat na departamento: ang Political-Security Community Department, ang Economic
Community Department, ang Socio-Cultural Community Department, at Community and
Corporate Affairs Department.
Sa ilalim ng bawat sangay ng ASEAN, may iba’t ibang programa at pagpupulong ang
ipinatutupad. Ating isa-isahin ang mga programang ito:
• ASEAN Political-Security Community – Ang sangay na ito ay nagsisigurado ng isang
mapayapang ASEAN na komunidad sa pamamagitan ng pagsusulong ng
demokrasya at mapayapang paraan ng pagsasaayos ng mga isyu ng samahan.
• ASEAN Intergovernmental Commission on Human Rights – Ito ay sangay ng ASEAN
na tumatalakay at nagtataguyod sa karapatang pantao, kasama na ang mga partner
institutions ng ASEAN na nagpapatupad nito.
• ASEAN Ministerial Meeting on Drug Matters – Ang pulong na ito ay tumatalakay sa
mga usapin ng ipinagbabawal na gamot sa mga kasaping bansa. Sinimulan lamang
ito noong 2015 dahil sa lumalalang isyu ng ipinagbabawal na gamot sa rehiyon.
Nagpupulong ang samahan nang dalawang beses sa isang taon.
• ASEAN Foreign Ministers’ Meeting – Ang pagpupulong na ito ay isinasagawa taon-
taon upang pag-usapan ang mga pambansang isyu ng mga kasaping bansa.
Nagsimula ito noong 1967. Ang huling pagpupulong ay ginawa sa Maynila noong
Agosto 2017.
• ASEAN Regional Forum – Ang pagpupulong na ito ay isinasagawa upang pag-usapan
ang mga isyung panseguridad at pampulitika ng mga bansa. Layunin din ng
pagpupulong ang pagpapatatag ng diplomasya sa rehiyon.
• ASEAN Defense Ministers’ Meeting – Ang pagpupulong na ito ay ang pinakamataas
na uri ng pagpupulong na tumatalakay sa depensa at seguridad ng mga kasaping
bansa. Layunin nito na panatilihin ang seguridad, kapayapaan, at katatagan ng mga

29
bansa sa ASEAN at tulungan ang bawat bansa na harapin ang mga isyu at
problemang kanilang kinaharap sa larangan ng kapayapaan at seguridad.
• ASEAN Ministerial Meeting on Transnational Crime – Ang pagpupulong na ito ay
nagsimula noong 1997 at isinasagawa kada dalawang taon. Pinag-uusapan sa
pulong ang iba’t ibang uri at paraan ng krimen na nagaganap sa iba’t ibang bahagi
ng rehiyon. Gayundin, ang mga paraan upang maiwasan at mapigilan ang mga
natukoy na krimen ay tinatalakay.
Suriin Natin
A. Isulat sa patlang ang wastong sagot.
_______________________ 1. Ang pagpupulong na ito ay ang pinakamataas na uri ng
pagpupulong na tumatalakay sa depensa at seguridad ng
mga kasaping bansa.
_______________________ 2. Ang pagpupulong na ito ay isinasagawa taon-taon upang
pag-usapan ang mga pambansang isyu ng mga kasaping
bansa.
_______________________ 3. Ito ay sangay ng ASEAN na tumatalakay at nagtataguyod sa
karapatang pantao.
_______________________ 4. Ang sangay na ito ay nagsisigurado ng isang mapayapang
ASEAN na komunidad sa pamamagitan ng pagsusulong ng
demokrasya.
_______________________ 5. Ang pagpupulong na ito ay isinasagawa upang pag-usapan
ang mga isyung panseguridad at pampulitika ng mga bansa.
_______________________ 6. Pinag-uusapan sa pulong na ito ang iba’t ibang uri at paraan
ng krimen na nagaganap sa iba’t ibang bahagi ng rehiyon.

30
B. Isa-isahin ang mga hinihingi.
Ibigay ang limang bansa na nagtatag ng ASEAN:
1. _________________________________________________________________________________
2. _________________________________________________________________________________
3. _________________________________________________________________________________
4. _________________________________________________________________________________
5. _________________________________________________________________________________
Sagutin Natin
1. Ano-anong bansa ang unang sumapi sa ASEAN?
2. Ano ang papel ng ASEAN Charter sa samahan?
3. Bakit mahalaga ang ASEAN Intergovernmental Organization on Human Rights?
Pag-isipan Natin
Bakit mahalaga para sa Pilipinas na maging kasapi ng Association of Southeast Asian
Nations?

31
Gawin Natin
Maghanap ng tatlong tema na ipinahayag sa mga pagpupulong ng ASEAN. Batay sa iyong
pananaliksik at kaalaman, bigyang-kahulugan ang mga temang iyong natukoy. Bilang
halimbawa, ang tema ng 2017 ASEAN Conference na ginanap sa Pilipinas noong Agosto 2017
ay “Partnering for Change, Engaging the World”.
Tema Taon at Bansa Kahulugan
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa
Inaasahan
[50%]
Kailangan pa ng
Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay
Marka
laman at
napakalabo ng
tsart; ito ay
resulta ng
kawalan ng
kasanayan at
interes sa
pananaliksik
Kalahati lamang
sa nilalaman ng
tsart ang
malinaw at tama;
kailangan pa ng
ibayong
pananaliksik
upang
makumpleto ang
gawain
Malinaw at tama
ang nilalaman ng
tsart; ang resulta
ng gawain ay
bunga ng
pananaliksik
Kumpleto,
napakalinaw, at
tama lahat ang
nilalaman ng
tsart; ang
makabuluhang
resulta ng
gawain ay bunga
ng pananaliksik

