Informatie dat te vinden is in het Scheldepark zelf

1. EXTRA ACHTERGRONDINFORMATIE
GESCHIEDENIS VAN HET PARK
In het park staan er verschillende informatieve borden. Alle informatie dat in dit document
staat, is dan ook letterlijk te vinden op de informatieve borden in het park zelf.
“Dit project wordt gerealiseerd en geconfinancierd i.k.v het plattelandsschapspark VLM, in opdracht
van de Vlaamse regering. Verantwoordelijke uitvoerder: gemeentebestuur Temse, Frans Boelplein 1,
Temse. Info: groendienst, 037101237.”
Kennismaking met de familie Janssens De Varebeke en Temse
1832: Louis Janssens wordt geboren in een familie van textielfabrikanten in Sint-Niklaas.
1834: Joanna Smits, de echtgenote van Louis Janssens, wordt geboren in Eindhoven
1858: Louis Janssens en Joanna Smits trouwen.
1863: Louis Janssens wordt tot gemeenteraadslid van Sint-Niklaas verkozen.
1868: De zoon van Louis Janssens, Antoon Janssens wordt geboren.
1870: Voltooiing van een volledig ijzeren brug (343m) met alleen een spoor en langs beide
zijden een wandelpad, ontworpen door Gustave Eiffel.
1872: Louis Janssens koopt het kasteel en het park als buitenverblijf.
1875: Louis Janssens wordt de eerste voorzitter van het Davidsfonds.
1878: Louis Janssens wordt senator.
1880: Louis Janssens organiseert tijdens de schoolstrijd op eigen kosten het katholiek
onderwijs in één van de diensthuizen.
1884: Louis Janssens overlijdt op 52- jarige leeftijd
1902: Joanna Smits overlijdt in het kasteel, Antoon Janssens neemt het over.
1912: Bij koninklijk besluit krijgt de familie Janssens de toelating het predikaat ‘de Varebeke’
aan haar naam toe te voegen.
1914: Duitse troepen bezetten Temse en installeren zich in het park.
1929: Antoon Janssens overlijdt.
1938: De familie Janssens de Varebeke wordt in de adelstand verheven.
1940: De spoorwegbrug (allereerste brug van Temse) wordt om strategische redenen door
Franse en Belgische genietroepen opgeblazen. Alleen de basis van de pijlers blijft
overeind. De Duitse weermacht eist tijdens de oorlog 1940-1945 het kasteel op.
1949: Beslissing om de vernielde brug over de Schelde te herbouwen. De bouw duurt 6 jaar.
1953: Belgische Staat koop het park en het kasteel.
1955: inhuldiging Scheldebrug op 19/12/1955 door koning Boudewijn. Het is de langste brug
van België over een waterloop. Ze heeft een spoor-en rijweg met aan beide zijden een
voet- en fietspad. De brug heeft één ophaalbaar gedeelte voor de doorgang van

2. Pagina 2
schepen.
1963: Margaretha Ryelandt, weduwe van Antoon Janssens, blijft in het kasteel wonen tot
haar dood. Zij is de laatste bewoner van het kasteel.
1965: De gemeenteraad beslist het kasteel af te breken. Op 15/11/1965 starten de
sloopwerkzaamheden. De tuinen worden eveneens grondig gewijzigd, de oude vervallen
serres worden afgebroken, de vijvers worden op één na gevuld. De uitloper van de Lange
Wal naar het noordwesten is blijven bestaanen vormt de huidige vijver in het park.
1966: Eerste steenlegging Scheldebad door minister van Volksgezondheid.
1969: Inhuldiging van het zwembad door kabinetchef Poupaert.
1994: Renovatiewerken aan het Scheldebad met eveneens de installatie van een deels
externe glijbaan.
2005: Minister van Openbare Werken Kris Peeters beslist op 03/05/2005 tot de bouw van
een tweede Scheldebrug.
2007: Start van de werken voor de bouw van de Scheldebrug Temse-Bronem. De brug is
een ontwerp van de architect Laurent Ney & Partners.
2010: De werken voor de aanleg van de ontsluitingsweg tussen de industriële kaai en het
stationsplein starten. Vrachtwagens worden uit Temse- centrum geweerd en de
parking onder de bruggen wordt vlotter bereikbaar.
2012: gevolgen van slijtage dwingen tot sluiting van het zwembad. Het gemeentebestuur
heeft de intentie een nieuw zwembad te bouwen. De eerste stappen van de te volgen
procedure worden gezet in de gemeenteraad van 26/05/2014.
De tuin
De begroeiing rondom de burcht niet hinderlijk zijn aangezien de burcht nog verdedigt
diende te worden. Op afbeeldingen van de oude burcht zie je dan ook alleen maar wat
houtgewas dat vaak gesnoeid werd.
In de tuin stond er ook ten zuiden van de burcht een siertuin met een fontein. Bovendien
was er een fruitboomaanplanting.
Ter bescherming was er rond de burcht ook een slotgracht.
Nog voor de komst van de dijken en de polders zijn de Schelde en haar bedding erg breed
en zijn er veel drassige gebieden, eilandjes en zijarmen. Op plaatsen waar de rivier sneller
stroom, neemt de rivier materiaal mee tot op hardere lagen en ontstaan er steile wanden.
Deze steile wanden noemt men een cuestafront.
De beslissing om de burcht daar te bouwen was zeer bewust. Het lag op het hoogstgelegen
deel van het park en je had een groot uitzicht over de Schelde.
De tuin was gebaseerd op de Engelse tuin. Er waren veel lanen me aan de kanten bomen of
struiken. Tussen de lanen was er een open grasland. Dit zie je ook vandaag de dag nog
terugkomen.
FOTO’S VAN OUD TEMSE

