Сэдэв № 2.3 Дүрсээр нарын мэдрэмжийг илэрхийлэх аргууд / Багш С.Ганзүг/

1. ДҮРСИЙН ЗОХИОМЖ
Дүрсийг
хувиргах
уран сайхны
аргууд
Багш С.Ганзүг

2. Уран бүтээлч, дезайнерууд бүтээлийн зохиомждоо дүрс хэлбэрийг
бүтээхдээ хувиргах аргуудийг ашигладаг.
Үүнд:
• Хэтрүүгийн арга
• Хураангуйлалийн арга
• Хийсвэрлэлийн арга
• Модулийн арга
• Билэгдэлийн арга эдгээр аргууд багтана
Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд

3. Дүрс бүтээх хэтрүүлгийн арга:
Уран бүтээлч дизайнер хүн аливаа дүрсийг бүтээхдээ тэдгээрийн
онцлогийг тусган авч хэтрүүлэгийн аргаар тухайн шинжийг товойлгон
тод томруунаар дүрсэлж өгдөг. Энэ арга нь ямагт уран санаагаар
баяжуулж, зурж байгаа зүйлийн онцлог талийг барин түүнийг ихэсгэж
хэтрүүлэх аргаар дүрийн мөн чанарыг илэрхийлдэг.
Ертөнцийн аливаа юмс үзэгдэл, хүн амьтан, цэцэг навч өөр өөрийн
онцлогтой.
Хэтрүүлгийн аргыг дотор нь
• Овор хэмжээний
• Үйл хөдлөлийн
• Дүр төрхийн
Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд

4. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Дүрс бүтээх хэтрүүлгийн арга:

5. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Дүрс бүтээх хэтрүүлгийн арга:

6. Дүрс бүтээх хэтрүүлгийн арга:
Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд

7. Дүрс хэлбэрийн зохиомжийн
хураангуйлах арга
Дүрсийн зохиомж бүтээхдээ зурж байгаа зүйлийнхээ гол
зүйлийг авч бусад зүйлийн хураангуйлах ажил байдаг.
Гэхдээ хэлбэр дүрсийн онцлог ба зориулалтыг үндэслэж
тогтоохоос биш механик байдлаар хандаж болохгүй.
Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Дүрс хэлбэрийг хураангуйлах арга:

8. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Дүрс хэлбэрийг хураангуйлах арга:

9. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Хураангуйлах арга

10. Дүрс бүтээх хэтрүүлгийн арга:
Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд

11. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Хураангуйлах арга

12. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Хураангуйлах арга

13. Хийсвэрлэлийн арга
Энэ аргыг хийсвэрлэлийн буюу австрак арга
гэж нэрэлдэг.
Өөрөөр хэлбэл мэргэжлийн хэлээр бодит
бус дүрслэлийн урлаг юм.
Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд

14. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Хийсвэрлэлийн арга

15. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Хийсвэрлэлийн арга

16. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Хийсвэрлэлийн арга

17. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Хийсвэрлэлийн арга

18. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Хийсвэрлэлийн арга

19. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Хийсвэрлэлийн арга

20. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Хийсвэрлэлийн арга

21. Модулийн арга
Бүрдэл хэсгийн нэгж хэсгийг модуль гэнэ.
Модулиар дүрс тэмдэг, хээ угалз, тоглоом наадгай, аливаа
бүтээгдэхүүн, эд хэрэгсэлийг зохиомжлон зохион бүтээлтэнд
өргөн ашигладаг
Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд

22. Хээ бүтээх аргууд
•Хээ бүтээх модулын арга
•Тигийн буюу байгуулалтын арга
•Хэв буюу эх дүрсийн (эталон) арга
•Тэгш хэмийн арга
•Хайчилж бүтээх арга
•Хэлбэрт зохируулан хээ бүтээх арга
Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд

23. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
•Хээ бүтээх модулын арга

24. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Модулийн арга

26. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Модулийн арга

27. •Тигийн буюу байгуулалтын арга

28. •Тэгш хэмийн арга

32. Бэлэгдэлийн арга
Бэлэгдэлийн арга нь аливаа юмсын онцлог ухагдахуунаар үзэл санааг
бэлэгшээн дүрс болон өнгөөр утга агуулгыг уран сайхнаар илэрхийлэх
арга юм.
• Тооны бэлгэдэл зүй
• Өнгийн бэлгэдэл зүй
• Зүг чигийн бэлгэдэл зүй
• Дүрсийн бэлгэдэл зүй
• Дохио зангааны бэлгэдэл зүй
• Зүүдний бэлгэдэл зүй
• Зөн совингийн бэлгэдэл зүй
• Цагийн бэлгэдэл зүй
Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд

33. НОМ ЗҮЙ
1. Дулам С. Монгол бэлгэдэл зүй. I дэвтэр: Тооны бэлгэдэл зүй.
Улаанбаатар, 1999, 210 т.х.
2. Дулам С. Монгол бэлгэдэл зүй. I боть: Тооны бэлгэдэл зүй. “Монгол
соёлын чуулган” VIII боть, Улаанбаатар, 2007, 294 т.х.
3. Дулам С. Монгол бэлгэдэл зүй. II дэвтэр: Өнгийн бэлгэдэл зүй, зүг чигийн
бэлгэдэл зүй. Улаанбаатар, 2000, 217 т.х.
4. Дулам С. Монгол бэлгэдэл зүй. II боть: Өнгийн бэлгэдэл зүй, зүг чигийн
бэлгэдэл зүй. “Монгол соёлын чуулган” IX боть, Улаанбаатар, 2007, 316 т.х.
5. Дулам С. Монгол бэлгэдэл зүй. III дэвтэр: Дүрсийн бэлгэдэл зүй, дохио
зангааны бэлгэдэл зүй. Улаанбаатар, 2001, 222 т.х.
6. Дулам С. Монгол бэлгэдэл зүй. III боть: Дүрсийн бэлгэдэл зүй, дохио
зангааны бэлгэдэл зүй. “Монгол соёлын чуулган” X боть, Улаанбаатар, 2007,
280 т.х.
Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Бэлэгдэлийн арга

34. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Бэлэгдэлийн арга

35. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Бэлэгдэлийн арга

36. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Бэлэгдэлийн арга
Tөрийн бэлгэдэл нь:
Соёмбын дээд талын гал нь айл өрх, улс
хотлоороо өнгөрсөн-одоо-ирээдүйд үүрд
мандан бадрахыг
Нар Сар нь монголын ард түмэн цэцэглэн
хөгжих
Гурвалжин нь сум мэт хурц эрэмгий байхыг
Дундах загас нь өнөр өтгөн, сонор соргогийг
Хажуугийн босоо шугам нь хэрэм мэт бат бөх
байхыг төсөөлдөг
Соёмбын lol үсэг нь арга билиг хослохыг, доорх
бадам нь язгуурын төр шашнаа мандуулан
хөгжүүлэхийг бэлгэджээ.

38. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Бэлэгдэлийн арга

39. Дүрсийг хувиргах уран сайхны аргууд
Бэлэгдэлийн арга

40. АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАНД БАЯРЛАЛАА

41. ГЭРИЙН ДААЛГАВАР
1. Хэтрүүгийн арга
2. Хураангуйлах арга
3. Хийсвэрлэлийн арга
4. Модулийн арга
5. Билэгдэлийн арга
• Тооны бэлгэдэл зүй
• Өнгийн бэлгэдэл зүй
• Зүг чигийн бэлгэдэл зүй
• Дүрсийн бэлгэдэл зүй
• Дохио зангааны бэлгэдэл зүй
• Зүүдний бэлгэдэл зүй
• Зөн совингийн бэлгэдэл зүй
• Цагийн бэлгэдэл зүйг уншиж судалж ирэх
Сонгосон амьтныхаа судлагаа хийх зураас дүрсийн шийдлээр
Өөрийн дуртай нэг амьтан сонгоод доорхи таван аргыг ашиглан
зохиомжилж ирэх