32
Kaayusan at
Kalinisan
Walang
kaayusan at
napakadumi ng
output;
napakaraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Kailangang
matutong
maging maayos
at malinis sa
paggawa;
maraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Maayos at
malinis ang
output; may
ilang nakitang
bura, dumi, o
pagkakamali
Napakaayos at
napakalinis ng
ipinasang output;
walang nakitan g
bura, dumi, o
pagkakamali
Kasanayan at
Kahusayan
Matatamo ang
kasanayan at
kahusayan sa
pagsulat kung
magiging
seryoso
Kung
magsasanay,
may potensiyal
na maging
bihasa at
mahusay sa
pagsulat
May sapat na
kasanayan at
kahusayan sa
pagsulat
May
katangi-tanging
kasanayan at
likas na
kahusayan sa
pagsulat
Panahon ng
Paggawa
Nakapagpasa
ng output sa
loob ng ilang
panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan dahil
ipinaalala ng
guro
Nakapagpasa ng
output sa loob
ng ilang
panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan
Nakapagpasa ng
output sa
itinakdang
panahon ng
pagpapasa
Nakapagpasa ng
output bago pa
ang itinakdang
panahon ng
pagpapasa
KABUUAN

33
Aralin 4
Asia-Pacific Economic Cooperation
Sagisag ng APEC
Ang Asia-Pacific Economic Cooperation ay isang samahan na binuo noong 1989 upang
tugunan ang mga pangangailangang pang-ekonomiya ng mga bansa sa Asya-Pasipiko,
kabilang na ang Pilipinas. Simula nang maitatag ang samahan, maraming kasunduan at
panukala na ang naipatupad para sa ikabubuti ng ekonomiya ng mga kasaping bansa.
• Ano-ano ang programa at proyektong ipinatutupad ng APEC?
• Sa ano-anong usapin nakasentro ang gawain ng APEC?
Layunin Natin

34
Subukan Natin
Ang larawang ipinakikita sa ibaba ay ang opisyal na logo ng APEC nang maging host
country ang Pilipinas noong 2015. Sa iyong palagay, ano-ano ang kahulugan ng mga
kulay at hugis na makikita sa logo? Isulat ang iyong mga sagot sa patlang.
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________

35
Pag-aralan Natin
Ang Asia Pacific Economic Cooperation
(APEC) ay isang regional economic forum na
nabuo noong 1989 upang tugunan ang mga
pang-ekonomiyang pangangailangan ng 21 na
bansa sa Asya-Pasipiko. Naglalayon ang
samahan na magtaguyod ng balanse, at
matatag na pag-unlad sa pamamagitan ng
pagpapayabong ng mga gawaing pang-
ekonomiya sa rehiyon.
Sinisiguro ng APEC na ang lahat ng produkto, serbisyo, tao, at pamumuhunan ay maayos
na nakagagalaw sa loob ng rehiyon sa pamamagitan ng mas mabilis na customs
procedure, mas mainam na sistema ng pakikipagkalakalan, at pag-iisa ng mga pamantayan
at regulasyon sa rehiyon.
Narito ang mga halimbawa ng mga programa at proyektong ipinatutupad ng APEC:
• digital skills training para sa mga komunidad sa kanayunan
• mga gawain para sa energy management at sustainable management ng kagubatan at
karagatan
• paghahanda sa mga paparating na kalamidad at mga sakit
• mga hakbang sa pagtugon sa terorismo
Alamin Natin
salita:
• regional economic forum –
pagpupulong na eksklusibo
lamang para sa mga estadong
sakop ng isang rehiyon
• customs procedure – paraan ng
pagpapasok ng mga angkat na
produkto sa loob ng isang
bansa o estado
• digital skills training – pagtuturo
ng iba’t ibang kasanayan sa
larangan ng media at
teknolohiya
• capacity – kakayahan
Sagisag ng APEC

36
Ang pagpapatupad ng mga capacity-building projects ay paraan ng APEC upang makamit
ang mga layunin nito. Pinauunlad ng APEC ang kakayahan ng mga kasaping bansa upang
maayos nitong matugunan ang mga hamon sa ekonomiya, teknolohiya, at lipunan.
Sa ganitong paraan, napagyayaman ng mga mamamayan ang kanilang kakayahan sa iba’t
ibang larangan, at sila ay umuunlad kahit sa maliliit na paraan.
Ang Paggalaw at Sistema ng APEC
Ang APEC ay gumagalaw bilang isang
cooperative, multilateral, economic trade
forum. Ito ang nag-iisang samahan sa
mundo na hinahayaan ang mga kasaping
bansa na pagyamanin ang kanilang
sistemang pangkalakalan nang walang
legal na obligasyon. Taon-taon ay
nagsasagawa ng pagpupulong ang 21
kasapi ng APEC upang talakayin ang mga
usaping pang-ekonomiya at pangkalakalan.
Ang mapipiling APEC Host Economy ang
siyang nag-oorganisa ng taunang Economic
Leaders' Meeting, mga piling ministerial
meetings, senior officials’ meetings, APEC
Business Advisory Council, at APEC Study
Centers Consortium.
Ang pondo ng APEC ay nagmumula sa mga kontribusyon ng mga kasaping bansa.
Sa kasalukuyan, tinatayang nasa US$5 milyon ang pondo ng samahan. Ang perang ito ay
ginagamit upang pondohan ang Secretariat na nasa Singapore at ang iba’t ibang proyekto
at programa na ipinatutupad ng samahan.
Ang kabuuang layunin ng APEC ay nakasentro sa tatlong usapin:
• Trade and Investment Liberalization – Nagsisikap ang APEC na bawasan ang taripa
at non-tariff barriers sa kalakalan at pamumuhunan upang magkaroon ng mas
maraming trabaho, kita, at pag-unlad. Ang layuning ito ay pangunahing tinutugunan
ng APEC Regional Economic Integration Agenda.
APEC Ministerial Meeting sa Hawaii noong 2011