3. Pagina 3

4. Pagina 4
HET BOS VAN HET SCHELDEPARK
De vijvers
In het lager gelegen deel van het park bevinden zich 3 communicerende vijvers. De Ronde
wal, het Molenwater en de Lange wal.
De lange wal
De lange Wal heeft de vorm van één driehoek met de grote basis naar het zuiden gericht.
Deze vijver is ontstaan door het verbreden van bepaalde sloten in zompige lagere gronden.
De Lange Wal omringt een tamelijk groot eiland dat te bereiken is via een brug, een
passerelle. Aan de breedste zijde heeft de vijver 2 uitlopers die tot aan de verbindingssluis
met de Ronde Wal reiken.
De vijver verdwijnt gedeeltelijk in 1950 door aanleg van de dijk. De uitloper naar het
noordwesten is blijven bestaan en vormt de huidige vijver in het park.
Het Molenwater
Waarschijnlijk is het Molenwater ontstaan door de indijking van een oude kreek aan de
monding van het Vliet. De bedoeling was om een waterspaarbekken aan te leggen, zodat bij
lager water het rad van de molen blijft draaien. Bij het rechttrekken van de Scheldeoever
langsheen het park in 1893 is het Molenwater gedempt.
De Ronde Wal
De Ronde Wal, de oudste vijver, heeft een eerder vierkante vorm en vormt de omwalling van
de oude burcht. De vijver is via sluizen verbonden met de Schelde en de Lange Wal. Door
middel van aquaducten wordt de vijverwater op peil gehouden.
In 1950 wordt deze vijver volledig gedempt om er een manoeuvreerspoor op aan te
brengen. Hierdoor zijn de grondvesten van de oude burcht teruggevonden.
Wat leeft er in Temse in poelen en vijvers
De amfibieën vormen een klasse van koudbloedige dieren. Het woord amfibie is afgeleid van
het Griekse Amphi-bios, wat ‘dubbel-leven’ betekent. Ze kunnen zowel in het water als op
het land leven. Tot deze groep behoren kikkers en padden, salamanders en
wormsalamanders.
Het bos
Ten noorden en ten noordoosten van het kasteel is een beukenbos aangeplant.
De exacte telling van het bomenbestand ten tijde van het kasteel is niet aanwezig. Op
historische plannen is duidelijk een concentratie van bomen te zien in het noordoosten van
het park. Dit deel was en is nog steeds het beukenbos.
In 1983 is een telling gebeurd, maar spijtig genoeg zonder duidelijke wetenschappelijke
onderbouw. Het zijn kladgegevens zonder enige gericht referentie.

5. Pagina 5
In 2002 is, naar aanleiding van een stabiliteitsonderzoek een inventaris opgemaakt. Met
spontane herbebossing is in de telling geen rekening gehouden.
Het beukenbos is echter in nood. In het Scheldepark is de grondwatertafel vrij hoog.
Hierdoor wortelt de beuk extra oppervlakkig. Heel wat beuken zijn afgestorven of verwijderd
omwille van stabiliteitsproblemen. Door de felle overbetreding van het beukenbos in het
Scheldepark zijn vele delen kaal.
5 tot 8 jaar na de aanplanting van beuken beginnen de kronen elkaar te raken en de
onderstaande plantensoorten krijgen, bij gebrek aan licht, geen overlevingskans meer. Op
dat moment begint ook tussen de beuken concurrentie om licht. Bij deze lengtegroei rekken
zij zich om met hun eigen kroon zoveel mogelijk licht op te vangen. Op dit moment is dunnen
noodzakelijk, zodat de sterkere en mooi gevormde bomen meer groeiruimte krijgen.
Door het verwijderen van bomen ontstaan er gaten in het bos en het licht bereikt de bodem.
Dit licht bevordert de kruid- en struiklaag en de al dan niet spontane herbebossing. Maar de
schors van de resterende beuken kan deze forse portie zonlicht niet verdragen en krijgt last
van zonnebrand.
De jonge alleenstaande bom beschermt zichzelf door takken te vormen vanaf de wortelhals.
Een vrijstaande boom zal een heel brede kruin vormen en laat zijn takken laag doorhangen,
zodat hij zijn eigen stam beschaduwt.
De schors van bomen die niet snel en breed bladerdek maken, geen barsten. Hierdoor komt
de onderhuid bloot te liggen en de boom wordt gevoeliger voor aantastingen. In deze
onderhuid lopen de aderen van de boom die voedsel en water vaan de wortels naar de kruin
en terug transporteren. Als deze aderen niet meer functioneren, sterft de boom.
Onderstaande bomen kon je terugvinden in het park in 2002:
- Iep of olm
- Kastanje
- Es
- Haagbeuk
- Esdoorn
- Beuk
- Kastanjebomen