2. अरिस्टॉटल
जन्म इ.स. पू. ३८४
मृत्यू इ.स. पू. ३२२
(३८४–३२२ इ.स.पू.). एक थोि ग्रीक तत्त्ििेत्ता. मॅससडॉनचा
िाजिैद्य ननकॉमाकस ह्याचा हा मुलगा. स्टाजजिा ह्या शहिात जन्मला
म्हिून ‘स्टाजजिाइट’ असेही ह्याला सांबोधण्यात येते. इ.स.पू. सु. ३६७
मध्ये सशक्षिासाठी अथेन्स येथील प्लेटोच्या अकादमीत तो दाखल झाला
आणि इ.स.पू. ३४७ मध्ये प्लेटोचा मृत्यू होईपयंत तेथेच िाहहला.
प्लेटोनांति त्याचा पुतण्या ि िािस स्प्यूससपस हा अकादमीचा प्रमुख
झाला, तेव्हा ि बहुधा त्यामुळेच ॲरिस्टॉटलने प्लेटोच्या इति काही
सशषयाांबिोबि अकादमी सोडली. इ.स.पू. ३४२ मध्ये मॅससडॉनचा िाजा दुसिा
फिसलप ह्याचा मुलगा अलेकझाांडि याच्या सशक्षिािि देखिेख किण्याचे
काम त्याने स्िीकािले ि ते तीन िर्षे क
े ले. इ.स.पू. ३३५ मध्ये अथेन्स
येथे याने एक पाठशाळा सुरू क
े ली. ती पुढे ‘लायससअम’ ह्या नािाने
प्रससद्धीस आली. इ.स.पू. ३२३ मध्ये अलेकझाांडिचा मृत्यू झाला, तेव्हा
अथेन्समधील मॅससडॉनवििोधी पक्षाच्या धोििामुळे तेथे िाहिे धोकयाचे
िाटल्यामुळे ॲरिस्टॉटलने अथेन्स सोडले. ियाच्या बासषटाव्या िर्षी यूबीआ
बेटाििील क
ॅ जल्सस येथे तो मिि पािला.
3. आदशश िाज्याचा ससद्धाांत
िाज्याचा अथश
िाज्याची ननसमशती
िाज्याची आिश्यकता
िाज्याची िैसशष्ये
१ िाज्य स्िाभाविक नैसर्गशक सांस्था आहे
२ िाज्याचे स्िरूप सेंहिय आहे
३ िाज्य व्यकतीच्या आधी ननमाशि झाले
४ िाज्य सिशश्रेषठ समुदाय
५ िाज्य नैनतक सांस्था आहे
६ िाज्य आत्मननभशि सांगठन आहे
७ िाज्याच्या विविधतेत एकतेच प्रनतक
८ िाज्याचा उद्देश आणि कायश
4. आदशश िाज्याचे घटक :-
१ लोकसांख्या
२ भू प्रदेश
३ नागरिकाांचे चरित्र
४ सहा अांगे
५ सशक्षि व्यिस्था
६ सांपती
७ सांसमश्र शासनव्यिस्था
८ िाज्याची सिशश्रेषठत्ि
९ कायद्याची सिोच्च्यता
5. गुलामर्गिी विर्षयक विचाि
अरिस्टॉटलच्या मतानुसाि गुलामगगिीचा
अर्थ :
स्वरूप:
१ गुलाम हे क
ु टुांबाचे अांग आहे .
२ गुलाम हा सांपत्तीचा भाग आहे .
गुलामगगिी पद्धतीची आधािभूत तत्वे
नैसर्गशक असमानता
ननसगशननयम
7. अरिस्टॉटलच्या गुलामगगिी ववचािातील
समर्थनाचे आधाि :-
१ दास प्रथा स्िाभाविक आहे
२ मालक आणि गुलाम दोघाांसाठी उपक्रमशील
३ स्थेयश आणि आर्थशक सुबकतेसाठी
४ सांपूिश समाजासाठी
५ दासप्रथा नैनतक आहे
६ वििेकाच्या दृषटीने दास प्रथेची अिश्कता
8. टीकात्मक पिीक्षि :-
१ दास प्रथा स्िाभाविक नाही
२ बुद्र्धिान ि बुद्र्धहीन ओळखण्याची कसोटी नाही
३ समाजाचे कृ त्रत्रम विभाजन शकय नाही
४ िैचारिक विसांगती
५ अनुदाििादी धाििा
६ अव्यािाहािीकता