37
• Business Facilitation – Layunin ng samahan na tugunan ang mga suliranin at
hadlang sa pagnenegosyo upang mapatibay at mapaganda ang kalidad ng
pagnenegosyo sa mga kasaping bansa. Layunin din nito na magbukas ng malalaking
oportunidad para sa maliliit na negosyo. Ang APEC Structural Reform Agenda ang
sumusuporta rito.
• Economic Technical Cooperation – Binubuo nito ang teknikal na kakayahan ng APEC
upang mapagtibay ang kanilang paglahok sa pakikipagkalakalan at ekonomiya.
Prayoridad nito na pagtibayin ang anti-corruption projects, cross-border education,
infrastructure development, at emergency preparedness.
Mga Polisiya ng APEC
Ang mga polisiya ng APEC ay naipatutupad sa pamamagitan ng iba’t ibang pagpupulong ng
mga kasaping bansa. Layunin ng pampolisiyang sangay ng APEC na magbigay ng
direksiyon sa larangan ng polisiya sa pamamagitan ng mga pagpupulong na ginaganap
taon-taon.
Pagpupulong Kahalagahan
APEC Economic Leaders'
Meeting
• Ito ay ginaganap taon-taon at ino-organisa ng Host
Economy.
• Ang mga talakayan at deklarasyon na naitatala rito ay
ginagamit sa pagtatalaga ng policy agenda ng APEC.
APEC Ministerial Meeting • Ginaganap ito matapos ang Economic Leaders’ Meeting.
• Pinag-aaralan ng mga ministro ang mga tinalakay na
usapin at gawain sa Economic Leaders’ Meeting. Nagbibigay
sila ng rekomendasyon sa katuparan ng mga planong
naitala.
Sectoral Ministerial
Meetings
• Tinatalakay rito ang mga usapin sa larangan ng edukasyon,
enerhiya, kalikasan, pananalapi, agham at teknolohiya,
turismo, kababaihan, at transportasyon.
• Ang mga rekomendasyon mula sa pagpupulong na ito ay
ipinararating din sa mga lider para pag-usapan sa kanilang
taunang pulong.

38
APEC Business Advisory
Council
• Ang konsehong ito ay nagbibigay ng pangnegosyong
pananaw sa mga lider sa pamamagitan ng pagpupulong at
taunang ulat.
• Ang taunang ulat ay naglalaman ng mga rekomendasyon
na may kinalaman sa pagpapaunlad ng negosyo at
panunuhunan sa rehiyon na sakop ng APEC.
Mga Gawain ng APEC
Ang mga gawain ng APEC ay pinamumunuan ng Committee on Trade and Investment, Senior
Officials' Meeting (SOM), Committee on Economic and Technical Cooperation, Economic
Committee, at Budget and Management Committee. Sa ilalim ng mga pamunuang ito ay
mayroong pang mga maliliit na komite na tumutugon sa mga tiyak na layunin ng APEC.
Pagpupulong Kahalagahan
Committee on Trade and
Investment
• Isinasaayos nito ang gawain ng APEC sa larangan ng
kalakalan at pamumuhunan
• Naglalayon din ito na bawasan ang mga problema sa
trade at investment sa pamamagitan ng pagkonsulta sa
grupo ng mga eksperto.
SOM Committee on
Economic and Technical
Cooperation
• Tumutulong ito sa mga mas nakatataas na opisyal ng
APEC na ayusin ang Technical Cooperation Agenda.
• Tumutulong din ito sa pagkuha ng inisyatibo para sa
sama-samang pagkilos ng mga kasaping bansa.
Economic Committee • Naglalayon ito na isulong ang reporma sa estruktura sa
loob ng APEC sa pamamagitan ng pagsusuri ng mga
polisiya at pagpapatupad nito.
• Nakikipag-ugnayan ang komite sa ibang samahan sa loob
ng APEC upang maipatupad ang layunin nito.
Budget and Management
Committee
• Nagbibigay ito ng ulat tungkol sa mga isyung
administratibo at usapin sa pondo.
• Binabantayan din nito ang takbo ng mga proyekto ng
APEC, at nagbibigay ito ng rekomendasyon kung paano
mapabubuti at mapagaganda ang pamamahala ng isang
programa o proyekto ng APEC.

39
Suriin Natin
Tukuyin kung aling komite ng APEC ang nakatuon sa sumusunod na gawain. Isulat
lamang ang titik ng iyong sagot.
A. Committee on Trade and Investment
B. SOM Committee on Economic and Technical Cooperation
C. Economic Committee
D. Budget and Management Committee
_________________ 1. Nagsusulong ng reporma sa estruktura ng APEC
_________________ 2. Tumutulong sa pag-aayos ng Technical Cooperation Agenda
_________________ 3. Nag-uulat tungkol sa isyung administratibo at sa pondo
_________________ 4. Nagrerekomenda ng paraan ng pagpapabuti ng mga programa
_________________ 5. Nagsasaayos ng gawain sa kalakalan at pamumuhunan
_________________ 6. Nagsusuri ng mga polisiya at pagpapatupad nito
_________________ 7. Kumukuha ng inisyatibo mula sa mga kasaping bansa
_________________ 8. Nagbabantay ng takbo ng mga proyekto ng APEC
_________________ 9. Naglalayong bawasan ang mga problema sa trade at investment
_________________ 10. Nakikipag-ugnayan sa komite sa ibang samahan sa loob ng APEC

40
Sagutin Natin
1. Ano ang kahulugan ng APEC?
2. Saang gawain nakatuon ang Economic Technical Cooperation ng APEC?
3. Paano natatalakay at natutugunan ang mga polisiya at layunin ng APEC?
Pag-isipan Natin
Paano tumutugon ang APEC sa mga isyung panlipunan kung ang pangunahing tuon nito ay
ang larangan ng ekonomiya at pagnenegosyo
Gawin Natin
Maglista ng limang bansang kasapi sa APEC. Itala sa talahanayan ang pinakamahalagang
kontribusyon ng APEC sa mga napiling bansa. Magsaliksik sa iba’t ibang mapagkukunan ng
impormasyon upang tugunan ang hinihingi.
Bansa Kontribusyon ng APEC

41
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa
Inaasahan
[50%]
Kailangan pa ng
Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay
Marka
laman at
napakalabo ng
tsart; ito ay
resulta ng
kawalan ng
kasanayan at
interes sa
pananaliksik
Kalahati lamang
sa nilalaman ng
tsart ang
malinaw at tama;
kailangan pa ng
ibayong
pananaliksik
upang
makumpleto ang
gawain
Malinaw at tama
ang nilalaman ng
tsart; ang resulta
ng gawain ay
bunga ng
pananaliksik
Kumpleto,
napakalinaw, at
tama lahat ang
nilalaman ng
tsart; ang
makabuluhang
resulta ng
gawain ay bunga
ng pananaliksik
Kaayusan at
Kalinisan
Walang
kaayusan at
napakadumi ng
output;
napakaraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Kailangang
matutong
maging maayos
at malinis sa
paggawa;
maraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Maayos at
malinis ang
output; may
ilang nakitang
bura, dumi, o
pagkakamali
Napakaayos at
napakalinis ng
ipinasang output;
walang nakitan g
bura, dumi, o
pagkakamali
Kasanayan at
Kahusayan
Matatamo ang
kasanayan at
kahusayan sa
pagsulat kung
magiging
seryoso
Kung
magsasanay,
may potensiyal
na maging
bihasa at
mahusay sa
pagsulat
May sapat na
kasanayan at
kahusayan sa
pagsulat
May
katangi-tanging
kasanayan at
likas na
kahusayan sa
pagsulat

42
Panahon ng
Paggawa
Nakapagpasa
ng output sa
loob ng ilang
panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan dahil
ipinaalala ng
guro
Nakapagpasa ng
output sa loob
ng ilang
panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan
Nakapagpasa ng
output sa
itinakdang
panahon ng
pagpapasa
Nakapagpasa ng
output bago pa
ang itinakdang
panahon ng
pagpapasa
KABUUAN

43
Karagdagang Kaalaman
Ang United Nations ang ahensiya na siyang yumakap sa pagpapatupad ng Universal
Declaration of Human Rights (UDHR) noong Disyembre 10, 1948. Ang pagpapatupad ng
UDHR ay isang direktang tugon sa hindi mabubuting epekto ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig. Layunin ng deklarasyon na magpahayag ng balangkas ng mga basic human
right na dapat makamtan ng lahat ng tao sa mundo, sa kabila ng anumang sosyo-
demograpiko at sosyo-ekonomikong pagkakaiba-iba.
Si Eleanor Roosevelt hawak ang Deklarasyon
Ang pagbabalangkas ng UDHR ay nagsimula noong Hunyo 1946, sa pamamagitan ng UN
Economic Social Council, matapos nitong buuin ang Komisyon ng Karapatang Pantao. Nang
maipasa sa UN General Assembly ang pagpapatupad ng dekralasyon (kung saan 48 bansa
ang bumoto pabor dito), tuluyan na ngang kinilala sa mundo ang karapatang pantao.
Kabilang sa mga karapatang ito ang karapatang mabuhay, makapag-aral, pumili ng
relihiyon, at magkaroon ng isang nationality.

44
Pagyamanin Natin
Isagawa ang inaasahang pagganap (performance task).
Bumuo ng pangkat na may 3-4 na kasapi. Magsaliksik tungkol sa mga papel na
ginampanan at naging epekto ng mga pandaigdigang samahan sa Pilipinas at mga Plipino.
Mula rito ay gumawa ng ulat na ilalahad sa klase. Magbigay rin ng kongklusyon tungkol sa
aral na mapupulot sa naging karanasan ng mga Pilipino sa digmaang ito.
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa
Inaasahan
[50%]
Kailangan pa
ng Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay
Marka
Nilalaman Nakapaglahad
ng papel at
epekto ng mga
pandaigdigang
samahan sa
Pilipinas ngunit
kulang-kulang,
hindi malinaw,
at walang
kaisahan
Nakapaglahad
ng papel at
epekto ng
pandaigdigang
samahan sa
Pilipinas ngunit
kinulang sa
angkop at
malinaw na
paliwanag; may
pagtatangka
ring magbigay
ng maayos na
kongklusyon
Nakapaglahad
ng papel at
epekto ng
pandaigdigang
samahan sa
Pilipinas;
nakapagbigay
ng magandang
kongklusyon
ngunit hindi
malinaw ang
gamit ng aral sa
kasalukuyan
Mahusay at
malinaw na
nailahad ang
papel at epekto
ng
pandaigdigang
samahan sa
Pilipinas at mga
Pilipino;
nakapagbigay rin
ng angkop at
napapanahong
kongklusyon na
kapupulutan ng
aral na
magagamit sa
kasalukuyan

45
Pagpapahalaga Nangailangan
ng paggabay
kahit sa
simpleng
gawain;
madaling
umayaw;
umaasa sa iba
Nakayang gawin
ang madadaling
bahagi,
nangailangan
ng paggabay;
ginawa muna
ang mahihirap
na bahagi,
maaaring
umayaw kung
walang
paggabay
Nakayang
gawin ang
mahihirap na
bahagi,
nangailangan
ng paggabay;
ginawa muna
ang mahihirap
na bahagi, kaya
pa ring
magpatuloy
kahit walang
paggabay
Pinaghirapan at
pinaghandaang
mabuti ang
gawain, hindi na
nangailangan ng
paggabay;
madaling
nakaugnay at
natapos sa oras
ang gawain
Pakikilahok
ng Bawat
Indibiduwal
Hindi nakilahok
at walang
interes sa
paghahanda at
pagsasakatupar
an ng
inaasahang
pagganap
(performance
task)
May naipakitang
kaunting interes
at pakikilahok
sa paghahanda
at
pagsasakatupar
an ng
inaasahang
pagganap
(performance
task)
Nagpakita ng
interes subalit
hindi gaanong
nakilahok sa
paghahanda at
pagsasakatupar
an ng
inaasahang
pagganap
(performance
task)
Nagpakita ng
masidhing
interes at
aktibong
pakikilahok sa
buong
paghahanda at
pagsasakatupa
ran ng
inaasahang
pagganap
(performance
task)
KABUUAN

46
Paglalagom
United Nations
Kasaysayan
Mga Pangunahing
Sangay
Funds, Programs, at
Specialized Agencies
European Union
Layunin ng EU
Mga Institusyong
Napapaloob
Association of
Southeast Asian
Nations
Layunin ng ASEAN
Patakaran ng
ASEAN
ASEAN Charter
Asia-Pacific
Economic
Cooperation
Paggalaw at
Sistema ng APEC
Mga Polisiya ng
APEC
Mga Gawain ng
APEC

47
DAPAT TANDAAN
• Ang United Nations ay isang pandaigdigang organisasyon na nabuo
noong 1945. Kasalukuyan itong binubuo ng 193 na member-states.
• Layunin ng United Nations na tugunan ang mga isyu ng kapayapaan,
seguridad, climate change, sustainable development, karapatang
pantao, terorismo, humanitarian and health emergencies,
pagkakapantay-pantay, pamamahala, at produksyon ng pagkain sa
pamamagitan ng mga programa at proyekto na inilulunsad ng iba’t
ibang sangay ng organisasyon.
• Ang European Union (EU) ay isang pang-ekonomiko at pampulitikang
samahan sa pagitan ng 28 bansa sa Europa. Ang samahan ay nabuo
sa pagtatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Unang naging
layunin ng samahan na bumuo ng isang unyong ekonomikal sa
pamamagitan ng pagpapalitan ng mga bansa ng kani-kanilang
produkto upang maiangat ang ekomiyang pangkalahatan.
• Ang Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) ay isang
samahan na nabuo noong Agosto 8, 1967 sa Bangkok, Thailand sa
pamamagitan ng ASEAN Declaration. Kabilang sa mga unang kasapi
ng samahan ang Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, at
Thailand.
• Ang Asia Pacific Economic Cooperation (APEC) ay isang regional
economic forum na nabuo noong 1989 upang tugunan ang mga
pang-ekonomiyang pangangailangan ng 21 bansa sa Asya-Pasipiko.
Naglalayon ang samahan na magtaguyod ng balanse, at matatag, na
pag-unlad sa pamamagitan ng pagpapayaman ng mga gawaing
pang-ekonomiya sa rehiyon.

48
Dagdag Sanggunian
Ang sumusunod na link ay maaaring tingnan para sa karagdagang impormasyon o mas
malalim na pagtalakay:
• “ASEAN Charter" ni ASEAN
(http://hrlibrary.umn.edu/research/Philippines/ASEAN%20Charter.pdf)
• “APEC: Imagine the Possibilities” ng APEC
(https://www.youtube.com/watch?v=aOCX8DoyxYo)
• " 73rd UN General Assembly in 73 sec – 26 Sep" ng United Nations
(https://www.youtube.com/watch?v=aBPURz6O8hE)
Gabay sa Pagwawasto
Aralin 1: United Nations
Subukan Natin
1. Security Council
2. General Assembly
3. Trusteeship Council
4. International Court of Justice
5. Secretariat
Suriin Natin
Alinman sa sumusunod:

49
• UN Women
• World Bank (WB)
• Preparatory Commission for the Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty Organization
(CTBTO)

50
Aralin 2: European Union
Subukan Natin
Ang mga tamang sagot ay nakamarka ng pula.
Suriin Natin
• European Central Bank
• European External Action Service
• European Economic and Social Committee
• European Committee of the Regions
• European Investment Bank
• European Ombudsman
• European Data Protection Supervisor
• Publications Office
• European Personnel Selection Office

51
1. Pag-unlad
2. Karapatang panato at pagkakapantay-pantay
3. Transparency at demokrasya
1. European Parliament
2. Council of the European Union
3. European Commission
Aralin 3: Association of Southeast Asian Nations
Subukan Natin
Maaaring iba-iba ang sagot ng mga mag-aaral. Markahan ang mga sagot batay sa kalidad
nito.
Suriin Natin
A.
1. ASEAN Defense Ministers’ Meeting
2. ASEAN Foreign Ministers’ Meeting
3. ASEAN Intergovernmental Commission on Human Rights
4. ASEAN Political-Security Community
5. ASEAN Regional Forum
6. ASEAN Ministerial Meeting on Transnational Crime
B.
1. Pilipinas
2. Malaysia
3. Indonesia
4. Thailand
5. Singapore

52
Aralin 4: Asia-Pacific Economic Cooperation
Subukan Natin
• Ang bilog ay nangangahulugan ng isang pandaigdigang komunidad na konektado at
dinamiko.
• Ang mga tatsulok na may kulay asul, pula, at dilaw ay sumisimbolo sa 21
miyembrong bansa. Ang pataas na arrow ay sumisimbolo sa pag-angat ng
ekonomiya.
• Ang tatlong kulay ay representasyon ng tatlong Pillars of Progress ng APEC
Suriin Natin
1. C
2. B
3. D
4. D
5. A
6. C
7. B
8. D
9. A
10.C

53
Sanggunian
“About the UN.” United Nations. Nakuha mula sa http://www.un.org/en/about-
un/index.html.
“ASEAN Intergovernmental Commission on Human Rights (AICHR).” Association of
Southeast Asian Nations. Nakuha mula sa http://asean.org/asean-political-
security-community/asean-intergovernmental-commission-on-human-rights-
aichr/.
“ASEAN Political – Security Community.” Association of Southeast Asian Nations.
Nakuha mula sa http://asean.org/asean-political-security-community/.
“EU institutions and other bodies.” European Union. Nakuha mula sa
https://europa.eu/european-union/about-eu/institutions-bodies_en.
“Funds, Programmes, Specialized Agencies and Others.” United Nations. Nakuha
mula sa http://www.un.org/en/sections/about-un/funds-programmes-
specialized-agencies-and-others/index.html.
“Main Organs.” United Nations. Nakuha mula sa
http://www.un.org/en/sections/about-un/main-organs/index.html.
“Policy Level.” Asia-Pacific Economic Cooperation. Nakuha mula sa
https://www.apec.org/About-Us/How-APEC-Operates/Policy-Level.
“The EU in brief.” European Union. Nakuha mula sa https://europa.eu/european-
union/about-eu/eu-in-brief_en.
“What is Asia-Pacific Economic Cooperation?” Asia-Pacific Economic Cooperation.
Nakuha mula sa https://www.apec.org/About-Us/About-APEC.
“Working Level.” Asia-Pacific Economic Cooperation. Nakuha mula sa
https://www.apec.org/About-Us/How-APEC-Operates/Working-Level.

1
BAITANG 8 | ARALING PANLIPUNAN
YUNIT 19
Gabay sa Pagwawasto
Aralin 1: United Nations
Subukan Natin
1. Security Council
2. General Assembly
3. Trusteeship Council
4. International Court of Justice
5. Secretariat
Suriin Natin
• UN Women

2
• World Bank (WB)
• Preparatory Commission for the Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty Organization (CTBTO)
Sagutin Natin
1. Ang United Nations ay isang pandaigdigang organisasyon na nabuo noong 1945.
Kasalukuyan itong binubuo ng 193 na member states.
2. Ayon sa deklarasyong ito, nagkasundo ang dalawang bansa sa pagsusulong ng isang peace
organization, world organization, prinsipyo ng pandaigdigang hustisya, at pag-unlad ng
manggagawa, ekonomiya, at social security.
3. Ang International Court of Justice ay ang sangay-hudisyal ng United Nations. Matatagpuan ito
sa Hague, Netherlands. Layunin ng sangay na ito na talakayin at ayusin ang anumang legal
na isyu ng anumang member state o specialized institution batay sa pamantayan ng
pandaigdigang batas.
Pag-Isipan Natin
Maaaring magkakaiba ang sagot ng mga mag-aaral. Hayaan silang ipahayag ang kanilang ideya o
saloobin. Maghandang sumagot sa mga tanong ng mga mag-aaral kung kinakailangan.

3
Gawin Natin
Tiyaking nauunawaan ng mga mag-aaral ang gawain. Bigyan sila ng sapat na panahon para
maisakatuparan ito. Gabayan sila kung kinakailangan.
Gamitin ang sumusunod na rubrik sa pagbibigay ng marka:
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa
Inaasahan
[50%]
Kailangan pa ng
Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay
Marka
laman at
napakalabo ng
tsart; ito ay
resulta ng
kawalan ng
kasanayan at
interes sa
pananaliksik
Kalahati lamang sa
nilalaman ng tsart
ang malinaw at
tama; kailangan pa
ng ibayong
pananaliksik
upang
makumpleto ang
gawain
Malinaw at tama
ang nilalaman ng
tsart; may ilang
lumang entry; ang
resulta ng gawain
ay bunga ng
pananaliksik
Kumpleto,
napakalinaw, at
tama lahat ang
nilalaman ng tsart;
ang
makabuluhang
resulta ng gawain
ay bunga ng
pananaliksik
Kaayusan at
Kalinisan
Walang kaayusan
at napakadumi
ng output;
napakaraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Kailangang
matutong maging
maayos at malinis
sa paggawa;
maraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Maayos at malinis
ang output; may
ilang nakitang
bura, dumi, o
pagkakamali
Napakaayos at
napakalinis ng
ipinasang output;
walang nakitan g
bura, dumi, o
pagkakamali
Kasanayan at
Kahusayan
Matatamo ang
kasanayan at
kahusayan sa
pagsulat kung
magiging
seryoso
Kung magsasanay,
may potensiyal na
maging bihasa at
mahusay sa
pagsulat
May sapat na
kasanayan at
kahusayan sa
pagsulat
May
katangi-tanging
kasanayan at likas
na kahusayan sa
pagsulat

4
Panahon ng
Paggawa
Nakapagpasa ng
output sa loob
ng ilang panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan dahil
ipinaalala ng
guro
Nakapagpasa ng
output sa loob ng
ilang panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan
Nakapagpasa ng
output sa
itinakdang
panahon ng
pagpapasa
Nakapagpasa ng
output bago pa
ang itinakdang
panahon ng
pagpapasa
KABUUAN
Aralin 2: European Union
Subukan Natin
Ang mga tamang sagot ay nakamarka ng pula.
Suriin Natin
• European Central Bank
• European External Action Service
• European Economic and Social Committee

5
• European Committee of the Regions
• European Investment Bank
• European Ombudsman
• European Data Protection Supervisor
• Publications Office
• European Personnel Selection Office
1. Pag-unlad
2. Karapatang panato at pagkakapantay-pantay
3. Transparency at demokrasya
1. European Parliament
2. Council of the European Union
3. European Commission
Sagutin Natin
1. Ang European Union ay isang pang-ekonomiko at pampulitikang samahan sa pagitan ng 28
bansa sa Europa. Ang samahan ay nabuo sa pagtatapos ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig.
2. Nagsimula ang European Union bilang isang samahan na dapat ay tatalakay lamang sa mga
usaping pampulitika at pang-ekonomiya ng Europa. Gayunpaman, sa pagdaan ng panahon,
ang samahan ay tumalakay na rin sa mga isyu ng kalusugan, kapaligiran, migrasyon, at
seguridad.
3. Ang European Council ang siyang tumatalakay sa lahat ng mga pangunahing isyu at
prayoridad ng samahan.
Pag-Isipan Natin
Malaya ang bawat mag-aaral na ipahayag ang kaniyang sagot sa tanong. Gabayan ang mga mag-
aaral tungo sa angkop o tamang sagot kung kinakailangan. Bigyan sila ng sapat na panahon para
mag-isip.
Gawin Natin

6
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa
Inaasahan
[50%]
Kailangan pa ng
Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay
Marka
laman at
napakalabo ng
paglalarawan; ito
ay resulta ng
kawalan ng
kasanayan at
interes sa
pananaliksik
Kalahati lamang sa
nilalaman ng
paglalarawan ang
malinaw at tama;
kailangan pa ng
ibayong
pananaliksik
upang
makumpleto ang
gawain
Malinaw at tama
ang nilalaman ng
paglalarawan; ang
resulta ng gawain
ay bunga ng
pananaliksik
Kumpleto,
napakalinaw, at
tama lahat ang
nilalaman ng
paglalarawan; ang
makabuluhang
resulta ng gawain
ay bunga ng
pananaliksik
Kaayusan at
Kalinisan
Walang kaayusan
at napakadumi
ng output;
napakaraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Kailangang
matutong maging
maayos at malinis
sa paggawa;
maraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Maayos at malinis
ang output; may
ilang nakitang
bura, dumi, o
pagkakamali
Napakaayos at
napakalinis ng
ipinasang output;
walang nakitan g
bura, dumi, o
pagkakamali
Kasanayan at
Kahusayan
Matatamo ang
kasanayan at
kahusayan sa
pagsulat kung
magiging
seryoso
Kung magsasanay,
may potensiyal na
maging bihasa at
mahusay sa
pagsulat
May sapat na
kasanayan at
kahusayan sa
pagsulat
May
katangi-tanging
kasanayan at likas
na kahusayan sa
pagsulat
Panahon ng
Paggawa
Nakapagpasa ng
output sa loob
ng ilang panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan dahil
ipinaalala ng
guro
Nakapagpasa ng
output sa loob ng
ilang panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan
Nakapagpasa ng
output sa
itinakdang
panahon ng
pagpapasa
Nakapagpasa ng
output bago pa
ang itinakdang
panahon ng
pagpapasa
KABUUAN

7
Aralin 3: Association of Southeast Asian Nations
Subukan Natin
Maaaring iba-iba ang sagot ng mga mag-aaral. Markahan ang mga sagot batay sa kalidad nito.
Suriin Natin
A.
1. ASEAN Defense Ministers’ Meeting
2. ASEAN Foreign Ministers’ Meeting
3. ASEAN Intergovernmental Commission on Human Rights
4. ASEAN Political-Security Community
5. ASEAN Regional Forum
6. ASEAN Ministerial Meeting on Transnational Crime
B.
1. Pilipinas
2. Malaysia
3. Indonesia
4. Thailand
5. Singapore
Sagutin Natin
1. Ang Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) ay isang samahan na nabuo noong
Agosto 8, 1967 sa Bangkok, Thailand sa pamamagitan ng ASEAN Declaration. Kabilang sa
mga unang kasapi ng samahan ang Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, at Thailand.
2. Ang ASEAN Charter ay nagbibigay ng pundasyon sa pagpapatupad ng mga layunin ng
samahan. Isinasaayos nito ang lahat ng batas, panuntunan, at pinaka pinalalagahan ng
ASEAN. Gayundin, ipinatutupad ng Charter ang accountability at compliance sa lahat ng mga
kasaping bansa.
3. Mahalaga ang ASEAN Intergovernmental Organization on Human Rights dahil ito ay
tumatalakay at nagtataguyod sa lahat ng usapin ng karapatang pantao, kasama na ang mga
partner institutions ng ASEAN na nagpapatupad nito.
Pag-Isipan Natin
Maaaring magkakaiba ang sagot ng mga mag-aaral. Hayaan silang ipahayag ang kanilang ideya o
saloobin. Maghandang sumagot sa mga tanong ng mga mag-aaral kung kinakailangan.

8
Gawin Natin
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa
Inaasahan
[50%]
Kailangan pa ng
Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay
Marka
laman at
napakalabo ng
tsart; ito ay
resulta ng
kawalan ng
kasanayan at
interes sa
pananaliksik
Kalahati lamang sa
nilalaman ng tsart
ang malinaw at
tama; kailangan pa
ng ibayong
pananaliksik
upang
makumpleto ang
gawain
Malinaw at tama
ang nilalaman ng
tsart; may ilang
lumang entry; ang
resulta ng gawain
ay bunga ng
pananaliksik
Kumpleto,
napakalinaw, at
tama lahat ang
nilalaman ng tsart;
ang
makabuluhang
resulta ng gawain
ay bunga ng
pananaliksik
Kaayusan at
Kalinisan
Walang kaayusan
at napakadumi
ng output;
napakaraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Kailangang
matutong maging
maayos at malinis
sa paggawa;
maraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Maayos at malinis
ang output; may
ilang nakitang
bura, dumi, o
pagkakamali
Napakaayos at
napakalinis ng
ipinasang output;
walang nakitan g
bura, dumi, o
pagkakamali
Kasanayan at
Kahusayan
Matatamo ang
kasanayan at
kahusayan sa
pagsulat kung
magiging
seryoso
Kung magsasanay,
may potensiyal na
maging bihasa at
mahusay sa
pagsulat
May sapat na
kasanayan at
kahusayan sa
pagsulat
May
katangi-tanging
kasanayan at likas
na kahusayan sa
pagsulat

9
Panahon ng
Paggawa
Nakapagpasa ng
output sa loob
ng ilang panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan dahil
ipinaalala ng
guro
Nakapagpasa ng
output sa loob ng
ilang panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan
Nakapagpasa ng
output sa
itinakdang
panahon ng
pagpapasa
Nakapagpasa ng
output bago pa
ang itinakdang
panahon ng
pagpapasa
KABUUAN
Aralin 4: Asia-Pacific Economic Cooperation
Subukan Natin
• Ang bilog ay nangangahulugan ng isang pandaigdigang komunidad na konektado at
dinamiko.
• Ang mga tatsulok na may kulay asul, pula, at dilaw ay sumisimbolo sa 21 miyembrong
bansa. Ang pataas na arrow ay sumisimbolo sa pag-angat ng ekonomiya.
• Ang tatlong kulay ay representasyon ng tatlong Pillars of Progress ng APEC
Suriin Natin
1. C
2. B
3. D
4. D
5. A
6. C
7. B
8. D
9. A
10. C
Sagutin Natin
1. Ang Asia Pacific Economic Cooperation (APEC) ay isang regional economic forum na nabuo
noong 1989 upang tugunan ang mga pang-ekonomikong pangangailangan ng 21 bansa sa
Asya-Pasipiko.
2. Binubuo nito ang teknikal na kakayahan ng APEC upang mapagtibay ang kanilang paglahok
sa pakikipagkalakalan at ekonomiya. Prayoridad nito na pagtibayin ang anti-corruption
projects, cross-border education, infrastructure development, at emergency preparedness.

10
3. Ang mga polisiya at layunin ng APEC ay naipatutupad sa pamamagitan ng iba’t ibang
pagpupulong ng mga kasaping bansa.
Pag-Isipan Natin
Malaya ang bawat mag-aaral na ipahayag ang kaniyang sagot sa tanong. Gabayan ang mga mag-
aaral tungo sa angkop o tamang sagot kung kinakailangan. Bigyan sila ng sapat na panahon para
mag-isip.
Gawin Natin
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa
Inaasahan
[50%]
Kailangan pa ng
Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay
Marka
laman at
napakalabo ng
tsart; ito ay
resulta ng
kawalan ng
kasanayan at
interes sa
pananaliksik
Kalahati lamang sa
nilalaman ng tsart
ang malinaw at
tama; kailangan pa
ng ibayong
pananaliksik
upang
makumpleto ang
gawain
Malinaw at tama
ang nilalaman ng
tsart; may ilang
lumang entry; ang
resulta ng gawain
ay bunga ng
pananaliksik
Kumpleto,
napakalinaw, at
tama lahat ang
nilalaman ng tsart;
ang
makabuluhang
resulta ng gawain
ay bunga ng
pananaliksik
Kaayusan at
Kalinisan
Walang kaayusan
at napakadumi
ng output;
napakaraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Kailangang
matutong maging
maayos at malinis
sa paggawa;
maraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Maayos at malinis
ang output; may
ilang nakitang
bura, dumi, o
pagkakamali
Napakaayos at
napakalinis ng
ipinasang output;
walang nakitan g
bura, dumi, o
pagkakamali

11
Kasanayan at
Kahusayan
Matatamo ang
kasanayan at
kahusayan sa
pagsulat kung
magiging
seryoso
Kung magsasanay,
may potensiyal na
maging bihasa at
mahusay sa
pagsulat
May sapat na
kasanayan at
kahusayan sa
pagsulat
May
katangi-tanging
kasanayan at likas
na kahusayan sa
pagsulat
Panahon ng
Paggawa
Nakapagpasa ng
output sa loob
ng ilang panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan dahil
ipinaalala ng
guro
Nakapagpasa ng
output sa loob ng
ilang panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan
Nakapagpasa ng
output sa
itinakdang
panahon ng
pagpapasa
Nakapagpasa ng
output bago pa
ang itinakdang
panahon ng
pagpapasa
KABUUAN
Pagyamanin Natin
Ang inaasahang pagganap (performance task) na ito ay maaaring gawing proyekto para sa buong
quarter. Tiyaking nauunawaan ng mga mag-aaral ang gawain. Bigyan sila ng sapat na panahon para
paghandaan ito. Itakda ang petsa ng inaasahang pagganap. Gabayan ang mga mag-aaral kung
kinakailangan.
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa Inaasahan
[50%]
Kailangan pa ng
Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay
Marka
Nilalaman Nakapaglahad ng
papel at epekto
ng mga
pandaigdigang
samahan sa
Pilipinas ngunit
kulang-kulang,
hindi malinaw, at
walang kaisahan
Nakapaglahad ng
papel at epekto
ng pandaigdigang
samahan sa
Pilipinas ngunit
kinulang sa
angkop at
malinaw na
paliwanag; may
pagtatangka ring
magbigay ng
Nakapaglahad ng
papel at epekto
ng
pandaigdigang
samahan sa
Pilipinas;
nakapagbigay ng
magandang
kongklusyon
ngunit hindi
malinaw ang
Mahusay at
malinaw na
nailahad ang
papel at epekto ng
pandaigdigang
samahan sa
Pilipinas at mga
Pilipino;
nakapagbigay rin
ng angkop at
napapanahong
kongklusyon na

12
maayos na
kongklusyon
gamit ng aral sa
kasalukuyan
kapupulutan ng
aral na magagamit
sa kasalukuyan
Pagpapahalag
a
Nangailangan ng
paggabay kahit sa
simpleng gawain;
madaling
umayaw;
umaasa sa iba
Nakayang gawin
ang madadaling
bahagi,
nangailangan ng
paggabay;
ginawa muna ang
mahihirap na
bahagi, maaaring
umayaw kung
walang paggabay
Nakayang gawin
ang mahihirap na
bahagi,
nangailangan ng
paggabay;
ginawa muna ang
mahihirap na
bahagi, kaya pa
ring magpatuloy
kahit walang
paggabay
Pinaghirapan at
pinaghandaang
mabuti ang
gawain, hindi na
nangailangan ng
paggabay;
madaling
nakaugnay at
natapos sa oras
ang gawain
Pakikilahok
ng Bawat
Indibiduwal
Hindi nakilahok at
walang interes sa
paghahanda at
pagsasakatuparan
ng inaasahang
pagganap
(performance task)
May naipakitang
kaunting interes
at pakikilahok sa
paghahanda at
pagsasakatupara
n ng inaasahang
pagganap
(performance task)
Nagpakita ng
interes subalit
hindi gaanong
nakilahok sa
paghahanda at
pagsasakatupara
n ng inaasahang
pagganap
(performance
task)
Nagpakita ng
masidhing interes
at aktibong
pakikilahok sa
buong
paghahanda at
pagsasakatupa
ran ng inaasahang
pagganap
(performance task)
KABUUAN

Ap8 u19 fd kristine

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Ap8 u19 fd kristine

Similar to Ap8 u19 fd kristine (17)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Ap8 u19 fd kristine